Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Πολιτιστική αναγέννηση και συμμετοχή

Φιλο­ξε­νού­με­νος ο Δημή­τρης Α. Δημη­τριά­δης//

Παρα­κάμ­πτο­ντας το πρό­βλη­μα ορι­σμού του πολι­τι­σμού, μια και η πολυ­σύν­θε­τη σημα­σία του όρου κάνει τα όριά του μετα­βλη­τά και ακα­θό­ρι­στα, στε­κό­μα­στε στη στα­θε­ρή δια­πί­στω­ση πως ο πολι­τι­σμός απο­τε­λεί την πιο ουσιώ­δη μορ­φή των κοι­νω­νι­κών συνειδήσεων.

Διευ­ρύ­νο­ντας τον όρο, θεω­ρού­με ότι στον πολι­τι­σμό περι­λαμ­βά­νου­με όχι μόνο την τέχνη, τη γνώ­ση, το στο­χα­σμό, αλλά την ίδια τη ζωή και την παρά­δο­ση σε όλες τις μορ­φές και τους τρό­πους της. Ο πολι­τι­σμός είναι θέμα λει­τουρ­γι­κό, αφού είναι πάντο­τε τοπο­θε­τη­μέ­νος στον κεντρι­κό άξο­να της εθνι­κής, κοι­νω­νι­κής και πολι­τι­κής ζωής των ανθρώπων.

DimitriadisΣτην επο­χή μας της ηλε­κτρο­νι­κής επα­νά­στα­σης, των ανα­κα­τα­τά­ξε­ων και των κρί­σε­ων των ιδε­ο­λο­γιών, το αστι­κό εποι­κο­δό­μη­μα δεν μπο­ρεί να δώσει απά­ντη­ση στα αιτή­μα­τα των και­ρών. Με την εισβο­λή της ομοιο­μορ­φί­ας, της μαζο­ποί­η­σης, της περι­χα­ρά­κω­σης και της ευτέ­λειας μιας βιο­μη­χα­νο­ποι­η­μέ­νης υπο­κουλ­τού­ρας, ζού­με τα προ­βλή­μα­τα του σημε­ρι­νού αδιέ­ξο­δου. Σπέρ­νε­ται παντού η εξα­σθέ­νι­ση της μνή­μης, η εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­ση της ανά­πτυ­ξης, η ανα­ζή­τη­ση της πολ­λα­πλής σκοπιμότητας.

Μέσα στα πλαί­σια της συγκε­κρι­μέ­νης αυτής συγκυ­ρί­ας, το πολι­τι­στι­κό οικο­δό­μη­μα πρέ­πει να στα­μα­τή­σει να στη­ρί­ζε­ται στον αυτο­σχε­δια­σμό, στον εξω­ραϊ­σμό της ζωής και στην απλή δια­χεί­ρι­ση της πολι­τι­στι­κής παρα­γω­γής. Στη δια­μόρ­φω­ση για τη σύγκρου­ση του ανθρώ­που με τις δυνά­μεις που τον δυνα­στεύ­ουν και τα είδω­λά τους, απα­ραί­τη­τες προ­ϋ­πο­θέ­σεις είναι η τέχνη, η αισθη­τι­κή, η ανα­πτυ­ξια­κή δια­δι­κα­σία και οι συναι­νε­τι­κοί ιστοί της κοι­νω­νι­κής μορφής.

Με την ενσω­μά­τω­ση της πολι­τι­στι­κής προ­σπά­θειας στο γενι­κό­τε­ρο πλαί­σιο ανά­πτυ­ξης, η δρά­ση βρί­σκε­ται στα πλαί­σια των δρα­στη­ριο­τή­των των αντι­προ­σω­πευ­τι­κών θεσμών, της αυτο­διοί­κη­σης και της συνε­ται­ρι­στι­κής ανα­γκαιό­τη­τας, δια­τη­ρώ­ντας παράλ­λη­λα την αυτο­νο­μία της, τους δικούς της πάντο­τε φορείς και τους στό­χους, που σηκώ­νουν κατά κύριο λόγο το βάρος της πολι­τι­στι­κής αναγέννησης.

Για το συντο­νι­σμό της «επι­θε­τι­κής» και πρω­το­βου­λια­κής συμ­με­το­χής, οφεί­λου­με να απε­γκλω­βί­σου­με το σύνο­λο των εκδη­λώ­σε­ων από τα αφη­ρη­μέ­να μοντέ­λα των μονο­πω­λια­κών ή ολι­γο­πω­λια­κών κανα­λιών της επι­κοι­νω­νί­ας. Επι­βάλ­λε­ται να σπά­σει το πλα­στι­κό της μετάγ­γι­σης αίμα­τος από το Κέντρο στην Περι­φέ­ρεια, να ξεπε­ρα­στεί το ψευ­το­δί­λημ­μα επώ­νυ­μοι πνευ­μα­τι­κοί δημιουρ­γοί ή ερα­σι­τέ­χνες και ν’ απο­κε­ντρω­θεί ο γρα­φειο­κρα­τι­κός θεσμός των σφρα­γί­δων και της κηδεμονίας.

Συνο­λι­κά μπο­ρού­με να πού­με ότι πρέ­πει να στρα­φεί ο προ­σα­να­το­λι­σμός των πολι­τι­στι­κών φορέ­ων προς τα ρεύ­μα­τα της ανα­ζή­τη­σης νέων θεσμών, που θα δώσουν αντι­κρί­σμα­τα στις πολυ­ποί­κι­λες ανα­ζη­τή­σεις, εμπλου­τί­ζο­ντας το πολι­τι­στι­κό οικο­δό­μη­μα με νέες ιδέ­ες και πρακτικές.

Η πολι­τι­στι­κή «απε­λευ­θε­ρω­τι­κή» προ­σπά­θεια πρέ­πει να δια­περ­νά τις βασι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες του σύγ­χρο­νου ανθρώ­που. Η ανά­πτυ­ξη της ελεύ­θε­ρης δημιουρ­γι­κής προ­σω­πι­κό­τη­τας δεν είναι αύξη­ση του κενού, αλλά αύξη­ση του ωφέ­λι­μου χρό­νου, που είναι υπο­κει­με­νι­κά κι αντι­κει­με­νι­κά ανα­γκαί­ος για την παρα­γω­γή εξαν­θρω­πι­σμέ­νων ατόμων.

Παίρ­νο­ντας υπό­ψη ότι η σημε­ρι­νή πολι­τι­κή και κοι­νω­νι­κή κρί­ση εξου­δε­τε­ρώ­νουν τις υλι­κο­τε­χνι­κές βάσεις και τους χώρους ανα­φο­ράς – συνά­ντη­σης, που εξα­σφα­λί­ζουν τη συνο­χή της πολι­τι­στι­κής δρά­σης, συνει­δη­το­ποιού­με τις τερά­στιες ελλεί­ψεις και ξεχω­ρι­στές ανάγκες.

Το στή­σι­μο διε­πι­χει­ρη­σια­κών πνευ­μα­τι­κών κέντρων, αθλη­τι­κών εγκα­τα­στά­σε­ων, εκδό­σε­ων βιβλί­ων, περιο­δι­κών, θεα­τρι­κών παρα­στά­σε­ων, χορευ­τι­κών εκδη­λώ­σε­ων, οι δια­λέ­ξεις, οι εκθέ­σεις και η οργά­νω­ση μιας γενι­κής πολι­τι­στι­κή εκπαί­δευ­σης, η συνερ­γα­σία με άλλους μαζι­κούς φορείς κ.λ.π., μπο­ρούν να γίνουν άξο­νες άμε­σης πολι­τι­στι­κής πρακτικής.

Ο πολι­τι­σμός δεν είναι υπό­θε­ση κάποιας ελίτ, ούτε μπο­ρεί να είναι ετε­ρό­φω­τος, κατευ­θυ­νό­με­νος και χει­ρα­γω­γού­με­νος. Είναι η ζωντα­νή συνι­στώ­σα των ηθι­κών αγω­νιών, εντά­σε­ων, προ­βλη­μα­τι­σμών, εκρή­ξε­ων κι ορα­μά­των, ζήτη­μα κυρί­αρ­χο στις σημε­ρι­νές δύσκο­λες συν­θή­κες και υπό­θε­ση μιας άλλης στρα­τη­γι­κής, που στο­χεύ­ει σε μία κοι­νω­νία απαλ­λαγ­μέ­νη απ’  τη βία και τον κατα­να­γκα­σμό. Στα αδιέ­ξο­δα του σύγ­χρο­νου κόσμου, είναι ανοι­χτό παρά­θυ­ρο για να μπει η αλή­θεια, η ομορ­φιά της ζωής και το δικαίωμα.

 

* Ο Δημή­τρης Α. Δημη­τριά­δης είναι ποι­η­τής και δημο­σιο­γρά­φος. Μέλος του Συν­δέ­σμου Ιστο­ρι­κών Συγ­γρα­φέ­ων και της Πανελ­λή­νιας Ένω­σης Λογοτεχνών

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο