Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Αναλύοντας μαρξιστικά τον χαρακτήρα της πρώτης ΔΕΘ στα 1926!

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Η πρώ­τη Διε­θνής Έκθε­ση Θεσ­σα­λο­νί­κης πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε στις 3 – 17 Οκτω­βρί­ου, 1926, κρά­τη­σε δηλα­δή 15 ημέ­ρες. Όπως ανα­φέ­ρουν οι εφη­με­ρί­δες της επο­χής λει­τούρ­γη­σε στο πεδίο ασκή­σε­ων του Γ’ Σώμα­τος Στρα­τού, (πεδί­ον του Άρε­ως), συνο­λι­κής έκτα­σης 37.500 τ.μ. εκ των οποί­ων η έκθε­ση κατέ­λα­βε τα 7.000 τ.μ.. Ο χώρος βρι­σκό­ταν ανά­με­σα στις λεω­φό­ρους Στρα­τού και Βασι­λέ­ως Γεωρ­γί­ου, πίσω ακρι­βώς από το κτί­ριο το οποίο δεν υφί­στα­ται σήμε­ρα, αυτό της ηλε­κτρι­κής εται­ρί­ας. Η μονα­δι­κή είσο­δος της έκθε­σης βρι­σκό­ταν επί της Β. Γεωρ­γί­ου, είχε μήκος 15 μ. και ύψος 7 μ. . Το σχέ­διο της πύλης ήταν των Θεσ­σα­λο­νι­κέ­ων αδερ­φών Δημη­τριά­δη, η καλ­λι­τε­χνι­κή δια­κό­σμη­ση του Στα­μέ­ρη και του εξ Αθη­νών επι­τε­λεί­ου του, ενώ την κατα­σκευή είχε ανα­λά­βει ο εργο­λά­βος Ανα­γνω­στό­που­λος. Οι στε­γα­σμέ­νοι εκθε­σια­κοί χώροι περιε­λάμ­βα­ναν 9 περί­πτε­ρα για Ελλη­νι­κές και ξένες συμ­με­το­χές, ενώ υπήρ­χαν ακό­μη περί­που 30 ανε­ξάρ­τη­τες προ­σω­ρι­νές κατα­σκευ­ές για μεμο­νω­μέ­νες ή ομα­δι­κές συμ­με­το­χές. Δεσπό­ζου­σα θέση κατεί­χε το προ­σφυ­γι­κό περίπτερο.

Και η μαρ­ξι­στι­κή ανάλυση

Το πρω­τό­γνω­ρο αυτό γεγο­νός, δεν μπο­ρού­σε παρά να απα­σχο­λή­σει το νεα­ρό τότε ΚΚΕ ως σημα­ντι­κό γεγο­νός της καπι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης της χώρας μας. Έτσι σε πρω­το­σέ­λι­δο άρθρο του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ (10 Οκτω­βρί­ου 1926) στη στή­λη ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ υπάρ­χει άρθρο με τίτλο «Η σημα­σία της εκθέ­σε­ως Θεσ­σα­λο­νί­κης». Στο άρθρο αυτό γίνε­ται προ­σπά­θεια να ανα­λυ­θούν πλευ­ρές της πορεί­ας του καπι­τα­λι­σμού στη χώρα μας, αλλά να εξη­γη­θεί με βάση αυτή και η «ανά­γκη» για την πραγ­μα­το­ποί­η­ση της ΔΕΘ από μέρους της αστι­κής τάξης της επο­χής. Το άρθρο φέρει την υπο­γρα­φή «Σ» που γρά­φει (δια­τη­ρού­με την ορθο­γρα­φία του πρωτότυπου):

«Η έκθε­σις της Θεσ/νίκης μπο­ρεί να χαρα­χτη­ρι­στή ως μία εκδή­λω­ση της μετα­πο­λε­μι­κής οικο­νο­μι­κής Ελλά­δος. Ο πανευ­ρω­παϊ­κός πόλε­μος και η μικρα­σια­τι­κή εκστρα­τεία επέ­φε­ραν αρκε­τές μετα­βο­λές στις οικο­νο­μι­κές συν­θή­κες της χώρας. Συνε­τέ­λε­σαν στη συσ­σώ­ρευ­ση μεγά­λων κεφα­λαί­ων, στην εύρυν­ση της εσω­τε­ρι­κής αγο­ράς και σε μια σχε­τι­κώς μεγά­λη ανά­πτυ­ξη της ελλη­νι­κής βιο­μη­χα­νί­ας και του εμπο­ρί­ου της χώρας. Παράλ­λη­λα επί­σης προ­χώ­ρη­σε και η συγκε­ντρο­ποί­η­ση των επι­χει­ρή­σε­ων, η οποία εκδη­λώ­θη­κε με την εμφά­νι­ση του κατ’ εξο­χήν καπι­τα­λι­στι­κού τύπου επι­χει­ρή­σε­ων των ανω­νύ­μων εται­ρειών, οι οποί­ες πήραν στα χέρια τους το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος της βιο­μη­χα­νί­ας και του εμπο­ρί­ου της χώρας. Η ανώ­νυ­μος εται­ρία η οποια­δή­πο­τε μεγά­λη καπι­τα­λι­στι­κή επι­χεί­ρη­ση απέ­βη και εδώ ο επι­κρα­τέ­στε­ρος οικο­νο­μι­κός τύπος της ελλη­νι­κής οικονομίας.

stili

Παράλ­λη­λα προς την αντι­κει­με­νι­κή αυτή εξέ­λι­ξη σε ανώ­τε­ρη μορ­φή, βάδι­σε και η υπο­κει­με­νι­κή εξέ­λι­ξη της αστι­κής τάξης. Μέσα στους νέους κοι­νω­νι­κούς και οικο­νο­μι­κούς όρους οι έλλη­νες επι­χει­ρη­μα­τί­ες συνη­σθάν­θη­σαν την ανά­γκη μιας ανώ­τε­ρης οικο­νο­μι­κής επι­στή­μης, η οποία θα έβα­ζε τέρ­μα στη βλα­βε­ρή εμπει­ρι­κό­τη­τα και θα εξα­σφά­λι­ζε την απα­ραί­τη­τη επι­στη­μο­νι­κή κατεύ­θυν­ση των επι­χει­ρή­σε­ών των και τον επι­στη­μο­νι­κό των προ­σα­να­το­λι­σμό μέσα στις νέες, πολύ­κρο­τες συν­θή­κες. Η ανά­γκη αυτή της μεγα­λο­α­στι­κής τάξης για μια ανώ­τε­ρη οικο­νο­μι­κή επι­στή­μη εκδη­λώ­θη­κε τα τελευ­ταία χρό­νια με μια σχε­τι­κώς τερά­στια κίνη­ση της οικο­νο­μι­κής φιλο­λο­γί­ας, με την έκδο­ση πολυά­ριθ­μων οικο­νο­μο­λο­γι­κών περιο­δι­κών και γενι­κά με το ζωη­ρώ­τα­το κοι­νω­νι­κό ενδια­φέ­ρο για τις οικο­νο­μι­κές επιστήμες.

Η ελλη­νι­κή οικο­νο­μία απο­τε­λεί­ται από πολυ­πλη­θείς δια­βαθ­μί­σεις. Ο πανευ­ρω­παϊ­κός πόλε­μος και η μικρα­σια­τι­κή εκστρα­τεία εδη­μιούρ­γη­σε μια ανώ­τε­ρη κατ’ εξο­χήν καπι­τα­λι­στι­κή δια­βάθ­μι­ση, απο­τε­λού­με­νη από μεγά­λες βιο­μη­χα­νι­κές και εμπο­ρι­κές επι­χει­ρή­σεις, οι οποί­ες μαζύ με τις Τρά­πε­ζες και εφο­δια­σμέ­νες με την ανώ­τε­ρη οικο­νο­μι­κή επι­στή­μη εξου­σιά­ζουν ολό­κλη­ρη την οικο­νο­μία της χώρας. Εκδή­λω­ση την ανώ­τε­ρης αυτής δια­βάθ­μι­σις είνε η έκθε­ση της Θεσσαλονίκης.

Τι επι­διώ­κε­ται με την έκθε­ση αυτή; Το γεγο­νός ότι ως τόπος της έκθε­σης εξε­λέ­γη η πλη­σιέ­στε­ρη προς τα Βαλ­κα­νι­κά Κρά­τη Δευ­τέ­ρα πόλις του Κρά­τους δεί­χνει, μετα­ξύ άλλων ότι σκο­πός της έκθε­σης είνε η ανά­πτυ­ξη των εμπο­ρι­κών σχέ­σε­ων της Ελλά­δος με τα υπό­λοι­πα Βαλ­κα­νι­κά κρά­τη και κατά δεύ­τε­ρο λόγο , με άλλες χώρες της Ευρώ­πης, ως η Τσε­χο­σλο­βα­κία κτλ. Η ελλη­νι­κή οικο­νο­μία προ­σπα­θεί με την έκθε­ση να δια­νοί­ξει νέους δρό­μους στα ειδι­κά της προ­ϊ­ό­ντα, όπως είνε ο καπνός, η στα­φί­δα, τα έλαια, οι οίνοι κτλ. Στην προ­σπά­θεια να εξεύ­ρη νέες διε­ξό­δους την ωθεί η επι­κρα­τού­σα οικο­νο­μι­κή κρί­ση, η ελάτ­τω­ση της εξα­γω­γής ειδι­κών ελλη­νι­κών προ­ϊ­ό­ντων, όπως της στα­φί­δας ή η υπερ­πα­ρα­γω­γή άλλων όπως του καπνού.

Στην έκθε­ση όμως έκα­νε την εμφά­νι­σή της δει­λά, δει­λά και η ελλη­νι­κή βιο­μη­χα­νία. Αυτή δεν είνε ούτε μπο­ρού­σε νάναι τύπου βαρειάς βιο­μη­χα­νί­ας. Είνε βιο­μη­χα­νία που δεν χρειά­ζε­ται για πρώ­τες ύλες, ούτε μεταλ­λεύ­μα­τα, ούτε γαιάν­θρα­κες. Αν εξαι­ρέ­σου­με τους ειδι­κούς ελλη­νι­κούς βιο­μη­χα­νι­κούς κλά­δους όπως είνε η ταπη­τουρ­γία, πολύ δύσκο­λα μπο­ρεί να γίνη λόγος για μια εξα­γω­γή των προ­ϊ­ό­ντων της. Έπρε­πε να υπο­λο­γί­ζη στην ανά­πτυ­ξη της μόνο με εξα­σφά­λι­ση της εσω­τε­ρι­κής αγο­ράς. Και είνε αλή­θεια ότι η τελευ­ταία αυτή ανδρώ­θη­κε με την άφι­ξη του προ­σφυ­γι­κού πλη­θυ­σμού που συνε­τέ­λε­σε αρκε­τά κατά την ανά­πτυ­ξή της. Εν τού­τοις η οικο­νο­μι­κή κρί­ση που επι­δρά πάνω στην αγο­ρα­στι­κή δύνα­μη του πλη­θυ­σμού, των εργα­τών, κυρί­ως δε της αγρο­τι­κής μάζας , δεν άργη­σε να δημιουρ­γή­ση το φαι­νό­με­νον της βιο­μη­χα­νι­κής υπερπαραγωγής.

Η ελλη­νι­κή εσω­τε­ρι­κή αγο­ρά, χωρίς να ανα­πτυ­χθή πλή­ρως φαί­νε­ται, προς το παρόν, ανε­παρ­κής να απορ­ρο­φή­ση τα βιο­μη­χα­νι­κά προ­ϊ­ό­ντα. Και ήδη κατα­βάλ­λε­ται μέρι­μνα για την ανά­πτυ­ξη της γεωρ­γί­ας, που θα επε­κτεί­νη περισ­σό­τε­ρο την εσω­τε­ρι­κή αγο­ρά για τα βιο­μη­χα­νι­κά προ­ϊ­ό­ντα. Εν τω μετα­ξύ όμως η ελλη­νι­κή βιο­μη­χα­νία στρέ­φε­ται προς άλλες κατευ­θύν­σεις και ανα­ζη­τεί νέες και αυτή διε­ξό­δους ήτο δε φυσι­κό να στρα­φή προς τις ολι­γώ­τε­ρο βιο­μη­χα­νι­κές χώρες, δηλα­δή προς τα Βαλ­κά­νια. Απ’ αυτή την άπο­ψη η έκθε­ση της Θεσ­σα­λο­νί­κης απο­τε­λεί συγ­χρό­νως και μια δει­λή κρού­ση της ελλη­νι­κής βιο­μη­χα­νί­ας στις βαλ­κα­νι­κές αγο­ρές. Σ»

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο