ARBKD (Asso): ‘Μανιφέστο’ και ‘Ψηφίσματα’

Επι­μέ­λεια — μετά­φρα­ση: Πανα­γιώ­της Μανιά­της //

Ο Σύν­δε­σμος Επα­να­στα­τών Εικα­στι­κών Καλ­λι­τε­χνών της Γερ­μα­νί­ας (Assoziation Revolutionärer Bildender Künstler Deutschlands), κοι­νά γνω­στός ως «Asso», σχη­μα­τί­στη­κε στο Βερο­λί­νο το 1928, ακο­λου­θώ­ντας το παρά­δειγ­μα του ΑKhRR στη Ρωσία και με πρό­γραμ­μα που είχε ως πρό­τυ­πο αυτό της Κόκ­κι­νης Ομά­δας. Μετα­ξύ των μελών του οι John Heartfield, Otto Nagel, Laszlo Peri και Arthur Segal. To ‘Μανι­φέ­στο’ και ‘Ψηφί­σμα­τα’ δημο­σιεύ­τη­κε το 1928.

Η τέχνη είναι όπλο, ο καλ­λι­τέ­χνης πολε­μι­στής στην πάλη του λαού για ελευ­θε­ρία από ένα χρε­ο­κο­πη­μέ­νο σύστημα!

«Το κοι­νω­νι­κό Είναι καθο­ρί­ζει τη συνείδηση»
Karl Marx

Σε όλες τις πολι­τι­στι­κές επο­χές του παρελ­θό­ντος οι οικο­νο­μι­κές συν­θή­κες καθό­ρι­σαν την ανά­πτυ­ξη της τέχνης ως σύνο­λο και άφη­σαν ένα ξεχω­ρι­στό σημά­δι σε αυτή.

Η άνο­δος της χρη­μα­τι­κής οικο­νο­μί­ας και του εμπο­ρί­ου τον δέκα­το πέμ­πτο αιώ­να δημιούρ­γη­σαν τις συν­θή­κες για την ατο­μι­κή καλ­λι­τε­χνι­κή δραστηριότητα.

Η ανα­δυό­με­νη μεσαία τάξη χρεια­ζό­ταν τέχνη, ως μια από τις πλέ­ον απο­τε­λε­σμα­τι­κές μεθό­δους επί­δει­ξης της δύνα­μης και κυριαρ­χί­ας της στον υπό­λοι­πο κόσμο. Επι­πλέ­ον, η συσ­σώ­ρευ­ση του χρή­μα­τος σε ατο­μι­κά χέρια πρό­σφε­ρε τη δυνα­τό­τη­τα επέν­δυ­σης σε θησαυ­ρούς κάθε είδους, και σε έργα τέχνης.

Μόνο έτσι μπο­ρεί να εξη­γη­θεί η τερά­στια πολυ­τέ­λεια και μεγα­λο­πρέ­πεια της Ανα­γέν­νη­σης, και μόνο σε αυτά τα οικο­νο­μι­κά θεμέ­λια ήταν δυνα­τό για την τέχνη να ανέλ­θει με ένα τόσο θεα­μα­τι­κό τρόπο.

Στην επο­χή του από­λυ­τα εγκα­θι­δρυ­μέ­νου βιο­μη­χα­νι­κού καπι­τα­λι­σμού, ωστό­σο, τα πράγ­μα­τα είναι δια­φο­ρε­τι­κά. Ακό­μα και στο ζενίθ της ανά­πτυ­ξής του, ο βιο­μη­χα­νι­κός καπι­τα­λι­σμός δεν απαι­τού­σε τη βοή­θεια της τέχνης για να προ­ω­θή­σει τη δύνα­μή του μέσω της εξύ­μνη­σής του. Είχε πολύ δια­φο­ρε­τι­κές και πολύ περισ­σό­τε­ρο απο­τε­λε­σμα­τι­κές μεθό­δους στη διά­θε­σή του. Η επέ­κτα­ση της παρα­γω­γής, η επέν­δυ­ση του κεφα­λαί­ου σε στοκ και μετο­χές, και η ιδιο­κτη­σία των κατα­να­λω­τι­κών αγα­θών όλης της κοι­νω­νί­ας επέ­τρε­ψαν στη μπουρ­ζουα­ζία να επι­δεί­ξει τη δύνα­μή της και να δια­σφα­λί­σει την κυρί­αρ­χη θέση της δημιουρ­γώ­ντας ένα ισχυ­ρό αστι­κό κρά­τος, με όλα τα συνα­κό­λου­θα μέσα επι­βο­λής της δύνα­μής της.

Το κέρ­δος είναι η πρώ­τη αρχή του καπι­τα­λι­στι­κού συστή­μα­τος! Μόνο έτσι μπο­ρεί να εξη­γη­θεί το γεγο­νός ότι το ίδιο κρι­τή­ριο εφαρ­μό­στη­κε και στην τέχνη. Ως απο­τέ­λε­σμα, γεν­νή­θη­κε το εμπό­ριο τέχνης και τα έργα τέχνης έγι­ναν εμπο­ρεύ­μα­τα της αγο­ράς, αν και μόνο αυτά που έπια­σαν υψη­λές τιμές από άπο­ψη κέρδους.

Ποια είναι, σε αυτές τις συν­θή­κες, η κατά­στα­ση της πλειο­ψη­φί­ας των καλ­λι­τε­χνών; Αρκεί μόνο να ανα­φέ­ρου­με την παροι­μία που λέει ότι «η Τέχνη βρί­σκε­ται στα αζή­τη­τα» για να δει­χθεί η κατά­στα­ση των καλ­λι­τε­χνών σε μια καπι­τα­λι­στι­κή κοι­νω­νία αρκε­τά καθα­ρά. Ανί­κα­νος να εξα­σφα­λί­σει τα προς το ζην, στε­ρού­με­νος κάθε είδους κοι­νω­νι­κής προ­στα­σί­ας, ο καλ­λι­τέ­χνης δεν έχει καμιά ευκαι­ρία να εξελιχθεί.

Αυτά είναι τα πραγ­μα­τι­κά γεγο­νό­τα που αφο­ρούν τη θέση της τέχνης και της κουλ­τού­ρας σε μια καπι­τα­λι­στι­κή κοι­νω­νία. Οπου­δή­πο­τε σήμε­ρα δια­τη­ρού­νται ακρι­βά κολ­λέ­για και ακα­δη­μί­ες, αυτό συμ­βαί­νει μόνο για να κάνει την άρχου­σα τάξη να φαί­νε­ται ότι πατρο­νά­ρει την τέχνη και την κουλ­τού­ρα. Σε σύγκρι­ση με τα πολ­λά εκα­τομ­μύ­ρια που ξοδεύ­ο­νται κάθε χρό­νο σε εξο­πλι­σμούς και σε μηχα­νι­σμούς εξου­σί­ας (αστυ­νο­μία, δικα­στι­κός κλά­δος κ.λπ.), η δαπά­νη του Κρά­τους και των τοπι­κών κυβερ­νη­τι­κών αρχών για την ενθάρ­ρυν­ση των ελεύ­θε­ρων επαγ­γελ­μα­τιών καλ­λι­τε­χνών είναι αστεία χαμηλή.

Αυτό το σύστη­μα, που δε θα μπο­ρού­σε να ευδο­κι­μή­σει χωρίς τη σκλη­ρή εκμε­τάλ­λευ­ση εκα­τομ­μυ­ρί­ων εργα­ζoμέ­νων, πλη­σιά­ζει τώρα στο τέλος του. Κλο­νι­σμέ­νη από οικο­νο­μι­κές κρί­σεις, απει­λη­μέ­νη στην ίδια της την ύπαρ­ξη από την πάλη για ελευ­θε­ρία του επα­να­στα­τι­κού προ­λε­τα­ριά­του, η μπουρ­ζουα­ζία βλέ­πει μόνο ένα μέσο ανα­βο­λής της πτώ­σης της: τον Φασι­σμό! Αλλά Φασι­σμός σημαί­νει την ανη­λεή δικτα­το­ρία του καπι­τα­λι­σμού για να ακυ­ρώ­σει κάθε είδους πρό­ο­δο στην πολι­τι­στι­κή ζωή. Φασι­σμός σημαί­νει περαι­τέ­ρω πτώ­ση του επι­πέ­δου ζωής όλων των εργα­ζο­μέ­νων, και μεγά­λες περι­κο­πές σε κάθε επι­χο­ρή­γη­ση για πολι­τι­στι­κούς σκο­πούς, οι οποί­ες είναι ήδη αρκε­τά χαμηλές.

Αυτό το γεγο­νός, καθα­ρά ανα­γνω­ρι­σμέ­νο από τους ενσυ­νεί­δη­τους Μαρ­ξι­στές καλ­λι­τέ­χνες, πρέ­πει να γίνει κτή­μα όλων των άπο­ρων καλ­λι­τε­χνών, δια­λύ­ο­ντας τις ελπί­δες και τις ψευ­δαι­σθή­σεις που υπάρ­χουν ακό­μα σε κάποιους από αυτούς σχε­τι­κά με τον «δυνα­τό άνδρα» (Χίτλερ). Η κατα­στρο­φι­κή επί­δρα­ση του συστή­μα­τος δε θα ανα­τρα­πεί από τη δικτα­το­ρία της μπουρ­ζουα­ζί­ας με τη μορ­φή του Φασι­σμού. Μόνο η πτώ­ση του καπι­τα­λι­στι­κού συστή­μα­τος και η εγκα­θί­δρυ­ση της σοσια­λι­στι­κής τάξης της κοι­νω­νί­ας μπο­ρεί να ελευ­θε­ρώ­σει την ανθρω­πό­τη­τα από τα δεσμά της ανά­γκης και της καταπίεσης.

Μόνο σε μια σοσια­λι­στι­κή κοι­νω­νία, όπου όλα τα μέσα της παρα­γω­γής θα είναι στα χέρια των εργα­ζο­μέ­νων, όλοι οι εργά­τες θα έχουν ίσα δικαιώ­μα­τα και θα είναι ικα­νοί να απο­λαύ­σουν τα πλε­ο­νε­κτή­μα­τα όλων των κοι­νω­νι­κών και πολι­τι­στι­κών επιτευγμάτων.

Μόνο το επα­να­στα­τι­κό προ­λε­τα­ριά­το ως ο δημιουρ­γός όλων των κοι­νω­νι­κών κεφα­λαί­ων (τους καρ­πούς των οποί­ων δεν μπο­ρεί να μαζέ­ψει στο καπι­τα­λι­στι­κό σύστη­μα) είναι ικα­νό, δρώ­ντας μαζί με όλους τους κατα­πιε­σμέ­νους, να κατα­στρέ­ψει τη ρίζα και τα κλα­διά του παλιού συστή­μα­τος. Όταν η υλι­κή κατά­στα­ση εκα­τομ­μυ­ρί­ων εργα­ζο­μέ­νων στο σοσια­λι­στι­κό σύστη­μα θα έχει βελ­τιω­θεί, θα υπάρ­χει μεγά­λη νέα πεί­να για γνώ­ση και κουλ­τού­ρα. Νέες δυνά­μεις ανα­κι­νού­νται και χρειά­ζο­νται χώρο να αναπτυχθούν.

Κοι­τάξ­τε τη Σοβιε­τι­κή Ρωσία!

Ενώ ο στρα­τός των ανέρ­γων μεγα­λώ­νει σε πελώ­ριες ανα­λο­γί­ες σε όλον τον καπι­τα­λι­στι­κό κόσμο, ενώ το υλι­κό και πολι­τι­στι­κό επί­πε­δο μεγά­λου στρώ­μα­τος της κοι­νω­νί­ας έχει βυθι­στεί σε ένα ελά­χι­στο, και η τέχνη και οι καλ­λι­τέ­χνες μοιά­ζουν κατα­δι­κα­σμέ­νοι να χαθούν, η ΕΣΣΔ δεν έχει αρκε­τά χέρια να ικα­νο­ποι­ή­σει όλες τις νέες ανά­γκες της. Οι πλέ­ον δια­κε­κρι­μέ­νοι επι­στή­μο­νες, αρχι­τέ­κτο­νες και σχε­δια­στές πόλε­ων του σήμε­ρα βρί­σκο­νται ήδη για δου­λειά στη Σοβιε­τι­κή Ένω­ση, το πρώ­το κρά­τος εργα­τών και αγρο­τών στον κόσμο, όπου λαμ­βά­νουν ένα ενθου­σιώ­δες καλω­σό­ρι­σμα και βρί­σκουν ένα απα­ρά­μιλ­λο πεδίο για να εργαστούν.

«Οι επα­να­στά­σεις είναι οι λοκο­μο­τί­βες της παγκό­σμιας ιστορίας!»

Είναι ιστο­ρι­κό γεγο­νός ότι οι επα­να­στα­τι­κές ανα­στα­τώ­σεις πάντα φέρ­νουν ένα μεγά­λο παρόρ­μη­μα σε όλες τις περιο­χές της ζωής, αλλά ενώ από τις ριζι­κές αλλα­γές του παρελ­θό­ντος και των επι­τευγ­μά­των τους ωφε­λή­θη­κε μόνο μια κυρί­αρ­χη μειο­ψη­φία, η σημε­ρι­νή κοι­νω­νι­κή επα­νά­στα­ση υπη­ρε­τεί την απε­λευ­θέ­ρω­ση και την υψη­λό­τε­ρη ανά­πτυ­ξη όλης της ανθρωπότητας.

Ο ”Σύν­δε­σμος Επα­να­στα­τών Εικα­στι­κών Καλ­λι­τε­χνών της Γερ­μα­νί­ας” (ARBKD) σχη­μα­τί­στη­κε λόγω της κατα­νό­η­σης αυτών των γεγο­νό­των από τους επα­να­στά­τες καλ­λι­τέ­χνες, όπως περι­γρά­φη­κε παραπάνω.

Εικα­στι­κοί καλ­λι­τέ­χνες! Όλοι εσείς που υπο­φέ­ρε­τε από τους παρού­σες τρο­με­ρές συν­θή­κες, όταν είστε ανα­γκα­σμέ­νοι να ζεί­τε και να δου­λεύ­ε­τε εν μέσω τρο­με­ρών στε­ρή­σε­ων και ταπει­νώ­σε­ων! Ανα­γνω­ρί­στε την αιτία της δυστυ­χί­ας σας! Η αθλιό­τη­τά σας πηγά­ζει από τις ίδιες αιτί­ες με αυτές του προλεταριάτου!

Η θέση σας, επο­μέ­νως, είναι στην πλευ­ρά του αγω­νι­ζό­με­νου προ­λε­τα­ριά­του. Όπως οι εργά­τες, οι καλ­λι­τέ­χνες «δεν έχουν τίπο­τα να χάσουν παρά τις αλυ­σί­δες τους, έναν ολό­κλη­ρο όμως κόσμο να κερδίσουν!»

Ελά­τε μαζί μας!

Ψηφί­σμα­τα του ARBKD

1 Ο «Σύν­δε­σμος Επα­να­στα­τών Εικα­στι­κών Καλ­λι­τε­χνών της Γερ­μα­νί­ας» είναι αδελ­φή οργά­νω­ση του Συν­δέ­σμου Καλ­λι­τε­χνών Επα­να­στα­τι­κής Ρωσί­ας, και είναι γνω­στός ως ARBKD.

2 O ARBKD σκο­πεύ­ει να ενώ­σει όλους τους επα­να­στά­τες εικα­στι­κούς καλ­λι­τέ­χνες που υπο­στη­ρί­ζουν την προ­λε­τα­ρια­κή ταξι­κή πάλη. Μέσω αυτής της ένω­σης, ο ARBKD θα ενώ­σει τις σκόρ­πιες δυνά­μεις που υπο­στη­ρί­ζουν την ταξι­κή πάλη σε έναν συγκε­ντρω­ποι­η­μέ­νο οργα­νι­σμό με έναν μονα­δι­κό σκοπό.

3 Αντί­θε­τα με εκεί­νους τους συν­δέ­σμους καλ­λι­τε­χνών που βασί­ζο­νται μόνο σε στι­λι­στι­κά κινή­μα­τα και στην αρχή «η τέχνη για την τέχνη», ο ARBKD σκο­πεύ­ει να προ­ω­θή­σει την ταξι­κή πάλη, με έναν τρό­πο κατάλ­λη­λο και σε μορ­φή και σε περιε­χό­με­νο με τις ανά­γκες της εργα­τι­κής τάξης.

4 Πέρα από την τακτι­κή συν­δρο­μή μέλους ο ARBKD θα λάβει από τα μέλη του ένα ορι­σμέ­νο ποσο­στό από τις αμοι­βές για κάθε δου­λειά που βρή­κε γι’ αυτά.

5 Ο ARBKD  θα συντο­νί­ζε­ται όχι από ένα εκτε­λε­στι­κό συμ­βού­λιο αλλά από μια επι­τρο­πή των πέντε, που συλ­λο­γι­κά θα παίρ­νουν απο­φά­σεις για όλες τις υπο­θέ­σεις του ARBKD. Ένα μέλος αυτής της επι­τρο­πής θα είναι υπεύ­θυ­νο για τη διοί­κη­ση. Η επι­τρο­πή θα επι­λέ­γε­ται από όλη τη συνέ­λευ­ση. Μπο­ρεί να ανα­κλη­θεί ανά πάσα στιγ­μή από την από­φα­ση της πλειο­ψη­φί­ας της συνέ­λευ­σης.

6 Τα μέλη του ARBKD θα συνα­ντιού­νται του­λά­χι­στον μια φορά το μήνα.

7 Η επι­τρο­πή θα απο­φα­σί­ζει για την απο­δο­χή ενός μέλους. Οι απο­δο­χές πρέ­πει να επι­βε­βαιώ­νο­νται από τα μέλη.

Η μετά­φρα­ση έγι­νε από το βιβλίο Art in Theory, 1900–1990. An Anthology of Changing Ideas by Charles Harrison, Paul Wood, 390–393