Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Αντώνης Αγγελούλης (Βρατσάνος), ο θρυλικός αρχιμπουρλοτιέρης του ΕΛΑΣ, διοικητής της Ταξιαρχίας Σαμποτέρ του ΔΣΕ

Γρά­φει ο Οικο­δό­μος //

«Για τους σαμπο­τα­ρι­στές μας δεν υπάρ­χου­νε φραγμοί
Το φανέ­ρω­σαν στην πάλη, στα γεφύ­ρια, στη γραμμή.
Τα χέρια κάτω από τη γη, τη γη την πατρική,
εκδί­κη­ση στον κάθε εχθρό, ΕΚΔΙΚΗΣΗ — ΦΩΤΙΑ — ΦΩΤΙΑ!..»

(Από το τρα­γού­δι των μπουρ­λο­τιέ­ρη­δων του ΔΣΕ)

vratsanos65Με τη στρα­τιω­τι­κή του καθο­δή­γη­ση και δρά­ση έγι­νε φόβος και τρό­μος για τους γερ­μα­νούς κατα­χτη­τές στην περιο­χή του Ολύ­μπου και, στη συνέ­χεια, για τον καθο­δη­γού­με­νο από τους αμε­ρι­κα­νούς ιμπε­ρια­λι­στές κυβερ­νη­τι­κό στρα­τό στις κορ­φές του Γράμ­μου και του Βίτσι. Με την ατα­λά­ντευ­τη πορεία ως το τέλος της ζωής του, μένο­ντας πιστός στις αρχές και στα ιδα­νι­κά για τα οποία δεν δίστα­σε ποτέ να ανα­με­τρη­θεί με τον θάνα­το, πέρα­σε στο πάν­θε­ον των ηρώ­ων του λαϊ­κού επα­να­στα­τι­κού κινή­μα­τος που έμει­ναν για πάντα ήρω­ες στη λαϊ­κή συνεί­δη­ση και μνήμη.

Ο Αντώ­νης Αγγε­λού­λης, ο θρυ­λι­κός Βρα­τσά­νος, γεν­νή­θη­κε στη Λάρι­σα το 1919. Την πρώ­τη του επα­φή με τα εκρη­κτι­κά και τις ανα­τι­νά­ξεις την από­χτη­σε σε πολύ νεα­ρή ηλι­κία δου­λεύ­ο­ντας δίπλα στον πατέ­ρα του στα φουρ­νέ­λα στο άνοιγ­μα δρόμων.

Στο αλβα­νι­κό μέτω­πο πολέ­μη­σε γεν­ναία τους Ιτα­λούς και Γερ­μα­νούς εισβο­λείς, συμ­με­τέ­χο­ντας σε σαμπο­τα­ρι­στι­κές ενέρ­γειες ως έφε­δρος ανθυ­πο­λο­χα­γός του Μηχα­νι­κού — δυνα­μι­τι­στής καταστροφών.

Με την κατάρ­ρευ­ση του μετώ­που περ­νά­ει στις γραμ­μές της ΕΑΜι­κής Αντί­στα­σης, εντάσ­σε­ται στον ΕΛΑΣ και γίνε­ται μέλος του ΚΚΕ. Στον ΕΛΑΣ απο­χτά το ψευ­δώ­νυ­μο Βρα­τσά­νος που στην πορεία θα το τιμή­σει με σαμπο­τα­ρι­στι­κές επι­χει­ρή­σεις που χαρα­κτη­ρί­ζο­νταν από βαθιά γνώ­ση, σχε­δια­σμό, πονη­ριά, εφευ­ρε­τι­κό­τη­τα και απα­ρά­μιλ­λο ηρω­ι­σμό στην εκτέ­λε­σή τους που προ­κά­λε­σαν τερά­στιες απώ­λειες και προ­βλή­μα­τα στον εχθρό. Επι­χει­ρή­σεις που οι εκρή­ξεις τους «ακού­στη­καν» μέχρι την Ευρώ­πη, με την απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τά τους επη­ρέ­α­σαν την τρο­πή του πολέ­μου και ανά­γκα­σαν τους στρα­τη­γούς εχθρών και συμ­μά­χων να ανα­γνω­ρί­σουν και να αντι­με­τω­πί­σουν με θαυ­μα­σμό και σεβα­σμό τους μπουρ­λο­τιέ­ρη­δες του ΕΛΑΣ και τον καπε­τά­νιο τους.

«[…]Το μαζι­κό σαμπο­τάζ είναι εκδή­λω­ση της ηθι­κο­πο­λι­τι­κής ανω­τε­ρό­τη­τας, του μαζι­κού επα­να­στα­τι­κού ηρω­ι­σμού και του υψη­λού επι­θε­τι­κού πνεύ­μα­τος. Η σωστή ταχτι­κή και τεχνι­κή του χρη­σι­μο­ποί­η­ση φέρ­νει μεγά­λα ηθι­κά και υλι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα. Για το δικό μας Λαϊ­κό Επα­να­στα­τι­κό Στρα­τό πρέ­πει ν’ απο­βεί ανα­πό­σπα­στο κομ­μά­τι από την ταχτι­κή μας, σύντρο­φος στην καθη­με­ρι­νή ζωή και δρά­ση μας. […] Όταν όλοι μας κάνου­με στο ακέ­ραιο το καθή­κον, εξα­ντλή­σου­με όλες τις δυνα­τό­τη­τες και κατα­κτή­σου­με το μαζι­κό σαμπο­τάζ, θα εξα­να­γκά­σου­με τον εχθρό να πλη­ρώ­νει ακρι­βά κάθε του κίνη­ση, θα του παρα­λύ­σου­με τον κρα­τι­κό του μηχανισμό.

Ξυλογραφία του Α. Τάσσου από το βιβλίο του Αντ. Αγγελούλη (Βρατσάνου) «Βροντάει ο Όλυμπος»

Ξυλο­γρα­φία του Α. Τάσ­σου από το βιβλίο του Αντ. Αγγε­λού­λη (Βρα­τσά­νου) «Βρο­ντά­ει ο Όλυμπος»

Στην ύπαι­θρο και στις πόλεις πρέ­πει να ανα­πτύ­ξου­με ένα ανε­λέ­η­το κατα­στρο­φι­κό σαμπο­τάζ, έναν αμεί­λι­χτο και εξο­ντω­τι­κό ναρ­κο­πό­λε­μο. Να τρέ­μουν οι κάθε λογής δήμιοι, βασα­νι­στές και τρο­μο­κρά­τες του Λαού, να περ­νούν εφιαλ­τι­κές νύχτες. Ο σαμπο­τα­ρι­στι­κός-ελευ­θε­ρο­σκο­πι­κός κίν­δυ­νος θα τους παρα­κο­λου­θεί, σε κάθε τους βήμα.[…]»

[Από­σπα­σμα από το άρθρο του Αντ. Βρα­τσά­νου, Αντι­συ­νταγ­μα­τάρ­χη Μηχα­νι­κού, ΤΟ ΜΑΖΙΚΟ ΣΑΜΠΟΤΑΖ στο περιο­δι­κό Δημο­κρα­τι­κός Στρα­τός, τ. 3, Μάρ­της 1949]

Το Τάγ­μα Μηχα­νι­κού Ολύ­μπου του ΕΛΑΣ με διοι­κη­τή τον Βρα­τσά­νο, απο­τε­λού­νταν από δύο λόχους σαμπο­τέρ, έναν λόχο πολυ­βό­λων και 500 άντρες και έδρα­σε στην περιο­χή του Ολύ­μπου, όπου την περί­ο­δο 1942 – 1944 ανα­τί­να­ξε συνο­λι­κά 48.000 μέτρα σιδη­ρο­δρο­μι­κών γραμ­μών, 36 γέφυ­ρες, 47 σιδη­ρο­δρο­μι­κές εγκα­τα­στά­σεις, κατά­στρε­ψε 20 αμα­ξο­στοι­χί­ες γεμά­τες έμψυ­χο δυνα­μι­κό και πολε­μι­κό υλι­κό και 12 ατμο­μη­χα­νές, διέ­κο­ψε τη σιδη­ρο­δρο­μι­κή συγκοι­νω­νία για 1.324 ώρες και προ­κά­λε­σε στον εχθρό απώ­λειες 3.065 αξιω­μα­τι­κών και στρατιωτών.

Κορυ­φαίο επί­τευγ­μα της αντι­στα­σια­κής σαμπο­τα­ρι­στι­κής δρά­σης του Αντώ­νη Βρα­τσά­νου είναι η υπό την καθο­δή­γη­σή του ανα­τί­να­ξη από το Τάγ­μα Μηχα­νι­κού, της «Ταχεί­ας 53» (γερ­μα­νι­κής αμα­ξο­στοι­χί­ας που κατευ­θυ­νό­ταν στο Ανα­το­λι­κό Μέτω­πο), στις 23 Φλε­βά­ρη του 1944. Η στρα­τη­γι­κής σημα­σί­ας επι­χεί­ρη­ση αυτή θεω­ρεί­ται ένα από τα μεγα­λύ­τε­ρα σαμπο­τάζ στην Ευρώ­πη κατά των Γερ­μα­νών ναζί. Η αμα­ξο­στοι­χία ήταν γεμά­τη με Γερ­μα­νούς αξιω­μα­τι­κούς και στρα­τιώ­τες και η ανα­τί­να­ξή της στοί­χι­σε στους κατα­κτη­τές 450 νεκρούς, μετα­ξύ των οποί­ων ένας στρα­τη­γός με το επι­τε­λείο του και 150 αξιω­μα­τι­κοί της Βέρ­μαχτ. Στην επι­χεί­ρη­ση αυτή ο Βρα­τσά­νος τραυ­μα­τί­ζε­ται σοβα­ρά από θραύ­σμα στο κεφά­λι και το τραύ­μα αυτό θα τον ταλαι­πω­ρεί μέχρι το τέλος της ζωής του.

