Carlos Baliño

Επι­μέ­λεια — Μετά­φρα­ση: Βαγ­γέ­λης Γονα­τάς //

Αβά­να, Κούβα

Ο Carlos Benigno Baliño López (1848–1926) επέ­στρε­ψε στην Κού­βα μετά την βορειο­α­με­ρι­κά­νι­κη επέμ­βα­ση και την επι­βο­λή της νεο αποι­κια­κής δημο­κρα­τί­ας, ανα­πτύσ­σο­ντας από τότε την επί­πο­νη δου­λεία  της διά­δο­σης των μαρ­ξι­στι­κών ιδε­ών στις προ­λε­τα­ρια­κές μάζες.

Εργά­στη­κε έντο­να και συστη­μα­τι­κά για να επι­τύ­χει την οργά­νω­ση των εργα­τών σε ένα ανε­ξάρ­τη­το κόμ­μα, υπο­στη­ρί­ζο­ντας ότι οι εργά­τες δεν έπρε­πε να θέτουν όρια στις οικο­νο­μι­κές διεκ­δι­κή­σεις τους, αλλά να επι­διώ­κουν ανώ­τε­ρους πολι­τι­κούς στό­χους  που θα δρο­μο­λο­γούν την κατά­κτη­ση της εξουσίας.

Με την Οκτω­βρια­νή Επα­νά­στα­ση το 1917, κάλε­σε σε αγώ­να για τον σοσια­λι­σμό και την αλλη­λεγ­γύη στη χώρα των σοβιέτ, δια­κη­ρύσ­σο­ντας την από­λυ­τη ανα­γνώ­ρι­σή του σε αυτή την επα­νά­στα­ση, υπε­ρα­σπι­ζό­με­νος την δικτα­το­ρία του προλεταριάτου.

Συγκε­κρι­μέ­νη υλο­ποί­η­ση των ιδε­ών του ήταν η ίδρυ­ση μαζί με τον Μέγ­για, του Κου­βα­νι­κού Τομέα της Αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κής Ένω­σης στην αμε­ρι­κα­νι­κή ήπει­ρο και του πρώ­του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος της Κού­βας. Αυτό αντι­προ­σώ­πευε την ένω­ση του πατριω­τι­κού αγώ­να με  την ταξι­κή πάλη και  τη σύν­δε­ση της ιδε­ο­λο­γί­ας του Μαρ­τί με τον μαρ­ξι­σμό-λενι­νι­σμό για πρώ­τη φορά στην ιστο­ρία μας.

Εξο­πλι­σμέ­νος με την επι­στη­μο­νι­κή θεω­ρία του μαρ­ξι­σμού-λενι­νι­σμού, ο Κάρ­λος Μπα­νί­νιο εξέ­φρα­σε  με στα­θε­ρό­τη­τα τις αντι­λή­ψεις του σχε­τι­κά με την καπι­τα­λι­στι­κή κοι­νω­νία που κυριαρ­χού­σε στη χώρα. Δεν επι­χεί­ρη­σε να επι­βά­λει τα κρι­τή­ριά του αλλά  κάλε­σε σε συζή­τη­ση και αντι­κει­με­νι­κή ανά­λυ­σή τους. Αυτό ήταν μια νέα προ­σέγ­γι­ση που εξέ­φρα­ζε  την  ισχυ­ρή επι­θυ­μία να προ­σεγ­γί­σει  τη συνεί­δη­ση των μαζών και να τις κάνει να κατα­νο­ή­σουν την ανω­τε­ρό­τη­τα του σοσια­λι­σμού σαν κοι­νω­νι­κό σύστη­μα που θα απε­λευ­θε­ρώ­σει ορι­στι­κά τους εργαζόμενους.

Θέλο­ντας να υλο­ποι­ή­σει αυτήν την αντί­λη­ψη, οικο­δό­μη­σε ένα σημείο ανα­φο­ράς για την ενό­τη­τα όλων των επα­να­στα­τι­κών δυνά­με­ων, και όλη η δρά­ση του Μπα­λί­νιο  είχε κατεύ­θυν­ση, σε τελι­κή ανά­λυ­ση, σε αυτό το στόχο.

