Ποιό κοινωνικό κράτος;

Γρά­φει ο Cogito ergo sum //

Ένας από τους λόγους για τους οποί­ους ‑υπο­τί­θε­ται πως- δεν κατα­λή­ξα­με σε συμ­φω­νία με τους «θεσμούς», είναι η εμμο­νή των δανει­στών μας για λιγό­τε­ρο «κοι­νω­νι­κό κρά­τος». Οι «τα πάντα πλη­ρού­ντες και τα πάντα ειδό­ντες» εταί­ροι μας επι­μέ­νουν πως για να καλυ­τε­ρέ­ψουν τα πράγ­μα­τα σε τού­τον εδώ τον τόπο, πρέ­πει να μειώ­σου­με κι άλλο τις ήδη κατα­βα­ρα­θρω­μέ­νες δαπά­νες για συντά­ξεις, υγεία, παι­δεία, κοι­νω­νι­κή αντί­λη­ψη κλπ.

Αυτές οι από­ψεις είναι γνω­στές και δεν εκπλησ­σό­μα­στε πλέ­ον όταν τις ακού­με. Γι’ αυτό και δεν μπο­ρού­με να κατα­νο­ή­σου­με την απο­ρία της κυβέρ­νη­σης. Δηλα­δή, τι άλλο περί­με­ναν να ακού­σουν οι δια­πραγ­μα­τευ­τές μας από αυθε­ντι­κούς εκφρα­στές του καπι­τα­λι­σμού σαν την Ευρω­παϊ­κή Ένω­ση, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ; «Αυξή­στε τις κοι­νω­νι­κές παρο­χές κόβο­ντας κον­δύ­λια από την χρη­μα­το­δό­τη­ση των επεν­δύ­σε­ων του κεφα­λαί­ου»; Ούτε στα παρα­μύ­θια δεν γίνο­νται αυτά.

Πριν δυό­μι­συ χρό­νια, σε συνέ­ντευ­ξή της στους Financial Times, η καγκελ­λά­ριος της Γερ­μα­νί­ας ήταν σαφέ­στα­τη: «Εάν η Ευρώ­πη αντι­προ­σω­πεύ­ει σήμε­ρα μόλις το 7% του παγκό­σμιου πλη­θυ­σμού, περί το 25% του παγκό­σμιου ΑΕΠ και πρέ­πει να χρη­μα­το­δο­τή­σει το 50% των κοι­νω­νι­κών δαπα­νών παγκο­σμί­ως, τότε είναι προ­φα­νές ότι οφεί­λει να εργα­σθεί πολύ σκλη­ρά για να δια­τη­ρή­σει την ευη­με­ρία και τον τρό­πο ζωής της». Και για όποιον δεν κατά­λα­βε, πρό­σθε­σε: «Όλοι μας πρέ­πει να στα­μα­τή­σου­με να ξοδεύ­ου­με περισ­σό­τε­ρα από όσα κερ­δί­ζου­με ετη­σί­ως».

Όσο κι αν τα παρα­πά­νω λόγια εκφρά­ζουν από­λυ­τα την θέση εκεί­νων που δια­φε­ντεύ­ουν τις τύχες των λαών, δεν παύ­ουν να συνι­στούν μια από­λυ­τη μπουρ­δο­λο­γία, μια κενο­λο­γία που την έχουν πάρει οι διά­φο­ροι «ανα­λυ­τές» και την έχουν ανα­γά­γει σε θέσφα­το και υψη­λή φιλο­σο­φία. Κι όμως, είναι τόσο εύκο­λο να την απο­δο­μή­σου­με αν την δια­βά­σου­με ανάποδα!

Όταν λέμε «γεν­ναιό­δω­ρο σύστη­μα κοι­νω­νι­κής πρό­νοιας», τί ακρι­βώς εννο­ού­με; Κατ’ αρχάς, «δώρο» δεν είναι, αφού οι ασφα­λι­σμέ­νοι πλη­ρώ­νουν τον κώλο τους για να εξα­σφα­λί­σουν δικαί­ω­μα πρό­σβα­σης σ’ αυτό το κωλο­σύ­στη­μα. Όμως, ούτε «γεν­ναίο» είναι, αφού μετά από μια ζωή εισφο­ρές, σε κατα­δι­κά­ζει σε συντά­ξεις που δεν φτά­νουν ούτε για να πλη­ρώ­σεις τον μπα­κά­λη και τον μανά­βη τής γει­το­νιάς σου, σε βάζει να πλη­ρώ­νεις ιατρι­κές εξε­τά­σεις και φάρ­μα­κα, σε υπο­χρε­ώ­νει να ματώ­νεις για να στεί­λεις τα παι­διά σου σε ιδιω­τι­κούς παι­δι­κούς σταθ­μούς κλπ.

Προ­φα­νώς, η «γεν­ναιο­δω­ρία» τού συστή­μα­τος κοι­νω­νι­κής πρό­νοιας αφο­ρά εκεί­νους οι οποί­οι μονί­μως γίνο­νται απο­δέ­κτες αυτής της γεν­ναιο­δω­ρί­ας: ιδιώ­τες πάρο­χοι υπη­ρε­σιών υγεί­ας, ιδιω­τι­κοί παι­δι­κοί σταθ­μοί, ιδιω­τι­κά εκπαι­δευ­τή­ρια, προ­μη­θευ­τές φαρ­μα­κευ­τι­κού και νοσο­κο­μεια­κού υλι­κού, φαρ­μα­κο­βιο­μη­χα­νί­ες κλπ. Όλοι αυτοί, δόξα τω θεώ, μια χαρά τα πάνε με το υπάρ­χον σύστημα.

Πάμε παρα­κά­τω. Ας δεχτού­με ότι αυτό που υπο­στη­ρί­ζει η κυρία Μέρ­κελ είναι σωστό και στην Ευρώ­πη αντι­στοι­χούν πράγ­μα­τι το 7% του πλη­θυ­σμού τής γης, το 25% του παγκό­σμιου ΑΕΠ και το 50% των παγκο­σμί­ων κοι­νω­νι­κών δαπα­νών. Ωραία; Μάλι­στα. Και ποιό ακρι­βώς είναι το συμπέ­ρα­σμα; Ότι η Ευρώ­πη έχει ένα γεν­ναιό­δω­ρο (δηλα­δή, σπά­τα­λο) σύστη­μα κοι­νω­νι­κής πρό­νοιας ή ότι το υπό­λοι­πο 93% του παγκό­σμιου πλη­θυ­σμού ψοφά­ει επει­δή κανέ­νας δεν του δίνει όχι απλώς σημα­σία αλλά συχνά ούτε μια μπου­κιά ψωμί να βάλει στο στό­μα του ή ένα ποτή­ρι νερό να πιει;

Για όσους δεν κατά­λα­βαν, θέλω να πω πως είναι φυσιο­λο­γι­κό να δεί­χνει γεν­ναιό­δω­ρη η Ευρώ­πη αν την συγκρί­νει κανείς με το Μπα­γκλα­ντές ή με την Μπουρ­γκί­να Φάσο. Όπως ακρι­βώς πρέ­πει να αισθά­νε­ται ευτυ­χής ο ζητιά­νος τής γωνί­ας αν συγκρι­θεί με τους σκλά­βους που τρα­βού­σαν κου­πί στις γαλέ­ρες τού Καί­σα­ρα. Ή όπως ακρι­βώς μπο­ρού­με να θεω­ρή­σου­με ευνοη­μέ­νο από την ζωή όποιον δεν έχει παπού­τσια να φορέ­σει, αν τον συγκρί­νου­με με κάποιον που δεν έχει πόδια.

Παρεν­θε­σού­λα. Υπάρ­χει μια κρυμ­μέ­νη απει­λή στα λόγια τής κυρί­ας Μέρ­κελ ή είναι ιδέα μου; Δηλα­δή, μήπως εννο­εί η γερ­μα­νί­δα καγκελ­λά­ριος πως, αν δεν δου­λέ­ψω σκλη­ρά, κιν­δυ­νεύω να κατα­ντή­σω όπως οι εργά­τες στις Φιλιπ­πί­νες και στην Ταϋ­λάν­δη; Λέω, μήπως… Κλεί­νει η παρένθεση.

Συνε­χί­ζου­με. Αυτό το ότι πρέ­πει να εργα­στού­με πολύ σκλη­ρά για να δια­τη­ρή­σου­με την ευη­με­ρία και τον τρό­πο ζωής μας, ειλι­κρι­νά δεν το κατα­λα­βαί­νω και μάλ­λον ως ανέκ­δο­το μου ακού­γε­ται. Ποιά ευη­με­ρία και ποιόν τρό­πο ζωής να δια­τη­ρή­σω, δηλα­δή; Να δου­λεύω 7 μέρες την εβδο­μά­δα, μιας και μου κατάρ­γη­σαν την αργία τής Κυρια­κής; Να χτυ­πάω κάρ­τα για 50 ή 60 ώρες εβδο­μα­διαία και να πλη­ρώ­νο­μαι τις 40 (κι αυτές τσε­κου­ρω­μέ­νες και δίχως επι­δό­μα­τα); Να περι­μέ­νω τρία τέρ­μι­να για να κάνω εξε­τά­σεις σε δημό­σιο νοσο­κο­μείο; Να γιορ­τά­ζω τα εβδο­μη­κο­στά γενέ­θλιά μου και να μην έχω ακό­μη κατο­χυ­ρώ­σει δικαί­ω­μα για πλή­ρη σύντα­ξη; Να έχω τελειώ­σει δυο πανε­πι­στή­μια και να θεω­ρού­μαι τυχε­ρός αν βρω τετρά­ω­ρη δου­λειά ως πίτσα-μπόυ; Να στρι­μώ­χνω την τετρα­με­λή μου οικο­γέ­νεια σε ένα τριά­ρι επει­δή δεν αντέ­χω οικο­νο­μι­κά να νοι­κιά­σω μεγα­λύ­τε­ρο σπί­τι; Να κοντεύω τα σαρά­ντα αλλά να μένω ακό­μη με τους γονείς μου επει­δή τα ψίχου­λα από την δου­λειά μου δεν αρκούν για να μεί­νω μόνος μου; Να έχω μια γκό­με­να επί 15 χρό­νια και να μη μπο­ρώ να την κάνω σύζυ­γό μου, καθ’ ότι «χωρίς δεκά­ρα, πώς θα παντρευ­τού­με Μανω­λιό μου; πώς θα βάλου­με στε­φά­νι στον Αη-Γιάν­νη;», όπως τρα­γού­δα­γε η Ελέ­νη Βιτά­λη στο φεστι­βάλ Θεσ­σα­λο­νί­κης πριν καμ­μιά σαρα­ντα­ριά χρόνια;

Και για να τελειώ­νου­με, ας μας πει η κυρία Μέρ­κελ μήπως πρέ­πει να πάρου­με ως υπό­δειγ­μα την χώρα της, όπου τα περί­φη­μα mini jobs έγι­ναν αιτία να δημιουρ­γη­θεί μια νέα κοι­νω­νι­κή τάξη: οι φτω­χοί εργα­ζό­με­νοι. Μια χώρα όπου οι φτω­χοί αβγα­ταί­νουν χρό­νο με τον χρό­νο, παρ’ ότι τα πλε­ο­νά­σμα­τα των εμπο­ρι­κών της ισο­ζυ­γί­ων υπερ­βαί­νουν ακό­μη και το 6%. Αν όλοι αυτοί οι κακο­μοι­ραί­οι κατα­να­λώ­νουν περισ­σό­τε­ρα από όσα παρά­γουν, πώς δημιουρ­γού­νται τα πλε­ο­νά­σμα­τα και πώς αυξά­νε­ται το ΑΕΠ; Δεν είναι προ­φα­νές πώς κάτι δεν πάει καλά;

Αυτό το σύστη­μα είναι που πρέ­πει να δου­λέ­ψου­με σκλη­ρά για να το δια­τη­ρή­σου­με; Ωραία. Με το μπαρ­δόν, ούν­σε­ρε λίμπε φρά­ου, αλλά χεστή­κα­με γι’ αυτό το σύστημα.