CIA και Ναζί, συνεργάτες στο κυνήγι του Τσε Γκεβάρα

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας* //

Ο Τσε ήταν καθι­σμέ­νος σ’ έναν πάγκο, με τους καρ­πούς των χεριών του δεμέ­νους και την πλά­τη του ν’α­κου­μπά­ει στον τοί­χο. Ο λοχί­ας Τεράν διστά­ζει, κάτι λέει, ο Τσε του απα­ντά: «Μη νιώ­θεις άσχη­μα. Ήρθες για να με σκο­τώ­σεις». Ο Τεράν κάνει μια κίνη­ση να φύγει και ο Τσε του λέει: «Ρίξε, δει­λέ, έναν άντρα θα σκο­τώ­σεις». Ο λοχί­ας κάνει ένα βήμα πίσω, προς το κατώ­φλι της πόρ­τας, κλεί­νει τα μάτια και ρίχνει την πρώ­τη ριπή. Ο Τσε πέφτει στο πάτω­μα με τα πόδια δια­λυ­μέ­να, αρχί­ζο­ντας να αιμορ­ρα­γεί βαριά. Τότε, ο Τεράν του ρίχνει και τη δεύ­τε­ρη ριπή που τον βρί­σκει στο βρα­χί­ο­να, τον ώμο και την καρ­διά. Δύο άλλοι στρα­τιώ­τες, που εισέρ­χο­νται στο δωμά­τιο, πυρο­βο­λούν από μια φορά ο καθέ­νας το άψυ­χο κορ­μί του Τσε. Ήταν περί­που 1.10 το μεση­μέ­ρι της 9ης Οκτώ­βρη 1967. 

Οι συν­θή­κες γύρω από τις οποί­ες συνε­λή­φθη και δολο­φο­νή­θη­κε ο κομ­μου­νι­στής επα­να­στά­της Ερνέ­στο Τσε Γκε­βά­ρα στη Βολι­βία είναι, λίγο έως πολύ, γνω­στές κυρί­ως μέσα από τις εκτε­νείς βιο­γρα­φί­ες που έχουν γρα­φτεί. Το γεγο­νός, για παρά­δειγ­μα, της ανά­μει­ξης των αμε­ρι­κα­νι­κών μυστι­κών υπη­ρε­σιών και της CIA στην όλη υπό­θε­ση δε χωρά­ει καμία αμφι­σβή­τη­ση. Ωστό­σο, υπάρ­χουν πτυ­χές του κυνη­γη­τού που οι κυβερ­νή­σεις ΗΠΑ και Βολι­βί­ας είχαν εξα­πο­λύ­σει ενα­ντί­ον του Τσε το διά­στη­μα 1966–67 που είναι λιγό­τε­ρο γνω­στές στο ευρύ κοι­νό. Μια από αυτές είναι η συνερ­γα­σία πρα­κτό­ρων της CIA με τον επο­νο­μα­ζό­με­νο «Χασά­πη της Λυών», το δια­βό­η­το Ναζί εγκλη­μα­τία πολέ­μου Κλά­ους Μπάρ­μπι. Πρό­κει­ται για μια άκρως ενδια­φέ­ρου­σα υπό­θε­ση καθώς, πέραν όλων των άλλων, απο­δει­κνύ­ει ότι, μετα­πο­λε­μι­κά, υψη­λό­βαθ­μα στε­λέ­χη των SS βρή­καν «κατα­φύ­γιο» σε μηχα­νι­σμούς υπο­στή­ρι­ξης των ιμπε­ρια­λι­στι­κών συμ­φε­ρό­ντων των ΗΠΑ. 

Η στρα­το­λό­γη­ση του Μπάρ­μπι στις προ­σπά­θειες των ΗΠΑ να εντο­πί­σουν τα ίχνη του Τσε περι­γρά­φε­ται στο ντο­κυ­μα­ντέρ με τίτλο «Ο Εχθρός του Εχθρού μου» (My Enemy’s Enemy) του βρα­βευ­μέ­νου Βρε­τα­νού σκη­νο­θέ­τη Κέβιν Μακ Ντό­ναλντ. Σύμ­φω­να με την έρευ­να του Μακ Ντό­ναλντ, η CIA προ­σέγ­γι­σε τον πρώ­ην διοι­κη­τή της Γκε­στά­πο όταν αυτός βρι­σκό­ταν στη Βολι­βία ως πρά­κτο­ρας των μυστι­κών υπη­ρε­σιών της Δυτι­κής Γερ­μα­νί­ας (BND). Ο Μπάρ­μπι είχε εμπει­ρία σε θέμα­τα ανταρ­το­πό­λε­μου, δεδο­μέ­νης της δρά­σης του ενά­ντια στους Γάλ­λους παρ­τι­ζά­νους κατά το Β’ Παγκό­σμιο Πόλε­μο. Ως εκ τού­του, οι συμ­βου­λές του ήταν ιδιαί­τε­ρα χρή­σι­μες για τις υπη­ρε­σί­ες πλη­ρο­φο­ριών των ΗΠΑ που ήθε­λαν να εντο­πί­σουν τα χνά­ρια του Τσε. 

Σε συνέ­ντευ­ξη του στην εφη­με­ρί­δα «Guardian» ο Μακ Ντό­ναλντ αφη­γεί­ται: «Ο Γκε­βά­ρα έφτα­σε στη Βολι­βία μεταμ­φιε­σμέ­νος – όπως οι Γάλ­λοι αντάρ­τες στον πόλε­μο που ήταν συνε­χώς μεταμ­φιε­σμέ­νοι ώστε να περ­νούν απα­ρα­τή­ρη­τοι απ’ τους Γερ­μα­νούς. Υπο­ψιά­ζο­μαι ότι η συμ­βο­λή του Μπάρ­μπι (στην σύλ­λη­ψη) ήταν περισ­σό­τε­ρο σε θεω­ρη­τι­κό επί­πε­δο και, αν το σκε­φτεί­τε, είναι λογι­κό απ’ την πλευ­ρά των βολι­βια­νών και των αμε­ρι­κα­νών. Είχε έμπρα­κτη ειδί­κευ­ση στο αντι­κεί­με­νο, ήταν σκλη­ρός αντι­κομ­μου­νι­στής. Ούτε οι Αμε­ρι­κα­νοί, ούτε οι βολι­βια­νοί είχαν τέτοιου είδους εμπει­ρία».

Ο «ΧΑΣΑΠΗΣ ΤΗΣ ΛΥΩΝ»: ΑΝΤΙΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΗΣ, ΣΑΔΙΣΤΗΣ, ΠΡΑΚΤΟΡΑΣ.

Ο Νικο­λά­ους «Κλά­ους» Μπάρ­μπι γεν­νή­θη­κε στις 25 Οκτώ­βρη 1913 στο Γκό­ντε­σμπεργκ της Πρω­σί­ας. Στα 22 του χρό­νια ο Μπάρ­μπι εντά­χθη­κε στην ειδι­κή υπη­ρε­σία πλη­ρο­φο­ριών των SS, λει­τουρ­γώ­ντας ως πλη­ρο­φο­ριο­δό­της για το Εθνι­κο­σο­σια­λι­στι­κό Κόμ­μα του Αδόλ­φου Χίτλερ. Η πορεία του από εκεί και πέρα είναι συν­δε­δε­μέ­νη με ορι­σμέ­να από τα πλέ­ον ειδε­χθή εγκλή­μα­τα των SS και της Γκε­στά­πο κατά την άνο­δο του ναζι­σμού στην Ευρώ­πη. Σε ηλι­κία μόλις 29 ετών διο­ρί­ζε­ται επι­κε­φα­λής του γρα­φεί­ου της Γκε­στά­πο στη Λυών της Γαλ­λί­ας. Οι μαρ­τυ­ρί­ες λένε ότι ο Μπάρ­μπι υπήρ­ξε σαδι­στι­κά αιμο­στα­γής: έλα­βε προ­σω­πι­κά μέρος στο βασα­νι­σμό ανδρών και γυναι­κό­παι­δων, χρη­σι­μο­ποί­η­σε ηλε­κτρο­σόκ κατά τη διάρ­κεια ανα­κρί­σε­ων ενώ δεν δίστα­ζε να βασα­νί­σει και σεξουα­λι­κά τα θύμα­τα του. Έλα­βε το προ­σω­νύ­μιο «Χασά­πης της Λυών» (Le boucher de Lyon) για τη βαρ­βα­ρό­τη­τα που επέ­δει­ξε ως επι­κε­φα­λής της ναζι­στι­κής μυστι­κής αστυ­νο­μί­ας στην πόλη. Τον Απρί­λη του 1944 διέ­τα­ξε την απέ­λα­ση – με κατεύ­θυν­ση τα κρε­μα­τό­ρια του Άου­σβιτς – 44 παι­διών από ορφα­νο­τρο­φείο της κωμό­πο­λης Ιζιέ. Έλα­βε μέρος σε δεκά­δες επι­χει­ρή­σεις των ναζι­στι­κών στρα­τευ­μά­των κατά γάλ­λων παρ­τι­ζά­νων μέχρι και το τέλος του πολέμου. 

Μετά το τέλος του Β’Παγκοσμίου Πολέ­μου και την ήττα του ναζι­στι­κού καθε­στώ­τος, ο Μπάρ­μπι στρα­το­λο­γή­θη­κε από τους δυτι­κούς «συμ­μά­χους», δου­λεύ­ο­ντας για τη Βρε­τα­νία μέχρι το 1947 και έπει­τα για τις μυστι­κές υπη­ρε­σί­ες των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών. Το 1951, με τη βοή­θεια της CIA και του Βατι­κα­νού, κατα­φέρ­νει να δια­φύ­γει από την Ευρώ­πη με κατεύ­θυν­ση την Αργε­ντι­νή. Η «από­δρα­ση»- ή, καλύ­τε­ρα, φυγά­δευ­ση- του Μπάρ­μπι στη Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή είναι μια απ’ τις πολ­λές υπο­θέ­σεις Ναζί αξιω­μα­τού­χων που με τη βοή­θεια της ρωμαιο­κα­θο­λι­κής εκκλη­σί­ας εγκα­τέ­λει­ψαν την Ευρώπη. 

Από ‘κει και πέρα ο «Χασά­πης της Λυών» – πότε σε συνερ­γα­σία με την CIA και πότε ως πρά­κτο­ρας των μυστι­κών υπη­ρε­σιών της Δυτι­κής Γερ­μα­νί­ας (BND) – θα λάβει μέρος σε αμέ­τρη­τες εγκλη­μα­τι­κές επι­χει­ρή­σεις, από από­πει­ρες δολο­φο­νί­ας μέχρι στρα­τιω­τι­κά πρα­ξι­κο­πή­μα­τα. Το 1965 ο Μπάρ­μπι βρί­σκε­ται στη Βολι­βία δου­λεύ­ο­ντας για την BND και έχο­ντας εξα­σφα­λί­σει το μισθό του σε τρα­πε­ζι­κό λογα­ρια­σμό με έδρα το Σαν Φραν­σί­σκο των ΗΠΑ. Δια­μέ­νει στην πρω­τεύ­ου­σα Λα Παζ φέρο­ντας τον τίτλο του «επι­χει­ρη­μα­τία», υπό το όνο­μα «Κλά­ους Αλτμαν».

Αμε­τα­νό­η­τος εγκλη­μα­τί­ας και ενώ­πιον του δικαστηρίου

Όντας στη Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή, ο Γερ­μα­νός εγκλη­μα­τί­ας θα συνερ­γα­στεί, μετα­ξύ άλλων, και με οργα­νω­μέ­να δίκτυα δια­κί­νη­σης ναρ­κω­τι­κών, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νου του δια­βό­η­του «βαρώ­νου της κοκα­ΐ­νης» Πάμπλο Εσκο­μπάρ. Μετά από πολ­λά χρό­νια, το Γενά­ρη του 1983, θα συλ­λη­φθεί από τις αρχές της Βολι­βί­ας και θα εκδο­θεί στη Γαλ­λία προ­κει­μέ­νου να δικα­στεί. Θα κατα­δι­κα­στεί για 41 δια­φο­ρε­τι­κές κατη­γο­ρί­ες εγκλη­μά­των κατά της ανθρω­πό­τη­τας και θα φυλα­κι­στεί σε ισό­βια κάθειρ­ξη στη Λυών το 1987 – την πόλη που τέσ­σε­ρις δεκα­ε­τί­ες πριν είχε ζήσει τον σαδι­σμό και τη βαρ­βα­ρό­τη­τα των πρά­ξε­ων του. Προ­κλη­τι­κός και αμε­τα­νό­η­τος μέχρι το τέλος θα δηλώ­σει ενώ­πιον του δικα­στη­ρί­ου: «Ενώ­πιον του Θεού θα κρι­θώ αθώ­ος». Πέθα­νε από λευ­χαι­μία στη φυλα­κή το 1991. 

Ο Μπάρ­μπι συνερ­γά­στη­κε με την υπη­ρε­σία αντι­κα­τα­σκο­πεί­ας του αμε­ρι­κα­νι­κού στρα­τού για την παγί­δευ­ση και σύλ­λη­ψη του Τσε και των συντρό­φων του στη Βολι­βία. Ο Αλβά­ρο ντε Κάστρο, έμπι­στος του Μπάρ­μπι εκεί­να τα χρό­νια, εξι­στο­ρεί τα εξής: «Συνά­ντη­σε (ο Μπάρ­μπι) τον στρα­τη­γό Σέλ­τον, αρχη­γό της μεραρ­χί­ας από τις ΗΠΑ. Ο Άλτμαν (κωδι­κή ονο­μα­σία του Μπάρ­μπι) χωρίς αμφι­βο­λία του έδω­σε συμ­βου­λές στο πως να πολε­μή­σει τους αντάρ­τες. Χρη­σι­μο­ποί­η­σε τις γνώ­σεις που είχε απο­κτή­σει απ’ τη δου­λειά του στο Β’ Παγκό­σμιο Πόλε­μο. Το πιο σημα­ντι­κό ήταν ότι κατεί­χε αυτήν την εμπει­ρία”. Ο πρώ­ην αξιω­μα­τι­κός των Ναζί έδει­χνε να αντι­με­τω­πί­ζει με προ­κλη­τι­κή αλα­ζο­νεία τον Τσε λέγο­ντας, σύμ­φω­να με τον ντε Κάστρο: «Αυτός ο κακο­μοί­ρης δεν θα είχε επι­ζή­σει καθό­λου εάν είχε πολε­μή­σει στον δεύ­τε­ρο παγκό­σμιο πόλε­μο. Είναι ένας θλι­βε­ρός τυχο­διώ­κτης που δεν έχει σχέ­ση με τη δημό­σια εικό­να του».

Ασφα­λώς, τα υπο­τι­μη­τι­κά λόγια ενός μακε­λά­ρη Ναζί όπως ο Μπάρ­μπι- που θεω­ρεί­ται υπεύ­θυ­νος για το θάνα­το συνο­λι­κά 14.000 ανθρώ­πων κατά τη διάρ­κεια του πολέ­μου- έχουν τόση αξία όση και η εγκλη­μα­τι­κή ιδε­ο­λο­γία που υπη­ρέ­τη­σε. Το ζητού­με­νο βρί­σκε­ται αλλού. Η ανά­μει­ξη του «Χασά­πη της Λυών» στην επι­χεί­ρη­ση σύλ­λη­ψης και δολο­φο­νί­ας του Τσε Γκε­βά­ρα έρχε­ται να προ­στε­θεί στη μακρά λίστα των μετα­πο­λε­μι­κών συνερ­γα­σιών του αμε­ρι­κα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού με πρώ­ην αξιω­μα­τού­χους των Ναζί. Η στρα­το­λό­γη­ση και προ­στα­σία που παρεί­χαν μετα­πο­λε­μι­κά οι «δημο­κρα­τι­κές» καπι­τα­λι­στι­κές δυνά­μεις (ΗΠΑ, Βρε­τα­νία) σε εγκλη­μα­τί­ες του ναζι­στι­κού καθε­στώ­τος είχαν σκο­πό την ενδυ­νά­μω­ση της ιμπε­ρια­λι­στι­κής εκστρα­τεί­ας ενά­ντια στον Σοσια­λι­σμό. Προς αυτήν την κατεύ­θυν­ση άλλω­στε χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­καν, ως πρά­κτο­ρες και σύμ­βου­λοι, εκα­το­ντά­δες Ναζί αξιω­μα­τού­χοι, που αντί να δικα­στούν για τα φρι­κια­στι­κά εγκλή­μα­τα τους, βρή­καν «κατα­φύ­γιο» σε υπη­ρε­σί­ες αμε­ρι­κα­νι­κών, βρε­τα­νι­κών και δυτι­κο­γερ­μα­νι­κών μυστι­κών υπη­ρε­σιών. Σήμε­ρα, οι «σχέ­σεις αίμα­τος» του φασι­στι­κού φιδιού με το καπι­τα­λι­στι­κό σύστη­μα αντι­κα­το­πτρί­ζο­νται στην σύμπρα­ξη ΕΕ-ΗΠΑ στην προ­σπά­θεια ηρω­ο­ποί­η­σης των Ναζί στην Ουκρα­νία και στις βαλ­τι­κές χώρες καθώς και στην σκό­πι­μη προ­πα­γάν­δι­ση της ανι­στό­ρη­της θεω­ρί­ας των δύο άκρων.

Αυτή ήταν και είναι η φύση του Ιμπε­ρια­λι­σμού, για τον οποίο ο Τσε σημεί­ω­νε σε μια απ’ τις ομι­λί­ες του: «Η κτη­νω­δία του Ιμπε­ρια­λι­σμού, μια κτη­νω­δία που δεν γνω­ρί­ζει όρια ούτε έχει εθνι­κά σύνο­ρα. Η κτη­νω­δία των στρα­τευ­μά­των του Χιτλερ είναι σαν την βορειο­με­ρι­κά­νι­κη κτη­νω­δία, σαν εκεί­νη των Βέλ­γων αλε­ξι­πτω­τι­στών, και σαν αυτή των Γάλ­λων Ιμπε­ρια­λι­στών στην Αλγε­ρία. Διό­τι είναι η ίδια η φύση του Ιμπε­ρια­λι­σμού να μετα­τρέ­πει τους ανθρώ­πους σε άγρια, αιμο­δι­ψή ζώα απο­φα­σι­σμέ­να να σφά­ξουν, να σκο­τώ­σουν, να δολο­φο­νή­σουν και να κατα­στρέ­ψουν μέχρι και το τελευ­ταίο απο­μει­νά­ρι της εικό­νας του επα­να­στά­τη σε οποιο­δή­πο­τε καθε­στώς που αυτοί (οι ιμπε­ρια­λι­στές) θα συντρί­ψουν κάτω από τις μπό­τες τους επει­δή (αυτό) αγω­νί­ζε­ται για την ελευ­θε­ρία (…) Δεν πρέ­πει να εμπι­στευό­μα­στε τον Ιμπε­ρια­λι­σμό σε καμιά απο­λύ­τως περί­πτω­ση, ούτε στο ελά­χι­στο!».

* υποψ. διδά­κτωρ πολι­τι­κών επι­στη­μών και ιστορίας