“Αν άνθρω­ποι με υψη­λές αξί­ες που ξέρουν να υπο­φέ­ρουν με αυτούς που υπο­φέ­ρουν, ερευ­νού­σαν  χωρίς προ­κα­τει­λημ­μέ­νες κρί­σεις τις φόρ­μου­λες της κοι­νω­νι­κής οργά­νω­σης που προ­τεί­νει ο επι­στη­μο­νι­κός σοσια­λι­σμός, θα πεί­θο­νταν ότι η  εξα­θλί­ω­ση  της  ζωής του πολύ κόσμου, δεν υπάρ­χει για μοι­ραί­ους και ανα­πό­φευ­κτους λόγους. Αρκεί  να κοι­νω­νι­κο­ποι­η­θούν, να γίνουν συλ­λο­γι­κές επι­χει­ρή­σεις κάτω από την δια­χεί­ρι­ση του Κρά­τους για το καλό όλων, όλες οι επι­χει­ρή­σεις παρα­γω­γής και δια­νο­μής που τις εκμε­ταλ­λεύ­ο­νται άτο­μα ή μεγά­λες εται­ρεί­ες και εξυ­πη­ρε­τούν σήμε­ρα την τερά­στια συσ­σώ­ρευ­ση  κεφα­λαί­ου στα χέρια των λίγων και την φτώ­χεια και την εξα­θλί­ω­ση των πολ­λών”.*

Ξεκι­νώ­ντας από αυτή την αρχή της πει­θούς, επι­χει­ρεί να φτά­σει στην συνεί­δη­ση των εργα­ζο­μέ­νων για να επι­τύ­χει την ενό­τη­τά τους. Γι αυτό είναι ανα­γκαίο να δεί­ξει τον εκμε­ταλ­λευ­τι­κό χαρα­κτή­ρα του καθε­στώ­τος και της κυρί­αρ­χης τάξης.

“[…] ο καπι­τα­λι­στής δεν χρειά­ζε­ται την καρ­διά, ούτε το μυα­λό, την ψυχή και την συνεί­δη­ση.  Από τον άνθρω­πο δεν χρειά­ζε­ται τίπο­τα περισ­σό­τε­ρο από τα μπρά­τσα του, και αυτά πρέ­πει να είναι φτη­νά, πολύ φτη­νά, για να μειώ­σει  το κόστος παρα­γω­γής και το κέρ­δος να είναι τερά­στιο”.*

Η προ­σέγ­γι­ση του ιστο­ρι­κού υλι­σμού είναι απα­ραί­τη­τη για να δια­φω­τί­σει το λαό, για να τον εξο­πλί­σει θεω­ρη­τι­κά και να τον οδη­γή­σει σε αντι­κει­με­νι­κή ανά­λυ­ση των προ­βλη­μά­των. Έτσι που  η κατα­νό­η­ση της διαί­ρε­σης της κοι­νω­νί­ας σε αντα­γω­νι­στι­κές τάξεις, να είναι  η προ­ϋ­πό­θε­ση  για να ανα­γνω­ρί­σει τους εχθρούς  και να δια­φο­ρο­ποι­ή­σει τους συμ­μά­χους και τους συναγωνιστές.

“Και γι αυτό είναι απα­ραί­τη­το να ανα­γνω­ρί­σου­με ότι η κοι­νω­νία είναι διαι­ρε­μέ­νη σε δύο τάξεις των οποί­ων τα συμ­φέ­ρο­ντα είναι δια­με­τρι­κά αντί­θε­τα. Η μία τάξη, η κυρί­αρ­χη τάξη, που έχει στην εξου­σία της τη γη, τις μηχα­νές, τα εργο­στά­σια και όλα τα μέσα παρα­γω­γής, και η άλλη τάξη, η μη κατέ­χου­σα τάξη, που δεν έχει άλλο από τη δου­λειά, με τα μπρά­τσα ή το μυα­λό, που πρέ­πει να την νοι­κιά­σει στην κυρί­αρ­χη τάξη.  Τα συμ­φέ­ρο­ντα αυτών των δύο τάξε­ων είναι αντα­γω­νι­στι­κά, για­τί η κυρί­αρ­χη τάξη, που δεν δου­λεύ­ει ούτε  παρά­γει,  σφε­τε­ρί­ζε­ται   σήμε­ρα με την προ­στα­σία των νόμων το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος από αυτό που παρά­γει η μη κατέ­χου­σα  εργα­ζό­με­νη τάξη  και αγω­νί­ζε­ται όχι μόνο για να δια­τη­ρή­σει αυτό το πλε­ο­νέ­κτη­μα αλλά και να το αυξή­σει όσο είναι δυνα­τόν.  Ενώ η εργα­ζό­με­νη τάξη παλεύ­ει για να αυξή­σει το κομ­μά­τι που της ανα­λο­γεί από αυτό που παρά­γει, μέχρι να φτά­σει να πάρει ολό­κλη­ρο το προιόν της εργα­σί­ας της, καταρ­γώ­ντας το σύστη­μα της καπι­τα­λι­στι­κής εκμε­τάλ­λευ­σης”.*   Γι αυτό καλ­λιερ­γεί­ται η φιλο­δο­ξία “[…] της  κατά­κτη­σης  από την τάξη του προ­λε­τα­ριά­του της Πολι­τι­κής Εξουσίας”.*

Όπως μπο­ρεί να γίνει αντι­λη­πτό, το πιο αυθε­ντι­κό κομ­μά­τι της επα­να­στα­τι­κής τάξης μας δεν έπα­ψε να παλεύ­ει ακό­μα και σε αυτές τις συν­θή­κες της ουσια­στι­κής συντρι­βής του κινή­μα­τος χει­ρα­φέ­τη­σης. Αλλά οι φωνές τους  σκε­πά­στη­καν και σβή­στη­καν από τα εκκω­φα­ντι­κά γεγο­νό­τα, από την  πλά­νη των νέων νεο­α­ποι­κια­κών θεσμών, από την ιδε­ο­λο­γι­κή απο­σύν­θε­ση που γέν­νη­σε η σύγ­χυ­ση και από την αφέ­λεια της νεα­ρής δημο­κρα­τί­ας, ενός έθνους που ήταν ακό­μα στα σπάρ­γα­να. Γι αυτό, οι φωνές αυτές δεν από­κτη­σαν την ανα­γκαία έντα­ση που θα οικο­δο­μού­σε την ενό­τη­τα των δυνά­με­ων που θα ήταν ικα­νές να δρο­μο­λο­γή­σουν καθο­ρι­στι­κές εξελίξεις.

Η  πρώ­τη αυτή περί­ο­δος κορυ­φώ­νε­ται στα τέλη της δεκα­ε­τί­ας του 20, όταν  μια σει­ρά αντι­κει­με­νι­κοί και υπο­κει­με­νι­κοί παρά­γο­ντες, επέ­τρε­ψαν να ξυπνή­σει η εθνι­κή συνεί­δη­ση. Αυτό εκφρά­στη­κε σε επα­να­στα­τι­κές ενέρ­γειες με πιο βαθύ περιε­χό­με­νο και ιδε­ο­λο­γι­κή ωρι­μό­τη­τα. Εμφα­νί­στη­καν και­νούρ­γιες προ­σω­πι­κό­τη­τες, πάνω από όλα νέοι που γεν­νή­θη­καν μαζί με την δημο­κρα­τία, όπως ο Rubén Martinez Villena, o Pablo de la Torriente Brau, o Julio Antonio Mella και ο Αntonio Guiteras,  ανα­φέ­ρο­ντας μόνο στις πιο εξέχουσες.

* Ινστι­τού­το Ιστο­ρί­ας του Κομ­μου­νι­στι­κού Κινή­μα­τος και της Σοσια­λι­στι­κής Επα­νά­στα­σης της Κού­βας: Carlos Baliño. Nτο­κου­μέ­ντα, σελ.60.

Πηγή (στα ισπα­νι­κά): “H αρχή της Ενό­τη­τας στην Κου­βα­νι­κή Επα­να­στα­τι­κή Σκέ­ψη” (El Pricipio de la Unidad en el Pensamiento Revolucionario Cubano)  του Orlando Benítez Víctores , Εκδό­σεις  Editora Politica, Aβά­να 2012.