Ξεβρακώματα

Κ. Καρα­μαν­λής με τον Σ. Ντε­μι­ρέλ στην Βέρ­νη το 1976

Γρά­φει ο Cogito ergo sum //

Πήραν κι οι αλβα­νοί χαμπά­ρι ότι η προ­ϋ­πη­ρε­σία και οι επι­δό­σεις των ελλη­νι­κών κυβερ­νή­σε­ων σε ζητή­μα­τα προ­ά­σπι­σης των εθνι­κών μας συμ­φε­ρό­ντων ευνο­ούν τις διεκ­δι­κή­σεις εις βάρος της χώρας μας και βγή­καν κι αυτοί να αμφι­σβη­τή­σουν την ΑΟΖ των νησιών μας βόρεια της Κέρ­κυ­ρας. Δεν είναι μόνο το προη­γού­με­νο με το Καστελ­λόρ­ρι­ζο που μας κάνει να ανη­συ­χού­με. Αρκεί μια μικρή ιστο­ρι­κή ανα­δρο­μή στις εθνι­κές μας υπο­χω­ρή­σεις για να χάσου­με οποια­δή­πο­τε αισιο­δο­ξία για το μέλλον.

Θα μπο­ρού­σα να ξεκι­νή­σω την ανα­δρο­μή στην Ιστο­ρία από πολύ παλιά. Με μπό­λι­κη καλή θέλη­ση, θα μπο­ρού­σα να ανα­κα­τέ­ψω ακό­μη και τις ύπο­πτες συναλ­λα­γές αθη­ναί­ων και σπαρ­τια­τών με τους πέρ­σες! Αν ήθε­λα να περιο­ρι­στώ στο σύγ­χρο­νο ελλη­νι­κό κρά­τος, θα μπο­ρού­σα να μιλή­σω για την τρα­γι­κή πολι­τι­κή των ημε­ρών μέχρι τον Όθω­να, για την μυω­πι­κή πολι­τι­κή η οποία οδή­γη­σε στο φιά­σκο τού «ατυ­χούς πολέ­μου» τού 1897, για την επί σει­ρά ετών επο­νεί­δι­στη στά­ση τού επί­ση­μου ελλη­νι­κού κρά­τους απέ­να­ντι στο «κρη­τι­κό ζήτη­μα», για την πολι­τι­κή τού Βενι­ζέ­λου η οποία κατα­δί­κα­σε την βόρεια Ήπει­ρο χάριν της «μεγά­λης ιδέ­ας» ή και ‑για­τί όχι;- για τις κωμι­κο­τρα­γι­κές επι­λο­γές που οδή­γη­σαν στην μικρα­σια­τι­κή κατα­στρο­φή τού 1922.

Αλλά, μιας και μιλού­σα­με για την ΑΟΖ και τα προ­βλή­μα­τα που, μετά τους τούρ­κους, μας δημιουρ­γούν τώρα και οι αλβα­νοί, λέω να φερ­θώ μεγα­λό­καρ­δα στους πολι­τι­κούς μας. Όχι μόνο θα περιο­ρι­στώ στην μετα­πο­λι­τευ­τι­κή περί­ο­δο αλλά θα παρα­λεί­ψω και κάθε ανα­φο­ρά στο κυπρια­κό. Δυστυ­χώς, ακό­μη και με τόσους περιο­ρι­σμούς, η Ιστο­ρία πλη­γώ­νει, αφού οι τούρ­κοι και οι αλβα­νοί επι­δί­δο­νται διαρ­κώς σε προ­σπά­θειες δημιουρ­γί­ας τετε­λε­σμέ­νων εις βάρος των κυριαρ­χι­κών μας δικαιω­μά­των, οι δε ελλη­νι­κές κυβερ­νή­σεις αρνού­νται να αντι­τά­ξουν σοβα­ρή αντίδραση.

Ας αρχί­σου­με, λοι­πόν, την ανα­δρο­μή μας με το πλέ­ον πολύ­κρο­το «ξεβρά­κω­μα» της μετα­πο­λι­τευ­τι­κής περιό­δου. Η ιστο­ρία των Ιμί­ων είναι γνω­στή και δεν θα την επα­να­λά­βω. Απλώς θέλω να κάνω μια παρα­τή­ρη­ση στην παπα­ριά τού Σημί­τη πως τάχα­τες «δεν άξι­ζε να χυθεί αίμα για έναν παλιό­βρα­χο». Τα πράγ­μα­τα δεν είναι καθό­λου έτσι, αν σκε­φτού­με ότι η ΑΟΖ δεν χαράσ­σε­ται με αφε­τη­ρία το έσχα­το γεω­γρα­φι­κό όριο του χάρ­τη αλλά με αφε­τη­ρία το έσχα­το σημείο στο οποίο υπάρ­χει δρα­στη­ριό­τη­τα. Υπ’ αυτή την έννοια, τα Ίμια θα μπο­ρού­σαν να γίνουν σημείο αφε­τη­ρί­ας για την χάρα­ξη της ΑΟΖ αν εξα­κο­λου­θού­σαν οι κτη­νο­τρό­φοι να βόσκουν εκεί τα γίδια τους κι αν συνέ­χι­ζαν οι ψαρά­δες ν’ απλώ­νουν τα δίχτυα τους στα νερά τους. Από την στιγ­μή που οι τούρ­κοι πέτυ­χαν να μη ξανα­πα­τή­σει κανέ­να πόδι στα Ίμια (και στην Καλό­λη­μνο), η ΑΟΖ μας θα πρέ­πει να αρχί­σει από πολ­λά μίλια δυτι­κώ­τε­ρα. Με απλά λόγια: τα γίδια των Ιμί­ων μάς πρό­σφε­ραν προς εκμε­τάλ­λευ­ση μια θαλάσ­σια έκτα­ση μεγα­λύ­τε­ρη από την Κάλυ­μνο κι εμείς την απε­μπο­λή­σα­με. Και για όσους δεν κατά­λα­βαν: η συστά­δα των Ιμί­ων ήταν κανο­νι­κά νησιά που είχαν και ΑΟΖ αλλά ο Σημί­της τα κατά­ντη­σε «παλιό­βρα­χους» όταν απα­γό­ρευ­σε την πρό­σβα­ση σ’ αυτά! Συνεν­νοη­θή­κα­με μέχρις εδώ; Πάμε παρακάτω.

Οι «βόλ­τες» των τουρ­κι­κών ερευ­νη­τι­κών πλοί­ων στο Αιγαίο είναι συνη­θι­σμέ­νο φαι­νό­με­νο. Τα τελευ­ταίο σοβα­ρό κρού­σμα σημειώ­θη­κε το 2010, με την έξο­δο στο Αιγαίο του ωκε­α­νο­γρα­φι­κού Τσε­σμέ (ανή­κει στο τουρ­κι­κό πολε­μι­κό ναυ­τι­κό). Από τις 29 Ιου­νί­ου και επί τρεις ημέ­ρες, το Τσε­σμέ πραγ­μα­το­ποί­η­σε ανε­νό­χλη­τα υπο­θα­λάσ­σιες έρευ­νες στην ελλη­νι­κή υφα­λο­κρη­πί­δα, λίγο έξω από τα όρια των ελλη­νι­κών χωρι­κών υδά­των, σε μια περιο­χή 8 ναυ­τι­κών μιλί­ων νότια των ακτών της Θρά­κης και 15 ναυ­τι­κών μιλί­ων βόρεια της Σαμοθράκης.

