«Ποτέ ίσαμε να πεθάνω δεν θα ξεχάσω την αγάπη αυτού του λαού.»

Επι­μέ­λεια Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Παρου­σιά­ζου­με σήμε­ρα ένα ντο­κου­μέ­ντο (από το ψηφια­κό αρχείο των ΑΣΚΙ) και αφο­ρά τη «Μάχη της Νάου­σας». Πρό­κει­ται συγκε­κρι­μέ­να για από­σπα­σμα από Δελ­τίο Ειδή­σε­ων του ραδιο­σταθ­μού «Ελεύ­θε­ρη Ελλά­δα» που ανα­φέ­ρει ζωντα­νά και ανά­γλυ­φα τη σημα­ντι­κή αυτή επι­χεί­ρη­ση του ΔΣΕ.

Να τονί­σου­με ότι η επι­χεί­ρη­ση στη Νάου­σα ήταν συνέ­χεια των επι­χει­ρή­σε­ων του ΔΣΕ σε Έδεσ­σα και Αρι­δαία, που είχαν όμως κατα­λή­ξει σε στρα­τιω­τι­κή απο­τυ­χία. Οι επι­χει­ρή­σεις αυτές «υπα­γο­ρεύ­τη­καν από την ανά­γκη μιας αδιά­κο­πης φθο­ράς του εχθρού και συγκέ­ντρω­σης των απα­ραί­τη­των σε μας εφε­δρειών» (από την από­φα­ση του Π.Γ του ΚΚΕ 10/2/49). Για δε την μάχη της Νάου­σας στο ίδιο ντο­κου­μέ­ντο υπο­γραμ­μί­ζε­ται πως «για πρώ­τη φορά ο ΔΣΕ κατέ­λα­βε ολο­κλη­ρω­τι­κά μια πόλη και την κρά­τη­σε όσο θεώ­ρη­σε πως ήταν απα­ραί­τη­το». Η μάχη άρχι­σε στις 11 προς 12 Γενά­ρη στις 11.15’ μ.μ και τελεί­ω­σε με την ολο­κλη­ρω­τι­κή κατά­λη­ψη της πόλης – πτώ­ση εργο­στα­σί­ων Λανα­ρά στις 13 Γενά­ρη στις 19.30’. με την ολο­κλη­ρω­τι­κή κατά­λη­ψη της πόλης οι μάχες συνε­χί­στη­καν έξω από αυτήν ως τις 14 Γενά­ρη , όπου πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε επι­τυ­χη­μέ­νος υπο­χω­ρη­τι­κός ελιγ­μός στις 6μ.μ από μέρους του ΔΣΕ.

Ο Ραδιο­σταθ­μός «Ελεύ­θε­ρη Ελλά­δα» προ­έ­κυ­ψε από την ανά­γκη αφε­νός να αντι­με­τω­πι­στεί η απο­κλει­στι­κή κυριαρ­χία της κυβέρ­νη­σης στα μέσα μαζι­κής επι­κοι­νω­νί­ας και αφε­τέ­ρου να δημιουρ­γη­θεί ένα μέσο που θα επέ­τρε­πε στο Δημο­κρα­τι­κό Στρα­τό να δια­δώ­σει τις θέσεις και την ιδε­ο­λο­γία του. Με δεδο­μέ­νο μάλι­στα ότι από το 1947 είχε απα­γο­ρευ­τεί η κυκλο­φο­ρία αρι­στε­ρών εφη­με­ρί­δων και περιο­δι­κών, ο ραδιο­σταθ­μός μετα­τρά­πη­κε σε ένα βασι­κό μέσο ενη­μέ­ρω­σης και προ­πα­γάν­δας του Δημο­κρα­τι­κού Στρα­τού. Ο ραδιο­φω­νι­κός σταθ­μός «Ελεύ­θε­ρη Ελλά­δα» εγκα­τα­στά­θη­κε στο Βελι­γρά­δι. Οι πρώ­τες δοκι­μα­στι­κές ραδιο­φω­νι­κές εκπο­μπές έγι­ναν στις αρχές Ιου­λί­ου 1947 και οι τακτι­κές εκπο­μπές ξεκί­νη­σαν στις 16 Ιου­λί­ου 1947. Το πρό­γραμ­μα του ραδιο­σταθ­μού απο­τε­λεί­το κυρί­ως από ειδή­σεις για την εξέ­λι­ξη των μαχών και γενι­κό­τε­ρα τη δρά­ση του ΔΣΕ αλλά και διε­θνείς εξε­λί­ξεις. Στην πορεία το πρό­γραμ­μα του σταθ­μού εμπλου­τί­στη­κε με  καθη­με­ρι­νές ειδή­σεις για τις μάχες, τις ημε­ρή­σιες δια­τα­γές, κομ­μα­τι­κές ανα­κοι­νώ­σεις και απο­φά­σεις της ΠΔΚ, τη ζωή στην «ελεύ­θε­ρη Ελλά­δα», τη βοή­θεια του λαού προς το ΔΣΕ, κοκ.

Το ντο­κου­μέ­ντο

Φέρει ημε­ρο­μη­νία 3/2/1949 (αριθμ. Δελ­τί­ου 1718), ενώ θα πρέ­πει να σημειώ­σου­με ότι για την ίδια επι­χεί­ρη­ση υπήρ­χαν και άλλες ανταποκρίσεις.

«Μέσα στην πυκνή ομί­χλη μόλις ξεχω­ρί­ζουν οι φωτιές που είχαν ανά­ψει οι μαχη­τές μας. Είναι εδώ η 18^η ταξιαρ­χία και παρα­κά­τω η 103^η και η 14^η ταξιαρ­χία. Κάθε διμοι­ρία είχε τη φωτιά της. Δύο μαχή­τριες από τις λεβέντισσες 

Που θάμπαι­ναν σε λίγο στη Νάου­σα, φρό­ντι­ζαν τη κάθε φωτιά. Μακρυά στο βάθος ξεχώ­ρι­ζε η φωτι­σμέ­νη πόλη. Οι μαχη­τές ζεσταί­νο­νται γύρω στη φωτιά μα η ματιά τους δε λέει να ξεκολ­λή­σει απ’ τα μικρά φωτά­κια της πόλης. Αυτή τη νύχτα σίγου­ρα θα την πάρου­με τη Νάου­σα. Τότες να δεις χαρές και πανη­γύ­ρια. Κατα­καϋ­μέ­νε βασα­νι­σμέ­νε λαέ , ακού­γε­ται από δεκά­δες στό­μα­τα! Η χαρά της προ­σμο­νής ξεκου­ρά­ζει τα παγω­μέ­να πόδια δίνει κου­ρά­γιο στα κου­ρα­σμέ­να σώμα­τα. Εδώ την ώρα αυτή της ανά­παυ­σης το λόγο τον έχουν οι μαχή­τριες. Κανείς δεν πρέ­πει να μάθει κρυο­πα­γή­μα­τα , έχει πει η διοί­κη­ση. Και τα κορί­τσια, οι μάν­νες της διμοι­ρί­ας φρο­ντί­ζουν τις φωτιές ‚στε­γνώ­νουν τις κάλ­τσες των παι­διών , κόβουν σε λωρί­δες που­κά­μι­σα για να τυλί­ξουν τα ξεπα­για­σμέ­να πόδια τους οι μαχη­τές.  Τόχουν βάλει άμιλ­λα  ποια θάχει τους λιγό­τε­ρους κρυο­πα­γη­μέ­νους , θες οι φωτιές, θες η λαχτά­ρα πότε θα μπού­με στη Νάου­σα θες η ξεκού­ρα­ση, όλα μαζύ βοή­θη­σαν ώστε κανείς μαχη­τής και καμία μαχή­τρια να μη μεί­νει το βρά­δυ έξω από τη φάλαγ­γα που κατη­φό­ρι­ζε. Μες τη σκο­τει­νιά ανά­λα­φρα περ­πα­τώ­ντας με απο­στά­σεις, δίχως ψίθυ­ρο φτά­σα­νε έξω από την πόλη. Το σύν­θη­μα δόθη­κε και οι μαχη­τές μας με λαχτά­ρα ρίχτη­καν στην οχυ­ρω­μέ­νη Νάου­σα.  Έπρε­πε να την λευ­τε­ρώ­σουν. Τόσο και­ρό ο λαός τους καρ­τε­ρά. Τα οχυ­ρά, ο Αη Λιας, ο Λανα­ράς, τα πολυ­βο­λεία,  τα οχυ­ρω­μέ­να σπί­τια σωριά­ζο­νται κάτω από τη θέλη­ση, την από­φα­ση των μαχη­τών μας. Εδώ πολέ­μη­σαν η Στερ­για­νή και η Θοδώ­ρα από το 426 τάγ­μα της 18^ης ταξιαρ­χί­ας που προ­τά­θη­καν και για ηθι­κή αμοι­βή. Η Ελέ­νη, η Αρε­τή και η Δήμη­τρα που κρά­τη­σαν ένα ύψω­μα τρία μερό­νυ­χτα ένα ύψω­μα έξω από τη Νάου­σα. Η ηρω­ί­δα Ευαν­θία Ανδρέ­ου που πολέ­μη­σε υπο­δειγ­μα­τι­κά στο ύψω­μα Δαλα­μά­ρι της Νάουσας. 

Η Νάου­σα λευ­τε­ρώ­θη­κε. Τρείς μέρες και τρείς νύχτες τα παλη­κά­ρια μας της 18^ης και 103^ης και 14^ης έκα­τσαν μέσα στην πόλη. Με αγά­πη τους δέχτη­κε ο λαός. Έτρε­χαν οι γυναί­κες στους δρό­μους  και μοί­ρα­ζαν σύκα στους μαχη­τές μας. Κορί­τσια, αγό­ρια, μεγά­λες γυναί­κες προ­σφέ­ρο­νταν για οδη­γοί για να δεί­ξουν που υπάρ­χουν πολυ­βο­λεία, που υπάρ­χουν κρύ­φτες. Μαθη­τές του Γυμνα­σί­ου και μικρές εργά­τριες ενθου­σιά­ζο­νταν και ζητού­σαν όπλα να πολε­μή­σουν. Δεκά­δες κορί­τσια και αγό­ρια παρου­σιά­ζο­νταν εθε­λο­ντι­κά στις διοι­κή­σεις μας και ζητού­σαν να κατα­τα­χτούν στο Δ.Σ. Τέτοιο λαό σαν της Νάου­σας  που­θε­νά δεν είδα είπε με ενθου­σια­σμό ο μαχη­τής τη1 18^ης ταξιαρ­χί­ας Καρα­γκιο­ζού­δης Μήτσος. Ποτέ ίσα­με να πεθά­νω δεν θα ξεχά­σω την αγά­πη αυτού του λαού. Τις γυναί­κες που μας τρα­βού­σαν από τα μανί­κια για να μας πάνε στα σπί­τια τους να μας φιλέ­ψουν. Τα αδά­κρι­τα μάτια τους , τα λαμπε­ρά τους πρό­σω­πα σαν μας έδω­σαν τα καλύ­τε­ρα παι­διά τους . Τις ευχές τους. Στο καλό παι­διά μας, στο καλό. Γρή­γο­ρα να ξανάρ­θε­τε και τότε ποτέ πια να μη φύγε­τε! Η Νάου­σα είναι με τους αντάρ­τες! Η Νάου­σα είναι δική μας.»