Η κρίση χρέους κι άλλα παραμύθια

Γρά­φει ο Cogito Ergo Sum //

Θα έπρε­πε να το έχω συνη­θί­σει αλλά εξα­κο­λου­θώ να βγά­ζω σπυ­ρά­κια κάθε φορά που ακούω ή δια­βά­ζω περι­σπού­δα­στους ανα­λυ­τές (δημο­σιο­γρά­φους ή πολι­τι­κούς) να κάνουν λόγο για «κρί­ση χρέ­ους». Δυστυ­χώς, αυτή η επι­μο­νή τους έχει πιά­σει τόπο ανά­με­σα στους ανυ­πο­ψί­α­στους πολί­τες, οι οποί­οι ανα­πα­ρά­γουν την εν λόγω μπούρ­δα στις καθη­με­ρι­νές τους συζητήσεις.

Και καλά η Ελλά­δα. Ας δεχτού­με ότι τρα­βά­ει όσα τρα­βά­ει με τα μνη­μό­νια επει­δή έπα­θε «κρί­ση» το χρέ­ος της, φτά­νο­ντας στο 126% του ΑΕΠ (άσχε­τα αν το μόνο που κατα­φέ­ρα­με μετά από πέντε χρό­νια είναι να σκαρ­φα­λώ­σει στο 180%) . Πάει καλά; Τότε, για­τί η Κύπρος υπο­χρε­ώ­θη­κε να υπο­γρά­ψει κι αυτή μνη­μό­νιο την επο­χή που το χρέ­ος της ήταν μόλις στο 83,3% του ΑΕΠ της; Διό­τι, βέβαια, με το μαα­στρι­χτι­κό όριο στο 60%, σε καμ­μία περί­πτω­ση το 83,3% δεν συνι­στά κρίση.

Να το χοντρύ­νου­με λίγο το θέμα; Εκτός από την Ελλά­δα, ποιά άλλη χώρα θα λέγα­τε ότι βρί­σκε­ται σε εξ ίσου (για να μη πω περισ­σό­τε­ρο) άθλια κατά­στα­ση; Φυσι­κά η Ισπα­νία, έτσι; Ωραία. Μιλά­με για την τέταρ­τη σε μέγε­θος οικο­νο­μία τής ευρω­ζώ­νης, η οποία απει­λεί να συμπα­ρα­σύ­ρει τα πάντα σε ενδε­χό­με­νη κατάρ­ρευ­σή της. Μιλά­με για την χώρα με το υψη­λό­τε­ρο ποσο­στό ανερ­γί­ας εδώ και χρό­νια. Και μιλά­με για την χώρα όπου έχουν επι­βλη­θεί εξο­ντω­τι­κά αντι­λαϊ­κά μέτρα, παρ’ ότι δεν έχει υπο­γρά­ψει επί­ση­μα κανέ­να μνη­μό­νιο και την οποία πιέ­ζουν θεοί και δαί­μο­νες να εντα­χθεί στον μηχα­νι­σμό στή­ρι­ξης. Πώς διά­βο­λο συμ­βαί­νουν όλα αυτά, λοι­πόν, εφ’ όσον το χρέ­ος τής Ισπα­νί­ας δεν ξεπερ­νά­ει το 94% του ΑΕΠ της;

Να το χοντρύ­νου­με κι άλλο; Σύμ­φω­να με τα μυα­λά που κου­μα­ντά­ρουν οι ανα­λυ­τές στους οποί­ους ανα­φέρ­θη­κα, το Λου­ξεμ­βούρ­γο (η πατρί­δα του κυρί­ου Γιουν­κέρ, για να μη ξεχνιό­μα­στε) δεν θα έπρε­πε καν να υπάρ­χει στους χάρ­τες, εφ’ όσον το συνο­λι­κό του χρέ­ος φτά­νει το αστρο­νο­μι­κό ποσο­στό 3.443% του ΑΕΠ του!! Ακού­σα­τε ποτέ να γίνε­ται κου­βέ­ντα για μνη­μό­νιο στο Λου­ξεμ­βούρ­γο ή για Luxexit;

Τα παρα­πά­νω παρα­δείγ­μα­τα καθι­στούν σαφές ότι τα μέτρα που λαμ­βά­νο­νται διε­θνώς δεν οφεί­λο­νται σε καμ­μία «κρί­ση χρέ­ους». Αν δια­βά­σου­με ανά­πο­δα αυτό το δεδο­μέ­νο, θα συμπε­ρά­νου­με εύκο­λα ότι κανέ­να μέτρο δεν πρό­κει­ται να ανα­κλη­θεί όσο κι αν μειω­θεί το χρέ­ος. Είναι πλέ­ον και­ρός να συνει­δη­το­ποι­ή­σου­με ότι το χρέ­ος και τα αντι­λαϊ­κά μέτρα των μνη­μο­νί­ων δεν έχουν καμ­μιά σχέ­ση μετα­ξύ τους. Στό­χος των μνη­μο­νί­ων δεν είναι η μεί­ω­ση του χρέ­ους αλλά η μεί­ω­ση της τιμής τής εργα­τι­κής δύνα­μης. Με απλά λόγια: τα μέτρα απο­σκο­πούν στο να φτη­νύ­νει η εργα­σία ώστε να διευ­ρυν­θεί το περι­θώ­ριο κέρ­δους τού κεφα­λαί­ου, το οποίο εκμε­ταλ­λεύ­ε­ται την εργα­τι­κή δύνα­μη. Τόσο απλά.

Πάμε παρα­κά­τω. Άσχε­τα με το παρα­μύ­θι περί «κρί­σης χρέ­ους», μας λένε ότι έτσι κι αλλοιώς πρέ­πει να πλη­ρώ­σου­με για­τί χρω­στά­με. Ας αφή­σου­με κατά μέρος το πόσα χρω­στά­με κι ας δού­με λίγο το τί χρω­στά­με, δηλα­δή το για­τί και το πώς δημιουρ­γή­θη­κε αυτό το τρελ­λό χρέος.

Η λήψη βάρ­βα­ρων μέτρων και η κατα­βα­ρά­θρω­ση της αμοι­βής τής εργα­σί­ας υπο­νο­ούν ‑άμε­σα και έμμε­σα- ότι το χρέ­ος δημιουρ­γή­θη­κε από τις υπερ­βο­λι­κές συντά­ξεις, τους παχυ­λούς μισθούς και τα υπερ­με­γέ­θη μερο­κά­μα­τα. Πάνω σ’ αυτό το ψεύ­δος έχου­με πει πολ­λά (τόσο εδώ όσο και στο ιστο­λό­γιο Cogito ergo sum) κι έχου­με απο­δεί­ξει με αριθ­μούς ότι ποτέ η εργα­σία δεν πλη­ρώ­θη­κε όσο έπρε­πε. Άλλω­στε, κάτι τέτοιο απο­δει­κνύ­ε­ται περί­τρα­να και από την μαρ­ξι­κή ανά­λυ­ση περί «υπε­ρα­ξί­ας τής εργα­σί­ας». Με απλά λόγια: εφ’ όσον πάντο­τε οι εργα­ζό­με­νοι πλη­ρώ­νο­νταν λιγώ­τε­ρα απ’ όσο άξι­ζε εκεί­νο το οποίο παρή­γα­γαν, ποτέ δεν χρειά­στη­καν δανει­κά για την πλη­ρω­μή τους. Έτσι απλά. Κι αυτή η νομο­τε­λεια­κή αλή­θεια δεν ανα­τρέ­πε­ται ούτε από την ύπαρ­ξη ενός μικρού αριθ­μού δήθεν εργα­ζο­μέ­νων αλλά τοις πράγ­μα­σι κηφή­νων που πλη­ρώ­νο­νταν δίχως να παράγουν.

«Τότε, πώς δημιουρ­γή­θη­κε το χρέ­ος;» θα ρωτή­σει εύλο­γα κάποιος. Η απά­ντη­ση δεν μπο­ρεί να δοθεί σε λίγες γραμ­μές αλλά μπο­ρού­με να βάλου­με λίγο το μυα­λου­δά­κι μας να δου­λέ­ψει. Σίγου­ρα θυμά­στε την θαυ­μά­σια ελλη­νι­κή ται­νία «Ο ρωμηός έχει φιλό­τι­μο», με τον διά­ση­μο υπουρ­γό Μαυ­ρο­για­λού­ρο. Θυμη­θεί­τε, λοι­πόν, ότι το αίτη­μα των κατοί­κων για την επι­σκευή ενός παλιο­γε­φυ­ριού πήγε στα αζή­τη­τα προ­κει­μέ­νου να προ­ω­θη­θεί η κατα­σκευή μιας Γεωρ­γι­κής Σχο­λής, επει­δή έτσι θα κονό­μα­γαν κάποιοι παρα­τρε­χά­με­νοι. Θυμη­θεί­τε, επί­σης, την έκπλη­ξη του κομ­μα­τό­σκυ­λου Γκρού­ε­ζα, όταν τον ρώτη­σε ο υπουρ­γός τι δου­λειά κάνει. «Μα εγώ είμαι του κόμ­μα­τος», δια­μαρ­τυ­ρή­θη­κε το κομ­μα­τό­σκυ­λο. Πήρα­τε κάποιες απα­ντή­σεις; Ωραία. Ας το τρα­βή­ξου­με λίγο ακόμη.

Σίγου­ρα έχε­τε δια­πι­στώ­σει πόσο «δυσκοί­λιο» γίνε­ται το κρά­τος προ­κει­μέ­νου να χαλά­σει πέντε φρά­γκα για να φτιά­ξει αντι­πλημ­μυ­ρι­κά έργα, έργα πυρο­προ­στα­σί­ας, παι­δι­κούς σταθ­μούς κλπ. Σίγου­ρα, επί­σης, έχε­τε δια­πι­στώ­σει με πόση άνε­ση κατα­σκευά­ζο­νται και­νούρ­γιοι δρό­μοι, εκσυγ­χρο­νί­ζο­νται λιμά­νια κλπ. Πού νομί­ζε­τε ότι οφεί­λε­ται αυτή η στά­ση του κρά­τους για το τι πρέ­πει να φτια­χτεί επει­γό­ντως και τι όχι; Προ­φα­νώς, δυσκο­λεύ­ε­στε να απα­ντή­σε­τε επει­δή εκτι­μά­τε ότι μίζες μπο­ρούν να βγουν τόσο από έναν δρό­μο όσο και από ένα αντι­πλημ­μυ­ρι­κό έργο. Σωστά. Για σκε­φτεί­τε, όμως, ποιό έργο χρειά­ζε­ται περισ­σό­τε­ρο ένας βιο­μή­χα­νος; Έναν παι­δι­κό σταθ­μό ή έναν δρό­μο για να μετα­φέ­ρει ευκο­λώ­τε­ρα τα προ­ϊ­ό­ντα του; Ένα πάρ­κο ή ένα λιμά­νι; Ένα σωστό απο­χε­τευ­τι­κό δίκτυο σε μια πόλη ή οργα­νω­μέ­νες υπο­δο­μές σε μια βιο­μη­χα­νι­κή περιο­χή; Έλα ντε…

Τελι­κά, μπο­ρεί ο καπι­τα­λι­σμός, υπό την μορ­φή τού νεο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, να κατα­δι­κά­ζει το κρά­τος και να ομνύ­ει υπέρ της ιδιω­τι­κής πρω­το­βου­λί­ας αλλά δίχως την συν­δρο­μή τού κρα­τι­κού κορ­βα­νά δεν υπάρ­χει καμ­μία ιδιω­τι­κή επέν­δυ­ση. Αν δεν ήταν το κρά­τος να χρε­ώ­νε­ται ασύ­στο­λα, πώς θα κονό­μα­γαν τα μονο­πώ­λια πολε­μι­κού υλι­κού; Αν δεν ξόδευε το κρά­τος, ποιός θα έφτια­χνε τις υπο­δο­μές ενέρ­γειας που χρειά­ζε­ται ένα εργο­στά­σιο; Αν δεν φορ­τω­νό­ταν το κρά­τος το κόστος των άγο­νων γραμ­μών, ποιός ιδιώ­της θα έβα­ζε χει­μω­νιά­τι­κα καρά­βι για τα Κου­φο­νή­σια; Αν δεν επω­μι­ζό­ταν το κρά­τος το «άρρω­στο» κομ­μά­τι τής Αγρο­τι­κής Τρά­πε­ζας, πώς θα έπαιρ­νε το «υγιές» η Τρά­πε­ζα Πει­ραιώς; Και, γενι­κά, αν δεν ερχό­ταν το αστι­κό κρά­τος να πλη­ρώ­σει τους τζε­ρε­μέ­δες, ποιός ιδιώ­της θα έκα­νε «επεν­δύ­σεις»;

Τελειώ­νω. Βάλ­τε δίπλα σε όσα προ­α­να­φέ­ρα­με και τις φορο­α­παλ­λα­γές τις οποί­ες απο­λαμ­βά­νουν οι ολί­γοι και οι εκλε­κτοί (π.χ. εφο­πλι­στές), βάλ­τε και την προ­νο­μια­κή φορο­λο­γι­κή αντι­με­τώ­πι­ση του μεγά­λου κεφα­λαί­ου (π.χ. το ελε­ει­νό 10% που πλη­ρώ­νουν οι ανώ­νυ­μες εται­ρεί­ες ως φόρο αδια­νέ­μη­των κερ­δών), βάλ­τε και τις ων ουκ έστιν αριθ­μός επι­δο­τή­σεις κι επι­χο­ρη­γή­σεις των τάχα-δήθεν επεν­δυ­τών (π.χ. τον πακτω­λό τού ΕΣΠΑ) κλπ και θα γίνει σαφές και το πώς αλλά και για το χατή­ρι ποιών δημιουρ­γή­θη­κε το χρέ­ος. Αυτό το χρέ­ος είναι που υπο­τί­θε­ται πως θα δια­πραγ­μα­τευό­ταν η αρι­στε­ρή μας κυβέρ­νη­ση αλλά που, τελι­κά, εξα­κο­λου­θεί να πλη­ρώ­νει παγκουέ και στο ακέραιο.

Μόνο που εμείς, ο απλός εργα­ζό­με­νος λαός, δεν χρω­στά­με δεκά­ρα. Επει­δή ποτέ δεν πήρα­με δεκά­ρα δανει­κιά. Εκτός αν δεχτού­με πως έπρε­πε να δώσει το κρά­τος τα λεφτά του ντε και καλά στους ολί­γους και εκλε­κτούς, οπό­τε δανεί­στη­κε για να πλη­ρώ­σει μισθούς και συντάξεις…