Δημήτρης Μητροπάνος: «Παραγίναμε νόμιμοι…»

Γρά­φει ο Οικο­δό­μος //

Υπήρ­ξε ένας από τους σπου­δαιό­τε­ρους αυθε­ντι­κούς λαϊ­κούς ερμη­νευ­τές. Σημά­δε­ψε για πάντα το ελλη­νι­κό τρα­γού­δι με την από σπά­νιο μέταλ­λο και με λεβέ­ντι­κη χροιά φωνή του και το βαρύ του «πάτη­μα» στο πάλ­κο-σκη­νή. Ερμή­νευ­σε μεγά­λους συν­θέ­τες, ποι­η­τές και στι­χουρ­γούς και δεν αρνή­θη­κε να στα­θεί δίπλα στους νεώ­τε­ρους δημιουρ­γούς που είχαν κάτι να «πουν»· τα τρα­γού­δια του τρα­γου­δή­θη­καν από όλες τις ηλι­κί­ες. Συν­δέ­θη­κε με το ζεϊ­μπέ­κι­κο όσο ίσως κανείς άλλος ερμη­νευ­τής. Αγα­πή­θη­κε από το λαό και κυρί­ως τη νεο­λαία όσο λίγοι.

Ο Δημή­τρης Μητρο­πά­νος γεν­νή­θη­κε στις 2 Απρί­λη του 1948 σε μια συνοι­κία των Τρι­κά­λων που την κατοι­κού­σαν μερο­κα­μα­τιά­ρη­δες και αγω­νι­στές. Από παι­δί γνώ­ρι­σε τη φτώ­χεια και τη βιο­πά­λη και τι θα πει να είσαι γιος αγω­νι­στών της Εθνι­κής Αντί­στα­σης. Τον μαχη­τή του ΔΣΕ και πολι­τι­κό πρό­σφυ­γα πατέ­ρα του θα τον γνω­ρί­σει όταν θα γίνει 29 ετών. Πάλε­ψε με τις δυσκο­λί­ες της ζωής και βγή­κε νικη­τής ακο­λου­θώ­ντας από τα πρώ­τα του βήμα­τα μέχρι το τέλος τα χνά­ρια μιας πορεί­ας χαραγ­μέ­νης από συνέ­πεια, ήθος και αξιο­πρέ­πεια. Πρώ­τα με τα χέρια του, στο μερο­κά­μα­το, και στη συνέ­χεια αξιο­ποιώ­ντας και εξε­λίσ­σο­ντας το θείο χάρι­σμα της φωνής του.

Ανα­φε­ρό­με­νος στο ρόλο των καλ­λι­τε­χνών και των δια­νο­ου­μέ­νων στην αφύ­πνι­ση του λαού, ο Δ. Μητρο­πά­νος λέει ότι «σε μια επο­χή αδια­φο­ρί­ας και βολέ­μα­τος, όπως η σημε­ρι­νή, δεν είναι ουσια­στι­κή η συμ­με­το­χή τους (σ.σ. των καλ­λι­τε­χνών) στον αγώ­να για τέτοια ζωτι­κής σημα­σί­ας προ­βλή­μα­τα. Εχει αλλά­ξει και ο τρό­πος που αντι­με­τω­πί­ζο­νται από το κατε­στη­μέ­νο… Σήμε­ρα, ασκού­νται άλλου είδους πιέ­σεις. Και στην περί­πτω­ση της συναυ­λί­ας για τον Οτσα­λάν ειδι­κό­τε­ρα υπήρ­ξαν φοβε­ρές πιέ­σεις, τηλέ­φω­να. Εγώ πάντως δεν τις κατα­λα­βαί­νω αυτές τις πιέ­σεις, που λένε δε θα σε παί­ξου­με στην τηλε­ό­ρα­ση ή θα το πλη­ρώ­σεις αν δεν είσαι μαζί μας… Οχι, δεν είμαι μαζί τους. Είμαι αυτό που θέλω. Με αυτό που ζητώ να βιώ­σουν τα παι­διά τα δικά μου και του δίπλα μου, ώστε να μπο­ρέ­σουν να ζουν ανθρώ­πι­να, ευτυ­χι­σμέ­να. Ας με κυνη­γή­σουν… Και τι έγι­νε; Μπο­ρώ να φτιά­ξω μια καλύ­τε­ρη κοι­νω­νία; Αυτό με απα­σχο­λεί. Εξάλ­λου, αν πας σε μια δια­δή­λω­ση, μπο­ρείς να κάνεις και πέντε φίλους… Μπο­ρεί κάποιοι να με λένε και γρα­φι­κό για τις επι­λο­γές μου. Αυτοί, όμως, τι είναι; Εγώ μπο­ρεί να είμαι γρα­φι­κός, αυτοί, όμως, είναι δου­λο­πρε­πείς, γλεί­φτες. Δε με νοιά­ζουν, ούτε με αφο­ρούν. Εχω την αξιο­πρέ­πειά μου, που λεί­πει απ’ αυτούς που σκύ­βουν το κεφά­λι και κλί­νουν το “βολεύ­ο­μαι” σε όλες τις πτώσεις».
[Συνέ­ντευ­ξη στη Ρου­μπί­νη Σού­λη. Πηγή: Ριζο­σπά­στης, 23/4/2000]

Τρα­γού­δη­σε τις αγω­νί­ες, τα βάσα­να και τους αγώ­νες του λαού με περη­φά­νια και έγνοια για τους αδι­κη­μέ­νους· τρα­γού­δη­σε τον έρω­τα και την αγά­πη «με βαριά παλι­κα­ρί­σια ανα­πνοή», με αξιο­πρέ­πεια και αρχο­ντιά χωρίς να χάσει ποτέ «το αντρι­λί­κι» του. Τόλ­μη­σε να δοκι­μά­σει τη φωνή του σε «δια­δρο­μές» απερ­πά­τη­τες από άλλους μεγά­λους του λαϊ­κού τρα­γου­διού, και να μας δωρί­σει μονα­δι­κές στιγ­μές ψυχι­κής ανά­τα­σης και αξε­πέ­ρα­στες ερμηνείες.

«―Εσείς είστε μεγά­λος τρα­γου­δι­στής.
―Δεν θα το πω εγώ αυτό. Αυτό που θέλω να μεί­νει είναι ότι πέρα­σε κάποιος απ’ αυτή τη δου­λειά και την έκα­νε καλά. Μου φτάνει.»

Ο Δ. Μητρο­πά­νος δεν κρύ­φτη­κε ποτέ, ούτε μάση­σε τα λόγια του. Πνεύ­μα ανυ­πό­τα­χτο και στρα­τευ­μέ­νη συνεί­δη­ση, συμ­με­τεί­χε ενερ­γά ο ίδιος και στά­θη­κε πάντα στο πλευ­ρό των αγώ­νων του λαού, δια­τυ­πώ­νο­ντας καυ­στι­κή κρι­τι­κή στο σύστη­μα και τα πλο­κά­μια του (και) στην τέχνη, αλλά και στους συνα­δέλ­φους του που επέ­λε­γαν τη σιω­πή-συνε­νο­χή. Ο λόγος του είναι και θα παρα­μέ­νει επί­και­ρος όσο ο συμ­βι­βα­σμός και η υπο­τα­γή θα καθο­ρί­ζουν το παρόν και θα υπο­θη­κεύ­ουν το μέλλον.

Κατα­δι­κά­ζο­ντας το επαί­σχυ­ντο αντι­κομ­μου­νι­στι­κό μνη­μό­νιο που πέρα­σε από την Κοι­νο­βου­λευ­τι­κή Συνέ­λευ­ση του Συμ­βου­λί­ου της Ευρώ­πης και εξι­σώ­νει ευθέ­ως τον κομ­μου­νι­σμό με το ναζι­σμό, δρο­μο­λο­γώ­ντας επι­κίν­δυ­νες εξε­λί­ξεις για τα δημο­κρα­τι­κά δικαιώ­μα­τα και τις λαϊ­κές ελευ­θε­ρί­ες, θα πει:

«Το να πεις ότι αυτά που συμ­βαί­νουν είναι απα­ρά­δε­κτα είναι λίγο. Συμ­βαί­νουν τόσα πράγ­μα­τα. Κάθε μέρα σκο­τώ­νουν τον κόσμο, κάθε μέρα κάνουν πράγ­μα­τα και δεν ασχο­λεί­ται κανέ­νας. Τώρα ξαφ­νι­κά τους πεί­ρα­ξε ότι ο κομ­μου­νι­σμός είναι βλα­βε­ρός. Αν έτσι νομί­ζουν τι να κάνου­με, δεν μπο­ρού­με να τους πού­με να μην απο­φα­σί­ζουν. Δικαί­ω­μά τους είναι να απο­φα­σί­ζουν. Ομως, δικαί­ω­μά μας είναι να αντι­στε­κό­μα­στε και να αγω­νι­ζό­μα­στε και να παλεύ­ου­με. Από μια πλευ­ρά θεω­ρώ μπας και είναι και λίγο καλό να ξυπνή­σου­με και λίγο και να δού­με τι γίνε­ται, πού βαδί­ζου­με, πού πάμε, για­τί κάπου βολευ­τή­κα­με, κάπου είπα­με εντά­ξει, είμα­στε καλά, νόμι­μο το ΚΚΕ, νόμι­μο το ένα, νόμι­μο το άλλο, όμως παρα­γί­να­με νόμι­μοι. Ισως μας ξυπνή­σει λίγο και να ξανα­μά­θου­με να αγω­νι­ζό­μα­στε. Καλό θα μας κάνει. Οι προ­ο­δευ­τι­κοί άνθρω­ποι που αγω­νί­ζο­νται και που σηκώ­νουν το κεφά­λι θα το σηκώ­σουν και θα το σηκώ­σουν και πιο πολύ. Γι’ αυτό σας λέω, ότι κάπου θα ξυπνή­σουν συνει­δή­σεις, θα ξυπνή­σουν πράγ­μα­τα, θα ξυπνή­σουν τα μαζι­κά κινή­μα­τα.» [Πηγή: Ριζο­σπά­στης, 31/12/2005–1/1/2006]

Ο Δημή­τρης Μητρο­πά­νος έφυ­γε πρό­ω­ρα από τη ζωή, στις 17 Απρί­λη του 2012, στα 64 του χρό­νια, έχο­ντας πολ­λά ακό­μα να δώσει, αφή­νο­ντας πίσω του «του αιώ­να την παρά­γκα» να δέρ­νε­ται από «βοριά­δες» που απει­λούν να αφα­νί­σουν ό,τι αντι­στέ­κε­ται στο πέρα­σμά τους. Η φωνή του θα μας συντρο­φεύ­ει πάντα, στην αγω­νία για το μερο­κά­μα­το και στον αγώ­να για μια καλύ­τε­ρη ζωή, τρα­γου­δώ­ντας γι’ αυτούς που ερω­τεύ­ο­νται, παλεύ­ουν και ζουν την κάθε τους στιγ­μή «στη διαπασών»…