Η τελευταία εκπομπή του ελεύθερου Ραδιοφωνικού Σταθμού του Πολυτεχνείου, μπροστά στις ερπύστριες των τανκς…

Επι­μέ­λεια: Οικο­δό­μος //

Οι αγώ­νες του Νοέμ­βρη του 1973 που κορυ­φώ­θη­καν στις 17 στο Πολυ­τε­χνείο, απο­τε­λούν κορυ­φαία εκδή­λω­ση της εφτά­χρο­νης αντι­χου­ντι­κής πάλης του λαού και της νεο­λαί­ας και μια από τις κορυ­φαί­ες στιγ­μές της ιστο­ρί­ας του λαϊ­κού κινή­μα­τος στη χώρα μας. Το Πολυ­τε­χνείο έδει­ξε ότι όταν ο λαός πιστέ­ψει στη δύνα­μή του και οργα­νω­θεί, έχει τη δυνα­τό­τη­τα να επι­βάλ­λει λύσεις προς όφε­λός του, ακό­μα και όταν αυτό φαντά­ζει αδύ­να­το. Η μάχη του Πολυ­τε­χνεί­ου, οι αγώ­νες που προη­γή­θη­καν και οι εξε­λί­ξεις που ακο­λού­θη­σαν ήταν μια γρο­θιά στην μοι­ρο­λα­τρία και την απο­γο­ή­τευ­ση του «δεν γίνε­ται τίπο­τα, δεν αλλά­ζει τίπο­τα» και εμπνέ­ει τους σύγ­χρο­νους αγώ­νες του λαού και της νεολαίας.

Στο αφιέ­ρω­μά μας παρου­σιά­ζου­με απο­σπά­σμα­τα από την τελευ­ταία εκπο­μπή του ελεύ­θε­ρου Ραδιο­σταθ­μού του Πολυ­τε­χνεί­ου, τη νύχτα της 16 προς 17 Νοέμ­βρη. Η απο­μα­γνη­το­φώ­νη­ση έγι­νε από μαγνη­το­ται­νία που γρά­φτη­κε μέσα στην αίθου­σα του Σταθ­μού και βρέ­θη­κε δίπλα στο μικρό­φω­νο των εκφω­νη­τών. Δημο­σιεύ­τη­καν στον Ριζο­σπά­στη της 17 Νοέμ­βρη 1974, σε αφιέ­ρω­μα της εφη­με­ρί­δας στην πρώ­τη επέ­τειο του Πολυ­τε­χνεί­ου. Από το ίδιο δημο­σί­ευ­μα προ­έρ­χε­ται και το από­σπα­σμα μαρ­τυ­ρί­ας του λογο­τέ­χνη Κώστα Κοτζιά, αυτό­πτη μάρ­τυ­ρα της εισβο­λής του τανκ στο Πολυ­τε­χνείο. Το αφιέ­ρω­μά μας συμπλη­ρώ­νουν ένθε­τα απο­σπά­σμα­τα από το βιβλίο του Γιώρ­γου Γάτου ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ, ρεπορ­τάζ με την ιστο­ρία, σχε­τι­κά με τον Ραδιο­σταθ­μό των ελεύ­θε­ρων-πολιορ­κη­μέ­νων φοι­τη­τών και τις τελευ­ταί­ες στιγ­μές εκπο­μπής του.

«Εδώ Πολυ­τε­χνείο! Εδώ Πολυ­τε­χνείο! Σας μιλά­ει ο Ραδιο­φω­νι­κός Σταθ­μός των ελεύ­θε­ρων αγω­νι­ζο­μέ­νων φοι­τη­τών, των ελεύ­θε­ρων αγω­νι­ζο­μέ­νων Ελλή­νων. Αυτή τη στιγ­μή πρέ­πει όλοι να μάθε­τε τι γίνε­ται στην Ελλά­δα μας. Ελλη­νι­κέ Λαέ πρέ­πει να συμπα­ρα­στα­θείς. Σήμε­ρα, αυτή τη στιγ­μή, πώς είναι δυνα­τό να κοι­μη­θείς όταν τα τανκς έχουν στη­θεί στις πύλες του Πολυ­τε­χνεί­ου και σημα­δεύ­ουν τα παι­διά σου; Γι’ αυτό αυτή τη στιγ­μή αγω­νι­ζό­με­θα και ακό­μα μιλά­με, για να ’ρθεις κοντά μας. Για­τί αν δεν έρθεις αυτή τη στιγ­μή κοντά μας, αν μας πιά­σουν κι αν ακό­μα μας σκο­τώ­σουν, δεν φοβό­μα­στε να πεθά­νου­με, για­τί θα πεθά­νου­με Λεύ­τε­ροι. Έλλη­νες πρέ­πει να μάθε­τε πως τα παι­διά σας γεν­νή­θη­καν λεύ­τε­ροι, πως τα παι­διά σας θα ζήσουν λεύ­τε­ρα. Για­τί πιστεύ­ουν στην προ­κο­πή αυτού του τόπου…».

Ο Σταθ­μός του Πολυ­τε­χνεί­ου εξα­κο­λου­θεί να μετα­δί­δει τα τρα­γού­δια του Μίκη Θεο­δω­ρά­κη, μηνύ­μα­τα συμπα­ρά­στα­σης, συν­θή­μα­τα, από το βρά­δυ μέχρι το πρωί και από το πρωί μέχρι το βρά­δυ συνέ­χεια, πάντα στους γνω­στούς 1050 χιλιοκύκλους.

«Εδώ Πολυ­τε­χνείο! Εδώ Πολυτεχνείο! 
Σας μιλά­ει ο Ραδιο­φω­νι­κός Σταθ­μός των ελεύ­θε­ρων αγω­νι­ζο­μέ­νων φοι­τη­τών, των ελεύ­θε­ρων αγω­νι­ζο­μέ­νων Ελλήνων…»

Από την Πέμ­πτη που έχει αντι­κα­τα­στα­θεί ο παλιός πρό­χει­ρος πομπός με ισχυ­ρό­τε­ρο, που έφε­ρε στο Πολυ­τε­χνείο ένας ερα­σι­τέ­χνης ραδιο­τε­χνι­κός, η ισχύς του ξεπερ­νά­ει τα 40 βατ κι ακού­γε­ται τώρα μέχρι τα Σπά­τα. Μάλι­στα το βρά­δυ της Παρα­σκευ­ής είχε σχε­δια­στεί να αντι­κα­τα­στα­θεί και αυτός με άλλο πομπό, ισχυ­ρό­τε­ρης εμβέ­λειας, ώστα η φωνή των ελεύ­θε­ρων-πολιορ­κη­μέ­νων να ακού­γε­ται σε ολό­κλη­ρη τη χώρα, όμως τα γεγο­νό­τα προλάβανε…

[Γιώρ­γου Γάτου: ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ, ρεπορ­τάζ με την ιστο­ρία, εκδ. Σύγ­χρο­νη Επο­χή, 1983]

«Πρέ­πει όλοι να μάθουν αυτό που δεν έχει γίνει μέχρι σήμε­ρα στην Ελλά­δα. Να πολε­μά­νε άοπλα τα τέκνα της, με τα στή­θια τους, το μόνο τους όπλο να ’ναι η πίστη για Λευ­τε­ριά, μ’ ένα σώμα, με μια ψυχή για να κερ­δί­σουν τη λευ­τε­ριά. Για ν’ ανα­τρέ­ψουν τους δυνά­στες τους· που χρό­νια τώρα σου ρου­φούν το αίμα, ελλη­νι­κέ λαέ! Και το ξέρεις πολύ καλά ότι σου ρου­φούν το αίμα.

Ο αγώ­νας είναι παλ­λαϊ­κός. Ο λαός αγω­νί­ζε­ται για να γίνει κυρί­αρ­χος στο σπί­τι του. Τα τανκς δεν θα σαρώ­σουν τα στή­θια μας, δεν θα ποδο­πα­τή­σουν την λευ­τε­ριά μας. Ο λαός έχει χυθεί στους δρό­μους. Έχει μπει μπρο­στά στα τανκς και δεν τ’ αφή­νει να κινη­θούν. Και καλεί τους στρα­τιώ­τες να μη σκο­τώ­σουν τ’ αδέλ­φια τους, να μη χύσουν αδελ­φι­κό αίμα, να μη χυθεί ελλη­νι­κό αίμα.

Αδέλ­φια μας στρα­τιώ­τες δεν θα σηκώ­σε­τε όπλο, δεν θα πυρο­βο­λή­σε­τε, δεν θα σκο­τώ­σε­τε τ’ αδέλ­φια σας. Πώς είναι δυνα­τό να σκο­τώ­σε­τε τ’ αδέλ­φια σας;…».

…

«Αυτή τη στιγ­μή τα παι­διά σου έχουν χυθεί στους δρό­μους, μπρο­στά στα τανκς και δεν τ’ αφή­νουν να στρα­φούν ενα­ντί­ον σου. Αγω­νί­σου όσο μπο­ρείς! Τα στρα­τευ­μέ­να παι­διά σου δεν πρό­κει­ται να σηκώ­σουν το όπλο ενα­ντί­ον σου. Χαρ­μό­συ­νο μήνυ­μα: Από ένα τανκς φαντά­ρος χαι­ρέ­τη­σε το λαό που ζητω­κραύ­γα­ζε. Οι φοι­τη­τές είναι σκαρ­φα­λω­μέ­νοι στα κάγκε­λα και τρα­γου­δούν τον Εθνι­κό Ύμνο. Το ηθι­κό όλων είναι ακμαιό­τα­το. Ο ενθου­σια­σμός θυμί­ζει λαϊ­κό πανη­γύ­ρι. Οι καμπά­νες ηχούν χαρμόσυνα!…».

«Η ώρα είναι 2 και 10 μετά τα μεσά­νυ­χτα. Το Πολυ­τε­χνείο, το μόνο οχυ­ρό της ελευ­θε­ρί­ας και η φωνή μας, η μόνη φωνή της αλή­θειας, στέλ­νουν το μήνυ­μα της Ελευ­θε­ρί­ας. Όλοι ενω­μέ­νοι. Όλοι αγα­πη­μέ­νοι. Όλοι αδελ­φω­μέ­νοι. Στρα­τός – Λαός μαζί! Στρα­τός – Λαός μαζί! Ακού­τε αυτή τη στιγ­μή το σύν­θη­μα από τους φοι­τη­τές: «Όχι αδελ­φι­κό αίμα! Λαός και στρα­τός ενω­μέ­νοι στον αγώ­να ενά­ντια στη χού­ντα που 6 χρό­νια τώρα τυραν­νά­ει το βασα­νι­σμέ­νο ελλη­νι­κό λαό! Δεν ανή­κει ο στρα­τός στη χού­ντα!». Η χού­ντα στη­ρί­ζε­ται στο μέταλ­λο. Η καρ­διά όμως των φαντά­ρων μας είναι μαζί μας. Δεν θα στρέ­ψουν το μέταλ­λο ενά­ντια στα παι­διά μας. Ο λαός μας δεν μπο­ρεί ν’ ανε­χθεί δυνά­στες. Έχει χύσει εκα­τόμ­βες αίμα για τη Λευ­τε­ριά. Δεν μπο­ρεί να ζήσει σκλαβωμένος.

Οι καμπά­νες σημαί­νουν χαρ­μό­συ­να. Στον Άγιο Νικό­λαο στα Πευ­κά­κια οι καμπά­νες χτυ­πά­νε ενω­μέ­νες με τις καμπά­νες της Κυψέ­λης. Παρα­κα­λού­με όσοι βρί­σκε­στε κοντά σε καμπα­να­ριά να τρέ­ξε­τε να ηχή­σει από το ύψος τους η φωνή της Λευ­τε­ριάς. Ας ενω­θούν οι χτύ­ποι τους με τους χτύ­πους της καρ­διάς μας. Αυτή τη στιγ­μή γύρω στο Πολυ­τε­χνείο υπάρ­χουν τανκς και γίνε­ται η μεγα­λύ­τε­ρη μάχη χωρίς να χυθεί στα­γό­να αίμα!…».

«Μας συγ­χω­ρεί­τε για τη μεγά­λη μας συγκί­νη­ση! Μας συγ­χω­ρεί­τε για τα δάκρυά μας! Κλαί­με από χαρά. Κλαί­με από την πίστη στον αγώ­να. Ο αγώ­νας είναι Ιερός. Είναι αγώ­νας για τη Λευ­τε­ριά. Η στρα­το­κρα­τία στα 6 χρό­νια δεν μπό­ρε­σε να ριζώ­σει το φόβο μέσα στις καρ­διές των Ελλή­νων. Ο φόβος έχει εξα­φα­νι­σθεί. Η λευ­τε­ριά έχει ανα­φτε­ρώ­σει το ηθι­κό όλων των Ελλήνων!».

ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΕΛΟΣ

«Ελλη­νι­κέ Λαέ! Από­ψε, εδώ και λίγη ώρα, η χού­ντα, η δικτα­το­ρία έδει­ξε το πραγ­μα­τι­κό της πρό­σω­πο. Η σκιά του Στρα­τιω­τι­κού Νόμου έπα­ψε πια να ’ναι σκιά. Είδα­με τα τανκς να κυκλο­φο­ρούν στους δρό­μους της Αθήνας.

Λαέ! Η χού­ντα ξεσκέ­πα­σε για άλλη μια φορά το πρό­σω­πό της! Φάνη­κε καθα­ρά ποιες είναι οι προ­θέ­σεις της. Όταν για πρώ­τη φορά αντι­με­τώ­πι­σε το λαϊ­κό αγώ­να έστει­λε σ’ αυτόν τα τανκς. Όμως όλοι ξέρου­με: η χού­ντα έχει μόνο τα όπλα, δεν έχει τις καρ­διές κανε­νός. Είναι ξενο­κί­νη­τη. Και γι’ αυτό δεν την υπο­στη­ρί­ζει καμιά παλ­λό­με­νη ελλη­νι­κή καρδιά!…»._

Ο λογο­τέ­χνης Κώστας Κοτζιάς που έζη­σε από κοντά τα γεγο­νό­τα του Πολυ­τε­χνεί­ου και τη νύχτα της σφα­γής, περι­γρά­φει τις συγκλο­νι­στι­κές στιγ­μές της εισβο­λής του τανκ στο Πολυτεχνείο:

«(…) Σ’ όλα τα σπί­τια της Αθή­νας ξεσπά­ει ένας υπό­κω­φος θρή­νος που συνο­δεύ­ε­ται από άγριες ριπές. Το τανκ δίνει από τηλε­βόα δέκα λεπτά και­ρό στους πολιορ­κη­μέ­νους να παρα­δο­θούν. Σπου­δα­στές τρέ­χουν προς το βάθος να πλη­ρο­φο­ρή­σουν τη Συντο­νι­στι­κή Επι­τρο­πή. Η Καρυ­στιά­νη, η πρό­ε­δρος των Κρη­τών σπου­δα­στών, παίρ­νει την εντο­λή να βγει ν’ αναγ­γεί­λει τη συν­θη­κο­λό­γη­ση. Μα ο αξιω­μα­τι­κός του τανκ έχει κιό­λας δώσει εντο­λή στον φαντά­ρο να εισβάλ­λει. Ο φαντά­ρος ενώ­νει και ανοί­γει τα χέρια του προς τους σπου­δα­στές που βρί­σκο­νται σκαρ­φα­λω­μέ­νοι στην πόρ­τα, για να κατα­λά­βουν πως θα προ­χω­ρή­σει και ν’ απο­μα­κρυν­θούν. Τα παι­διά μένουν στις θέσεις τους φωνά­ζο­ντας: «Χτυ­πά­τε αδέλ­φια, εμπρός»!

Ο αξιω­μα­τι­κός του τανκ επα­να­λαμ­βά­νει τη δια­τα­γή στο φαντά­ρο, αλλ’ αυτός δεν προ­χω­ρεί. Τον εκτε­λούν αστρα­πιαία και το τανκ ορμά γκρε­μί­ζο­ντας την είσο­δο με τα τρία παι­διά που έχουν μεί­νει στην κορ­φή της. Λιώ­νει την μπλε μερ­σε­ντές του Πρύ­τα­νη, που πίσω της είναι οχυ­ρω­μέ­να άλλα παι­διά. Λιώ­νει άλλη μια μερ­σε­ντές καθη­γη­τή και στα­μα­τά ρίχνο­ντας τον παμπά­λαιο φοί­νι­κα, που στέ­κει στα Προ­πύ­λαια, στο πρώ­το κτί­ριο στο βάθος. Εκεί μπρο­στά βρέ­θη­κε η Καρυ­στιά­νη που συνε­λή­φθη αμέσως.

Πρώ­τα μπου­κά­ρει μέσα μια ομά­δα αξιω­μα­τι­κών, ύστε­ρα οι λοκα­τζή­δες. Ακο­λου­θούν οι ασφα­λί­τες και οι αστυ­νο­μι­κοί. Όπου οι τελευ­ταί­οι απο­δεί­χνο­νται περισ­σό­τε­ρο βάρ­βα­ροι, αδί­στα­χτοι και αιμο­δι­ψείς από τους πρώ­τους. Επι­κρα­τεί χάος, πανι­κός, ανα­τα­ρα­χή. Αξιω­μα­τι­κοί και ΛΟΚα­τζή­δες και προ­πα­ντός ασφα­λί­τες και αστυ­νο­μι­κοί πέφτουν με λυσ­σα­σμέ­νη μανία πάνω στους άοπλους και απρο­στά­τευ­τους σπου­δα­στές και χτυ­πούν τυφλά, όπου βρουν, με ρόπα­λα, με γκλο­μπς, με τις λαβές των περι­στρό­φων, με τα κοντά­κια των ντου­φε­κιών. Κάποιοι «παλη­κα­ρά­δες» δεν διστά­ζουν και να πυρο­βο­λούν. Οι συγκρού­σεις σώμα με σώμα γενι­κεύ­ο­νται παντού, στο προ­αύ­λιο, στους δια­δρό­μους, στις σκά­λες, στις αίθουσες…»

(…)Ο Σταθ­μός των ελεύ­θε­ρων-πολιορ­κη­μέ­νων δίνει το τελευ­ταίο μήνυ­μά του:

«Τώρα μπαί­νουν μέσα. Βλέ­πω έναν έφε­δρο ανθυ­πο­λο­χα­γό. Ξέρω τι με περι­μέ­νει. Εδώ Πολυ­τε­χνείο… Εδώ Πολυ­τε­χνείο… Αγα­πη­τοί ακρο­α­τές θα δια­κό­ψου­με για λίγο τη μετά­δο­ση. Μεί­νε­τε στους δέκτες σας, στο ίδιο μήκος κύματος…»

Ακο­λού­θη­σε ο εθνι­κός ύμνος. Μετά ο Σταθ­μός κατα­στρά­φη­κε για να μην χρη­σι­μο­ποι­η­θεί από το στρα­τό και την αστυνομία.

[Γιώρ­γου Γάτου, ό.π.]

Μια τρο­μα­κτι­κή σιω­πή απλώ­θη­κε από το μέρος των παι­διών, που στέ­κο­νταν δεξιά κι αρι­στε­ρά στον περί­βο­λο, καθώς είδαν τους συντρό­φους τους να χάνο­νται κάτω από τις αλυ­σί­δες του τανκ. Μια σιω­πή τόσο μεγά­λη που άκου­σε καθα­ρά τους ήχους από τις αρβύ­λες των λοκα­τζή­δων που έτρε­χαν κυνη­γώ­ντας τα παι­διά που έφευ­γαν, αλλά αμί­λη­τα, βου­βά, πετρω­μέ­να σε όγκους που δια­σκορ­πι­ζό­ντου­σαν συσπει­ρω­μέ­νοι προς διά­φο­ρες κατευθύνσεις».