«Σας συγχαίρω για την κόρη που γεννήσατε»

Επι­μέ­λεια Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Στις 25 Ιού­λη του 1946 το έκτα­κτο Στρα­το­δι­κείο Γιαν­νι­τσών κατα­δι­κά­ζει σε θάνα­το 7 άτο­μα με την κατη­γο­ρία ότι απο­τε­λού­σαν την ένο­πλη ομά­δα ΝΟΦ (Λαϊ­κό Απλευ­θε­ρω­τι­κό Μέτω­πο). Ανά­με­σα τους και μια γυναί­κα, η δασκά­λα Ειρή­νη Γκί­νη. Ηταν «συμ­μο­ρί­τες», «αυτο­νο­μι­στές» και «κακούρ­γοι» κατά το κατηγορητήριο.

« Επτά ακό­μα εχθροί της πατρί­δας, επτά όργα­να της αναρ­χί­ας και των ξένων… έπε­σαν σήμε­ρα υπό τας σφαί­ρας της Δικαιο­σύ­νης της Πατρί­δας… άπα­ντες αντα­πέ­δω­σαν τη ζητω­κραυ­γή της Γκί­νη την στιγ­μήν ακρι­βώς που η ομο­βρο­ντία του απο­σπά­σμα­τος εξή­πλω­σε κατα­γής τα πτώ­μα­τα επτά κοι­νω­νι­κών και εθνι­κών απο­βρα­σμά­των…» («ΦΩΣ» της Θεσ­σα­λο­νί­κης, Ιού­λη 1946)

Την επο­μέ­νη, 26/7/1946, εκτε­λού­νται. Για πρώ­τη φορά ο ελλη­νι­κός στρα­τός του­φε­κί­ζει γυναί­κα. Ήταν μόλις 23 ετών… Ηταν επί­σης μια από τις πρώ­τες εκτε­λέ­σεις με βάση το δια­βό­η­το Γ’ Ψήφι­σμα που ακο­λού­θη­σε τις εκλο­γές της 31ης Μαρ­τί­ου 1946 και οδή­γη­σε σε εκα­τόμ­βες κομμουνιστών.

Την παρα­μο­νή της εκτέ­λε­σής της, στη φυλα­κή η Ειρή­νη Γκί­νη τρα­γου­δού­σε όλη τη νύχτα. Το ίδιο και στο αυτο­κί­νη­το που τους μετέ­φε­ρε στον τόπο της εκτέ­λε­σης. Αντί­κρι­σε το εκτε­λε­στι­κό από­σπα­σμα με ψυχραι­μία και παλικαριά.

Ο αστι­κός Τύπος την επό­με­νη ημέ­ρα έγραφε:

«…Οι εκτε­λε­σθέ­ντες αντί­κρι­σαν ψυχραί­μως το εκτε­λε­στι­κόν από­σπα­σμα. Η νηπια­γω­γός Ειρή­νη Γκί­νη έψαλ­λε τον Υμνον της Διε­θνούς και εζη­το­κραύ­γα­ζεν υπέρ του ΚΚΕ».

Γρά­φει σε γράμ­μα προς τον πατέ­ρα της ένας από τους φαντά­ρους του εκτε­λε­στι­κού απο­σπά­σμα­τος της Μίρ­κας και των 6 συντρό­φων της:

“… Σας συγ­χαί­ρω για την κόρη που γεν­νή­σα­τε. Αυτή δέχθη­κε το θάνα­το με το γέλιο στο στό­μα, ηρω­ϊ­κά και ψύχραι­μα, τρα­γου­δώ­ντας. Ολοι που παρα­βρε­θή­κα­με στην περί­ερ­γη και άγρια εκεί­νη εικό­να θαυ­μά­σα­με. Κατά τις 5.30′ η ώρα εγώ πλη­σί­α­σα κοντά της και τη ρώτη­σα μήπως θέλει τίπο­τα να γρά­ψω στους γονείς της. Αυτή με κοί­τα­ξε ήσυ­χα και μου είπε: “Εγώ πεθαί­νω σαν τίμιος άνθρω­πος για κάτι στο οποίο ολο­κλη­ρω­τι­κά πιστεύω. Για την καλυ­τέ­ρευ­ση όχι προ­σω­πι­κά της δικής μου ζωής, αλλά για τη ζωή όλων των ανθρώπων…”.

(Από το βιβλίο «Μορ­φές ηρώ­ων της νεο­λαί­ας της Ελλά­δας, εκδ. Νέα Ελλά­δα 1953)

Ο ποι­η­τής θα γρά­ψει για τη Μίρκα:

Για σένα πλέ­κουν δαφ­νο­στέ­φα­να οι καιροί
κι αντι­λα­λούν απ’ τα στερ­νά σου τα τραγούδια
πόλεις, χωριά, λου­λού­δια κι ουρανοί.
Μπρο­στά στο μνή­μα σου στέ­κει το μίσος μας λαμπάδα.
Σ’ ένα σχο­λειό δασκά­λα αν ήσουν ταπεινή
τώρα περ­νά­ει απ’ το σχο­λειό σου όλη η Ελλάδα

Ποια ήταν η Ειρή­νη Γκίνη

Η Ειρή­νη Γκί­νη (Μίρ­κα Γκί­νο­βα) γεν­νή­θη­κε το 1923 κοντά στο χωριό Ξαν­θό­γεια (Ρου­σί­λο­βο) της Εδεσ­σας. Οι γονείς της ήταν φτω­χοί αγρό­τες σλαβομακεδόνες.«Από μικρή ακό­μα γεύ­τη­κε τις πίκρες και τα βάσα­να της ζωής. Εμει­νε ορφα­νή από μητέ­ρα και μεγά­λω­σε μέσα σε χίλια βάσα­να και δυσκο­λί­ες. Η έλλει­ψη της μητρι­κής στορ­γής θέριευε τη δική της αγά­πη στους βασα­νι­σμέ­νους και κατα­τρεγ­μέ­νους. Οι δυσκο­λί­ες της ζωής που γνώ­ρι­σε από τα πρώ­τα βήμα­τα, της δημιούρ­γη­σαν χαρα­κτή­ρα απο­φα­σι­στι­κό, θαρ­ρα­λέο, αγωνιστικό».

«Οταν τέλειω­σε το δημο­τι­κό σχο­λειό του χωριού της επει­δή δια­κρί­νο­νταν στη μάθη­ση, ο πατέ­ρας της παρ’ όλο που ήταν πάμ­πτω­χος την έστει­λε να σπου­δά­σει στο διδα­σκα­λείο Νηπια­γω­γών Καστο­ριάς. Απ’ εκεί βγή­κε νηπια­γω­γός το 1939.

Το 1940 διο­ρί­στη­κε προ­σω­ρι­νά νηπια­γω­γός σ’ ένα χωριό της Εδεσ­σας. Κι όλο το χωριό αγα­πά και σέβε­ται τη μικρή αλλά επι­βλη­τι­κή δασκα­λί­τσα. “Καλή δασκα­λί­τσα”, έτσι έλε­γε όλο το χωριό για τη Μίρκα.

Δεν πρό­λα­βε όμως να χαρεί για πολύ την ήσυ­χη ζωή του χωριού στο σχο­λειό. Ο φασι­σμός του Μου­σο­λί­νι, οι χιτλε­ρι­κοί φασί­στες κατα­κλύ­ζουν την Ελλά­δα. Αρχί­ζουν οι κρε­μά­λες, τα στρα­τό­πε­δα, οι φυλα­κές, οι μαζι­κές εκτε­λέ­σεις, η πεί­να, οι βια­σμοί, η ταπεί­νω­ση. Η Μίρ­κα οργα­νώ­νε­ται στην ΕΠΟΝ.

Απ’ το 1942 δου­λεύ­ει στο χωριό της παρά­νο­μα. Ξεση­κώ­νει τα κορί­τσια της επαρ­χί­ας στον απε­λευ­θε­ρω­τι­κό αγώ­να. Μαζί οργα­νώ­νουν και στέλ­νουν αντάρ­τες στον ΕΛΑΣ. Και η ίδια το 1943 κατα­τάσ­σε­ται στα αντάρ­τι­κα τμή­μα­τα του ΕΛΑΣ στο Καϊμακτσαλάν.

Η Μίρ­κα δου­λεύ­ει σα στέ­λε­χος της ΕΠΟΝ στους σλα­βο­μα­κε­δό­νες νέους και νέες. Γίνε­ται ο εμψυ­χω­τής της φλο­γε­ρής νεο­λαί­ας μας, στον αγώ­να για το διώ­ξι­μο του καταχτητή.

Η προ­έ­λα­ση του Κόκ­κι­νου Στρα­τού στα Βαλ­κά­νια και τα αδιά­κο­πα χτυ­πή­μα­τα του ΕΛΑΣ, ανά­γκα­σαν τους χιτλε­ρι­κούς να εγκα­τα­λεί­ψουν την Ελλάδα.

Οι ελα­σί­τες ελευ­θε­ρω­τές μπαί­νουν σε πόλεις και χωριά. Ο λαός πανη­γυ­ρί­ζει την απε­λευ­θέ­ρω­σή του.

Αλλά δεν πρό­λα­βε πολύν και­ρό να χαρεί τη λευ­τε­ριά του. Και­νούρ­γιοι κατα­χτη­τές έρχο­νται. Οι “σύμ­μα­χοι” αγγλο­α­με­ρι­κά­νοι. Αγριος διωγ­μός των μαχη­τών της αντίστασης.

Πιο άγριος είναι ο διωγ­μός των σλα­βο­μα­κε­δό­νων. Μ’ αυτό τον τρό­πο πάνε να ανά­ψουν το φυλε­τι­κό μίσος, να σπεί­ρουν τη διχό­νοια, να χωρί­σουν τους έλλη­νες από τους σλα­βο­μα­κε­δό­νες για να μπο­ρέ­σουν έτσι πιο εύκο­λα να περά­σουν τις αλυ­σί­δες σε έλλη­νες και σλαβομακεδόνες.

Η Μίρ­κα, άγρια κατα­διω­κό­με­νη, ανα­γκά­ζε­ται να κρύ­βε­ται από χωριό σε χωριό και αργό­τε­ρα να φύγει στο βου­νό. Οργα­νώ­νει τη μαχη­τι­κή αυτο­ά­μυ­να των χωρι­κών ενά­ντια στους μπου­ρα­ντά­δες — βασα­νι­στές του λαού.

Το νέο αντάρ­τι­κο, η και­νούρ­για αντί­στα­ση έχει αρχί­σει να δημιουρ­γεί­ται κι η Μίρ­κα είναι απ’ τους οργα­νω­τές της στην περι­φέ­ρεια της Εδεσσας.

Ηταν καλο­καί­ρι του 1946. Στο δάσος του Πότσε της Εδεσ­σας κρύ­βο­νταν η μικρή ανταρ­το­ο­μά­δα του Καϊ­μα­κτσα­λάν. Ενα πρωϊ 200 χωρο­φύ­λα­κες και μαυ­ρο­σκού­φη­δες κύκλω­σαν όλο το μέρος.

Η Μίρ­κα ήταν με άλλους 6 συντρό­φους, όλους άοπλους. Μόνο αυτή είχε ένα παρα­μπέλ. Η θαρ­ρα­λέα αγω­νί­στρια δε χάνει το θάρ­ρος της. Σηκώ­νει το παρα­μπέλ και σκο­πεύ­ει. Αλλά οι σφαί­ρες της είναι λίγες κι εκεί­νοι είναι πολ­λοί, έτσι πέφτει στα χέρια τους μαζί με τους συντρό­φους της.

Στην ασφά­λεια τρο­με­ρά τη βασά­νι­σαν τη Μίρ­κα οι δήμιοι βασα­νι­στές. Η Μίρ­κα όμως έρα­ψε το στό­μα και δεν έβγα­ζε μιλιά. Περή­φα­να και καρ­τε­ρι­κά υπο­μέ­νει όλα τα βασα­νι­στή­ρια. Και ακό­μα, εμψυ­χώ­νει τους συγκα­τη­γο­ρού­με­νούς της συντρό­φους. “Ράψ­τε τα στό­μα­τα σύντρο­φοι! Ούτε κου­βέ­ντα στους προ­δό­τες!» (από το ίδιο).

Κλείσ’ το βιβλίο
Την αυγή σφά­ξαν μια κόρη
Αιμα­το­πό­τες άνθρω­ποι.
Κι όλη τη μέρα κλαί­γαν τα δέντρα που είδα­νε το φόνο
Τέσ­σε­ρα χιλιό­με­τρα έξω απ΄ τα Γιαννιτσά.

Ρίτα Μπούμη-Παπά