«Για να πραγ­μα­το­ποι­η­θούν τα σπου­δαία αυτά κατορ­θώ­μα­τα, έδω­σαν τη ζωή τους τριά­ντα από τα καλύ­τε­ρα παλι­κά­ρια του μηχα­νι­κού και τέσ­σε­ρα του πεζι­κού. Σαρά­ντα δύο τραυ­μα­τί­στη­καν και πέντε έμει­ναν σακά­τη­δες. Πολ­λοί άλλοι, που ξεπερ­νούν τους εκα­τόν πενή­ντα, βρί­σκο­νται σε κατά­στα­ση προ­φυ­μα­τι­κή και πάσχουν από πλευ­ρί­τι­δες, που τις άρπα­ξαν σε ολο­νύ­χτιες ενέ­δρες, κάτω από βρο­χές και χιο­νο­θύ­ελ­λες, κοντά στις σιδη­ρο­δρο­μι­κές γραμ­μές. Σήμε­ρα αργο­πε­θαί­νουν στα χωριά τους, χωρίς καμιά κρα­τι­κή περί­θαλ­ψη και στορ­γή. Και δε φτά­νει αυτό. Τα «εθνι­κά κομι­τά­τα», οι σούρ­λη­δες, οι εασα­δί­τες, που γέμι­σαν την εθνο­φυ­λα­κή, τους δέρ­νουν και τους κάνουν λιώ­μα το κεφά­λι στο πεζο­δρό­μιο με το τακού­νι των παπου­τσιών τους», θα γρά­ψει το 1944 ο Βρα­τσά­νος στο βιβλίο του «Βρο­ντά­ει ο Όλυ­μπος», όπου περι­γρά­φει τη δρά­ση του Τάγ­μα­τος Μηχα­νι­κού Ολύ­μπου και παράλ­λη­λα καταγ­γέλ­λει την τρο­μο­κρα­τία του μετα­βαρ­κι­ζια­νού καθε­στώ­τος και την παρα­χά­ρα­ξη της ιστο­ρί­ας της Αντί­στα­σης από την αντί­δρα­ση και τους Άγγλους ιμπεριαλιστές.

Μια από τις θαυμάσιες ξυλογραφίες του Α. Τάσσου που κοσμούν το βιβλίο «Βροντάει ο Όλυμπος»

Μια ακό­μα  από τις θαυ­μά­σιες ξυλο­γρα­φί­ες του Α. Τάσ­σου που κοσμούν το βιβλίο «Βρο­ντά­ει ο Όλυμπος»

Για την ανα­τί­να­ξη της «Ταχεί­ας 53» και τα άλλα στρα­τιω­τι­κά κατορ­θώ­μα­τά του, ο Αντώ­νης Βρα­τσά­νος παρα­ση­μο­φο­ρή­θη­κε από τον στρα­τάρ­χη Χάρολντ Αλε­ξά­ντερ, διοι­κη­τή των δυνά­με­ων της Μέσης Ανα­το­λής και Ανώ­τα­το Διοι­κη­τή των συμ­μα­χι­κών δυνά­με­ων της Μεσο­γεί­ου. Όμως, μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση, σε μια «ασυ­νή­θι­στη» πρά­ξη, ξένη προς τα «πρω­τό­κολ­λα» της βρε­τα­νι­κής αυτο­κρα­το­ρί­ας, ο Βρα­τσά­νος επι­σκέ­πτε­ται την αγγλι­κή πρε­σβεία στην Αθή­να και επι­στρέ­φει τις τιμές σε ένδει­ξη δια­μαρ­τυ­ρί­ας για την επέμ­βα­ση των Άγγλων στην Ελλά­δα, καταγ­γέλ­λο­ντας το μετα­βαρ­κι­ζια­νό κρά­τος που κατα­διώ­κει και εξα­σκεί φονι­κή βία στους αγω­νι­στές της Εθνι­κής Αντίστασης.

Η περή­φα­νη αυτή πρά­ξη του ήταν το προ­οί­μιο αυτού που θα ακο­λου­θού­σε: Τον Ιού­λη του 1946 ο Αντώ­νης Βρα­τσά­νος βρί­σκε­ται ξανά στην πρώ­τη γραμ­μή του ένο­πλου αγώ­να, αυτή τη φορά κατά της νέας αγγλο­α­με­ρι­κά­νι­κης κατοχής.

«Τα άρμα­τα μάχης και θωρα­κι­σμέ­να οχή­μα­τα είναι μέσα ανα­γνώ­ρι­σης, διείσ­δυ­σης και διά­σπα­σης του αμυ­ντι­κού συστή­μα­τος. Ακό­μα, χρη­σι­μο­ποιού­νται και σαν μέσα συνο­δεί­ας, κάλυ­ψης και παρα­τή­ρη­σης. Με τη σύγ­χρο­νη τεχνι­κή τους βελ­τί­ω­ση, την ενί­σχυ­ση του θώρα­κα και του οπλι­σμού τους, από­χτη­σαν στο πεδίο της μάχης μια υπε­ρο­χή, που πολ­λές φορές ξεπερ­νά τα όρια της πραγ­μα­τι­κής πολε­μι­κής τους αξί­ας. Η υπε­ρο­χή αυτή, γίνε­ται περισ­σό­τε­ρο αισθη­τή κι έχει σοβα­ρή επί­δρα­ση πάνω στο ηθι­κό των μαχη­τών, που δεν γνω­ρί­ζουν τις ιδιό­τη­τες και τους τρό­πους αντι­με­τώ­πι­σης των Α. Μάχης. Για μαχη­τές όμως, που έχουν εξα­σκη­θεί στην κατα­πο­λέ­μη­σή τους και είναι απο­φα­σι­σμέ­νοι ν’ αντι­στα­θούν, χάνουν αρκε­τές απ’ τις μαχη­τι­κές τους ικα­νό­τη­τες και περιο­ρί­ζουν τις θεα­μα­τι­κές επι­δεί­ξεις τους.

bratsanos3

Από τη ζωή και τη δρά­ση του Δ.Σ. έχου­με πολ­λά παρα­δείγ­μα­τα, που δεί­χνουν πως στη μορ­φή αυτή του αγώ­να, καθυ­στε­ρού­με σοβα­ρά. Το άρθρο μας αυτό, έχει σκο­πό, να βοη­θή­σει στην απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τε­ρη κατα­πο­λέ­μη­ση των Α. Μάχης και να εξο­πλί­σει τους μαχη­τές και τα στε­λέ­χη μας με τις στοι­χειώ­δεις γνώ­σεις, για τις τεχνι­κές και ταχτι­κές τους ιδιό­τη­τες ώστε να τα πλη­σιά­ζουν και να τα κατα­στρέ­φουν με τέχνη και πονη­ριά, γνω­ρί­ζο­ντας τα αδύ­να­τα και τρω­τά τους σημεία.»

[Η εισα­γω­γή του άρθρου του Αντ. Βρα­τσά­νου, Αντι­συ­νταγ­μα­τάρ­χη Μηχα­νι­κού, Ο ΑΝΤΙΑΡΜΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ, στο περιο­δι­κό Δημο­κρα­τι­κός Στρα­τός, τ. 7, Ιού­λης 1948. Το σχε­διά­γραμ­μα από το ίδιο άρθρο.]

Στις 6 Οκτώ­βρη του 1947, με από­φα­ση του Αρχη­γεί­ου Κεντρι­κής και Δυτι­κής Μακε­δο­νί­ας του ΔΣΕ, ιδρύ­ε­ται η Σχο­λή Αξιω­μα­τι­κών Μηχα­νι­κού-Σαμπο­τέρ του Γενι­κού Αρχη­γεί­ου (ΣΑΜΓΑ) του ΔΣΕ. Με την ίδια δια­τα­γή ο Βρα­τσά­νος που ήταν μέλος του Γενι­κού Αρχη­γεί­ου τοπο­θε­τεί­ται διευ­θυ­ντής της Σχολής.

1 052Ο Δημή­τρης Κατσής, μαθη­τής στη β΄ σει­ρά της ΣΑΜΓΑ (και αργό­τε­ρα εκπαι­δευ­τής ο ίδιος στη γ΄ σει­ρά), που θα συν­δέ­σει την πολε­μι­κή του δρά­ση με τη διοί­κη­ση του Βρα­τσά­νου και θα φτά­σει να γίνει διοι­κη­τής τάγ­μα­τος σαμπο­τέρ, θα γρά­ψει στα απο­μνη­μο­νεύ­μα­τά του για τον διοι­κη­τή του: «Ο Αντώ­νης Βρα­τσά­νος ήταν ο ανα­γνω­ρι­σμέ­νος ηγή­το­ρας των σαμπο­τα­ρι­στι­κών σχη­μα­τι­σμών του ΔΣΕ. Αγνός αξιω­μα­τι­κός λαϊ­κού τύπου με εξαι­ρε­τι­κές στρα­τιω­τι­κές και διοι­κη­τι­κές ικα­νό­τη­τες, με υπέ­ρο­χο ταλέ­ντο και άρτια κατάρ­τι­ση μηχα­νι­κού μπουρ­λο­τιέ­ρη, με τερά­στια πολε­μι­κή και σαμπο­τα­ρι­στι­κή εμπει­ρία στο παρελ­θόν. Η θαυ­μά­σια και λαμπρή δρά­ση των τμη­μά­των μηχα­νι­κού του Ολύ­μπου στα χρό­νια της Εθνι­κής Αντί­στα­σης συν­δέ­ο­νταν με το όνο­μα του. Ήταν ένας απ’ τους πιο δημο­φι­λείς ηγέ­τες του ΔΣΕ και δίκαια έχαι­ρε της μεγά­λης εκτί­μη­σης όχι μονά­χα ανά­με­σα στους σαμπο­τα­ρι­στές, αλλά και σε όλους τους μαχη­τές και διοι­κη­τές του ΔΣΕ. Αυτοί που έζη­σαν μαζί του, γνω­ρί­ζουν ότι ο Βρα­τσά­νος στο κάθε του βήμα, στον πόλε­μο, την εκπαί­δευ­ση, την πορεία, την ανά­παυ­λα, στις πιο δύσκο­λες στιγ­μές της αντάρ­τι­κης ζωής, παντού δεν άφη­νε στιγ­μή που να μην εμπνέ­ει τους κατώ­τε­ρούς του με τα παρά­δειγ­μα των καλύ­τε­ρων επα­να­στα­τι­κών παρα­δό­σε­ων του λαού μας.»

BRATSANOS58Το Μηχα­νι­κό ή σαμπο­τέρ ήταν επί­λε­κτα τμή­μα­τα εξει­δι­κευ­μέ­να σε διά­φο­ρα όπλα και εκρη­κτι­κές ύλες. Εκτός του συνη­θι­σμέ­νου οπλι­σμού είχαν στη διά­θε­σή τους δυνα­μί­τη, νάρ­κες, τα φοβε­ρά και τρο­με­ρά αντιαρ­μα­τι­κά πάν­τζερ-φάου και τα απο­τε­λε­σμα­τι­κά αγγλι­κά πίατ, εύφλε­κτες ύλες, καλώ­δια κλπ. Η δου­λειά των σαμπο­τέρ ήταν πολύ επι­κίν­δυ­νη και απαι­τού­σε από τους μαχη­τές και τις μαχή­τριες, εκτός από ανδρεία και πνεύ­μα αυτο­θυ­σί­ας, εφευ­ρε­τι­κό­τη­τα και επι­δε­ξιό­τη­τα, καθώς και ειδι­κές ικα­νό­τη­τες που απο­χτιό­νταν με καλή εκπαί­δευ­ση. Στην εκπαί­δευ­ση σημα­ντι­κή συμ­βο­λή κατεί­χαν οι σχε­τι­κές εκδό­σεις και η αρθρο­γρα­φία που λάβαι­νε χώρα στο περιο­δι­κό «Δημο­κρα­τι­κός Στρα­τός» και σε άλλα έντυ­πα του ΔΣΕ.

Ο Αντώ­νης Αγγε­λού­λης (Βρα­τσά­νος) εκτός από κατα­ξιω­μέ­νος διοι­κη­τής ήταν και ένας ακού­ρα­στος συγ­γρα­φέ­ας. Ανά­με­σα στις συνε­χείς πορεί­ες και μάχες πάντα εκμε­ταλ­λευό­ταν τον λιγο­στό «ελεύ­θε­ρο» χρό­νο για να γρά­ψει εγχει­ρί­δια και άρθρα που έδι­ναν πολύ­τι­μη βοή­θεια στους αξιω­μα­τι­κούς και μαχη­τές σαμπο­τα­ρι­στές του ΔΣΕ.

Τον Γενά­ρη του 1948 κυκλο­φό­ρη­σε η μπρο­σού­ρα του με τίτλο «Βοή­θη­μα Κατα­στρο­φών-Ναρ­κο­πο­λέ­μου», ένα βιβλίο πολύ χρή­σι­μο για τους αξιω­μα­τι­κούς και μαχη­τές των μονά­δων σαμπο­τέρ. Παράλ­λη­λα, εξει­δι­κευ­μέ­να άρθρα του δημο­σιεύ­τη­καν στο περιο­δι­κό «Δημο­κρα­τι­κός Στρα­τός» την περί­ο­δο 1948–49.

«Είναι ολο­φά­νε­ρο, πως από τη φύση του όπλου και τη σοβα­ρό­τη­τα της απο­στο­λής του το Μηχα­νι­κό είναι ένας από τους απο­φα­σι­στι­κούς παρά­γο­ντες που σε συνερ­γα­σία και με τα άλλα όπλα συντε­λεί στο κέρ­δι­σμα της μάχης. Ιδιαί­τε­ρα στον ανταρ­το­πό­λε­μο, οι κατα­στρο­φές και ο ναρ­κο­πό­λε­μος έχουν ξεχω­ρι­στή σημα­σία. Η πεί­ρα του Εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κού μας αγώ­να, καθώς και όλων των κινη­μά­των αντί­στα­σης στις κατε­χό­με­νες χώρες από­δει­ξε πως τα σαμπο­τάζ και η συστη­μα­τι­κή εξάρ­θρω­ση και παρε­νό­χλη­ση των συγκοι­νω­νιών του εχθρού, εκτός από τις σοβα­ρές απώ­λειες σε έμψυ­χο υλι­κό και μηχα­νι­κά μέσα, εμπο­δί­ζουν τον ανε­φο­δια­σμό, την μετα­φο­ρά ενι­σχύ­σε­ων, απο­μο­νώ­νουν τον εχθρό από τις βάσεις του, φέρ­νουν κλο­νι­σμό στα νεύ­ρα του και εξα­σκούν σοβα­ρή επί­δρα­ση στην κατά­πτω­ση του ηθι­κού του.

Vratsanos_voithima

[…] Οι Λαϊ­κοί αγω­νι­στές που παλεύ­ουν μέσα απ’ τις γραμ­μές του Δημο­κρα­τι­κού μας Στρα­τού με την ιδιό­τη­τα του Δυνα­μι­τι­στή, πρέ­πει νάχουν βαθιά συναί­σθη­ση της σοβα­ρό­τη­τας της απο­στο­λής τους. Η απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα, η παλι­κα­ριά, η περι­φρό­νη­ση μπρο­στά στον κίν­δυ­νο και η βαθιά προ­σή­λω­ση στην εκπλή­ρω­ση του μαχη­τι­κού καθή­κο­ντος, είναι συστα­τι­κά στοι­χεία, που συγκρο­τούν τον Δυνα­μι­τι­στή του Λαϊ­κού μας Στρα­τού και που θα πρέ­πει παράλ­λη­λα και δίχως άλλο να συμ­βα­δί­ζουν με την επί­μο­νη εξά­σκη­ση για την τεχνι­κή κατάρ­τι­ση και προ­πα­ρα­σκευή του στην εκτέ­λε­ση των καταστροφών.» [Αντώ­νη Αγγε­λού­λη (Βρα­τσά­νου), ΒΟΗΘΗΜΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ – ΝΑΡΚΟΠΟΛΕΜΟΥ, Γενι­κό Αρχη­γείο ΔΣΕ, 1947]

Τμή­μα­τα Μηχα­νι­κού ή σαμπο­τέρ δρού­σαν σε όλες τις μονά­δες του ΔΣΕ: ομά­δες, διμοι­ρί­ες, λόχοι, τάγ­μα­τα. Τον Απρί­λη του 1949 δημιουρ­γή­θη­κε με δια­τα­γή του Γενι­κού Αρχη­γεί­ου του ΔΣΕ η Ταξιαρ­χία Μηχα­νι­κού – Σαμπο­τέρ με διοι­κη­τή τον συνταγ­μα­τάρ­χη Αντώ­νη Αγγε­λού­λη (Βρα­τσά­νο). Τη σημα­σία των μονά­δων του Μηχα­νι­κού-σαμπο­τέρ εξά­ρουν οι ίδιοι οι στρα­τη­γοί του κυβερ­νη­τι­κού στρα­τού που στις ανα­φο­ρές τους στο Γενι­κό Επι­τε­λείο παρα­δέ­χτη­καν την απο­τε­λε­σμα­τι­κή δρά­ση τους και ότι το 50% των απω­λειών των δυνά­με­ων του κυβερ­νη­τι­κού στρα­τού οφει­λό­ταν στο ναρκοπόλεμο.

Με την υπο­χώ­ρη­ση του Δημο­κρα­τι­κού Στρα­τού ο Βρα­τσά­νος βρί­σκε­ται πολι­τι­κός πρό­σφυ­γας στην πρω­τεύ­ου­σα της ΣΣΔ του Ουζ­μπε­κι­στάν Τασκέν­δη. Εκεί, μετά την 6η Ολο­μέ­λεια το 1956 δια­γρά­φε­ται από το ΚΚΕ. Στη  συνέ­χεια μετα­βαί­νει στη Ρου­μα­νία. Θα ζήσει συνο­λι­κά 33 χρό­νια στην ανα­γκα­στι­κή υπε­ρο­ρία, χωρίς να απο­χω­ρι­στεί τις ιδέ­ες του και τους συνα­γω­νι­στές του.

βρατσανοσ

Ο Αντώ­νης Βρα­τσά­νος από τη Ρου­μα­νία αγω­νί­στη­κε ακα­τά­παυ­στα για τον ελεύ­θε­ρο, χωρίς όρους, επα­να­πα­τρι­σμό όλων των Ελλή­νων πολι­τι­κών προ­σφύ­γων που είχαν κατα­φύ­γει στις Λαϊ­κές Δημο­κρα­τί­ες μετά το τέλος του εμφυ­λί­ου πολέ­μου και που η μισαλ­λο­δο­ξία των μετα­πο­λε­μι­κών ελλη­νι­κών κυβερ­νή­σε­ων κρα­τού­σε μακριά από την πατρίδα.

Επί­μο­νος ερευ­νη­τής ιστο­ρι­κών στοι­χεί­ων από τα χρό­νια της Αντί­στα­σης, θα ταξι­δέ­ψει σε ξένες χώρες και θα ερευ­νή­σει τα αρχεία του πολέ­μου. Πνεύ­μα ανή­συ­χο και ανυ­πό­τα­χτο, με επι­στο­λές και άλλες δημό­σιες παρεμ­βά­σεις του θα καταγ­γέλ­λει όταν χρειά­ζε­ται την παρα­πλη­ρο­φό­ρη­ση και θα απο­κα­θι­στά πάντα με αδιά­σει­στα στοι­χεία την στρε­βλή παρου­σί­α­ση των ιστο­ρι­κών γεγο­νό­των από τους «σύγ­χρο­νους» ιστο­ρι­κούς και δημοσιολογούντες.

«Όπως πάντα, έτσι κι αυτή τη φορά δεν ξέχα­σε να μας υπεν­θυ­μί­σει και να υπο­γραμ­μί­σει (σ.σ. ο Βρα­τσά­νος) ό,τι είχε σχέ­ση με την καλή συμπε­ρι­φο­ρά μας στην πορεία, την πει­θαρ­χία του τμή­μα­τος, την ατο­μι­κή και ομα­δι­κή του εμφά­νι­ση και γενι­κά την κάθε μας εκδή­λω­ση. Ότι η κίνη­σή μας θα πρέ­πει να είναι υπο­δειγ­μα­τι­κή, ώστε το πέρα­σμά μας να δημιουρ­γεί παντού τις καλύ­τε­ρες εντυ­πώ­σεις στο λαό της περιο­χής και στ’ άλλα αντάρ­τι­κα τμή­μα­τα. Το πέρα­σμα των σαμπο­τα­ρι­στι­κών σχη­μα­τι­σμών να προ­κα­λεί δικαιο­λο­γη­μέ­να τη χαρά και τον ενθου­σια­σμό των πάντων, ότι οι μπουρ­λο­τιέ­ρη­δες θα πρέ­πει να ξεχω­ρί­ζουν με το καλό παρά­δειγ­μά τους απ’ όλα τα άλλα τμή­μα­τα, στον πόλε­μο, την πει­θαρ­χία, την εμφά­νι­σή τους, την άρι­στη συμπε­ρι­φο­ρά απέ­να­ντι στη ψυχαγωγία.

Αντ. Αγγελούλης (Βρατσάνος), Πρέσπα Μάρτης 1948 (Φωτογραφία από το βιβλίο του Δημ. Κατσή)

Αντ. Αγγε­λού­λης (Βρα­τσά­νος), Πρέ­σπα Μάρ­της 1948 (Φωτο­γρα­φία από το βιβλίο του Δημ. Κατσή)

Ο διοι­κη­τής μας πάντα επι­δί­ω­κε και το πετύ­χαι­νε τα τμή­μα­τα του σαμπο­τέρ να ξεχω­ρί­ζουν απ’ την καλή πλευ­ρά, να απο­τε­λούν το υπό­δειγ­μα ανά­με­σα στους άλλους αντάρ­τι­κους σχη­μα­τι­σμούς. Η ψυχα­γω­γία των τμη­μά­των, οι ομα­δι­κοί χοροί, τα επα­να­στα­τι­κά τρα­γού­δια να είναι παντο­τι­νό φαι­νό­με­νο στο τμή­μα. Αυτές οι επα­να­στα­τι­κές ιδέ­ες, συντα­γή του διοι­κη­τή, έγι­ναν για μας τους νεα­ρούς αξιω­μα­τι­κούς και διοι­κη­τές των μελ­λο­ντι­κών σαμπο­τα­ρι­στι­κών σχη­μα­τι­σμών κτή­μα στην κατο­πι­νή καθη­με­ρι­νή συμπε­ρι­φο­ρά μας. Για τη συμπε­ρι­φο­ρά των σαμπο­τα­ρι­στι­κών σχη­μα­τι­σμών, για τη μαχη­τι­κή τους διά­κρι­ση στις μάχες συχνά ακού­γο­νταν τα λόγια: «Περ­νά­ει το τμή­μα των σαμπο­τέρ». «Την απο­στο­λή αυτή την ανέ­λα­βαν οι σαμπο­τα­ρι­στές». «Εδώ έχουν διά­τα­ξη οι λεβέ­ντες του Βρα­τσά­νου» κ.λ.π., κ.λ.π.»

[Δημή­τρη Ν. Κατσή, ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΑΝΤΑΡΤΗ ΤΟΥ ΔΣΕ 1946–1949, Β΄τόμος, 1998]

Ο Αντώ­νης Αγγε­λού­λης, ο θρυ­λι­κός αρχι­μπου­λο­τιέ­ρης Βρα­τσά­νος, ανή­κε στη «δρα­κο­γε­νιά» των επα­να­στα­τών-λαϊ­κών αγω­νι­στών που έφυ­γαν από τη ζωή χωρίς να δει και να ζήσει ο ίδιος την ουσια­στι­κή ανα­γνώ­ρι­ση και απο­κα­τά­στα­ση από τη μεριά της πολι­τεί­ας των αγω­νι­στών της ΕΑΜι­κής Αντί­στα­σης και της επο­ποι­ί­ας του ΔΣΕ. Σε μια ακό­μα συμ­βο­λι­κή πρά­ξη δια­μαρ­τυ­ρί­ας και καταγ­γε­λί­ας, όταν επα­να­πα­τρί­στη­κε αρνή­θη­κε να κάνει αίτη­ση για ανα­γνώ­ρι­ση από την πολι­τεία της αντι­στα­σια­κής του δράσης.

