Το “Ατέχνως” τιμά τη Μέρα της Γυναίκας (1)
Επιμέλεια: ofisofi //
Η Κλάρα Τσέτκιν γεννήθηκε στις 5 Ιουλίου του 1857 στο Βιντεράου της Σαξωνίας. Από νωρίς ενδιαφέρθηκε για το σοσιαλιστικό κίνημα και τη μαρξιστική θεωρία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το 1881 να προσχωρήσει στο Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, το οποίο τότε είχε αποκτήσει αρκετή δύναμη στη Γερμανία αν και παράνομο. Σύντομα αναδείχθηκε σε μια από τις πιο σημαντικές προσωπικότητές του. Πήρε μέρος στο ιδρυτικό συνέδριο της Δεύτερης Διεθνούς και το 1890 ηγήθηκε του γυναικείου κινήματος.
Στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα διασπάστηκε και η Τσέτκιν συντάχθηκε με την κομμουνιστική πτέρυγα. Ιδρυτικό μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας. Από το 1920 εκλεγόταν συνεχώς βουλευτής και εξέδιδε τη γυναικεία επιθεώρηση «Η Ισότητα».
Με δική της πρόταση, στη Β‘ Διεθνή Συνδιάσκεψη των σοσιαλιστριών γυναικών, στην Κοπεγχάγη το 1910, καθιερώθηκε η 8η του Μάρτη, ως Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας στη μνήμη των εργατριών από τα υφαντουργεία και τα ραφτάδικα της Νέας Υόρκης που έκαναν διαδηλώσεις και απεργίες διεκδικώντας ανθρώπινες συνθήκες δουλειάς, μείωση του ωραρίου εργασίας, εξίσωση των μισθών ανδρών και γυναικών για την ίδια εργασία, θέτοντας επιπλέον ζητήματα για την εκμετάλλευση και τις φυλετικές διακρίσεις.
Το Γενάρη του 1925 έγραψε το βιβλίο Ο Λένιν για τη γυναίκα. Ήδη ο Λένιν ήταν νεκρός αλλά η Κλάρα Τσέτκιν πίστευε ότι ο Λένιν εξακολουθούσε να είναι ζωντανός περισσότερο από κάθε άλλη φορά και να διδάσκει με το έργο του την ανάγκη να αγωνιστούν οι γυναίκες για την απελευθέρωσή τους από την εκμετάλλευση και την καταπίεση του καπιταλιστικού συστήματος. Ειδικότερα οι εργαζόμενες γυναίκες και οι γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων έπρεπε να «ξεκολλήσουν από τις σάρκες τους τα νύχια του καπιταλισμού» γιατί «όσο εξακολουθεί να υπάρχει ο καπιταλισμός και να μετατρέπει τους πλούσιους σε δισεκατομμυριούχους, τους φτωχούς σε ζητιάνους, τους αδύνατους σε σκλάβους, οι εργαζόμενες γυναίκες είναι υποχρεωμένες να σκύβουν κάτω από διπλό ζυγό, η μοίρα τους θα είναι να αδικιούνται, να καταπιέζονται, να γίνονται θύματα εκμετάλλευσης από δυο πλευρές. Ο άντρας τους θα είναι αφέντης στο σπίτι, και ο κεφαλαιοκράτης στο εργοστάσιο ή στο χωράφι…».
Στο βιβλίο αυτό η Κλάρα Τσέτκιν, που συνδεόταν με βαθιά και μακροχρόνια φιλία με το Λένιν και υπήρχε αλληλοεκτίμηση ανάμεσά τους, παραθέτει εκτός των άλλων τις αναμνήσεις της από τον Λένιν. Καταγράφει τις συνομιλίες της με τον Λένιν για την οργανωμένη δράση ανάμεσα στις εργαζόμενες γυναίκες, το ζήτημα των σεξουαλικών σχέσεων και του γάμου, τον ελεύθερο έρωτα, τη σημασία του γυναικείου κομμουνιστικού κινήματος και τις απόψεις του Λένιν για την απελευθέρωση της γυναίκας.
Ένα από τα σημαντικά ζητήματα που συζητούν ο Λένιν και η Κλάρα Τσέτκιν είναι η μορφωτική δουλειά τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες βασική προϋπόθεση στη διαδικασία της χειραφέτησης και των δύο φύλων:
«- Πολλοί θεωρούν – εξακολούθησε ο σύντροφος Λένιν – την προπαγάνδα και τη δράση ανάμεσα στις γυναικείες μάζες, το ξύπνημα και την επαναστατική τους καθοδήγηση, σαν μια εντελώς δευτερεύουσα δουλειά, σαν μια λεπτομέρεια που ενδιαφέρει μόνο τις συντρόφισσες. Αυτό είναι λάθος, βασικό λάθος! Είναι τάση χωριστική και χειραφέτηση των γυναικών απ’ την ανάποδη!
Το λάθος αυτό οφείλεται, κατά βάθος, στην υποτίμηση της γυναίκας και των ικανοτήτων της. Μάλιστα, δυστυχώς ισχύει ακόμα για πολλούς συντρόφους μας η παροιμία: «Ξύστε τον κομμουνιστή και θα βρείτε τον Φιλισταίο!». Φυσικά πρέπει να ξύσει κανείς το ευαίσθητο σημείο, και το σημείο αυτό είναι η νοοτροπία του για τη γυναίκα. Υπάρχει άλλη φανερώτερη απόδειξη γι’ αυτό, παρά η αδιαφορία με την οποίαν οι άντρες βλέπουν πώς βασανίζονται οι γυναίκες στο σπίτι με την ταπεινωτική, τη μονότονη, την εξαντλητική και αποβλακωτική δουλειά του νοικοκυριού, που στενεύει το μυαλό τους, χαλαρώνει κάθε ορμή τους, τσακίζει κάθε τους θέληση; Φυσικά, δεν μιλάω για τις κυρίες της μπουρζουαζίας, που φορτώνουν σε μισθωτά πρόσωπα όλες τις δουλειές του σπιτιού, μαζί με την ανατροφή των παιδιών. Αυτό που λέω, ισχύει για την τεράστια πλειοψηφία των γυναικών, μαζί και των γυναικών της εργατικής τάξης, ακόμα κι’ όταν όλη την ημέρα μένουν και δουλεύουν στο εργοστάσιο.
Π ο λ ύ λ ί γ ο ι ά ν δ ρ ε ς – ο ύ τ ε κ’ ο ι π ρ ο λ ε τ ά ρ ι ο ι α κ ό μ α – σ υ λ λ ο γ ί ζ ο ν τ α ι π ό σ ο υ ς κ ό π ο υ ς κ α ι π ό σ α β ά σ α ν α θ α ε λ α φ ρ ώ ν α ν ε ή θ α α φ α ι ρ ο ύ σ α ν α π’ τ η γ υ ν α ί κ α, α ν θ έ λ α ν ε ν α κ ά μ ο υ ν κ ι’ α υ τ ο ί μ ε ρ ι κ έ ς γ υ ν α ι κ ε ί ε ς δ ο υ λ ε ι έ ς.
Αλλά όχι. Αυτό είναι αντίθετο στα δικαιώματα και στην αξιοπρέπεια του αντρός! Ο άνδρας θέλει νάχει την ησυχία του και την άνεσή του. Και όμως η οικιακή ζωή της γυναίκας είναι μια καθημερινή θυσία σε χίλιες δυο τιποτένιες μικροδουλειές. Η παλιά κυριαρχική εξουσία του αντρός συνεχίζεται έτσι συγκαλυμμένα.
Αντικειμενικά όμως η σκλάβα του βρίσκει την εκδίκησή της. Συγκαλυμμένα κι’ αυτή. Η καθυστερημένη κατάσταση της γυναίκας, η αδυναμία της να καταλάβει τα επαναστατικά ιδανικά του αντρός, κόβουν τη χαρά και την αποφασιστικότητά στους αγώνες του. Μοιάζουν σαν το αόρατο σαράκι, που απαρατήρητο, αργά αλλά σίγουρα, κουφώνει κι’ αποσαθρώνει το ξύλο. Ξαίρω καλά την εργατική ζωή, κι’ όχι μόνο απ’ τα βιβλία.
Η κ ο μ μ ο υ ν ι σ τ ι κ ή μ α ς δ ρ ά σ η α ν ά μ ε σ α σ τ ι ς γ υ ν α ι κ ε ί ε ς μ ά ζ ε ς , η π ο λ ι τ ι κ ή μ α ς δ ρ ά σ η, π ε ρ ι κ λ ε ί ν ε ι κ α ι α ρ κ ε τ ή δ ό σ η μ ο ρ φ ω τ ι κ ή ς δ ο υ λ ε ι ά ς α ν ά μ ε σ α σ τ ο υ ς ά ν τ ρ ε ς. Ο φ ε ί λ ο υ μ ε ν α ξ ερ ρ ι ζ ώ σ ο υ μ ε κ α ι τ ι ς τ ε λ ε υ τ α ί ε ς, τ ι ς λ ε π τ ό τ ε ρ ε ς ρ ί ζ ε ς τ η ς π α λ ι ά ς κ υ ρ ι α ρ χ ι κ ή ς α ν τ ί λ η ψ η ς το υ α ν τ ρ ό ς.
Μέσα στο Κόμμα κι’ ανάμεσα στις μάζες. Είναι κι’ αυτό ένα απ’ τα πολιτικά μας καθήκοντα, όπως κι’ η επείγουσα ανάγκη του σχηματισμού ενός επιτελείου από συντρόφισσες και συντρόφους, που βαθιά καταρτισμένοι στη θεωρία και στην πράξη θ’ αναλάβουν και θ’ απλώσουν τη δράση του Κόμματος ανάμεσα στις εργαζόμενες γυναίκες.»
Κλάρας Τσέτκιν, Ο Λένιν για τη γυναίκα, Εκδόσεις Μνήμη, Αθήνα 1975