Η πρό­κλη­ση τού Τσε­σμέ ήταν η τρί­τη σοβα­ρή θαλάσ­σια πρό­κλη­ση των τούρ­κων κατά την μετα­πο­λι­τευ­τι­κή περί­ο­δο. Είχαν προη­γη­θεί οι έξο­δοι δυο άλλων πλοί­ων τους, του Χόρα το 1976 και του Σισμίκ στο 1987, οι οποί­ες έφε­ραν τις δυο χώρες στα πρό­θυ­ρα πολέ­μου. Το 1976, ο Ανδρέ­ας Παπαν­δρέ­ου (το ΠαΣοΚ ήταν τότε τρί­το κόμ­μα με 13% στις εκλο­γές τού 1974) φώνα­ξε οργι­σμέ­νος μέσα στην βου­λή προς τον Κων­στα­ντί­νο Καρα­μαν­λή «επί τέλους, βυθί­σα­τε το Χόρα!». Το 1987, ο Ανδρέ­ας Παπαν­δρέ­ου, ως πρω­θυ­πουρ­γός πλέ­ον, σήμα­νε εθνι­κό συνα­γερ­μό και κάλε­σε τον στρα­τό να βάλει το δάχτυ­λο στην σκαν­δά­λη. Το 2010, ο γιος του απο­δεί­χθη­κε πολύ πιο… «ψύχραι­μος»: περιο­ρί­στη­κε στο να κοι­τά­ζει το Τσε­σμέ και να περι­μέ­νει πότε θα φύγει από μόνο του.

Φαί­νε­ται πως οι ελλη­νι­κές κυβερ­νή­σεις αδυ­να­τούν να συλ­λά­βουν μια απλή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα: οι τουρ­κι­κές έρευ­νες στην ελλη­νι­κή υφα­λο­κρη­πί­δα καταρ­γούν στην πρά­ξη τις όποιες συμ­φω­νί­ες επί της δια­δι­κα­σί­ας είχαν υπάρ­ξει μετα­ξύ των δύο χωρών μετά το 1974. Κοι­νός παρο­νο­μα­στής αυτών των συμ­φω­νιών ήταν η αμοι­βαία δέσμευ­ση για απο­χή από έρευ­νες στην «αμφι­σβη­τού­με­νη» υφαλοκρηπίδα.

Ανοί­γου­με παρέν­θε­ση. Με απλά λόγια, μιλά­με για δυο δια­δο­χι­κά ενδο­τι­κά βήμα­τα. Κατά πρώ­τον, δεχθή­κα­με ότι η υφα­λο­κρη­πί­δα ΜΑΣ είναι αμφι­σβη­τού­με­νη και καλέ­σα­με τους τούρ­κους να συζη­τή­σου­με το θέμα (δηλα­δή, να συζη­τή­σου­με ποια ακρι­βώς από τα δικά ΜΑΣ είναι πράγ­μα­τι δικά ΜΑΣ κατά την γνώ­μη τους!) και, ως δείγ­μα καλής θελή­σε­ως, απο­δε­χθή­κα­με να μη κάνου­με έρευ­νες στις «αμφι­σβη­τού­με­νες» περιο­χές. Κατά δεύ­τε­ρον, ενώ εμείς απο­φεύ­γου­με οποια­δή­πο­τε ερευ­νη­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα στις εν λόγω περιο­χές, έχου­με αφή­σει τους τούρ­κους να αλω­νί­ζουν σ’ αυτές, κιν­δυ­νεύ­ο­ντας να δημιουρ­γη­θεί κεκτη­μέ­νο εις βάρος μας. Κλεί­νου­με την παρένθεση.

Πριν τελειώ­σου­με για σήμε­ρα, ας θυμη­θού­με τις συμ­φω­νί­ες στις οποί­ες ανα­φερ­θή­κα­με παρα­πά­νω και οι οποί­ες χαρα­κτη­ρί­ζο­νται από αρκε­τούς ως προδοτικές:

(α) Το πρα­κτι­κό της Βέρ­νης: Πρό­κει­ται για την συμ­φω­νία η οποία υπε­γρά­φη από τους πρω­θυ­πουρ­γούς Κων­στα­ντί­νο Καρα­μαν­λή και Σου­λεϊ­μάν Ντε­μι­ρέλ το 1976, αμέ­σως μετά την κρί­ση τού Χόρα. Οι δυο χώρες δεσμεύ­ο­νταν να μη προ­βούν σε ενέρ­γειες που θα παρε­νο­χλού­σαν τις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις. Έκτο­τε πάγω­σαν οι ενέρ­γειες για έρευ­να και εκμε­τάλ­λευ­ση τυχόν κοι­τα­σμά­των πετρε­λαί­ου, πέρα από τα χωρι­κά ύδα­τα των 6 μιλί­ων από τις ηπει­ρω­τι­κές ακτές.

Α. Παπαν­δρέ­ου με τον Τ. Οζάλ στο Ντα­βός το 1988

(β) Η συμ­φω­νία του Ντα­βός: Τον Φεβρουά­ριο του 1988 (λίγο μετά την κρί­ση τού Σισμίκ), οι πρω­θυ­πουρ­γοί Ανδρέ­ας Παπαν­δρέ­ου και Τουρ­γκούτ Οζάλ συνα­ντή­θη­καν στο Ντα­βός τής Ελβε­τί­ας και συμ­φώ­νη­σαν ότι οι χώρες τους θα περιο­ρί­σουν την ερευ­νη­τι­κή τους δρα­στη­ριό­τη­τα για ανεύ­ρε­ση κοι­τα­σμά­των πετρε­λαί­ου στην αιγια­λί­τι­δα ζώνη τους. Ουσια­στι­κά, δηλα­δή, επα­να­βε­βαί­ω­σαν το πρα­κτι­κό της Βέρνης.

(γ) Η συμ­φω­νία της Μαδρί­της: Τον Ιού­λιο του 1997, ενά­μι­ση χρό­νο μετά την κρί­ση των Ιμί­ων, οι Κώστας Σημί­της και Σου­λεϊ­μάν Ντε­μι­ρέλ υπέ­γρα­ψαν την εν λόγω συμ­φω­νία, σύμ­φω­να με την οποία η Ελλά­δα ανα­γνω­ρί­ζει «τα ζωτι­κά συμ­φέ­ρο­ντα και ενδια­φέ­ρο­ντα» της Τουρ­κί­ας στο Αιγαίο και δεσμεύ­ε­ται να μην προ­χω­ρή­σει σε μονο­με­ρείς ενέρ­γειες. Σημειώ­νε­ται, ότι ως μονο­με­ρής ενέρ­γεια θεω­ρεί­ται η άσκη­ση κυριαρ­χι­κών δικαιω­μά­των, όπως έρευ­νες στην υφα­λο­κρη­πί­δα, επέ­κτα­ση χωρι­κών υδά­των στα 12 μίλια κλπ. Λέγε­ται πως, αν οι τούρ­κοι προ­σπά­θη­σαν να μας ξεβρα­κώ­σουν τον Γενά­ρη τού 1996 στα Ίμια, εμείς ξεβρα­κω­θή­κα­με μόνοι μας τον Ιού­λιο του 1997 στην Μαδρίτη.

Κοντά σε όλα αυτά, δεν πρέ­πει να ξεχνά­με και τις απο­φά­σεις τής Συνό­δου Κορυ­φής στο Ελσίν­κι (Δεκέμ­βριος 1999), όπου ενερ­γο­ποι­ή­θη­κε η δια­δι­κα­σία έντα­ξης της Τουρ­κί­ας στην Ευρω­παϊ­κή Ένω­ση. Στο κεί­με­νο της από­φα­σης περι­λαμ­βά­νε­ται και η ελλη­νι­κή παρα­δο­χή ότι υπάρ­χουν «συνο­ρια­κές δια­φο­ρές» προς διευθέτηση (!!).

Και τώρα, με γνώ­μο­να τα ιστο­ρι­κά προη­γού­με­να, πεί­τε μου αν έχω άδι­κο που δεν ελπί­ζω ότι η ελλη­νι­κή κυβέρ­νη­ση θα ανα­κη­ρύ­ξει σύντο­μα την ΑΟΖ μας, τόσο στο ανα­το­λι­κό Αιγαίο όσο και στο βόρειο Ιόνιο. Βλέ­πε­τε, φοβά­μαι ότι έχου­με συνη­θί­σει στα ξεβρακώματα…