Στις 25 Νοέμ­βρη του 2008, από το κρε­βά­τι ενός νοσο­κο­μεί­ου, κίνη­σε για το τελευ­ταίο ταξί­δι του, όπως πορεύ­τη­κε στην πολυ­κύ­μα­ντη ζωή του: περή­φα­νος και αξιο­πρε­πής, ήσυ­χος «όπως εκεί­νος που ’χει κάνει το καθή­κον του». Δίχως να χαρεί τη δικαί­ω­ση των αγώ­νων και των θυσιών όλων εκεί­νων που πότι­σαν με το αίμα τους το δέντρο της λεύ­τε­ρης και σοσια­λι­στι­κής πατρί­δας. Αφή­νο­ντας βαριά και τίμια παρα­κα­τα­θή­κη το μπα­ρού­τι και τα γρα­φτά του στις γενιές που κρα­τούν αναμ­μέ­νο το φιτί­λι του αγώνα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ — ΑΝΑΦΟΡΕΣ

1) Αντώ­νη Αγγε­λού­λη (Βρα­τσά­νου), ΒΡΟΝΤΑΕΙ Ο ΟΛΥΜΠΟΣ, εκδό­σεις Γνώ­σεις, 1944. (Το βιβλίο υπάρ­χει και στο δια­δί­κτυο, εδώ).
2) Αντώ­νη Αγγε­λού­λη (Βρα­τσά­νου), ΒΟΗΘΗΜΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ – ΝΑΡΚΟΠΟΛΕΜΟΥ, Γενι­κό Αρχη­γείο ΔΣΕ, 1947.
3) Αντ. Βρα­τσά­νου, Αντι­συ­νταγ­μα­τάρ­χη Μηχα­νι­κού, Ο ΑΝΤΙΑΡΜΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ. Άρθρο στο περιο­δι­κό Δημο­κρα­τι­κός Στρα­τός, τ. 7, Ιού­λης 1948. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ, φωτο­γρα­φι­κή ανα­πα­ρα­γω­γή από τα πρω­τό­τυ­πα τεύ­χη του περιο­δι­κού «Δημο­κρα­τι­κός Στρα­τός», τόμος Α΄, εκδό­σεις Ριζο­σπά­στης, Αθή­να 1996.
4) Αντ. Βρα­τσά­νου, Αντι­συ­νταγ­μα­τάρ­χη Μηχα­νι­κού, ΤΟ ΜΑΖΙΚΟ ΣΑΜΠΟΤΑΖ. Άρθρο στο περιο­δι­κό Δημο­κρα­τι­κός Στρα­τός, τ. 3, Μάρ­της 1949. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ, φωτο­γρα­φι­κή ανα­πα­ρα­γω­γή από τα πρω­τό­τυ­πα τεύ­χη του περιο­δι­κού «Δημο­κρα­τι­κός Στρα­τός», τόμος Β΄, εκδό­σεις Ριζο­σπά­στης, Αθή­να 1996.
5) Δημή­τρη Ν. Κατσή, ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΑΝΤΑΡΤΗ ΤΟΥ ΔΣΕ 1946–1949, Β΄τόμος (β΄έκδοση), Αθή­να 1998. (Το βιβλίο υπάρ­χει και στο δια­δί­κτυο, εδώ).
6) Δημή­τρη Ν. Κατσή, ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΑΝΤΑΡΤΗ ΤΟΥ ΔΣΕ 1946–1949, Ε΄ τόμος, Αθή­να 2000.
7) Νίκου Κυρί­τση, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. Ίδρυ­ση — Μονά­δες – Αξιω­μα­τι­κοί – Δυνά­μεις – Απώ­λειες – Κοι­νω­νι­κή σύν­θε­ση, Εκδό­σεις Σύγ­χρο­νη Επο­χή, Αθή­να 2012.
8) Κώστα Λατί­φη, Ο ΗΡΩΑΣ ΒΡΑΤΣΑΝΟΣ, άρθρο στην εφη­με­ρί­δα «Τα Νέα» (30/10/2008).
9) Ιστο­λό­γιο «Βόρεια της Αθή­νας» εδώ και εδώ.
10) Ιστο­λό­γιο «Μέτω­πο ιστο­ρί­ας» εδώ.
11) Εφη­με­ρί­δα «Ανα­σύ­ντα­ξη».
12) Εφη­με­ρί­δα «Ριζο­σπά­στης».

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο