Μια άλλη ματιά στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων Μέρος Β’

Γρά­φει ο Βασί­λης Κρί­τσας //

Πιά­νου­με το νήμα από εκεί ακρι­βώς που το είχα­με αφή­σει στο πρώ­το μέρος, μετά από το μεταίχ­μιο του Β’ Παγκο­σμί­ου Πολέμου.

1948, Λον­δί­νο: είναι οι πρώ­τοι αγώ­νες που μετα­δί­δο­νται από την τηλε­ό­ρα­ση, σε εθνι­κό μόνο επί­πε­δο. Οι διορ­γα­νω­τές απο­φα­σί­ζουν, εξαι­τί­ας των οικο­νο­μι­κών δυσκο­λιών της βρε­τα­νι­κής αυτο­κρα­το­ρί­ας, να μη χτί­σουν Ολυ­μπια­κό χωριό, και οι αθλη­τές δια­μέ­νουν σε στρα­τιω­τι­κά και κολε­για­κά καταλύματα.

1952, Ελσίν­κι: η ΕΣΣΔ συμ­με­τέ­χει για πρώ­τη φορά στους Αγώ­νες. Η σοβιε­τι­κή απο­στο­λή αρνεί­ται να κατα­λύ­σει στο Ολυ­μπια­κό χωριό. Ύστε­ρα από δια­κή­ρυ­ξη αλλη­λεγ­γύ­ης των άλλων απο­στο­λών του ανα­το­λι­κού μπλοκ, οι αθλη­τές της εγκα­θί­στα­νται σε σπου­δα­στι­κές εστίες.
Η ΔΟΕ δέχε­ται τη Ν. Κορέα ως αυτό­νο­μη ομάδα.
Η Γερ­μα­νία επι­στρέ­φει στους αγώ­νες. Παρό­λα αυτά, απο­κλεί­ο­νται οι αθλη­τές της ΛΔΓ, ενώ συμ­με­τέ­χουν αθλη­τές από το γερ­μα­νι­κό κρα­τί­διο του Σάαρ, που δια­τη­ρού­σε ανε­ξάρ­τη­τη εθνι­κή ολυ­μπια­κή επιτροπή!

Olympic Five Rings Symbol Decoration At A Car Washing Shop

1956, Μελ­βούρ­νη: οι πρώ­τοι αγώ­νες που διε­ξά­γο­νται στο νότιο ημι­σφαί­ριο. Η Κίνα απέ­χει από τους αγώ­νες εξαι­τί­ας της απο­δο­χής από τη ΔΟΕ της απο­στο­λής της Ταϊ­βάν. Αίγυ­πτος και Λίβα­νος απο­φα­σί­ζουν να μη συμ­με­τά­σχουν, εξαι­τί­ας της κρί­σης στο Σου­έζ. Κάποιες χώρες απο­σύ­ρο­νται σε ένδει­ξη δια­μαρ­τυ­ρί­ας για τα γεγο­νό­τα στην Ουγ­γα­ρία. Η ανα­μέ­τρη­ση στο άθλη­μα της υδα­το­σφαί­ρι­σης (πόλο) μετα­ξύ ΕΣΣΔ και Ουγ­γα­ρί­ας δεν τελεί­ω­σε ποτέ, εξαι­τί­ας της άγριας συμπλο­κής μετα­ξύ των παικτών.

1960, Ρώμη: Οι αθλη­τές όλων των χωρών που θα συμ­με­τά­σχουν στους αγώ­νες ευλο­γού­νται από τον πάπα Ιωάν­νη ΚΓ’ στην πλα­τεία του Άγιου Πέτρου, εκτός από τους Σοβιε­τι­κούς αθλη­τές που αρνού­νται να παραστούν.
Είναι οι πρώ­τοι αγώ­νες που μετα­δί­δο­νται ζωντα­νά από την τηλε­ό­ρα­ση σε πανευ­ρω­παϊ­κή κλίμακα.
Οι Σοβιε­τι­κοί βγαί­νουν πρώ­τοι στη συγκο­μι­δή μεταλ­λί­ων, ξεπερ­νώ­ντας για πρώ­τη φορά τους Αμερικάνους.
Την παρά­στα­ση ωστό­σο κλέ­βει ο Αιθί­ο­πας Αμπέ­μπε Μπε­κί­λα, που τρέ­χο­ντας ξυπό­λυ­τος υπο­σκιά­ζει τους επι­στη­μο­νι­κά προ­πο­νη­μέ­νους, επαγ­γελ­μα­τί­ες αθλητές.
Ανα­κοι­νώ­νε­ται ο πρώ­τος θάνα­τος αθλη­τή από αναβολικά.

1964, Τόκιο: οι πρώ­τοι αγώ­νες που τελού­νται στην Ασία, σε “μη λευ­κή χώρα”. Κι η τελευ­ταία φορά (μέχρι το 92′), που η γερ­μα­νι­κή ομά­δα συμ­με­τέ­χει ενιαία στους αγώ­νες. Απο­κλεί­ε­ται η απο­στο­λή της ρατσι­στι­κής Ν. Αφρι­κής, που συνταγ­μα­το­ποί­η­σε το Απαρτχάιντ.

1968, Πόλη του Μεξι­κού: Η κυβέρ­νη­ση κατα­φεύ­γει στην ωμή κατα­στο­λή, για να εξα­σφα­λί­σει την ομα­λή διε­ξα­γω­γή των Αγώ­νων και δολο­φο­νεί εκα­το­ντά­δες δια­δη­λω­τές στην Πλα­τεία των Τριών Πολι­τι­σμών, λίγες μέρες πριν την έναρ­ξή τους.
Η απο­νο­μή των μεταλ­λί­ων στον αγώ­να δρό­μου των 200 μέτρων εξε­λίσ­σε­ται σε μία από τις κορυ­φαί­ες στιγ­μές της ιστο­ρί­ας του θεσμού και μια συγκλο­νι­στι­κή δια­μαρ­τυ­ρία των αφρο­α­με­ρι­κά­νων αθλη­τών, του χρυ­σού (Τόμι Σμιθ) και του χάλ­κι­νου (Τζον Κάρ­λος) ολυ­μπιο­νί­κη, που στην ανά­κρου­ση των ύμνων, υψώ­νουν τη γαντο­φο­ρε­μέ­νη γρο­θιά τους, σύμ­βο­λο των Μαύ­ρων Παν­θή­ρων, του ριζο­σπα­στι­κού κινή­μα­τος για τη φυλε­τι­κή ισό­τη­τα, και του αντι­ρα­τσι­στι­κού αγώ­να. Οι δύο αθλη­τές κρα­τά­νε σκυμ­μέ­να τα κεφά­λια τους, για να μην αντι­κρί­σουν την αστε­ρό­εσ­σα, που κυμα­τί­ζει στο ψηλό­τε­ρο σημείο του ιστού. Οι αρχές τους αφαι­ρούν τα μετάλ­λια και τους απο­κλεί­ουν ισό­βια από τους Αγώνες.
Οι δύο γερ­μα­νι­κές ομά­δες συμ­με­τέ­χουν με ξεχω­ρι­στές απο­στο­λές, αλλά παρε­λαύ­νουν κάτω από μία κοι­νή σημαία.

1972, Μόνα­χο: Παλαι­στί­νιοι κομά­ντος εισβάλ­λουν στους κοι­τώ­νες της ισραη­λι­νής απο­στο­λής και κρα­τούν ομή­ρους ισραη­λι­νούς αθλη­τές, με αίτη­μα την απε­λευ­θέ­ρω­ση πολι­τι­κών κρα­του­μέ­νων. Οι γερ­μα­νι­κές αρχές απο­φα­σί­ζουν δυνα­μι­κή επέμ­βα­ση, που εξε­λίσ­σε­ται σε φιά­σκο και ένα λου­τρό αίμα­τος, με 17 νεκρούς. Η ΔΟΕ, κατό­πιν πιέ­σε­ων, απο­φα­σί­ζει να δια­κό­ψει τους αγώ­νες μόνο για μια μέρα!
Οι μαύ­ροι αθλη­τές Μάθιου και Κόλετ επα­να­λαμ­βά­νουν στο Μόνα­χο την κίνη­ση δια­μαρ­τυ­ρί­ας των Σμιθ και Κάρλος.
Η ΕΣΣΔ ανα­κτά την πρω­τιά στον πίνα­κα των μεταλ­λί­ων και δε θα τη χάσει ξανά ως τη διά­λυ­σή της, με εξαί­ρε­ση το 84′ στο Λος Άντζε­λες, όπου μποϊ­κό­τα­ρε τους αγώνες.

1976, Μόντρε­αλ: οι αγώ­νες θα κοστί­σουν 1,5 δις δολά­ρια, θα αφή­σουν 1 δις χρέ­ος στη χώρα και θα επι­βα­ρύ­νουν κατά μέσο όρο με 700 δολά­ρια κάθε φορολογούμενο.
Το κύριο θέμα των αγώ­νων είναι το μποϊ­κο­τάζ 30 αφρι­κα­νι­κών χωρών εξαι­τί­ας της συμ­με­το­χής της Ν. Ζηλαν­δί­ας, της οποί­ας η ομά­δα ράγκ­μπι είχε δώσει μια σει­ρά αγώ­νων στη ρατσι­στι­κή Ν. Αφρι­κή, που τελι­κά εκδιώ­χθη­κε από μια σει­ρά διε­θνείς αθλη­τι­κές ομοσπονδίες.

1980, Μόσχα: μια σει­ρά χώρες του Δυτι­κού Κόσμου μποϊ­κο­τά­ρουν τους αγώ­νες, αλλά αυτοί παρα­μέ­νουν αξέ­χα­στοι, ιδί­ως λόγω των αξε­πέ­ρα­στων τελε­τών έναρ­ξης και λήξης, με τα δάκρυα του Μίσα, της πιο δημο­φι­λούς μασκότ στην ιστο­ρία των αγώνων.

1984, Λος Άντζε­λες: γίνο­νται στην ουσία οι πρώ­τοι “ιδιω­τι­κοί Ολυ­μπια­κοί Αγώ­νες”, με μόλις 30 επί­ση­μους χορη­γούς, που ανα­λαμ­βά­νουν πλή­ρως το κόστους διε­ξα­γω­γής (αφού ο δήμος και οι πολί­τες ήταν αντί­θε­τοι με κάθε πιθα­νή δική τους επι­βά­ρυν­ση). Τους ανα­τί­θε­ται επί­σης η δια­μόρ­φω­ση των ολυ­μπια­κών χώρων και συζη­τιέ­ται σοβα­ρά ως ενδε­χό­με­νο η ανα­κα­τα­σκευή πισί­νων σε σχή­μα χάμπουρ­γκερ (για να παρα­πέ­μπει στα προ­ϊ­ό­ντα της McDonald)!
Η ΕΣΣΔ και πολ­λές σοσια­λι­στι­κές χώρες μποϊ­κο­τά­ρουν στους αγώ­νες, στους οποί­ους επι­στρέ­φει όμως η ΛΔ της Κίνας!

1988, Σεούλ: Η Βόρεια Κορέα δε στέλ­νει αντι­προ­σω­πεία, ενώ απο­κλεί­ο­νται από τους αγώ­νες η Κού­βα και η Αιθιο­πία. Η ΕΣΣΔ και η ΛΔΓ κατα­λαμ­βά­νουν τις δύο πρώ­τες θέσεις στον πίνα­κα των μεταλ­λί­ων (ξεπερ­νώ­ντας τις ΗΠΑ και την ΟΔΓ), στην τελευ­ταία τους εμφά­νι­ση σε Ολυ­μπια­κούς Αγώνες.

1992, Βαρ­κε­λώ­νη: οι αγώ­νες κατα­λή­γουν στην πατρί­δα του φραν­κι­κού και φιλο­φα­σί­στα παρά­γο­ντα Χουάν Αντό­νιο Σάμα­ρανκ. Εκεί εμφα­νί­ζο­νται για πρώ­τη φορά επαγ­γελ­μα­τί­ες αθλη­τές και η ομά­δα μπά­σκετ των ΗΠΑ (που έμει­νε στην ιστο­ρία ως “ομά­δα-όνει­ρο” κατα­κτά το χρυ­σό δια περι­πά­του κι εξε­λίσ­σε­ται σε ατρα­ξιόν των αγώ­νων). Επί­σης κάνουν την πρώ­τη τους εμφά­νι­ση μια σει­ρά χώρες που προ­έ­κυ­ψαν από τη διά­λυ­ση της ΕΣΣΔ και της Γιου­γκο­σλα­βί­ας, καθώς και η Κοι­νο­πο­λι­τεία Ανε­ξάρ­τη­των Κρα­τών (στη θέση της κρα­ταιάς ΕΣΣΔ).

1996, Ατλά­ντα: η Κόκα Κόλα κερ­δί­ζει το “όρα­μα” διε­ξα­γω­γής των Ολυ­μπια­κών Αγώ­νων στη χώρα που γεν­νή­θη­καν, εκα­τό χρό­νια μετά τους πρώ­τους αγώ­νες της σύγ­χρο­νης ιστο­ρί­ας. Το δικό μας φαγο­πό­τι (για την ελλη­νι­κή οικο­νο­μία ρε γαμώ­το) θα ανα­βλη­θεί για μια 8ετία. Οι αγώ­νες σημα­δεύ­ο­νται από μια έκρη­ξη βόμ­βας στο Ολυ­μπια­κό Πάρ­κο της Εκα­το­ντα­ε­τί­ας των αγώνων.

2000, Σίδνεϊ: οι ιθα­γε­νείς Αβο­ρί­γι­νες (που ζουν σε συν­θή­κες ακραί­ας φτώ­χειας και κατα­πί­ε­σης) μετα­τρέ­πο­νται σε του­ρι­στι­κά αξιο­θέ­α­τα κι η αστυ­νο­μο­κρα­τία χτυ­πά­ει κόκ­κι­νο. Απα­γο­ρεύ­ε­ται το μοί­ρα­σμα προ­κη­ρύ­ξε­ων και επι­βάλ­λε­ται πρό­στι­μο 5.000 δολα­ρί­ων σε όποιον το παραβεί.

Οι αγώ­νες της νέας χιλιετίας

Αυτά ανή­κουν στην πρό­σφα­τη ιστο­ρία και είναι λίγο-πολύ γνω­στά σε όλους μας.

Το “εφκα­ρι­στού­με Ελλά­δα”, ο λογα­ρια­σμός που ήρθε στο τέλος παρα­φου­σκω­μέ­νος κι ακό­μα τον πλη­ρώ­νου­με, το κακό­γου­στο πάρ­τι της κυρα-Γιάν­νας, που έκα­ψε ένα παρα­κεί­με­νο άλσος με τα πυρο­τε­χνή­μα­τα και τη μεγα­λο­μα­νία της. Η συμπα­θη­τι­κή τελε­τή έναρ­ξης, που επι­σκιά­στη­κε όμως από την κωμι­κο­τρα­γι­κή ιστο­ρία με το “ατύ­χη­μα” του Κεντέ­ρη και της Θάνου.

Και μετά, η ανά­θε­ση στο Πεκί­νο, για να δώσει στο ραγδαία ανερ­χό­με­νο κινέ­ζι­κο καπι­τα­λι­σμό μια συμ­βο­λι­κή επι­στέ­γα­ση του σαξές στό­ρι του, και οι αγώ­νες του Λον­δί­νου, όπου λίγοι τότε φαντά­ζο­νταν πως οι επό­με­νοι αγώ­νες θα τους έβρι­σκαν στον από­η­χο του BRexit ‑ή μάλ­λον ενός δημο­ψη­φί­σμα­τος και μιας “λαϊ­κής ετυ­μη­γο­ρί­ας” που έχει μεί­νει μετέ­ω­ρη σαν το βήμα του πελαργού.

Όσο για το Ρίο, με τις ακραί­ες κοι­νω­νι­κές αντι­θέ­σεις, οι αγώ­νες του έχουν περά­σει ήδη στην ιστο­ρία, πριν καν αρχί­σουν, εξαι­τί­ας του απο­κλει­σμού των ρωσι­κών ομά­δων, από μια σει­ρά αθλή­μα­τα κι αγω­νί­σμα­τα, με πρό­σχη­μα την κρα­τι­κή κάλυ­ψη στο ντο­πά­ρι­σμα των Ρώσων αθλη­τών, και με έντο­νες γεω­πο­λι­τι­κές προ­ε­κτά­σεις. Αλλά αυτές θα τις δού­με σε κάποιο επό­με­νο σημείωμα.