73 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΝ

Mε τη χρυ­σή της νιό­της πανοπλία 
το θάρ­ρος την ορμή τη λεβεντιά
πετά­με στον αγώ­να στη θυσία
για την Ελλά­δα για την ελευτεριά

Συμπλη­ρώ­νο­νται  73 χρό­νια από τις 23 Φλε­βά­ρη 1943,μέρα που ιδρύ­θη­κε η Ενιαία Πανελ­λα­δι­κή Οργά­νω­ση Νέων, η θρυ­λι­κή ΕΠΟΝ.

Η ίδρυ­σή της απο­φα­σί­στη­κε με πρό­τα­ση της ΟΚΝΕ στη σύσκε­ψη αυτή του Φλε­βά­ρη του ’43, όπου συμ­με­τεί­χαν επί­σης εκπρό­σω­ποι όλων των οργα­νώ­σε­ων νέων που συμ­με­τεί­χαν στο Εθνι­κό Απε­λευ­θε­ρω­τι­κό Μέτω­πο Νέων (ΕΑΜΝ, το οποίο είχε ιδρυ­θεί με πρω­το­βου­λία της ΟΚΝΕ ένα χρό­νο νωρί­τε­ρα), εκπρό­σω­ποι και άλλων οργα­νώ­σε­ων νεο­λαί­ας, αλλά και προ­σω­πι­κό­τη­τες του πνευ­μα­τι­κού κόσμου, όπως ο Κ. Σωτη­ρί­ου, η Ρόζα Ιμβριώ­τη, η Μαρία Σβώ­λου κ.ά.

Βασι­κοί σκο­ποί της ΕΠΟΝ, όπως δια­τυ­πώ­θη­καν στο άρθρο 3 του Κατα­στα­τι­κού της ήταν:

α) Η εθνι­κή απε­λευ­θέ­ρω­ση, η πλή­ρης ανε­ξαρ­τη­σία και ακε­ραιό­τη­τα της Ελλά­δας με καθη­με­ρι­νό και αδιά­κο­πο αγώνα.
β) Η υπε­ρά­σπι­ση των συμ­φε­ρό­ντων και δικαιω­μά­των της νέας γενιάς στη ζωή, στη μόρ­φω­ση και στον πολιτισμό.
γ) Η εξο­λό­θρευ­ση του φασι­σμού τώρα και στο μέλ­λον και με οποια­δή­πο­τε μορ­φή κι αν παρου­σια­στεί. Αυτό σημαί­νει ότι το εσω­τε­ρι­κό μας καθε­στώς θα πηγά­ζει από τη λεύ­τε­ρη εκδή­λω­ση της κυρί­αρ­χης θέλη­σης του λαού και της νέας γενιάς. Επι­πρό­σθε­τα, για τη νέα γενιά αυτό σημαί­νει ίσα πολι­τι­κά δικαιώ­μα­τα για τους νέους και νέες που είναι πάνω από 18 χρό­νων, αφού έχουν ενερ­γη­τι­κή συμ­με­το­χή στην κοι­νω­νι­κή ζωή.
δ) Ο αγώ­νας κατά του ιμπε­ρια­λι­στι­κού πολέ­μου για την κατο­χύ­ρω­ση της ειρή­νης, με βάση την αυτο­διά­θε­ση των λαών και νεο­λαί­ων και την αδελ­φι­κή συνερ­γα­σία τους.
ε) Η ανοι­κο­δό­μη­ση της χώρας από τα ερεί­πια του πολέ­μου και της αξο­νι­κής κατο­χής προς το συμ­φέ­ρον και την ευη­με­ρία ολό­κλη­ρου του πληθυσμού.

Η ΕΠΟΝ έγρα­ψε απα­ρά­μιλ­λες σελί­δες ηρω­ι­σμού στα χρό­νια της Εθνι­κής Αντί­στα­σης, αλλά και μετά. Από τις γραμ­μές της πέρα­σαν 600.000 νέοι και νέες, από τους οποί­ους ένα μεγά­λο ποσο­στό εντά­χθη­κε στον ΕΛΑΣ. Σε 1.300 υπο­λο­γί­ζο­νται οι ΕΠΟ­Νί­τες αντάρ­τες που έπε­σαν στα πεδία των μαχών, ενώ άγνω­στος παρα­μέ­νει ο αριθ­μός αυτών που έπε­σαν στις δια­δη­λώ­σεις των πόλε­ων, που εκτε­λέ­στη­καν, που πέθα­ναν στα στρα­τό­πε­δα συγκέ­ντρω­σης ή που πιά­στη­καν και βασα­νί­στη­καν από τις αρχές κατο­χής και τα όργα­νά τους.

Η ΕΠΟΝ ήταν ο μεγά­λος τρο­φο­δό­της του αγώ­να. Στις πόλεις, στα πανε­πι­στή­μια, στα σχο­λεία, στα εργο­στά­σια, στις γει­το­νιές οι ΕΠΟ­Νί­τες κι οι ΕΠΟ­Νί­τισ­σες πάλε­ψαν για το ψωμί και τη λευ­τε­ριά, οργά­νω­σαν λέσχες μάθη­σης πολι­τι­κής — πολι­τι­στι­κής. Έδω­σαν από την πρώ­τη στιγ­μή τη μάχη κατά της επι­στρά­τευ­σης, συνέ­βα­λαν στη μάχη κατά της πεί­νας, πρω­το­στά­τη­σαν στις δια­δη­λώ­σεις στις πόλεις, στις απερ­γί­ες και σε σαμπο­τάζ κατά του εχθρού, βοή­θη­σαν καθο­ρι­στι­κά στις εκλο­γές της ΠΕΕΑ (μυστι­κά τον Απρί­λη του 1944), έδω­σαν μάχη ενά­ντια στα ναρ­κω­τι­κά, που οι Εγγλέ­ζοι ιμπε­ρια­λι­στές προ­σέ­φε­ραν «απλό­χε­ρα» στην επα­να­στα­τη­μέ­νη νεο­λαία μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση. Αντί­στοι­χα, η δρά­ση της ΕΠΟΝ και στα χωριά στά­θη­κε ένα μεγά­λο σχο­λείο και φανέ­ρω­σε πόσες δυνά­μεις έχει ο λαός μας, παί­ζο­ντας στα χρό­νια της μαύ­ρης σκλα­βιάς σπου­δαίο πολι­τι­στι­κό ρόλο. Αξιο­ση­μεί­ω­τη, εξάλ­λου, είναι και η εκδο­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα της ΕΠΟΝ με το περιο­δι­κό της, τη «Νέα Γενιά» να κυκλο­φο­ρεί από το Μάρ­τη του 1943 έως τον Οκτώ­βρη του 1947, αλλά και με δεκά­δες άλλα παρά­νο­μα περιο­δι­κά και αντι­στα­σια­κά έντυ­πα στην επαρχία.

Χιλιά­δες ανταρ­τό­παι­δα — αετό­που­λα έγι­ναν φωτει­νά παρα­δείγ­μα­τα για το λαό και τη νεο­λαία, φωτί­ζο­ντας με τα ιδα­νι­κά τους το δρό­μο της ανει­ρή­νευ­της πάλης. Στε­λέ­χω­σαν τον ΕΛΑΣ και αργό­τε­ρα το ΔΣΕ, δίνο­ντας λαμπρό αγώ­να και στην κορυ­φαία φάση της ταξι­κής πάλης στην ιστο­ρία της πατρί­δας μας.

Σήμε­ρα, 70 χρό­νια μετά, όλα αυτά απο­τε­λούν πλού­το και παρα­κα­τα­θή­κη για το κίνη­μα, προ­σφέ­ρουν υλι­κό για μελέ­τη, γνώ­ση της ιστο­ρί­ας, παρα­δειγ­μα­τι­σμό από τα πάμπολ­λα ηρω­ι­κά παρα­δείγ­μα­τα που έχει να επι­δεί­ξει η ΕΠΟΝ στην επο­χή της.

Οι Αντι­στα­σια­κές Οργα­νώ­σεις και οι Οργα­νώ­σεις της ΚΝΕ τιμούν την επέ­τειο ίδρυ­σης της ΕΠΟΝ με δεκά­δες εκδη­λώ­σεις σε όλη τη χώρα.