Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Δημήτρη Μπάτση: Γιατί δεν άρχισε η ανοικοδόμηση!

Επι­μέ­λεια: ofisofi //

Τελειώ­νο­ντας το 1945, ο Δημή­τρης Μπά­τσης έγρα­ψε ένα άρθρο στο περιο­δι­κό «Ανταί­ος» με τίτλο «Για­τί δεν άρχι­σε η ανοι­κο­δό­μη­ση!». Δια­βά­ζο­ντας  σήμε­ρα αυτό το άρθρο δια­πι­στώ­νου­με την επι­και­ρό­τη­τά του ως προς τις βασι­κές του θέσεις για την ανά­λυ­ση της οικο­νο­μι­κής κατά­στα­σης της Ελλά­δας και τον ορι­σμό των ουσια­στι­κών και αντι­κει­με­νι­κών αιτί­ων που ματαί­ω­σαν την μετα­πο­λε­μι­κή ανοι­κο­δό­μη­ση και οδή­γη­σαν τη χώρα στην εξάρ­τη­ση και την καθυ­στέ­ρη­ση με τις συνέ­πειες να γίνο­νται ορα­τές με ακό­μη πιο τρα­γι­κό τρό­πο εβδο­μή­ντα χρό­νια μετά.

batsisΟ Δημή­τρης Μπά­τσης ήταν νομι­κός και οικο­νο­μο­λό­γος. Δικά­στη­κε, κατα­δι­κά­στη­κε σε θάνα­το και εκτε­λέ­στη­κε μαζί με το Νίκο Μπελογιάννη.

Ήταν μέλος της επι­στη­μο­νι­κής εται­ρεί­ας  ΕΠ – ΑΝ (Επι­στή­μη – Ανοι­κο­δό­μη­ση) που ιδρύ­θη­κε το Σεπτέμ­βρη του 1945 και είχε σκο­πό να συμ­βά­λει στην ανοι­κο­δό­μη­ση  της  Ελλά­δας  πραγ­μα­το­ποιώ­ντας ριζο­σπα­στι­κές και βαθιές μετα­βο­λές θέτο­ντας την επι­στή­μη στην υπη­ρε­σία του λαού με απώ­τε­ρο στό­χο την εκβιο­μη­χά­νι­ση της χώρας, την οικο­νο­μι­κή και πνευ­μα­τι­κή της απο­κα­τά­στα­ση και το πέρα­σμα στο  σοσιαλισμό.

Το περιο­δι­κό «Ανταί­ος» ήταν ένα δεκα­πεν­θή­με­ρο αρχι­κά και μηνιαίο αργό­τε­ρα περιο­δι­κό για τη μελέ­τη των προ­βλη­μά­των της ανοι­κο­δό­μη­σης. Σε αυτό συμ­με­τεί­χαν κορυ­φαί­οι επι­στή­μο­νες και δια­νο­ού­με­νοι της Ελλά­δας από το χώρο του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και άλλων αρι­στε­ρών δυνά­με­ων που συνερ­γά­ζο­νταν με το ΕΑΜ. Κυκλο­φό­ρη­σε για πρώ­τη φορά το Μάη του 1945 και εκδό­θη­κε για τελευ­ταία φορά τον Ιού­νη του 1951.

Ο Δημή­τρης Μπά­τσης υπήρ­ξε συντά­κτης του περιο­δι­κού.  Το άρθρο δημο­σιεύ­τη­κε στον «Ανταίο», στο τεύ­χος 13 – 14, στις 31 Δεκεμ­βρί­ου 1945.

adaios2

Για­τί δεν άρχι­σε  η ανοικοδόμηση !

Ποτές ίσως στο διά­στη­μα της εκα­το­ντά­χρο­νης ζωής της ύστερ’ από την απε­λευ­θε­ρω­τι­κή επα­νά­στα­ση του 1821, η χώρα δεν ρημά­χτη­κε τόσο σ υ σ τ η μ α τ ι κ ά και δεν έπα­θε τέτοια κατα­στρο­φή σε έμψυ­χο  και άψυ­χο υλι­κό όπως στη τρί­χρο­νη κατο­χή 41 – 44 από τον εξω­τε­ρι­κό φασι­σμό και τον εσω­τε­ρι­κό συνερ­γά­τη του: την δοσί­λο­γη ελλη­νι­κή ολι­γαρ­χία του πλούτου.

Ποτές ακό­μα ίσως ο πόθος του ελλη­νι­κού λαού για ζωή λεύ­τε­ρη από κάθε είδους εθνι­κή υπο­δού­λω­ση και κοι­νω­νι­κή εκμε­τάλ­λευ­ση  δεν στά­θη­κε μεγαλείτερος.

Ποτές η θέλη­ση του ελλη­νι­κού λαού να πάρη στα χέρια του της τύχες του δεν εκφρά­στη­κε τόσο απο­φα­σι­στι­κά όσο στον απε­λευ­θε­ρω­τι­κό αγώ­να κατά του φασι­σμού και στους συνε­χείς δημο­κρα­τι­κούς αγώ­νες του μετά το διώ­ξι­μο του ξένου κατακτητή.

Ποτές η απο­σύν­θε­ση και η ανι­κα­νό­τη­τα της άρχου­σας τάξης, της ελλη­νι­κής χρη­μα­τι­στι­κής ολι­γαρ­χί­ας δεν δεί­χτη­κε τόσο φανε­ρά όσο στην τελευ­ταία δεκα­ε­τία της επι­κρά­τη­σης και της συντρι­βής του φασι­σμού στη χώρα μας.

Ο ελλη­νι­κός λαός είχε αρχί­σει να κάνει πρά­ξη το ιδα­νι­κό της δικιάς του πραγ­μα­τι­κής δημο­κρα­τί­ας κι’ όλας στο διά­στη­μα του απε­λευ­θε­ρω­τι­κού αγώ­να στις περιο­χές που κρα­τή­θη­καν λεύ­τε­ρες από το κατα­κτη­τή. Θεσμοί λαο­γέν­νη­τοι σ’ όλους τους τομείς της κοι­νω­νι­κής ζωής, από τη διοί­κη­ση και την οργά­νω­ση του λαού στην παρα­γω­γι­κή του προ­σπά­θεια, ως τη δικαιο­σύ­νη, την υγεία και τη πρό­νοια, ως και αυτή τη λαϊ­κή δημιουρ­γία στο θέα­τρο και στην τέχνη, άρχι­σαν να βάζουν τα θεμέ­λια και να στε­ρε­ώ­νουν την ανοι­κο­δό­μη­ση της χώρας α π΄ τ ο  λ α ό  κ α ι  γ ι α  τ ο  λ α ό. Την ανοι­κο­δό­μη­ση που θα γινό­τα­νε η σύν­θε­ση των ζωντα­νών δυνά­με­ων του λαού και των παρα­γω­γι­κών πηγών της χώρας σ’ ένα ανώ­τε­ρο επί­πε­δο κοι­νω­νι­κής δημιουρ­γί­ας. Την ανοι­κο­δό­μη­ση που θα σύντρι­βε την πολι­τι­κή εξου­σία της άρχου­σας τάξης των εκμε­ταλ­λευ­τών και θά βαζε τις προ­ϋ­πο­θέ­σεις – ανοί­γο­ντας και το δρό­μο με τη βαθειά μετα­βο­λή στις τεχνι­κο­οι­κο­νο­μι­κές συν­θή­κες – για να γίνει μια μέρα η Ελλά­δα από μια καθυ­στε­ρη­μέ­νη, εξαρ­τη­μέ­νη χώρα, χώρα που σ’ αυτήν θ’ ανθί­σει και θα πραγ­μα­το­ποι­η­θεί το ιδα­νι­κό του σοσια­λι­σμού, το αίτη­μα των λαών όλων των χωρών!

Τη πορεία όμως αυτή του λαού για την ανοι­κο­δό­μη­ση της και­νού­ριας του ζωής ήρθε να την εμπο­δί­σει μ’ όλα τα όπλα που μπό­ρε­σε να δια­θέ­σει και με την ξένη βία η ίδια η τάξη που εγκα­θί­δρυ­σε πρώ­τα το φασι­σμό στη χώρα μας και που βοή­θη­σε έπει­τα τον ξένο κατα­κτη­τή στο έργο του.

Το έτος 1945 είναι το έτος που θα μεί­νει χαραγ­μέ­νο στη μνή­μη του ελλη­νι­κού λαού σαν έτος της εξόρ­μη­σης των αντι­δρα­στι­κών δυνά­με­ων της χώρας για μια και­νού­ρια υπο­δού­λω­σή του σ’ ένα και­νού­ριο κατα­πιε­στι­κό καθεστώς!

Το έτος 1945 είναι έτος αγώ­νων του λαού κατά του καθε­στώ­τος της ξανα­στα­θε­ρο­ποί­η­σης από τις αντι­δρα­στι­κές δυνά­μεις του τόπου, των ίδιων συν­θη­κών εκμε­τάλ­λευ­σής του όπως και πριν το πόλεμο!

Τα μέσα που χρη­σι­μο­ποί­η­σαν οι σκο­τει­νές δυνά­μεις ενα­ντί­ον του λαού και της ανοι­κο­δο­μη­τι­κής του προ­σπά­θειας είναι πολ­λών ειδών:

Η τρο­μο­κρα­τία, η σωμα­τι­κή βία, οι φόνοι, οι διωγ­μοί πλη­θυ­σμών στην ύπαι­θρο, οι κατά δεκά­δες χιλιά­δων φυλα­κί­σεις των αγω­νι­στών της εθνι­κής αντί­στα­σης, η παρε­μπό­δι­ση της εκδή­λω­σης του δημο­κρα­τι­κού φρο­νή­μα­τος με το λόγο και το τύπο, η λογο­κρι­σία, η εξου­σία του κρα­τι­κού μηχα­νι­σμού από τα δοσί­λο­γα στοι­χεία, η δημιουρ­γία μ’ ένα λόγο α σ τ υ ν ο μ ι κ ο ύ  κρά­τους, ήτα­νε τα μέσα της ωμής εξό­ντω­σης του αγω­νι­ζό­με­νου λαού για τις ελευ­θε­ρί­ες του.

Τις πρά­ξεις αυτές όχι μόνο ανέ­χτη­καν αλλά και προ­στά­τε­ψαν  σε βάρος του λαού οι μετα­δε­κεμ­βρια­νές « Υπη­ρε­σια­κές» κλπ. κυβερ­νή­σεις. Τις πρά­ξεις αυτές μ’ όλες τις «επαγ­γε­λί­ες’ του το δημο­κρα­τι­κό «κέντρο» δεν πήρε τα μέτρα να τις ματαιώ­σει ουσια­στι­κά και γίνε­ται έτσι συνυ­πέ­υ­θυ­νο κι’ αυτό με τη σει­ρά του για το σημε­ρι­νό κατά­ντη­μα της χώρας.

Αλλ’ ας περά­σου­με στον οικο­νο­μι­κό τομέα. Εδώ τα συγκρο­τή­μα­τα του τρα­πε­ζο­βιο­μη­χα­νι­κού κεφα­λαί­ου και των μεγα­λε­μπό­ρων, προ­χώ­ρη­σαν θαρ­ρα­λέα στην αξιο­ποί­η­ση της οικο­νο­μι­κής και κρα­τι­κής τους δύνα­μης πάνω στο λαό. Η μέθο­δός τους είχε σαν σκο­πό πρώ­τα να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν τους πόρους του εσω­τε­ρι­κού και τα εφό­δια πούρ­χο­ταν απ’ το εξω­τε­ρι­κό για τη δημιουρ­γία υλι­κών απο­θε­μά­των που θα κόστι­ζαν  όσο το δυνα­τό κάτω απ’ την αξία τους. Δεύ­τε­ρο: Να μετα­χει­ρι­στούν τ’ απο­θέ­μα­τα αυτά για την παρα­γω­γή εμπο­ρευ­μά­των στις ποσό­τη­τες και με το ρυθ­μό που θα τους εξα­σφά­λι­ζαν προ­νο­μια­κή μονο­πω­λια­κή διο­χέ­τευ­ση στην αγο­ρά με τιμές ληστρι­κές. Η κίνη­ση της παρα­γω­γής ήτα­νε απλώς μ έ σ ο  για την πραγ­μα­το­ποί­η­ση των επι­διώ­ξε­ων τους αυτών. Τρί­το: Να κρα­τή­σουν στα δυνα­τώ­τε­ρα χαμη­λά επί­πε­δα την τιμή της εργα­τι­κής δύνα­μης, μετα­βάλ­λο­ντας ξανά τον εργα­ζό­με­νο σ’ ένα κοπά­δι σκλά­βων που δου­λεύ­ει με μισθούς πεί­νας για τηςν «ανα­συ­γκρό­τη­ση» του κεφα­λαί­ου τους.

Το χρη­μα­τι­στι­κό κεφά­λαιο εξα­κο­λου­θώ­ντας την παληά του τακτι­κή του παρα­σι­τι­σμού που πλου­τί­στη­κε με την «πεί­ρα» της μαύ­ρης αγο­ράς δεν έκα­νε τίποτ’ άλλο στο έτος που πέρα­σε παρά να εκμε­ταλ­λεύ­ε­ται  με τις πιο αρπα­κτι­κές εξω­οι­κο­νο­μι­κές μεθό­δους την οικο­νο­μία της χώρας. Κατώρ­θω­σε να κου­ρε­λιά­σει  κάθε προ­σπά­θεια ή «πρό­γραμ­μα» ελέγ­χου της οικο­νο­μί­ας που θα στρε­φό­τα­νε ενα­ντί­ον των συμ­φε­ρό­ντων του. Κατώρ­θω­σε να πάρει στην κατο­χή του τις περισ­σό­τε­ρες ύλες της ΟΥΝΡΑ και να τις κάνει α κ ρ ι β ό   ε μ π ό ρ ε υ μ α. Γέμι­σε τις απο­θή­κες με το εμπό­ρευ­μα αυτό και το προ­ϊ­όν της πού­λη­σης των λίγων ειδών πού­δω­σε στην κατα­νά­λω­ση σε ληστρι­κές τιμές το μετέ­τρε­ψε σε χρυσό.

Τα στοκ και το χρυ­σά­φι του. Αυτά ήτα­νε οι δύο μοχλοί για τη ρύθ­μι­ση της οικο­νο­μι­κής ζωής κάτω απ’ την κυριαρ­χία του. Οι τιμές των εμπο­ρευ­μά­των και του συναλ­λάγ­μα­τος ήτα­νε τα μέσα για τον εκβια­σμό των λύσε­ων που το συνέ­φε­ραν στον οικο­νο­μι­κό και πολι­τι­κό τομέα.

Έτσι ματαί­ω­σε  τον εφο­δια­σμό της οικο­νο­μί­ας και του λαού με τα πρώ­τα απα­ραί­τη­τα είδη της παρα­γω­γής και ατο­μι­κής κατα­νά­λω­σης για την ανα­συ­γκρό­τη­ση της χώρας.

Ταυ­τό­χρο­να η οικο­νο­μι­κή ολι­γαρ­χία με τις κυβερ­νή­σεις της, χτύ­πη­σε και την αγνό­τε­ρη και πολυ­τι­μό­τε­ρη ζωντα­νή δύνα­μη της χώρας την εργα­τι­κή της δύνα­μη δημιουρ­γώ­ντας άμε­σα και έμμε­σα τις συν­θή­κες για την εξα­θλί­ω­σή της. Το εισό­δη­μα των εργα­ζο­μέ­νων μειώ­θη­κε στα κατο­χι­κά επί­πε­δα και κάτω απ’ αυτά:

α) Με το πλη­θω­ρι­σμό, β) Τη πτω­τι­κή καμπύ­λη των μισθών και μερο­κά­μα­των, γ) Τη βαρειά φορο­λο­γία στα είδη κατα­νά­λω­σης, δ) Τις χαμη­λές τιμές των αγρο­τι­κών προϊόντων.

Έτσι εξάρ­θρω­σε την παρα­γω­γή και έρρι­ξε στην ανερ­γία και στο μαρα­σμό τον εργα­ζό­με­νο λαό τσα­κί­ζο­ντας το βιω­τι­κό του επίπεδο.

Απ’ την πλευ­ρά της χρη­μα­τι­στι­κής και μαυ­ρα­γο­ρί­τι­κης ολι­γαρ­χί­ας αυτά σημαί­νουν: Από­σει­ση κάθε οικο­νο­μι­κού βάρους της ανα­συ­γκρό­τη­σης, γλύ­τω­μα των δοσι­λο­γι­κών περιου­σιών και κερ­δο­σκο­πία σίγου­ρη στα εμπο­ρεύ­μα­τα και στις επεν­δύ­σεις του χρυ­σού και των αξιών του χρηματιστηρίου.

Απ’ την πλευ­ρά της ανοι­κο­δό­μη­σης σημαί­νουν: Παρα­γω­γι­κή αδρά­νεια. Ανε­πάρ­κεια μέσων παρα­γω­γής και κατα­νά­λω­σης και σε στοι­χειώ­δεις ακό­μη ποσό­τη­τες. Διά­λυ­ση των παρα­γό­ντων της οικο­νο­μι­κής ζωής και ανά­πτυ­ξη με την απο­κλει­στι­κά εμπο­ρευ­μα­τι­κή σπε­κου­λά­ντι­κη δρά­ση του κερ­δο­σκο­πι­κού κεφαλαίου.

Εξάρ­τη­ση της οικο­νο­μί­ας από τα ψίχου­λα της εξω­τε­ρι­κής «βοή­θειας» και νέκρω­ση του παρα­γω­γι­κού δυναμικού .

Πτώ­ση του επι­πέ­δου των εργα­ζο­μέ­νων σε σημείο που δεν επι­τρέ­πει την ανα­συ­γκρό­τη­ση των δυνά­με­ων του έμψυ­χου υλι­κού που είναι η βασι­κώ­τε­ρη προ­ϋ­πό­θε­ση της ανοικοδόμησης.

Οι πιο πάνω γενι­κές δια­πι­στώ­σεις δεί­χνουν πώς ματαιώ­θη­κε το 1945 η ανα­συ­γκρό­τη­ση και απο­κα­τά­στα­ση της Χώρας από τις εχθρι­κές προς το λαό δυνά­μεις της αντι­δρα­στι­κής άρχου­σας τάξης του τόπου.

Νομί­ζου­με ότι μετά τις δια­πι­στώ­σεις αυτές που βγαί­νουν από την τρα­γι­κή πεί­ρα του χρό­νου που μας πέρα­σε και απα­ντούν στο ερώ­τη­μα ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΑΡΧΙΣΕ Η ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ, πρέ­πει να μη μεί­νει κανείς επι­στή­μο­νας, κανέ­να στέ­λε­χος της ανοι­κο­δό­μη­σης που να μην κάνει πίστη του ότι ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΟ ΛΑΟ ΚΑΙ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ δεν μπο­ρεί να νοη­θεί ούτε θεω­ρη­τι­κά ούτε πρα­κτι­κά, για­τί σημαί­νει μονά­χα ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ.

Είναι και­ρός να δια­λυ­θεί η δει­σι­δαι­μο­νία των «επι­στη­μο­νι­κών» προ­λή­ψε­ων που τοπο­θε­τούν την «επι­στή­μη και την τεχνι­κή καθ’ εαυ­τάς» έξω από την υπη­ρε­σία συγκε­κρι­μέ­νων κοι­νω­νι­κών επι­διώ­ξε­ων και τις κάνουν «υπερ­κοι­νω­νι­κές» αλλά στην ουσία α ν τ ι κ ο ι ν ω ν ι κ έ ς  λειτουργίες.

Στον και­νούρ­γιο χρό­νο που ανοί­γε­ται μπρο­στά μας, ας ενώ­σου­με όλοι τις δυνά­μεις μας με τον εργα­ζό­με­νο λαό κι’ ας γίνου­με συντε­λε­στές της προ­σπά­θειας του ο καθέ­νας στον τομέα του.

Ένας δρό­μος ανοί­γε­ται μπρο­στά μας για να λευ­τε­ρώ­σου­με τη Χώρα από τα δεσμά της κοι­νω­νι­κής και εθνι­κής εκμε­τάλ­λευ­σης: ο δρό­μος που θα φέρει το λαό συντο­μώ­τε­ρα στην πραγ­μα­το­ποί­η­ση των δημο­κρα­τι­κών του επιδιώξεων.

Έτσι μονά­χα θ’ αρχί­σει και στη χώρα μας ύστερ’ από διά­στη­μα δου­λεί­ας γενε­ών ολό­κλη­ρων η πραγ­μα­τι­κή, η α λ η θ ι ν ή  Α ν ο ι κ ο δ ό μ η σ η  τ η ς  Ε λ λ ά δ ας !

Δ. Μπά­τσης

( Έχει δια­τη­ρη­θεί η ορθο­γρα­φία και η σύντα­ξη του συγγραφέα )

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο