Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Πώς φτάσαμε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Γρά­φει ο Αρης Καρ­ρέρ //

«Οι κάτω­θι υπο­γε­γραμ­μέ­νοι ενερ­γούν τες εξ’ ονό­μα­τος του ανω­τά­του γερ­μα­νι­κού στρα­τη­γεί­ου, δεχό­μα­στε την άνευ όρων συν­θη­κο­λό­γη­ση όλων των ενό­πλων μας δυνά­με­ων στην ξηρά, τη θάλασ­σα και τον αέρα, καθώς και όλων των άλλων δυνά­με­ων που βρί­σκο­νται σήμε­ρα κάτω από τις δια­τα­γές του γερ­μα­νι­κού στρα­τη­γεί­ου, με το ανώ­τα­το στρα­τη­γείο του Κόκ­κι­νου Στρα­τού και ταυ­τό­χρο­να με το ανώ­τα­το στρα­τη­γείο των συμ­μα­χι­κών εκστρα­τευ­τι­κών δυνάμεων».

Η παρα­πά­νω πρά­ξη της άνευ όρων συν­θη­κο­λό­γη­σης της ναζι­στι­κής Γερ­μα­νί­ας, υπο­γρά­φτη­κε πριν 71 χρό­νια μετά τα μεσά­νυ­χτα της 8ης προς 9ης Μαΐ­ου του 1945 στο προ­ά­στιο του Ανα­το­λι­κού Βερο­λί­νου Καρλ­σχόρστ, από τους αντι­προ­σώ­πους του χιτλε­ρι­κού στρα­τη­γεί­ου στρα­τάρ­χη Κάϊ­τελ και τους ναυάρ­χους Φρί­ντε­μπουργκ και Στού­μπφ, μπρο­στά στους αντι­προ­σώ­πους της Σοβιε­τι­κής Ενω­σης υφυ­πουρ­γό Εξω­τε­ρι­κών Βισίν­σκι και τον αντι­πρό­σω­πο του Ανω­τά­του Στρα­τη­γεί­ου στρα­τάρ­χη Ζού­κωφ. Ετσι τέλειω­σε ο Β’ Παγκό­σμιος Πόλεμος.

Η ιστο­ρία του όμως, δεν είναι μόνον μια ιστο­ρία πολε­μι­κών επι­χει­ρή­σε­ων, όπως ισχυ­ρί­ζο­νται ακό­μα και σήμε­ρα οι αστοί ιστο­ρι­κοί. Η ιστο­ρία του Β Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου είναι πρώ­τα-πρώ­τα η ιστο­ρία των λαών που ξεση­κώ­θη­καν με επι­κε­φα­λής τον σοβιε­τι­κό, στον αγώ­να κατά του φασι­σμού κι εξα­σφά­λι­σαν τη νίκη. Είναι η ιστο­ρία των λαών που αγω­νί­στη­καν με εξαι­ρε­τι­κή απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα, στα­θε­ρό­τη­τα, ανδρεία και ηρω­ι­σμό κατά των ιμπε­ρια­λι­στι­κών δια­θέ­σε­ων για την παγκό­σμια κυριαρχία.

Οργα­νω­τές και καθο­δη­γη­τές του αγώ­να-των λαϊ­κών αγώ­νων- ήταν τα Κομ­μου­νι­στι­κά Κόμ­μα­τα. Οι αγώ­νες της εργα­τι­κής τάξης και των εργα­ζο­μέ­νων γενι­κό­τε­ρα σε συνερ­γα­σία με τα εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κά και αντια­ποι­κια­κά κινή­μα­τα, σημεί­ω­σαν ραγδαία ανά­πτυ­ξη όσο διαρ­κού­σε η καπι­τα­λι­στι­κή κρί­ση. Ιδιαί­τε­ρα μετά το 1930, όταν σε όλες τις χώρες η ανερ­γία και η εξα­θλί­ω­ση των εργα­ζο­μέ­νων των πόλε­ων και της αγρο­τιάς, πήραν απρό­σμε­νες δια­στά­σεις και σημειώ­θη­καν πολι­τι­κο­κοι­νω­νι­κές εξελίξεις.

Στις καπι­τα­λι­στι­κές χώρες, ακό­μα και στις ΗΠΑ, σημα­ντι­κό μέρος των μικρο­α­στι­κών στρω­μά­των προ­λε­τα­ριο­ποιεί­ται. Πολύ δε περισ­σό­τε­ρο στις εξαρ­τη­μέ­νες χώρες και τις αποι­κί­ες όπου σημειώ­νε­ται ραγδαία εξα­θλί­ω­ση των εργα­ζο­μέ­νων. Κάτω από αυτές τις συν­θή­κες, οξύν­θη­καν στο έπα­κρο οι ταξι­κές και κοι­νω­νι­κές αντι­θέ­σεις ενώ εντά­θη­κε σε όλες τις χώρες η πάλη των εργα­ζο­μέ­νων για επι­βί­ω­ση, οικο­νο­μι­κές και κοι­νω­νι­κές μεταρ­ρυθ­μί­σεις, κοι­νω­νι­κή απε­λευ­θέ­ρω­ση στις εξαρ­τη­μέ­νες χώρες-αποι­κί­ες και εθνι­κή ανεξαρτησία.

Παράλ­λη­λα όμως,  με τους αγώ­νες των εργα­ζο­μέ­νων στα χρό­νια της οικο­νο­μι­κής κρί­σης, άρχι­σαν να προ­ω­θού­νται στην ναζι­στι­κή Γερ­μα­νία, την Αυστρία και τις εξαρ­τη­μέ­νες σ’ αυτές χώρες-αποι­κί­ες, αντι­δρα­στι­κά καθε­στώ­τα. Εθνι­κο­σο­σια­λι­στι­κά και φασι­στι­κά που το κοι­νό τους χαρα­κτη­ρι­στι­κό ήταν η συντρι­βή με κρα­τι­κή ή παρα­κρα­τι­κή βία, του κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος, καθώς και άλλων προ­ο­δευ­τι­κών κοι­νω­νι­κών και πολι­τι­κών δυνά­με­ων και η εδραί­ω­ση της άρχου­σας τάξης μέσω ενός πολι­τι­κού συστή­μα­τος που θα κυριαρ­χού­σε το κρά­τος, με σκο­πό τη σωτη­ρία του από τον ντό­πιο και διε­θνή κομ­μου­νι­σμό, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα από το λαό.

Ένα κρά­τος φασι­στι­κό, ώστε να εξα­σφα­λί­ζο­νται τα συμ­φέ­ρο­ντα της άρχου­σας τάξης, του μεγά­λου και ντό­πιου κεφα­λαί­ου. Η προ­ώ­θη­ση της εγκα­θί­δρυ­σης των φασι­στι­κών καθε­στώ­των, όποια χροιά κι αν είχαν, γινό­ταν μέσα από το κρά­τος και το στρα­τιω­τι­κό κατε­στη­μέ­νο από εθνι­κι­στι­κά πολι­τι­κά κινή­μα­τα και πρα­ξι­κο­πή­μα­τα, όπως ήδη είχε συμ­βεί στην Ιτα­λία με το φασι­στι­κό καθε­στώς, όπου πήραν, παρά τις δια­φο­ρές ανά­με­σά τους, την ονο­μα­σία «φασι­στι­κά».

Σε εξαρ­τη­μέ­νες χώρες της Ευρώ­πης και της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής, η εγκα­θί­δρυ­σή τους έγι­νε από τα ίδια τα υφι­στά­με­να φεου­δαρ­χο-αστι­κά καθε­στώ­τα με συνταγ­μα­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες. Πρέ­πει όμως να υπο­γραμ­μι­στεί εδώ, πως δεν είχαν δια­μορ­φω­θεί σε ξεχω­ρι­στά καθε­στώ­τα ακό­μα και στην Ιτα­λία, αλλά αυτό άρχι­σε να δια­σα­φη­νί­ζε­ται μετά το 1934 με την εγκα­θί­δρυ­ση του εθνι­κο­σο­σια­λι­σμού στην Γερ­μα­νία, όταν ο φασι­σμός πήρε ραγδαία εξά­πλω­ση. Οι δυνά­μεις που εξέ­θρε­ψαν τον φασι­σμό απο­σκο­πού­σαν στο χτύ­πη­μα των κομ­μου­νι­στών κυρί­ως, καθώς και των άλλων προ­ο­δευ­τι­κών κομ­μά­των του εργα­τι­κού κινή­μα­τος κάθε χώρας.

Το εργα­τι­κό δε και επα­να­στα­τι­κό κίνη­μα της κάθε χώρας, αγκά­λια­ζε μεγά­λο μέρος της δια­νό­η­σης και άλλων κοι­νω­νι­κών στρω­μά­των, ακό­μα και αστι­κά κόμ­μα­τα που ενα­ντιώ­νο­νταν στον εθνι­κι­σμό και τον φασι­σμό. Η δρά­ση των κομ­μου­νι­στι­κών και προ­ο­δευ­τι­κών δυνά­με­ων σε ανε­πτυγ­μέ­νες χώρες της Ευρώ­πης, καθώς και σ’ άλλες όπου υπήρ­χαν ισχυ­ρά Κομ­μου­νι­στι­κά  και Σοσια­λι­στι­κά Κόμ­μα­τα όπως στην Ισπα­νία, την Βουλ­γα­ρία, την Πολω­νία και σε βαλ­κα­νι­κές χώρες που δυσκό­λευαν την εγκα­θί­δρυ­ση φασι­στι­κών καθεστώτων.

Όπου όμως δεν υπήρ­χαν (Ιτα­λία, Ουγ­γα­ρία και Πορ­το­γα­λία) η εδραί­ω­ση και η παρα­πέ­ρα δια­μόρ­φω­σή τους  έγι­νε σε συν­θή­κες δύσκο­λες ιδιαί­τε­ρα στις εξαρ­τη­μέ­νες χώρες. Ο φασι­σμός γεν­νή­θη­κε σαν αντί­δρα­ση στην επα­να­στα­τι­κή άνο­δο που επα­κο­λού­θη­σε τη νίκη της Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης στη Ρωσία και μετα­τρά­πη­κε σε σκλη­ρό κι επι­κίν­δυ­νο αντί­πα­λο όλης της προ­ο­δευ­τι­κής ανθρω­πό­τη­τας και κυρί­ως του διε­θνούς επα­να­στα­τι­κού εργα­τι­κού κινή­μα­τος. Οι φασι­στι­κές οργα­νώ­σεις εμφα­νί­στη­καν την Άνοι­ξη του 1919 στην Ιτα­λία ως ημι-στρα­τιω­τι­κές ομά­δες από πρώ­ην πολε­μι­στές του μετώ­που με εθνι­κι­στι­κές δρά­σεις. Τον Οκτώ­βριο του 1922, οι φασί­στες που μετα­τρά­πη­καν σε ισχυ­ρή πολι­τι­κή δύνα­μη, σκη­νο­θέ­τη­σαν ένο­πλη «εκστρα­τεία προς τη Ρώμη» που έδω­σε στους ιθύ­νο­ντες κύκλους της Ιτα­λί­ας τη πρό­φα­ση να διο­ρί­σουν στις 31 Οκτω­βρί­ου του 1922 πρω­θυ­πουρ­γό, τον ηγέ­τη των Ιτα­λών φασι­στών Μπ. Μουσολίνι.

Τα επό­με­να 4 χρό­νια η φασι­στι­κή ηγε­σία κατάρ­γη­σε βαθ­μιαία τις αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κές ελευ­θε­ρί­ες και εδραί­ω­σε την παντο­δυ­να­μία της φασι­στι­κής ολι­γαρ­χί­ας. Στη δεκα­ε­τία του 1930 ολο­κλη­ρώ­θη­κε στην Ιτα­λία η δημιουρ­γία συντε­χνια­κού κρά­τους, που βοή­θη­σε στον εκμι­λι­τα­ρι­σμό της ιτα­λι­κής οικο­νο­μί­ας. Το  δημο­κρα­τι­κό συν­δι­κα­λι­στι­κό κίνη­μα, οι οικο­νο­μι­κές και πολι­τι­κές κατα­κτή­σεις της εργα­τι­κής τάξης διαλύθηκαν.

Η κυβέρ­νη­ση Μου­σο­λί­νι ακο­λού­θη­σε όλο και πιο ενερ­γή πολι­τι­κή ιμπε­ρια­λι­στι­κής επέ­κτα­σης. Το 1935 η φασι­στι­κή πλέ­ον Ιτα­λία, εξα­πέ­λυ­σε πόλε­μο κατά της Αιθιο­πί­ας μετά την κατά­λη­ψη (1936) της οποί­ας έλα­βε μέρος στην επέμ­βα­ση κατά της δημο­κρα­τι­κής Ισπα­νί­ας (1936–1939). Το 1939 κατέ­λα­βε την Αλβα­νία και τον Οκτώ­βρη του 1940 επι­τέ­θη­κε ενα­ντί­ον της Ελλά­δας και προ­γε­νέ­στε­ρα του ίδιου χρό­νου, κήρυ­ξε τον πόλε­μο κατά της Γαλ­λί­ας κι έτσι έλα­βε μέρος στον Β’ Παγκό­σμιο Πόλε­μο. Στην πορεία κατα­λύ­θη­κε το φασι­στι­κό καθε­στώς στην Ιτα­λία (1943).

Το γερ­μα­νι­κό φασι­στι­κό εθνι­κο­σο­σια­λι­στι­κό κόμ­μα, δημιουρ­γή­θη­κε το 1919 (η επί­ση­μη ονο­μα­σία του ήταν Εθνι­κό-Σοσια­λι­στι­κό-Γερ­μα­νι­κό-Εργα­τι­κό-Κόμ­μα). Εξέ­φρα­ζε την επι­δί­ω­ξη των οργα­νω­τών του να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν προς το συμ­φέ­ρον της ακραί­ας αντί­δρα­σης, την επιρ­ροή των ιδε­ών του σοσια­λι­σμού στους γερ­μα­νούς εργαζόμενους.

Σε κατά­στα­ση πολι­τι­κής κρί­σης που όλο μεγά­λω­νε, ο αρχη­γός των γερ­μα­νών φασι­στών Χίτλερ, με την υπο­στή­ρι­ξη των μεγά­λων μονο­πω­λί­ων και συμ­μα­χώ­ντας με ισχυ­ρούς κύκλους της ηγε­σί­ας της Ράχι­σβερ, έλα­βε την εντο­λή στα τέλη Ιανουα­ρί­ου του 1933 να σχη­μα­τί­σει κυβέρνηση.

Σκη­νο­θε­τώ­ντας τον εμπρη­σμό του Ράϊχ­στακ και απο­δί­δο­ντας την ευθύ­νη για τον εμπρη­σμό στους κομ­μου­νι­στές, οι γερ­μα­νοί φασί­στες οδή­γη­σαν σε μερι­κούς μήνες τη χώρα σε πλή­ρη «ομοιο­μορ­φία» εξα­πο­λύ­ο­ντας αιμα­τη­ρή τρο­μο­κρα­τία ενα­ντί­ον σε όλα τα δημο­κρα­τι­κά και φιλε­λεύ­θε­ρα ρεύ­μα­τα, ρίχνο­ντας στις φυλα­κές και εξο­ντώ­νο­ντας όλους τους πραγ­μα­τι­κούς και πιθα­νούς αντι­πά­λους του ναζι­στι­κού καθεστώτος.

Εκτός από το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα, τέθη­καν εκτός νόμου το Σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κό καθώς και όλα τα παρα­δο­σια­κά αστι­κά κόμ­μα­τα. Δια­λύ­θη­καν επί­σης όλες οι  κοι­νω­νι­κές οργα­νώ­σεις και κυρί­ως τα συν­δι­κά­τα, ενώ το κοι­νο­βού­λιο στε­ρή­θη­κε τα προ­νό­μιά του. Καταρ­γή­θη­καν όλες οι μορ­φές κοι­νω­νι­κού ελέγ­χου της δρα­στη­ριό­τη­τας των οργά­νων κρα­τι­κής διοίκησης.

Ο μηχα­νι­σμός της δικτα­το­ρί­ας δημιουρ­γή­θη­κε από τον εθνι­κο­σο­σια­λι­σμό και περι­λάμ­βα­νε τους τρο­μα­κτι­κούς φορείς ΣΑ, SS, Γκε­στά­πο», «Λαϊ­κό Δικα­στή­ριο» και άλλα όργα­να της φασι­στι­κής «δικαιο­σύ­νης». Το apparat ( γοη­τευ­τι­κό) της οργα­νω­τι­κής επί­δρα­σης στον πλη­θυ­σμό (Εθνι­κο­σο­σια­λι­στι­κό Κόμ­μα,  Εθνι­κο-Σοσια­λι­στι­κή Γυναι­κεία Ενω­ση, , Χιτλε­ρι­κή Νεο­λαία, Γερ­μα­νι­κό Εργα­τι­κό Μέτω­πο κ.ά.) που ήλεγ­χαν όλες τις μορ­φές κοι­νω­νι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας, καθώς και το apparat για τον προ­πα­γαν­δι­στι­κό χει­ρι­σμό των μαζών.

Από το 1933 μέχρι το 1939 η Γερ­μα­νία μαζί με την Ιτα­λία πήραν μέρος στην επέμ­βα­ση της δημο­κρα­τι­κής Ισπα­νί­ας. Το 1938 πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε η  βίαια προ­σάρ­τη­ση της Αυστρί­ας στην Γερ­μα­νία. Το 1938–39 κατα­λή­φθη­κε και δια­με­λί­σθη­κε η Τσε­χο­σλο­βα­κία. Με την επί­θε­ση κατά της Πολω­νί­ας την 1η του Σεπτέμ­βρη του 1939, η φασι­στι­κή Γερ­μα­νία εξα­πέ­λυ­σε τον Β’ Παγκό­σμιο Πόλεμο.

Οι φασί­στες όταν βρέ­θη­καν στην εξου­σία, στην Ιτα­λία και τη Γερ­μα­νία, έθε­σαν υπό την αιγί­δα τους διά­φο­ρες φασι­στι­κές οργα­νώ­σεις άλλων χωρών. Μερι­κές από αυτές δε, άρχι­σαν να μετα­τρέ­πο­νται σε σοβα­ρό κίν­δυ­νο για τα αστι­κό-δημο­κρα­τι­κά καθε­στώ­τα. Κατά τη διάρ­κεια που μεσο­λά­βη­σε μετα­ξύ του Α’ και του Β’ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου, εγκα­θι­δρύ­θη­καν φασι­στι­κά καθε­στώ­τα σε ορι­σμέ­να κρά­τη της Ανα­το­λι­κής και Κεντρι­κής Ευρώ­πης όπως στην Ουγ­γα­ρία (καθε­στώς Χόρ­τα), στην Αυστρία, στην Πολω­νία, την Ρου­μα­νία, στα κρά­τη της Βαλ­τι­κής κ.ά.

Υπό την επιρ­ροή της Ιτα­λί­ας και της Γερ­μα­νί­ας, ανα­πτύ­χθη­κε το φασι­στι­κό κίνη­μα στην Ισπα­νία, όπου μετά τον Εμφύ­λιο εγκα­θι­δρύ­θη­κε η φασι­στι­κή δικτα­το­ρία του Φράν­κο. Στην Πορ­το­γα­λία είχε εγκα­θι­δρυ­θεί νωρί­τε­ρα η δικτα­το­ρία του Σαλα­μάρ. Στα μέσα της 10ετίας του ’30 ο φασι­σμός έγι­νε θανά­σι­μη απει­λή όχι μόνο για το εργα­τι­κό δημο­κρα­τι­κό κίνη­μα ορι­σμέ­νων χωρών, αλλά και για όλη την ανθρω­πό­τη­τα. Η συνει­δη­το­ποί­η­ση της σοβα­ρό­τη­τας αυτής της απει­λής, οδή­γη­σε στην δημιουρ­γία ενός πλα­τιού αντι­φα­σι­στι­κού κινή­μα­τος θεμε­λιω­μέ­νου στη συσπεί­ρω­ση όλων των πολι­τι­κών δυνά­με­ων που ήταν έτοι­μες ν’ αντι­στα­θούν στον φασι­σμό. Τον κύριο ρόλο στην οργά­νω­ση της αντί­στα­σης έπαι­ξαν τα Κομ­μου­νι­στι­κά Κόμ­μα­τα, με βάση τις απο­φά­σεις του 7ου Συνε­δρί­ου της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς, για ενιαίο εργα­τι­κό μέτω­πο που έπαιρ­νε υπό­ψη του τις ιδιαι­τε­ρό­τη­τες της κατά­στα­σης σε κάθε χώρα.

Στις χώρες δε που ο φασι­σμός βρι­σκό­ταν στην εξου­σία, οι κομ­μου­νι­στές τέθη­καν επι­κε­φα­λής του αντι­φα­σι­στι­κού κινή­μα­τος. Στα χρό­νια του Β’ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου, οι φασί­στες κατα­κτη­τές εφάρ­μο­σαν επι­με­λη­μέ­νο σύστη­μα μαζι­κής εξό­ντω­σης του πλη­θυ­σμού στα κατε­χό­με­να εδά­φη. Σύμ­φω­να με μερι­κούς υπο­λο­γι­σμούς, από τα στρα­τό­πε­δα συγκέ­ντρω­σης και τα στρα­τό­πε­δα θανά­του που οργά­νω­σαν οι εθνι­κο­σο­σια­λι­στές, πέρα­σαν περί­που 18.000.000 άνθρω­ποι απ’ όλες τις εθνό­τη­τες της Ευρώ­πης. Από αυτούς θανα­τώ­θη­καν 11.000.000 με τα πιο θηριώ­δη μέσα.

Η φασι­στι­κή τρο­μο­κρα­τία στα κατε­χό­με­να εδά­φη, η γενο­κτο­νία, η εσκεμ­μέ­νη εξό­ντω­ση εκα­τομ­μυ­ρί­ων ανθρώ­πων, απο­κά­λυ­ψαν με μεγά­λη σκλη­ρό­τη­τα την απάν­θρω­πη ουσία του φασι­σμού που ξεσή­κω­σε το μίσος των λαών όλου του κόσμου. Στα δε μετό­πι­σθεν του φασι­σμού, στα κατε­χό­με­να εδά­φη και στις ίδιες τις φασι­στι­κές χώρες, δημιουρ­γή­θη­κε το κίνη­μα αντί­στα­σης που υπο­νό­μευ­σε την μαχη­τι­κή ισχύ του ναζι­στι­κού στρα­τού και τη στα­θε­ρό­τη­τα των φασι­στι­κών καθεστώτων.

ΠΗΓΕΣ:

Kurt Zentner: Ο Β’ Παγκό­σμιος Πόλε­μος (DDR)

Πρα­κτι­κά της Δίκης της Νυρεμβέργης.

          
Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο