Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Η πρώτη δίκη με βάση το «Ιδιώνυμο»

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Οι κομ­μου­νι­στι­κές διώ­ξεις ξεκί­νη­σαν  από τα πρώ­τα χρό­νια εμφά­νι­σης του κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος στη χώρα μας, με ιδιαί­τε­ρη ορμή το 1924 με το διά­ταγ­μα του Αλ. Παπα­να­στα­σί­ου «Περί  απο­κα­τα­στά­σε­ως εν εκά­στω νόμων επι­τρο­πών Ασφα­λεί­ας». Η δικτα­το­ρία του Πάγκα­λου εμπλού­τι­σε την αντι­κομ­μου­νι­στι­κή νομι­κή θωρά­κι­ση της χώρας ενα­ντί­ον «παντός ατό­μου υπό­πτου δια πρά­ξε­ων αντι­κεί­με­νων εις την δημό­σιαν τάξιν, ησυ­χί­αν και ασφά­λειαν της χώρας». Το ιδιώ­νυ­μο όμως του Βενι­ζέ­λου απο­τε­λού­σε την κορω­νί­δα των σχε­τι­κών νομοθετημάτων. 

Ένα σύντο­μο ιστορικό

Στις 22 Δεκέμ­βρη του 1928, τέσ­σε­ρις μόλις μήνες μετά τις εκλο­γές, η κυβέρ­νη­ση του Ελ. Βενι­ζέ­λου κατέ­θε­σε στη Βου­λή ένα νομο­σχέ­διο που είχε ως τίτλο τη φρά­ση «Περί μέτρων ασφα­λεί­ας του κοι­νω­νι­κού καθε­στώ­τος και προ­στα­σί­ας των ελευ­θε­ριών των πολι­τών». Αργό­τε­ρα, όταν το νομο­σχέ­διο αυτό έγι­νε νόμος του κρά­τους πήρε τον αριθ­μό 4229/25–7‑19294. Στην ιστο­ρία όμως πέρα­σε με την ονο­μα­σία «Ιδιώ­νυ­μο», αφού αντι­με­τώ­πι­ζε τον κομ­μου­νι­σμό ως «ειδι­κό αδί­κη­μα» και προ­έ­βλε­πε μια σει­ρά μέτρα για την κατα­στο­λή του με προ­φα­νή τελι­κό στό­χο τη συντρι­βή κάθε κομ­μου­νι­στι­κής δρά­σης και φυσι­κά του κύριου φορέα αυτής της δρά­σης, του ΚΚΕ. Ο νόμος προ­έ­βλε­πε την απα­γό­ρευ­ση δρά­σης των ταξι­κών σωμα­τεί­ων (τέθη­καν εκτός νόμου Εργα­τι­κή Βοή­θεια και Ενω­τι­κή ΓΣΕΕ κ.α) και των κομ­μου­νι­στι­κών και ευρύ­τε­ρα λαϊ­κών συγκε­ντρώ­σε­ων. Ειδι­κές δια­τά­ξεις ανα­φέ­ρο­νταν στους στρα­τιώ­τες, τους δημό­σιους υπάλ­λη­λους, τους δημο­σιο­γρά­φους που «εμφο­ρού­νται ή προ­πα­γαν­δί­ζουν ανα­τρε­πτι­κάς ιδέ­ας κατά του κρα­τού­ντος καθεστώτος».

Χαρα­κτη­ρι­στι­κά τα όσα δήλω­σε ο Βενι­ζέ­λος στη Βου­λή: ««Το νομο­σχέ­διον ‑είπε- δεν επι­διώ­κει να διώ­ξη τον κομ­μου­νι­σμόν ως ιδέ­αν αλλά τη Γ’ Διε­θνή και τας μπολ­σε­βι­κι­κάς αρχάς αυτής, αίτι­νες απέ­χουν πολύ του ιδε­ώ­δους κομ­μου­νι­σμού. Το νομο­σχέ­διον επι­διώ­κει τη δίω­ξιν των οπα­δών της Γ’ Διε­θνούς. Δε δυνά­με­θα να διώ­ξω­μεν τον κομ­μου­νι­σμόν, διό­τι και ο Χρι­στός υπήρ­ξε κήρυξ της ιδέ­ας αυτής. Ο Χρι­στός διε­κή­ρυ­ξε πρώ­τος τον κομ­μου­νι­σμόν, αλλά από την υψη­λήν ιδε­ο­λο­γί­αν του κομ­μου­νι­σμού μέχρι των ανα­τρε­πτι­κών ενερ­γειών των ανθρώ­πων της Μόσχας, υπάρ­χει διαφορά». 

Πιο συγκε­κρι­μέ­να προέβλεπε:

«Έχο­ντες υπ’ όψει το άρθρον 75 του Συντάγ­μα­τος, εκδί­δο­μεν τον επό­με­νον νόμον, ψηφι­σθέ­ντα υπό της Βου­λής και της Γερου­σί­ας. Άρθρον 1. ‑1. Όστις επι­διώ­κει την εφαρ­μο­γήν ιδε­ών εχου­σών ως έκδη­λον σκο­πόν την δια βιαί­ων μέσων ανα­τρο­πήν του κρα­τού­ντος κοι­νω­νι­κού συστή­μα­τος ή την από­σπα­σιν μέρους εκ του όλου της Επι­κρα­τεί­ας, ή ενερ­γεί υπέρ της εφαρ­μο­γής αυτών προ­ση­λυ­τι­σμόν, τιμω­ρεί­ται με φυλά­κι­σιν του­λά­χι­στον εξ μηνών. Προς τού­τοις επι­βάλ­λε­ται δια της απο­φά­σε­ως και εκτο­πι­σμός ενός μηνός μέχρι δύο ετών εις τόπον εν αυτή ορι­ζό­με­νον. Με τας αυτάς ποι­νάς τιμω­ρεί­ται και όστις επω­φε­λού­με­νος απερ­γί­ας ή λοκ-άουτ, προ­κα­λεί ταρα­χάς ή συγκρού­σεις. 2. Ως ιδιαι­τέ­ρα επι­βα­ρυ­ντι­κή περί­πτω­σις, θεω­ρεί­ται η εκτέ­λε­σις της πρά­ξε­ως εν δημο­σίω τόπω παρό­ντων πολ­λών ή δια του τύπου, ή εάν ο προ­ση­λυ­τι­σμός ενερ­γεί­ται δια χρη­μά­των, ή απευ­θύ­νε­ται προς ανη­λί­κους, στρα­τιω­τι­κούς εν γένει ή δημο­σί­ους λειτουργούς».

Και μία ενδια­φέ­ρου­σα λεπτομέρεια…

Ενδια­φέ­ρον παρου­σιά­ζει το «παρα­σκή­νιο» της εσπευ­σμέ­νης δημο­σί­ευ­σης του νόμου, ο οποί­ος είχε βεβαί­ως ψηφι­στεί ήδη από τη Βου­λή και τη Γερου­σία και δεν δημο­σιευό­ταν λόγω των αντι­δρά­σε­ων σημα­ντι­κών πολι­τι­κών, όπως οι Α. Παπα­να­στα­σί­ου και Γ. Καφα­ντά­ρης. Στις 1 Αυγού­στου 1929 θα γιορ­τα­ζό­ταν πανελ­λη­νί­ως «αντι­πο­λε­μι­κή εορ­τή» και στην κυβέρ­νη­ση έφτα­σαν πλη­ρο­φο­ρί­ες ότι οι κομ­μου­νι­στές θα δημιουρ­γού­σαν ταρα­χές και θα δια­τά­ρασ­σαν τη δημό­σια τάξη σε Αθή­να, Πει­ραιά, Θεσ­σα­λο­νί­κη, Καβά­λα, Δρά­μα, Σέρ­ρες και σε διά­φο­ρες περιο­χές της Θεσσαλίας.

Απο­φα­σί­σθη­κε λοι­πόν η αυθη­με­ρόν δημο­σί­ευ­ση του νόμου και η εφαρ­μο­γή των δια­τά­ξε­ων που απα­γό­ρευαν τις συγκε­ντρώ­σεις σε ανοι­κτούς ή κλει­στούς δημό­σιους χώρους όσων ήθε­λαν την ανα­τρο­πή του συστή­μα­τος. Εξάλ­λου, με το «ιδιώ­νυ­μο» η απερ­γία δεν ανα­γνω­ρι­ζό­ταν ως μέσον προ­βο­λής πολι­τι­κών αιτη­μά­των, ο συν­δι­κα­λι­σμός μετα­τρά­πη­κε σε αδί­κη­μα και η δια­δή­λω­ση θεω­ρού­νταν δια­σά­λευ­ση της κοι­νω­νι­κής γαλή­νης. Κατό­πιν τού­των κατά τη διάρ­κεια των εορ­τα­σμών της 1ης Αυγού­στου «από­λυ­τος ησυ­χία επε­κρά­τη­σεν εις ολό­κλη­ρον το κρά­τος», όπως τόνι­σε αυτά­ρε­σκα η κυβέρ­νη­ση και ο αστι­κός τύπος.

6ad587ea-17df-4567-93d2-2310b9ad8567

Οι αντι­δρά­σεις

Από την πρώ­τη στιγ­μή που κατα­τέ­θη­κε ως νομο­σχέ­διο στη Βου­λή, το «Ιδιώ­νυ­μο» αντι­με­τω­πί­στη­κε αγω­νι­στι­κά από τον ελλη­νι­κό λαό και τις οργα­νώ­σεις του, καθώς και από τους πνευ­μα­τι­κούς ανθρώ­πους, όχι μόνο της χώρας αλλά και διε­θνώς. Κορυ­φαί­οι Έλλη­νες δια­νο­ού­με­νοι όπως ο Γρ. Ξενό­που­λος, η Γαλά­τεια Καζαν­τζά­κη, ο Γ. Νιρ­βά­νας, ο καθη­γη­τής Δ. Καλ­λι­τσου­νά­κης, ο Α. Σβώ­λος, ο Κ. Τσου­κα­λάς, ο Θρ. Πετμε­ζάς, η Ειρή­νη Δεν­δρι­νού, ο Κ. Αμα­ντος, ο Δ. Γλη­νός, κ.ά. αλλά και διε­θνείς προ­σω­πι­κό­τη­τες, όπως ο Αλμπερτ Αϊν­στάιν, ο Ανρί Μπαρ­μπίς, ο Ρ. Μπί­ντ­γκερ­μαν, ο Οτο­μαρ κλπ. έχουν συν­δέ­σει το όνο­μά τους με την πάλη ενά­ντιά του. Ταυ­τό­χρο­να σε μια σει­ρά πόλεις έγι­ναν μια σει­ρά δια­μαρ­τυ­ρί­ες εργα­τι­κών οργα­νώ­σε­ων με επι­κε­φα­λής τους κομ­μου­νι­στές, ενώ την αντί­θε­ση τους εκφρά­σα­νε και αστοί πολι­τι­κοί όπως οι Α. Παπα­να­στα­σί­ου, Γ. Καφα­ντά­ρης, Γ. Παπαν­δρέ­ου που τον κατα­ψή­φι­σαν στη Βου­λή υπο­στη­ρί­ζο­ντας ότι η ψήφι­σή του καταρ­γού­σε την έκφρα­ση γνώ­μης, καθώς και οι Π. Τσαλ­δά­ρης και Γ. Κον­δύ­λης απλά για αντι­πο­λι­τευ­τι­κούς λόγους με τον Βενιζέλο.

Οι συνέ­πειες

Αμέ­σως μετά την ψήφι­ση του «ιδιώ­νυ­μου» άρχι­σαν οι μαζι­κές διώ­ξεις των κομ­μου­νι­στών, τέθη­κε εκτός νόμου με δικα­στι­κή από­φα­ση η Ενω­τι­κή ΓΣΕΕ και η Εργα­τι­κή Βοή­θεια Ελλά­δας (ΕΒΕ) και κάθε αγω­νι­στι­κή κινη­το­ποί­η­ση των εργα­ζο­μέ­νων χαρα­κτη­ρι­ζό­ταν από τις αρχές «ιδιώ­νυ­μο» αδί­κη­μα και αντι­με­τω­πι­ζό­ταν βάναυσα.

Από την έναρ­ξη εφαρ­μο­γής του ως το τέλος του 1932, ο απο­λο­γι­σμός του ιδιώ­νυ­μου, όπως τον δίνει η Εργα­τι­κή Βοή­θεια, είναι ο εξής: 12.000 συλ­λή­ψεις και 2.203 κατα­δί­κες. Αθροι­στι­κά, οι φυλα­κί­σεις ανέρ­χο­νται σε 1.936 χρό­νια, η εξο­ρία στα νησιά σε 785 χρό­νια. Επι­πλέ­ον 120 φαντά­ροι εξο­ρί­ζο­νται στο Καλ­πά­κι. Από τους συλ­λη­φθέ­ντες, ασχέ­τως αν κατα­δι­κά­στη­καν ή όχι, βασα­νί­στη­καν από την αστυ­νο­μία και την χωρο­φυ­λα­κή 1504 αγω­νι­στές. Έγι­νε έλεγ­χος σε 235 συγκε­ντρώ­σεις από τις οποί­ες οι 68 δια­λύ­θη­καν με τη βία. Στο ίδιο διά­στη­μα, 11 εργά­τες και αγρό­τες έχουν δολο­φο­νη­θεί από την αστυ­νο­μία, οι περισ­σό­τε­ροι κατά τη διάρ­κεια της βίαιας διά­λυ­σης συγκε­ντρώ­σε­ων. Όσοι κατα­δι­κά­στη­καν με το ιδιώ­νυ­μο ακο­λου­θού­σαν σε γενι­κές γραμ­μές τη δια­δρο­μή φυλα­κή και εξορία.

e89b8b15-6321-4e3e-9650-dac41cb1460a

Η πρώ­τη καταδίκη

Η πρώ­τη κατα­δί­κη με το «Ιδιώ­νυ­μο» ήταν του φοι­τη­τή Π. Μαρ­μα­ρέ­λη στις 26/7/1929

Σε πρω­το­σέ­λι­δο του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ (28/7/1929) ανα­φέ­ρο­νται τα εξής:

«Η ΠΡΩΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΙΔΙΩΝΥΜΟΥ

Χθες δικά­σθη­κε στο επ’ αυτο­φό­ρω Πλημ­με­λιο­δι­κεί­ον ο σ. Παρ. Μαρ­μα­ρέ­λης, κατη­γο­ρού­με­νος ότι κρα­τού­σε φύλ­λα της «Νεο­λαί­ας» όπου εδη­μο­σιεύ­ε­το η προ­κή­ρυ­ξις της ΟΚΝΕ για την 1η Αυγούστου.

Το δικα­στή­ριο πιστό στις δια­τα­γές που πήρε απέρ­ρι­ψε τις ενστά­σεις αναρ­μο­διό­τη­τος και αντι­συ­νταγ­μα­τι­κό­τη­τος που υπέ­βα­λε ο δικη­γό­ρος σ. Πορ­φυ­ρο­γέ­νης και παρ’ όλο ότι δεν υπήρ­χε παρά ένας χαφιές μάρ­τυς που δεν έλε­γε τίπο­τα απο­λύ­τως και δεν απο­δει­κνυό­ντα­νε τίπο­τε κατά του κατη­γο­ρου­μέ­νου, τον κατα­δί­κα­σε σε οκτώ μήνες φυλά­κι­ση και 3 μήνες εξο­ρία στην Ανδρο.

Έτσι το ιδιώ­νυ­μο αρχί­ζει να εφαρ­μό­ζε­ται από τους έλλη­νας ταξι­κούς δικαστές».

Τη Δευ­τέ­ρα 29/7/1929 ο κύριος τίτλος του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ είναι: «ΕΝΑΣ ΦΟΙΤΗΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΗΚΕ ΠΡΩΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΙΔΙΩΝΥΜΟ ΓΙΑΤΙ ΔΙΑΒΑΖΕΝ ΑΠΛΩΣ «ΝΕΟΛΑΙΑ». ΑΓΩΝΙΣΤΕΙΤΕ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΟΥ ΧΤΥΗΠΑΕΙ ΑΠΡΟΚΑΛΥΠΤΑ ΑΥΗ ΤΗ ΣΚΕΨΗ!»

Στην στή­λη και πάλι πρω­το­σέ­λι­δα, «ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ» με τίτλο «Η ΣΚΕΨΗ ΧΤΥΠΙΕΤΑΙ» αναφέρει:

646c8b1d-d953-46f2-bd01-3d8731c0ce1e

«Το ιδιώ­νυ­μο τέθη­κε κιό­λας σ’ εφαρ­μο­γή. Ο φοι­τη­τής σ. Π. Μαρ­μα­ρέ­λης κατα­δι­κά­σθη­κε σε 8 μήνες φυλά­κι­ση και 3 μήνες εξο­ρία για­τί διά­βα­ζε «Νεο­λαία» με την προ­κή­ρυ­ξη της Κ.Δ.Ν. Η πρώ­τη αυτή κατα­δί­κη δεί­χνει ξεκά­θα­ρα το σκο­πό του ιδιώ­νυ­μου και ξεμα­σκα­ρώ­νει με μιας τις αισχρές δημα­γω­γί­ες του τσαρ­λα­τά­νου Πρω­θυ­πουρ­γού που όταν στη Βου­λή ψηφι­ζό­ταν το ιδιώ­νυ­μο είχεν «επι­σή­μως» προ­βεί σε δηλώ­σεις κατά τις οποί­ες θα κατα­διω­κό­ταν κεί­νοι μόνο που μοί­ρα­ζαν δωρε­άν βιβλία κλπ.

Χθες, κατα­δι­κά­στη­κεν ένας φοι­τη­τής για­τί διά­βα­ζε «νεο­λαία» και μάλι­στα σε κεντρι­κώ­τα­το μέρος-μέσα στον Εθνι­κό κήπο. Έτσι φαί­νο­νται ξεκά­θα­ρα οι σκο­ποί του ιδιώ­νυ­μου όπως ακρι­βώς τους προ­εί­πα­με, να τρο­μο­κρα­τη­θούν οι εργα­ζό­με­νες μάζες, να κλει­σθεί ο εργα­τι­κός τύπος, να χτυ­πη­θεί κι’ αυτή ακό­μα η σκέ­ψη. Για­τί χτύ­πη­μα κατα­κέ­φα­λο ενά­ντια στη σκέ­ψη είναι η κατα­δί­κη ενός φοι­τη­τή που διά­βα­ζε «Νεο­λαία».

Ο τσαρ­λα­τά­νος δήλω­νε στη Βου­λή ότι δεν θα χτυ­πή­ση τα σκέ­ψη και να η αλή­θεια των δηλώ­σε­ων του.

Μπρος σ’αυτή την κατά­στα­ση στις εργα­ζό­με­νες μάζες μπαί­νει το βαρύ καθή­κον να εντεί­νουν τον αγώ­να τους, ενά­ντια στον εξαι­ρε­τι­κό νόμο, να συμ­με­τά­σχουν στις δια­δη­λώ­σεις της 1ης Αυγού­στου. Μόνο έτσι θα λυγί­σου­με την τρομοκρατία».

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο