Γράφει η Μαργαρίτα Φρονιμάδη-Ματάτση //
Φτάσαμε στη Μακρόνησο στις 21 του Ιούνη 2015, κάτω από τον καυτό ήλιο τ’ ουρανού του Αιγαίου και την αιγίδα της Ο.Γ.Ε. (Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας). Η επιθυμία για το «προσκύνημα» διακαής και μακρόχρονη. Η διοργάνωση άψογη. Τα παραρτήματα της ΟΓΕ Ανατολικής-Κεντρικής –Δυτικής Μακεδονίας, Θράκης και Θεσσαλίας που είχαν και το γενικό πρόσταγμα, σύμφωνα με το δελτίο που κυκλοφόρησε, συμμετείχαν αθρόα και δυναμικά. Εκατοντάδες οι συμμετοχές και πάνω από δέκα τα λεωφορεία που αφίχθηκαν στο Λαύριο από τη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα. Από στελέχη των συλλόγων τους έγιναν και οι ομιλίες που επακολούθησαν της άφιξής μας, αλλά και τα θεατρικά δρώμενα και τα μουσικά ακούσματα που γέμισαν την ατμόσφαιρα του νησιού για όση ώρα παραμείναμε εκεί. Πάνω από 800 άτομα, άνδρες, γυναίκες και παιδιά κάθε ηλικίας συναντηθήκαμε στο Λαύριο απ΄ όπου πήραμε και το καράβι και περάσαμε απέναντι…
Περνώντας απέναντι, η συναισθηματική φόρτιση που διακατείχε τους πάντες δεν άφησε περιθώρια κυριαρχίας στην πρώτη αλγεινή εικόνα της υποδοχής… Ήμασταν ενημερωμένοι στη διάρκεια του πλου προς Μακρονήσι ότι δεν διαμένει κανείς εκεί παρά μόνο μια πενταμελής οικογένεια τσοπαναραίων. Δεν φανταζόμασταν, όμως, σε καμιά περίπτωση ότι θα τη συναντούσαμε εγκατεστημένη, ακριβώς μπροστά στο λιμανάκι που προσαράξαμε, κατά τη βολή της, με τα αιγοπρόβατά της να αλωνίζουν και να κοπρίζουν στην κυριολεξία τον άγιο τόπο του μαρτυρίου των αγωνιστών της Εθνικής μας αντίστασης και με τα αυθαίρετα παραπήγματά της κατασκευασμένα με κάθε λογής ετερόκλητα και ευτελή υλικά, να προσβάλλουν βάναυσα το παρθένο τοπίο.
Βέβαια το άλγος που προξένησε αυτή η απαράδεκτη εικόνα και οι έντονες διαμαρτυρίες των προσκυνητών παραμερίστηκαν, αυτόματα, στα πρώτα κι όλας βήματα της πορείας μας προς το χώρο του Μνημείου «Δεσμώτης Μακρονησιώτης», με το ξετύλιγμα των σημαιών της ΟΓΕ και το περήφανο ανέμισμά τους στο γαλάζιο ουρανό της Μακρονήσου. Εκεί, σε απόσταση αναπνοής από το δεσπόζον, μπρούτζινο άγαλμα μας περίμεναν τα αποκαλυπτήρια ενός δεύτερου μνημείου-αφιέρωμα στη Γυναίκα αγωνίστρια της Μακρονήσου, σεμνό και λιτό έργο του κ. Γρηγόρη Ριζόπουλου, προέδρου της ΠΕΚΑΜ (Πανελλήνιας Ένωσης Κρατουμένων Αγωνιστών Μακρονήσου), αρχιτέκτονα και γλύπτη που φιλοτέχνησε και το προηγούμενο μνημείο. Μέσα σε μια αγωνιστική και συγκινησιακά φορτισμένη ατμόσφαιρα έγιναν οι αναγκαίοι χαιρετισμοί, αναγνώστηκε από την Γ.Γ. της ΟΓΕ Χρ. Σκαλούμπακα χαιρετισμός ‑ομιλία της προέδρου της ΟΓΕ Μαιρήνης Στεφανίδου, η οποία μεταξύ άλλων ανέφερε: «Είναι αναρίθμητα τα συγκλονιστικά γεγονότα που έχουν καταγραφεί για τον ηρωισμό των αντρών και γυναικών που πέρασαν από το κολαστήριο της Μακρονήσου. Η αλληλεγγύη, η συντροφικότητα και η πίστη στο κοινό όραμα για την κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο ήταν στοιχεία μιας συλλογικότητας καθοριστικής για τις αντοχές τους.
Εμείς οι γυναίκες της ΟΓΕ είμαστε δεμένες σε μια συνέχεια με τις γυναίκες των εθνικοαπελευθερωτικών και εργατικών και λαϊκών αγώνων του λαού μας και κρατάμε γερά τη σκυτάλη που παραλάβαμε απ’ αυτές.
Σήμερα, η Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας, η ΟΓΕ, με σεμνή περηφάνια αποτίει ελάχιστο φόρο τιμής στις αλύγιστες εξόριστες της Μακρονήσου και εκπληρώνει την απόφασή της να τοποθετήσει στον ιστορικό αυτό τόπο την προτομή της αγωνίστριας Μακρονησιώτισσας, δίπλα στο μνημείο του αγωνιστή Μακρονησιώτη.
Είναι χρέος μας να διατηρήσουμε την ιστορική μνήμη των έργων τους. Είτε τα ονόματά τους έχουν διασωθεί είτε όχι.
Στους ώμους μας πέφτει η βαριά κληρονομιά που μας άφησαν ώστε οι σημερινοί και αυριανοί αγώνες μας ενάντια στα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό να κάνουν πράξη τα οράματά τους.
Οι ΟΓΕδίτισσες είμαστε αποφασισμένες να δυναμώσουμε το ριζοσπαστικό γυναικείο κίνημα, την Κοινωνική Συμμαχία, να υπερβούμε δυσκολίες, να μην υπολογίσουμε προσωπικές θυσίες, να δυναμώσει ο αγώνας σε αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση για την κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο».
Στη συνέχεια κατατέθηκαν στεφάνια και απαγγέλθηκε από την συγγραφέα-ποιήτρια και μέλος του προεδρείου της ΟΓΕ Μαριάνθη Αλιφεροπούλου-Χαλβαντζή μακροσκελές ποίημά της αφιερωμένο στη Μακρονησιώτισα μάνα. Απ΄αυτό και η στροφή που παραθέτω:
«Η μάνα Γη αντιβούηξε: η γέννα δε νικιέται,
σκύψε Ουρανέ και θαύμασε ετούτες τις γυναίκες.
Ανταρτομάνες, που κρατούν το αλέτρι, το δρεπάνι
γυναίκες που δε σκύβουνε, στον τύραννο κεφάλι
τονε παλεύουν στα χωριά, στα διάσελα, στην πόλη
με το παιδί στην πλάτη τους και στην ποδιά το βόλι
στη φυλακή, στο απόσπασμα, μεσ’ στη φωτιά στη μάχη
ίδιο σκαρί από σίδερο, ίδια ψυχή του αντάρτη».
Κι έπειτα κατευθυνθήκαμε όλοι και όλες μπροστά στο κτίριο με την επιγραφή: «αρτοκλίβανοι Μακρονήσου», βολευτήκαμε όπως-όπως στα σκαλοπάτια του ή καταγής, με τη φρέσκια μυρωδιά της κόπρου των αιγοπροβάτων να καίει τα ρουθούνια μας και την αισθητή θωριά της να προκαλεί την όρασή μας… Εκεί με θέα το Λαύριο και τον όρμο του, δώσαμε όρκους τιμής και αγώνα, ακούσαμε και επικροτήσαμε την ομιλία της εκπροσώπου των γυναικών Μακεδονίας Ηλέκτρας Ραΐζη, μέλους του Δ.Σ. της ΟΓΕ, από Θεσσαλονίκη, ενώ στο τέλος απολαύσαμε το καλύτερο που μας επιφυλάχτηκε: μια ωραιότατη θεατρική παράσταση, βασισμένη στο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου «Πέρα από τον ίσκιο των κυπαρισσιών», σκηνοθετημένη λιτά και δωρικά από την Τιτίκα Δελιγκά σε πλήρη αντιστοιχία με το τοπίο και το σκοπό του ταξιδιού μας, το προσκύνημα στο χώρο του μαρτυρίου των Αγωνιστών της Εθνικής μας Αντίστασης. Τα μέρη που επιλέχτηκαν από την ομάδα είναι ο χορός των “γριών μανάδων”, και αφορούν στο πώς βιώνουν οι απλές γυναίκες του λαού, τον πόλεμο και την Κατοχή, αργότερα τον θρήνο για την απώλεια των παιδιών τους, για να καταλήξουν στην αποφασιστικότητα, στη διάθεση για αγώνα, στην ελπίδα ότι καμιά θυσία, κανένας αγώνας δεν πάει χαμένος! Τα τρία χορικά έδεσαν αρμονικά μεταξύ τους με 4 τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη από «Τα Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας» σε ποίηση επίσης Γιάννη Ρίτσου. Ο αγωνιστικός παλμός και ο επαναστατικός ενθουσιασμός κορυφώθηκαν στο μεσουράνημα του ήλιου!! Η Μακρόνησος ήταν, είναι και θα είναι ένας αγαπημένος, ιερός προορισμός.…
Αυτός ο τόπος δε μιλά,
τα λέει όλα η σιωπή του…
άγρια πέλματα, βαριά,
σέρνονται πάνω στη ψυχή του…
μνήμες γεράκια ξαγρυπνούν,
δε σβήνουν, δεν κουρνιάζουν…
Μόνο χτυπούν τα φτέρουγα,
στιγμή δεν ησυχάζουν,
γιατί είν’ οι ρίζες τους βαθειές
σ’ άγονο χώμα και πληγές.…
Μακρονήσι, 21/6/2015
*Η Μαργαρίτα Φρονιμάδη-Ματάτση είναι αναπληρωματικό μέλος Δ.Σ. της ΟΓΕ