Όταν οι ποιητές γράφουν για τους μετανάστες

Παρου­σιά­ζει ο Ειρη­ναί­ος Μαρά­κης //

Δεν είναι η πρώ­τη φορά που το Ατέ­χνως παρου­σιά­ζει ποι­η­τές που γρά­φουν για τους μετα­νά­στες και τους πρό­σφυ­γες (σε συλ­λο­γι­κό κεί­με­νο ή ατο­μι­κή παρου­σί­α­ση) και που υψώ­νουν το ανά­στη­μα τους ενά­ντια στις δολο­φο­νι­κές πολι­τι­κές της Ευρω­παι­κής Ένω­σης, της FRONTEX και των ιμπε­ρια­λι­στι­κών χωρών και ενά­ντια στον πόλε­μο και στην κατα­στρο­φή, ούτε θα είναι και η τελευ­ταία. Για άλλη μια φορά λοι­πόν, κάνου­με την επι­λο­γή αυτή και διεκ­δι­κού­με να ανα­δεί­ξου­με ότι η ποί­η­ση και η τέχνη γενι­κό­τε­ρα, καθώς κι οι ίδιοι οι δημιουρ­γοί, αυτοί που του­λά­χι­στον απο­τε­λούν οργα­νι­κό τμή­μα της εργα­τι­κής τάξης, μπο­ρεί και οφεί­λει να βρί­σκε­ται δίπλα στους απλούς ανθρώ­πους που χάνουν την περιου­σία τους, τη ζωή και τους δικούς τους ανθρώ­πους στο βρώ­μι­κο βωμό του καπι­τα­λι­στι­κού συμφέροντος.

Σε αυτό το αφιέ­ρω­μα, χωρίς ενδιά­με­σο σχο­λια­σμό από την πλευ­ρά μας, θα παρου­σιά­σου­με ποι­ή­τριες και ποι­η­τές, νέους και παλιό­τε­ρους δημιουρ­γούς, που γρά­φουν για τις δολο­φο­νί­ες των μετα­να­στών στο Φαρ­μα­κο­νή­σι, στην Λαμπε­ντού­ζα και αλλού, που απλώ­νουν χέρι αλλη­λεγ­γύ­ης στα ταξι­κά τους αδέρ­φια και που διεκ­δι­κούν να μπει ένα ορι­στι­κό τέλος στον πόλε­μο, στην κοι­νω­νι­κή εκμε­τάλ­λευ­ση και εξα­θλί­ω­ση, στο ρατσι­σμό και το φασι­σμό. Οι συν­θή­κες δια­βί­ω­σης και τα συναι­σθή­μα­τα των κυνη­γη­μέ­νων προ­σφύ­γων δεν παιρ­νούν απα­ρα­τή­ρη­τα από τους ποι­η­τές ενώ παρου­σιά­ζο­νται κατά  περί­πτω­ση και εκεί­νοι οι ανθρώ­ποι που έχουν ανα­λά­βει χωρίς τη θέλη­ση τους και για συμ­φέ­ρο­ντα άλλων να εμπο­δί­σουν την υπο­δο­χή των μετα­να­στών. Και μπο­ρεί η ποί­η­ση να μην μπο­ρεί από μόνη της να φέρει τις αλλα­γές χρεια­ζό­μα­στε – υπάρ­χει ανά­γκη για άλλες δια­δι­κα­σί­ες, πολι­τι­κής έκτα­σης, μαζι­κές και από τη βάση της εργα­τι­κής τάξης σε ευθεία σύγκρου­ση με αυτές τις πολι­τι­κές κι όχι συμ­βι­βά­ζο­ντας τα αταί­ρια­στα – όμως έχει απα­ρά­βα­το καθή­κον να βγει μπρο­στά. Να έρθει ακό­μα και σε σύγκρου­ση με ιδε­α­λι­στι­κές λογι­κές εντός κι εκτός της ποί­η­σης που προ­σπα­θούν είτε να απο­προ­σα­να­το­λί­σουν πάνω στα κεντρι­κά σημεία του θέμα­τος, είτε να λει­τουρ­γή­σουν σαν ανά­χω­μα στις αντι­δρά­σεις των εργαζομένων.

Στη μικρή ανθο­λο­γία που ακο­λου­θεί, τα ποι­ή­μα­τα είτε έχουν δημο­σιευ­τεί στο Ατέ­χνως, είτε ανα­δη­μο­σιεύ­ο­νται από άλλες λογο­τε­χνι­κές σελί­δες (ανα­φέ­ρο­νται στο τέλος του αφιε­ρώ­μα­τος). Από την πλευ­ρά μας ζητά­με από τον φίλο ανα­γνώ­στη όχι μόνο να δια­βά­σει τα ποι­ή­μα­τα αλλά και να βοη­θή­σει στη διά­δω­σή τους. Για­τί το μεγα­λύ­τε­ρο όπλο της ποί­η­σης είναι η επι­κοι­νω­νία με τους πραγ­μα­τι­κούς δημιουρ­γούς της: του ανθρώ­πους του μόχθου, μακριά από εθνι­κές και άλλες δια­ω­ρι­στι­κές γραμμές.

Δώρα Μου­ντρά­κη, Εκμε­τάλ­λευ­ση  αλλογενών

Στη λιτα­νεία των αστυ­νο­μι­κών, στην πει­θαρ­χία της τάξης
ή στην υγρα­σία ορο­φής του βρό­μι­κου υπογείου
ανα­πνέ­ουν ανί­σχυ­ροι αστε­ρι­σμοί σκα­φι­δω­τού ουρανού,
σχή­μα­τα λιθο­ξό­ου εξα­θλί­ω­σης παρα­δαρ­μέ­νου χώρου
στη χει­ρο­ποί­η­τη απο­τύ­πω­ση ανθρώ­πι­νης δυστυχίας
και στο προ­αύ­λιο των ματιών τις δακρυ­σμέ­νες πλάκες
των αχθο­φό­ρων μετα­να­στών στον πέλε­κυ του κράτους.

Στην ακρο­στα­σία των έντρο­μων, στη στέ­ρη­ση της ζέστης
ή στην ανά­γκη φαγη­τού του πει­να­σμέ­νου χνώτου,
θρη­νούν απο­χει­ρο­βί­ω­τοι εργα­τι­κοί του άθλιου μισθού,
ανθο­γρα­φία εξό­ρι­στης ομορ­φιάς παρα­πο­τά­μιου όρμου
στην κατα­σκό­τει­νη σπη­λιά διο­γκω­μέ­νου φόβου
και στο λιμναίο των κορ­μιών τις ιδρω­μέ­νες πλάτες
των σκλα­βω­μέ­νων αλλο­γε­νών στο έθνος των αισχρών.
(από την συλ­λο­γή «Ανθρώ­πων πάλη»)

Θάνος Λου­μπρού­κος, Φαρμακονήσι

Φύλα­ξες σκο­πιά και τι κατάλαβες;
Ριπές μετά­λα­βες από αναποδιά.
Σήμα­τα καπνού με τον ασύρματο:
άντε, ξεκί­να το! (κρί­ση πανικού)

Πέρ­να­γε ο στρα­τός με τα F‑16 τους,
ραντάρ στην τάξη τους – σμή­ναρ­χος δειλός.
Αϊ-Γιώρ­γη εσύ στρα­βά λογάριασες
και δε χαμπά­ρια­σες νύχτα τη Σφαγή.

Κρού­σμα­τα πολ­λά με γιώ­τα τέσσερα
και δεκα­τέσ­σε­ρα χάπια στη σειρά.
Έλεγ­χος σκλη­ρός – επιθεώρηση –
Σινούκ θεώ­ρη­ση, έγκλει­στος καιρός.

Τρό­φι­μα, νερό για την ενέ­δρα τους.
Είχαν στην έδρα τους φύλα­κα Ουρανό.
Σύροι κι Αφγα­νοί οι μετα­νά­στες μας
αφού οι δυνά­στες μας ψεύ­τι­κα ικανοί.

Πέρα­σα τζι­τζί, αχ Φαρ­μα­κού­σα μου.
Έγι­νες μού­σα μου, ποί­η­ση χακί!
Μάνο θα πνι­γώ, την Τρί­τη έφυγα,
δεν το απέ­φυ­γα. Λάν­τζα για την Κω.

Τέλ­λος Φίλης, Κάι­ρο, Δαμα­σκός, Κίεβο

Κάι­ρο, Δαμα­σκός, Κίεβο
όλη τη νύχτα
μα το πιο πυκνό σκοτάδι
στο Φαρμακονήσι
ένας κόσμος με «ψυχο­λο­γι­κά προβλήματα»
μόνη διέ­ξο­δός του η αυτοκτονία

και ο ύπνος μια χαμέ­νη άνοιξη
που δια­πραγ­μα­τεύ­ε­ται αν θα ανθίσει
ζητά ενα πλε­ό­να­σμα ανθρωπιάς
που πια απο και­ρό δεν διαθέτουμε.

Γιώρ­γος Τζα­μα­δά­νης, Για τους πρόσφυγες

Και τώρα τι θ’ απογίνεις;
η θάλασ­σα μπροστά
σε θέλ­γει μαυροφορεμένη
και πίσω σου κακοτράχαλα
σπί­τια γκρεμισμένα
πόλε­μος, προσφυγιά…
κι εσύ, τα παι­διά, οι γριές
γαν­τζω­μέ­νοι σ’ ένα σαπιοκάραβο,
στη νεκρό­φι­λη ελπίδα
για τη σωτηρία
Και σαν στη στεριά
φτά­νε­τε μετριέστε,
κορ­μιά πνιγ­μέ­νων στην
ανέκ­φρα­στη θάλασσα,
μα δεν μπο­ρεί φιλόξενοι
θα ναι οι άνθρωποι,
σκύ­βε­τε και φιλά­τε το χώμα,
μα ο Ξένιος Ζευς παραμονεύει.

Ιωάν­να Δια­μα­ντο­πού­λου, Απάτριδες

 Εμείς οι απάτριδες
πάνω σε κόκ­κι­νο χαλί βαλμένοι
με τα σκο­νι­σμέ­να μας παπούτσια,
με τα μαλ­λιά αφρόντιστα.
Έτοι­μοι για χειραψίες-ρυμουλκά.
Τις εσω­τε­ρι­κές μας σκά­λες ανε­βο­κα­τε­βαί­νουν χρησμοί
μέχρι που σπά­νε από καθαριότητα.
Κλέ­βου­με ένα χαμό­γε­λο, μια λέξη, αλλά δεν πλουταίνει
ούτε η γλώσ­σα ούτε η καλο­σύ­νη μας.
Περι­μέ­νου­με εδώ ανέκ­δο­τα ερωτηματοιλόγια,
κάποια μορ­φή αφα­λά­τω­σης, είναι μια δήλωση
που υπο­στέλ­λε­ται δηλαδή
και μια υπο­γρα­φή ακό­μη που λείπουν
μια φωτο­γρα­φία μας όταν κλο­τσά­με αβα­θή νερά,
τέτοια που δεν σηκώ­νουν κύματα.
Ούτε αντιρρήσεις.

 Θεο­χά­ρης Παπα­δό­που­λος, Θρήνος

Φουρ­τού­νια­σε η θάλασσα.
Απελ­πι­σμέ­να κύματα
χτυ­πιού­νται στα βράχια.
Η θάλασ­σα φωνάζει:
‑Όχι, άλλον ΑΪλάν!
Και φτά­νει ο αντίλαλος
στη Λαμπεντούζα,
στο Φαρμακονήσι
και σ’ όλη τη Μεσόγειο.
Κλαί­νε οι γλάροι:
‑Όχι, άλλον Αϊλάν!
Και μένει μέσα μου ο θρήνος,
που κάθε βρά­δυ με ξυπνά
και μου ζητά­ει να παλέψω.

Βασί­λης Κανιά­ρης, Στη θάλασσα;

Στη θάλασ­σα;
δεν πάω πια για μπάνιο
δεν θέλω πια να βλέ­πω τους νεκρούς
που φτά­νου­νε στην άκρη της πνιγμένοι.
Το κλά­μα τους, εσύ, δεν το ακούς ;

Η θάλασ­σα;
δεν είναι για παιχνίδια
να χαί­ρο­νται στην άμμο τα παιδιά
η θάλασ­σα; δεν είναι πια η ίδια
κακούρ­γα  είναι, του κόσμου μητριά.

Επή­γα, μία μέρα, τελευταία
|και μ΄ άγγι­ξε στην πλά­τη ένας νεκρός
με ξύπνη­σε, μου είπε  «Καλη­μέ­ρα,
τελεί­ω­σε ο καπιταλισμός»

Στη θάλασ­σα;
μην πάτε, πια δεν είναι
χαρά που ήταν κάπο­τε για μας
στ΄ αντάρ­τι­κα λημέ­ρια ανεβείτε
ζυγώ­νει ο και­ρός της Λευτεριάς.

(Σεπτέμ­βριος 2015)

(πηγές ποι­η­μά­των: Δώρα Μου­ντρά­κη, Βασί­λης Κανιά­ρης από το Ατέ­χνως, Ιωάν­να Δια­μα­ντο­πού­λου (Απά­τρι­δες) και Θεο­χά­ρης Παπα­δό­που­λος (Θρή­νος) από το Κόσκι­νο, Θάνος Λου­μπρού­κος και Τέλ­λος Φίλης από το Εντευ­κτή­ριο, Γιώρ­γος Τζα­μα­δά­νης (Για τους πρό­σφυ­γες στην Εργα­τι­κή Αλληλεγγύη)

Ειρηναίος Μαράκης

Γεννήθηκε στα Χανιά το 1986, απόφοιτος της τεχνικής εκπαίδευσης. Συμμετέχει με ποιήματα του στα συλλογικά έργα (e‑books) ενώ ποιήματα του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορες λογοτεχνικές σελίδες. Αρθρογραφεί στην εφημερίδα Αγώνας της Κρήτης καθώς και στο διαδικτυακό πολιτικό και πολιτιστικό περιοδικό Ατέχνως. Διατηρεί το ιστολόγιο Λογοτεχνία και Σκέψη.