Παρουσιάζει ο Ειρηναίος Μαράκης //
Η δολοφονία* του Ισπανού ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα απ’ τις φασιστικές ορδές του Φράνκο στο Alfacar της Γρανάδας αποτελεί παντοτινό πλήγμα στην δημοκρατική, αγωνιστική συνείδηση πολλών εργατών και νεολαίων μέχρι σήμερα. Από τότε μέχρι τις μέρες μας έχει καταστεί αδύνατη η εύρεση του τόπου ταφής του σε μια απέλπιδα προσπάθεια, ακόμα και σήμερα, να εξαφανίσουν την ορμή και τη θέρμη του ποιητή που τόλμησε και μίλησε για όλα αυτά που μας δίδαξαν να φοβόμαστε.
Από την πλευρά μου θα ήθελα να σημειώσω ότι οι αναλογίες της περιόδου που δολοφονήθηκε ο Λόρκα (Ισπανική Επανάσταση του 1936) με τις εξελίξεις της εποχής μας, τηρουμένων πάντα κάποιων αναλογιών, είναι παραπάνω από εμφανείς. Η ταξική πόλωση κι η σύγκρουση τόσων αντιθετικών συμφερόντων και στις δύο περιόδους θα παρατηρήσουμε ότι είναι πολύ έντονη. Ιδιαίτερα, αυτοί που τολμούν να διαφέρουν και να διεκδικούν ίσα δικαιώματα με όλους μας (οι γυναίκες, τα παιδιά, οι μετανάστες κι οι πρόσφυγες, οι ομοφυλόφιλοι και τα τρανς άτομα) βρίσκονται, όπως και τότε, στο στόχαστρο της ισοπεδωτικής πολιτικής των καπιταλιστών, άλλοτε του “Ξένιου Δία”, άλλοτε των στρατοπέδων συγκέντρωσης και της ναζιστικής συμμορίας της Χρυσής Αυγής. Ο Λόρκα που δεν δίστασε να μιλήσει για το όμορφο του διαφορετικού εκτελέστηκε γι΄αυτούς ακριβώς τους λόγους.
Το έργο του εμβληματικού αυτού ποιητή, η έρευνα και διάσωση του τσιγγάνικου πολιτισμού, η συμβολή του στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της εποχής του με το πρωτοπόρο πείραμα ενός κινούμενου πανεπιστημιακού θεάτρου που ανέβαζε Ισπανούς κλασικούς, τα θεατρικά του κείμενα που μαστιγώνουν τον κοινωνικό καθωσπρεπισμό, η σπαραχτική κραυγή της ποίησης του είχαν την ίδια δύναμη με τις στρατιές των Δημοκρατικών κι ήταν βάρος αβάσταχτο, δύναμη ακατανίκητη ενάντια στα δολοφονικά ένστικτα των φρανκιστών, των αστών και της Εκκλησίας. Όσο όμως και να υπάρχουν ομοιότητες με εκείνη τη μαύρη εποχή υπάρχει και μια πολύ βασική, θεμελιώδης διαφορά. Εκείνη την περίοδο οι φασίστες είχαν καταφέρει να οικοδομήσουν ένα μαζικό, αντιδραστικό κίνημα που να συγκρούεται με την οργανωμένη εργατική τάξη και την Αριστερά. Σήμερα οι ομοϊδεάτες τους προσπαθούν να χτίσουν ένα τέτοιο κίνημα που θα στοχεύει στην αποτελεσματική καταστολή των δημοκρατικών ελευθεριών, των εργατικών αγώνων, της παραγωγής αληθινού αδέσμευτου πολιτισμού το οποίο στο χέρι μας είναι να μην επιτρέψουμε να συμβεί. Και, παίρνοντας δείγματα από το ελληνικό παράδειγμα το πώς αντιμετωπίζουμε τους νεοναζί, το έχουμε καταφέρει. Αλλά, προσοχή, δεν έχουμε ακόμα ξεμπερδέψει — ούτε με τους νεοναζί, ούτε με τον καπιταλισμό…
Η δολοφονία του Λόρκα και η ήττα των δημοκρατικών δυνάμεων στην Ισπανία είναι η δραματική προειδοποίηση για τι τι θα συμβεί αν φορέσουμε παρωπίδες, αν δεν παλέψουμε για τη ζωή μας απέναντι στους εχθρούς της ύπαρξης μας. “Είμαστε όλοι Λόρκα” λοιπόν, αρκεί να μετατρέψουμε, όπως έχω ξαναγράψει, το μήνυμα της θυσίας του ποιητή σε προοπτική νίκης, ζωής και ελευθερίας κι όχι σε προοπτική σφαγής…
ΠΟΙΗΜΑΤΑ
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΠΕΡΙΠΑΤΟ του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα
Δολοφονημένος από τον ουρανό
ανάμεσα σε σχήματα που πάνε προς το φίδι
και σε σχήματα που ψάχνουνε το κρύσταλλο
θ’ αφήσω να πέσουν τα μαλλιά μου
Με το δέντρο των ακρωτηριασμών που δεν τραγουδά
και το παιδί με το λευκό πρόσωπο του αυγού
Με τα ζωάκια με το ανοιγμένο κεφάλι
και το κουρελιάρικο νερό με τα στεγνά πόδια
Με όλα όσα έχουν κωφάλαλη κόπωση
και πεταλούδα πνιγμένη στο μελανοδοχείο
Σκοντάφτοντας με το διαφορετικό πρόσωπό μου της κάθε ημέρας
Δολοφονημένος από τον ουρανό!
(μετ. Κ. Πολίτη)
~
ΜΟΥΛΕΤΑ του Νίκου Καρούζου
Δωρεάν η ζωή Φεδερίκο
Γκαρθία Λόρκα δωρεάν ο θάνατος.
Αυτό το άλικο πανί δεν έχει πάντοτες
αγαθή βεβαιότητα.
Είν’ ο Θεός που αμιγής εκτείνεται στο μαύρο
πλήρως απών ή ανεικόνιστος.
Όμως εσύ μυρόεσσα Ισπανία –της Ευρώπης θερμότητα–
τι δόξα πρόσθεσες απ’ τη λαλιά του
την άσπιλη
σ’ ανελέητο ήλιο σ’ έναν ουρανό
που πυραχτώνει διαμπερής αθωότητα…
Ισπανία εσύ αυθεντία στο θάνατο!
Δωρεάν η όραση Φεδερίκο
Γκαρθία Λόρκα δωρεάν η τυφλότητα.
ΕΡΥΘΡΟΓΡΑΦΟΣ [1988]
ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ, ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ Β΄ (1979–1991)
ΙΚΑΡΟΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ, Αθήνα 1994
* ο τίτλος του σημειώματος είναι μια προσαρμογή του τίτλου από το θεατρικό έργο του Ισπανού συγγραφέα και ηθοποιού Πέπε Ρουμπιάνες, Lorca eran todos (“Ήταν όλοι Λόρκα”) . Αποτελεί διασκευή παλιότερου σημειώματος, με τον ίδιο τίτλο.
Δημοσιεύεται μετά και από την πρόσφατη επανεμφάνιση των Ταγμάτων Εφόδου της ΧΑ στον Πειραιά, συνοδεία της Αστυνομίας με πλήρη κάλυψη από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, που επιτέθηκαν σε αντιφασίστες και ΜΜΕ αλλά απωθήθηκαν ύστερα από την δράση της εργατικής τάξης του Πειραιά και του αντιφασιστικού κινήματος.