Σαν σήμερα 17 Απριλίου «έφυγε» ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες

Γρά­φει η Άννε­κε Ιωαν­νά­του //

Σαν σήμε­ρα στις 17 Απρι­λί­ου του 2014 πέθαν ο Κολομ­βια­νός μεγά­λος της παγκό­σμιας λογο­τε­χνί­ας Γκα­μπριέλ Γκαρ­σία Μάρ­κες σε ηλι­κία 87 ετών. Πολύ­τι­μη και βασι­κή ύλη του η μαρ­τυ­ρι­κή πορεία της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής των τελευ­ταί­ων 500 χρό­νων με τους αγώ­νες για την ανε­ξαρ­τη­σία, την ατέ­λειω­τη σει­ρά πρα­ξι­κο­πη­μα­τιών και δικτα­το­ρι­κών καθε­στώ­των που περ­νά­ει μέσα από τα έργα του σε μορ­φές δια­χρο­νι­κές πότε μαγι­κές, πότε ρεα­λι­στι­κές και πότε μαγι­κά ρεα­λι­στι­κές. Ευρύ­τε­ρα γνω­στός έγι­νε με το μυθι­στό­ρη­μα «100 Χρό­νια μονα­ξιάς» τα βασι­κά πρω­τό­τυ­πα του οποί­ου υπάρ­χουν σε προη­γού­με­να, αλλά και μετέ­πει­τα έργα του. Επί­σης ήταν εκφρα­στής της καταγ­γελ­τι­κής ματιάς της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής, αλλά και εμμέ­σως του (πρώ­ην και νυν) αποι­κιο­κρα­τού­με­νου κόσμου, προς τη Γηραιά Ευρω­παϊ­κή Ήπει­ρο που συνε­χί­ζει να βλέ­πει τον υπό­λοι­πο κόσμο αφ’ υψη­λού. «Ίσως η αξιο­σέ­βα­στη Ευρώ­πη θα μας κατα­λά­βαι­νε καλύ­τε­ρα, αν προ­σπα­θού­σε να μας βλέ­πει στο δικό της παρελ­θόν» ήταν μια φρά­ση του στην ομι­λία του με αφορ­μή την απο­νο­μή του βρα­βεί­ου Νόμπελ της Λογο­τε­χνί­ας που κέρ­δι­σε το 1982 δίνο­ντας έκφρα­ση στην ουσία της «μονα­ξιάς της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής», όταν η «δική της πραγ­μα­τι­κό­τη­τα» ερμη­νεύ­ε­ται με «ξένα σχήματα».

Η χαρα­κτη­ρι­στι­κή για το έργο του (όπως και πολ­λών άλλων λογο­τε­χνών της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής) συνύ­φαν­ση του ρεα­λι­στι­κού με το μαγι­κό – που καθιέ­ρω­σε τον όρο «μαγι­κό ρεα­λι­σμό» — οφεί­λε­ται στην αξιο­ποί­η­ση των στοι­χεί­ων της κουλ­τού­ρας του ιθα­γε­νούς πλη­θυ­σμού και των Αφρι­κα­νών σκλά­βων που απο­τε­λούν συστα­τι­κό μέρος της ιστο­ρι­κής κλη­ρο­νο­μιάς της ηπεί­ρου δίνο­ντάς της το εντε­λώς δικό της χαρα­κτή­ρα. Το θέμα του προσ­διο­ρι­σμού της δικής του ταυ­τό­τη­τας είχε και έχει μεγά­λη σημα­σία για το λεγό­με­νο «Τρί­το Κόσμο» που οι εκφρα­στές της κατη­γο­ρούν συχνά τον ευρω­κε­ντρι­σμό της δυτι­κής διανόησης.

Ο Μάρ­κες έζη­σε από την αρχή της συγ­γρα­φι­κής του στα­διο­δρο­μί­ας τη βία της κολομ­βια­νής εξου­σί­ας, ενά­ντια στην οποία είχε πάντα στα­θε­ρές από­ψεις. Η αδιά­λει­πτη υπο­στή­ρι­ξή του της κου­βα­νι­κής επα­νά­στα­σης σ’ όλη του τη ζωή, όπως και η βαθιά φιλία του με τον Φιδέλ Κάστρο ήταν η αιτία μιας μόνι­μης πολε­μι­κής ενα­ντί­ον του.