Φλεβάρης 1958: Πώς το αστικό κράτος αντιμετώπιζε τον αγώνα κατά των βάσεων (Ιστορικό ντοκουμέντο)

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Η υπό­θε­ση των αμε­ρι­κα­νι­κών βάσε­ων στη χώρα μας έχει μεγά­λη ιστο­ρία που συν­δέ­ε­ται τόσο με τις επι­διώ­ξεις της κυρί­αρ­χης τάξης στη χώρα μας- σε αρμο­νία με τις ευρύ­τε­ρες επι­διώ­ξεις του ιμπε­ρια­λι­σμού στην περιο­χή- όσο και με την ανά­πτυ­ξη πολύ­μορ­φων και σκλη­ρών αγώ­νων από μέρους του λαϊ­κού κινή­μα­τος για την απο­μά­κρυν­ση τους.

Ένα σύντο­μο ιστορικό

Μετά το δόγ­μα Τρού­μαν (12/3/1947) το Σχέ­διο Μάρ­σαλ (5 Ιου­νί­ου 1947), όπως επί­σης η ίδρυ­ση του ΝΑΤΟ (4 Απρι­λί­ου 1949) και την έντα­ξη της Ελλά­δας σ’ αυτήν την ιμπε­ρια­λι­στι­κή δυτι­κή στρα­τιω­τι­κο-πολι­τι­κή συμ­μα­χία (18 Φεβρουα­ρί­ου 1952) έχου­με στις 12 Οκτώ­βρη του 1953 την εγκα­τά­στα­ση βάσε­ων στη χώρα μας. Οι κυβερ­νη­τι­κοί εκπρό­σω­ποι της Ελλά­δας και των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών έκα­ναν ταυ­τό­χρο­να, σε Αθή­να και Ουά­σιγ­κτον, την παρα­κά­τω ανακοίνωση:«Εις εκπλή­ρω­σιν των εκ του άρθρου 3 της Συν­θή­κης του Βορεί­ου Ατλα­ντι­κού απορ­ρε­ου­σών υπο­χρε­ώ­σε­ών των, η κυβέρ­νη­σις του Βασι­λεί­ου της Ελλά­δος με την έγκρι­σιν της Αυτού Μεγα­λειό­τη­τος του Βασι­λέ­ως και η κυβέρ­νη­σις των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών της Αμε­ρι­κής υπέ­γρα­ψαν σήμε­ρον μίαν Διμε­ρήν Συμ­φω­νί­αν, παρέ­χου­σα εις τας Ηνω­μέ­νας Πολι­τεί­ας το δικαί­ω­μα όπως βελ­τιώ­σω­σιν και χρη­σι­μο­ποι­ή­σω­σιν από κοι­νού μετά της ελλη­νι­κής κυβερ­νή­σε­ως ορι­σμέ­να αερο­δρό­μια και ναυ­τι­κάς εγκα­τα­στά­σεις εν Ελλά­δι. Η συμ­φω­νία έχει ως προ­ο­ρι­σμόν, διευ­κο­λυ­νο­μέ­νης της ολο­κλη­ρώ­σε­ως της αμύ­νης της Ελλά­δος, της ανα­πτυ­χθεί­σης κατά τα τελευ­ταία πέντε έτη με την αμε­ρι­κα­νι­κήν βοή­θειαν, εντός του αμυ­ντι­κού συστή­μα­τος του ΝΑΤΟ, να ενι­σχύ­ση την ασφά­λειαν της περιο­χής του Βορεί­ου Ατλα­ντι­κού και να δια­φυ­λά­ξη την διε­θνήν ειρή­νην και ασφά­λειαν. Η κοι­νή προ­σπά­θεια των δύο χωρών όπως βελ­τιω­θή και ενι­σχυ­θή η συλ­λο­γι­κή ικα­νό­της προς αντί­στα­σιν ενα­ντί­ον ενό­πλου επι­θέ­σε­ως αντι­κα­το­πτρί­ζει το επι­κρα­τούν πνεύ­μα συνερ­γα­σί­ας και τους δεσμούς φιλί­ας ήτις υφί­στα­ται μετα­ξύ Ελλά­δος και Ηνω­μέ­νων Πολιτειών».

Στο πρώ­το άρθρο της συγκε­κρι­μέ­νης συμ­φω­νί­ας γίνε­ται σαφές πως σε συν­δυα­σμό με την ενί­σχυ­ση του αστι­κού καθε­στώ­τος στην Ελλά­δα προ­ω­θού­νται και τα ιμπε­ρια­λι­στι­κά συμ­φέ­ρο­ντα στην ευρύ­τε­ρη περιο­χή με τη συμ­με­το­χή και  της χώρας μας:

«Διά του παρό­ντος η Ελλη­νι­κή Κυβέρ­νη­σις, υπό τας προ­ϋ­πο­θέ­σεις και τους όρους τους καθο­ρι­ζό­με­νους εν τη παρού­ση Συμ­φω­νία, ως και επί τη βάσει των τεχνι­κών συνεν­νο­ή­σε­ων, μετα­ξύ των αρμο­δί­ων αρχών των δύο κυβερ­νή­σε­ων, εξου­σιο­δο­τεί την κυβέρ­νη­σιν των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών της Αμε­ρι­κής να χρη­σι­μο­ποιή οδούς, σιδη­ρο­δρο­μι­κάς γραμ­μάς και χώρους και να κατα­σκευά­ζη, ανα­πτύσ­ση, χρη­σι­μο­ποιή και θέτη εν λει­τουρ­γία στρα­τιω­τι­κά και βοη­θη­τι­κά έργα εν Ελλά­δι, οία αι αρμό­διαι αρχαί των δύο κυβερ­νή­σε­ων ήθε­λον θεω­ρή­ση κατά και­ρούς ως ανα­γκαία διά την εφαρ­μο­γήν ή την προ­α­γω­γήν εγκε­κρι­μέ­νων σχε­δί­ων του NATO. Η κατα­σκευή, ανά­πτυ­ξις, χρη­σι­μο­ποί­η­σις και θέσις εν λει­τουρ­γία τοιού­των έργων θα είναι σύμ­φω­νος προς συστά­σεις, τύπους και οδη­γί­ας της Οργα­νώ­σε­ως της Βορειο­α­τλα­ντι­κής Συν­θή­κης (NATO), όπου αύται είναι εφαρμόσιμοι.

Χάριν του σκο­πού της παρού­σης Συμ­φω­νί­ας και συμ­φώ­νως προς τας μετα­ξύ των αρμο­δί­ων αρχών των δύο κυβερ­νή­σε­ων διε­ξα­χθη­σο­μέ­νας τεχνι­κάς συνεν­νο­ή­σεις η κυβέρ­νη­σις των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών της Αμε­ρι­κής δύνα­ται να φέρη, εγκα­θι­στά και στε­γά­ζη εν Ελλά­δι προ­σω­πι­κόν των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών. Αι ένο­πλαι δυνά­μεις των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών και το υπό τον έλεγ­χόν των υλι­κόν δύνα­νται να εισέρ­χω­νται, εξέρ­χω­νται, κυκλο­φο­ρούν, υπε­ρί­πτα­νται ελευ­θέ­ρως εν Ελλά­δι και εις τα χωρι­κά της ύδα­τα, υπό την επι­φύ­λα­ξιν οιασ­δή­πο­τε τεχνι­κής συνεν­νο­ή­σε­ως εις ην ήθε­λον προ­έλ­θη αι αρμό­διαι Αρχαί των δύο κυβερ­νή­σε­ων. Αι ενέρ­γειαι αύται απαλ­λάσ­σο­νται οιων­δή­πο­τε τελών, δικαιω­μά­των και φόρων».

Με τη συμ­φω­νία αυτή, που συμπλη­ρώ­θη­κε το 1956, οι ΗΠΑ απο­κτού­σαν το δικαί­ω­μα να εγκα­τα­στή­σουν όσες και όποιες στρα­τιω­τι­κές βάσεις ήθε­λαν, να δια­κι­νούν ελεύ­θε­ρα όποια και όσα στρα­τεύ­μα­τα ήθε­λαν και να έχουν, επι­πλέ­ον, το δικαί­ω­μα της ετε­ρο­δι­κί­ας. «Είμαι ευτυ­χής και υπε­ρή­φα­νος», δήλω­νε ο πρω­θυ­πουρ­γός Παπά­γος .Επό­με­νος σταθ­μός: Τα χρό­νια 1959–1961, οπό­τε εγκα­θί­στα­νται στο ελλη­νι­κό έδα­φος πυρη­νι­κά όπλα.

Το ντο­κου­μέ­ντο

Το 1958 σημα­δεύ­τη­κε από μεγά­λες κινη­το­ποι­ή­σεις ενά­ντια στην δια­φαι­νό­με­νη εγκα­τά­στα­ση πυρη­νι­κών-πυραύ­λων στη χώρα. Το Γενά­ρη προη­γεί­ται έντο­νη συζή­τη­ση στη Βου­λή. Η προ­ε­κλο­γι­κή περί­ο­δος που ακο­λού­θη­σε ενό­ψει των εκλο­γών του Μάη του 1958 σημα­δεύ­τη­κε από κινη­το­ποι­ή­σεις αλλά και έντο­νη πολι­τι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση με αιχ­μή το ζήτη­μα της εγκα­τά­στα­σης πυραύ­λων-πυρη­νι­κών. Το ΚΚΕ με ανα­κοί­νω­ση της Κ.Ε (Μάρ­της 1958) επι­ση­μαί­νει ότι «…Δεν είναι μοι­ραίο να μετα­βλη­θεί  η Ελλά­δα  σε παρα­νά­λω­μα  του θερ­μο­πυ­ρη­νι­κού πολέ­μου..» Οι συν­δυα­σμοί της ΕΔΑ σε ολό­κλη­ρη τη χώρα προ­βάλ­λουν έντο­να το όλο ζήτη­μα, γεγο­νός που υπο­χρε­ώ­νει εκ των πραγ­μά­των το σύστη­μα να «λάβει τα μέτρα» του χρη­σι­μο­ποιώ­ντας ολό­κλη­ρο που «οπλο­στά­σιο» που διέθετε.

Παρου­σιά­ζου­με σήμε­ρα ένα σπά­νιο ντο­κου­μέ­ντο. Προ­έρ­χε­ται από το αρχείο της νομαρ­χί­ας Ημα­θί­ας και βρί­σκε­ται στα Γ.Α.Κ Ν. Ημα­θί­ας. Το έγγρα­φο για την επο­χή του χαρα­κτη­ρι­ζό­ταν ως «απόρ­ρη­το-επεί­γον-αυστη­ρά προ­σω­πι­κό», προ­ερ­χό­ταν από την «Διεύ­θυν­σιν Τοπι­κής Αυτο­διοι­κή­σε­ως» του Υπουρ­γεί­ου Εσω­τε­ρι­κών (4/2/1958)  απευ­θύ­νο­νταν στους νομάρ­χες της χώρας και είχε τον χαρα­κτη­ρι­στι­κό τίτλο: «Περί των ενερ­γειών της ΕΔΑ κατά της εγκα­τα­στά­σε­ως βάσε­ων πυραύ­λων». Παρέ­χει στοι­χεία για το κίνη­μα που ανα­πτύ­χθη­κες, τις εκτι­μή­σεις γι’αυτό από την πλευ­ρά του αστι­κού κρά­τους, αλλά και την οργά­νω­ση αντι­με­τώ­πι­σης του. Έγρα­φε σχετικά:

«Η Διοι­κού­σα Επι­τρο­πή της ΕΔΑ, πέραν των δημο­σιευ­μέ­νων στο επί­ση­μον οργα­νόν της, την εφη­με­ρί­δα «ΑΥΓΗ» και των εκτε­θει­σών εν τη Βου­λή από­ψε­ων του κόμ­μα­τος τού­του επί του θέμα­τος της εγκα­τα­στά­σε­ως βάσε­ων πυραύ­λων εν τη Ελλά­δι , έλα­βεν απο­φά­σεις και έδω­κεν εντο­λάς εις τας περι­φε­ρεια­κάς επι­τρο­πάς της όπως οργα­νώ­σουν λαϊ­κάς συγκε­ντρώ­σεις εις τα μεγά­λα αστι­κά και περι­φε­ρεια­κά κέντρα , ίνα δημιουρ­γη­θή η εντύ­πω­σις ότι ο ελλη­νι­κός λαός στρέ­φε­ται ενα­ντί­ον της εγκα­τα­στά­σε­ως βάσε­ων πυραύ­λων εν Ελλάδι.

Επί­σης εδό­θη εντο­λή όπως συμπλη­ρώ­νο­νται και απο­στέλ­λο­νται προς την Βου­λήν, την κυβέρ­νη­σιν και τον τύπον έντυ­ποι δια­μαρ­τυ­ρί­αι και υπο­μνή­μα­τα υπο­γρα­φό­με­να παρά των δημάρ­χων  των προ­έ­δρων των κοι­νο­τή­των , συλ­λό­γων , σωμα­τεί­ων, γεωρ­γι­κών συνε­ται­ρι­σμών και δια­φό­ρων επιστημόνων.

Δια την επι­τυ­χί­αν της προ­σπα­θεί­ας ταύ­της οι βου­λευ­ταί της ΕΔΑ περιέρ­χο­νται ήδη τας επαρ­χια­κάς πόλεις δια να παρά­σχουν και προ­φο­ρι­κώς οδη­γί­ας και εις τα κατά τόπους κομ­μου­νι­στι­κά στε­λέ­χη   και τους οπα­δούς των.

Οι σκο­ποί της εν λόγω προ­σπα­θεί­ας είναι προ­φα­νείς και απο­βλέ­πουν μόνο εις την εξυ­πη­ρέ­τη­σιν των σχε­δί­ων του διε­θνούς κομ­μου­νι­σμού, όστις εν περι­πτώ­σει αδρα­νεί­ας του Κρά­τους θα εκμε­ταλ­λευ­θή επω­φε­λώς το θέμα της εγκα­τα­στά­σε­ως πυραύ­λων εν Ελλάδι.

Το θέμα της εγκα­τα­στά­σε­ως πυραύ­λων εν Ελλά­δι είναι θέμα εθνι­κόν , το οποί­ον η υπεύ­θυ­νος κυβέρ­νη­σις δια­χει­ρί­ζε­ται μετά της επι­βαλ­λο­μέ­νης προ­σο­χής και με απο­κλει­στι­κόν γνώ­μο­να το εθνι­κό συμφέρον.

Κατ’ ακο­λου­θί­αν αι επί του θέμα­τος τού­του ενέρ­γειαι  ανεύ­θυ­νων προ­σώ­πων δεν εξυ­πη­ρε­τούν το εθνι­κόν συμ­φέ­ρον της χώρας αλλά μόνον του υπό του διε­θνούς κομ­μου­νι­σμού επι­διω­κό­με­νους αντε­θνι­κούς σκοπούς. 

Κατό­πιν των ανω­τέ­ρω παρα­κα­λού­μεν όπως δι’ αμέ­σων επι­κοι­νω­νιών σας επι­στή­σε­τε την προ­σο­χήν των δημο­τι­κών και κοι­νο­τι­κών αρχών επί των αντε­θνι­κών σκο­πών , τους οποί­ους εξυ­πη­ρε­τούν οι ανα­λα­βό­ντες την υπο­κί­νη­σιν των ανω­τέ­ρω δια­μαρ­τυ­ριών και συστή­σε­τε εις τας αρχάς ταύ­τας να μην παρα­σύ­ρω­νο­νται από τας παρα­κλή­σεις και συστά­σεις βου­λευ­τών της ΕΔΑ ή οιον­δή­πο­τε άλλου προ­σώ­που εις την λήψιν απο­φά­σε­ων δια­μαρ­τυ­ριών κατά της εγκα­τα­στά­σε­ως πυραύ­λων καθ’ όσον τοιαύ­ται ενέρ­γειαι εκτό του ότι εκφεύ­γουν του κύκλου της δρα­στη­ριό­τη­τος των δημο­τι­κών και κοι­νο­τι­κών αρχών και επι­σύ­ρουν τας υπό της δια­τά­ξε­ως του άρθρου 130 του ειρ­ρη­μέ­νου κώδι­κος προ­βλε­πο­μέ­νας κυρώ­σεις , εξυ­πη­ρε­τούν τας επι­διώ­ξεις του διε­θνούς κομ­μου­νι­σμού εις βάρος των εθνι­κών συμ­φε­ρό­ντων της χώρας»

Αλέκος Χατζηκώστας

Δημο­σιο­γρά­φος και εκδό­της της εφη­με­ρί­δας «Η Άλλη Άπο­ψη της Ημα­θί­ας» και του alli-apopsi.gr. Άρθρα του έχουν δημο­σιευ­τεί σε εφη­με­ρί­δες, περιο­δι­κά και site εδώ και δεκα­ε­τί­ες, ενώ έχει συμ­με­τά­σχει με ειση­γή­σεις σε μια σει­ρά ιστο­ρι­κά συνέ­δρια και ημε­ρί­δες. Έχει εκδώ­σει 9 βιβλία και συμ­με­τέ­χει σε συλ­λο­γι­κούς τόμους.