Γράφει η Μαργαρίτα Φρονιμάδη-Ματάτση //
Το Σάββατο 9 Ιουλίου 2016, πραγματοποιήθηκε στο Σχίνο Κορινθίας στο φιλόξενο και κατάμεστο ανοιχτό Αμφιθέατρο του Κέντρου Ελληνισμού Ιδρύματος Δαμιανού, μία ωραιότατη καλλιτεχνική βραδιά, που συνδύασε με αξιοθαύμαστο τρόπο το λογοτεχνικό λόγο και τη μουσική! Μετά τους εθιμοτυπικούς χαιρετισμούς και τις αναγκαίες παρεμβάσεις από τον Κύπριο οικοδεσπότη-ιδρυτή του Κέντρου κ. Δαμιανό Κωνσταντίνου και τους παρευρισκόμενους επισήμους, παρουσιάστηκε από την υποφαινόμενη το πρόσφατα εκδοθέν βιβλίο του φίλου και συναγωνιστή δημοσιογράφου- συγγραφέα Νίκου Δενδρινού «Ο παρείσακτος», με αναγνώσεις αποσπασμάτων από μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης Μεγάρων. Στη συνέχεια το γνωστό Κορινθιακό μουσικό συγκρότημα «Γόρδιος Δεσμός», με ένα πλούσιο και αυστηρά επιλεγμένο ρεπερτόριο, κράτησε για πολλή ώρα ευχάριστη συντροφιά στο κοινό.
Πριν παραθέσουμε την παρουσίαση του «ΠΑΡΕΙΣΑΚΤΟΥ», θεωρώ αναγκαία μια σύντομη αναφορά στη βιογραφία του Νίκου Δενδρινού που θα συμβάλλει στο να αποκτήσει ο αναγνώστης μια πληρέστερη εικόνα για την προσωπικότητά του αλλά και για το συγκεκριμένο έργο, που είναι το πρώτο του μυθιστόρημα που βλέπει το φως της δημοσιότητας.
Ο Νίκος Ν. Δενδρινός, γεννήθηκε το 1946 στην Ερµούπολη της Σύρου. Μεγάλωσε στον Πειραιά και αποφοίτησε από το Ναυτικό Γυµνάσιο «ΠΡΩΤΕΥΣ». Τα χρόνια της χούντας (1967- 1970), τον βρήκαν να υπηρετεί στο Πολεµικό Ναυτικό.
Ολοκλήρωσε τις σπουδές σε Σχολή Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων της Αθήνας και εργάστηκε στον ναυτιλιακό χώρο, ως ναυτικός (β’ Πλοίαρχος) και ως διευθυντικό στέλεχος σε εφοπλιστικά γραφεία.
Από το 1985 και µετά ζει µόνιµα στους Αγίους Θεοδώρους Κορινθίας όπου και εργάστηκε µέχρι την συνταξιοδότησή του ως ασφαλιστής, δηµοσιογράφος και εκδότης τοπικών εντύπων.
Υπήρξε συνεργάτης πολλών εφηµερίδων και περιοδικών (πολιτικών και αθλητικών) καθώς και του κορινθιακού τηλεοπτικού σταθµού «ΤΟΡ CHANNEL».
Παράλληλα προσέφερε και εξακολουθεί να προσφέρει τις εθελοντικές υπηρεσίες του σε πληθώρα κοινωνικών και πολιτιστικών φορέων.
Είναι ιδρυτικό µέλος του «Λαϊκού Θεάτρου Αγίων Θεοδώρων» και της Εταιρείας Κορινθίων Συγγραφέων (Ε. Κ. Σ.). Υπήρξε µέλος επί σειρά ετών του Δ. Σ. του Πολιτιστικού Κέντρου του Δήµου Αγίων Θεοδώρων ενώ παραµένει για 13η χρονιά Αντιπρόεδρος του Κέντρου πρόληψης «ΔΙΟΛΚΟΣ» στην Κόρινθο.
Είναι παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών.
Ο «Παρείσακτος» αποτελεί για το συγγραφέα Νίκο Δενδρινό, ένα λυτρωτικό όραμα ζωής, μια κατάθεση ψυχής και πάνω απ’ όλα, μια απέραντη ηθική ικανοποίηση, για την επελθούσα δικαίωση, την αποκατάσταση της αλήθειας και την κατάκτηση της ψυχικής αγαλλίασης και ηρεμίας, έστω και ετεροχρονισμένα.
«…Με την ωριμότητα της ηλικίας και την ευαισθησία που τον διακρίνει, ο συγγραφέας κατορθώνει ν’ αποτυπώσει στο χαρτί, εξήντα τρία ολόκληρα χρόνια μετά τη βίωσή τους, γεγονότα και συμπεριφορές που τον πλήγωσαν, όπως πληγώνουν και καταρρακώνουν κάθε παιδική ψυχή, οποτεδήποτε εκδηλώνονται και εκφράζονται σε βάρος της κατά τρόπο βάναυσο, απαξιωτικό και απάνθρωπο. Με την ωριμότητα της ηλικίας και την ευαισθησία που τον διακρίνει, ο συγγραφέας κατορθώνει ν’ αποτυπώσει στο χαρτί, εξήντα τρία ολόκληρα χρόνια μετά τη βίωσή τους, γεγονότα και συμπεριφορές που τον πλήγωσαν, όπως πληγώνουν και καταρρακώνουν κάθε παιδική ψυχή, οποτεδήποτε εκδηλώνονται και εκφράζονται σε βάρος της κατά τρόπο βάναυσο, απαξιωτικό και απάνθρωπο.
Όταν σε περιβάλλον, υποτιθέμενο οικογενειακό και οικείο κακοποιούνται παιδιά και ποδοπατούνται ανθρώπινες υποστάσεις, απροστάτευτες και τρομαγμένες υπάρξεις,
Όταν σε εποχές κοινωνικοπολιτικής αναστάτωσης κι εμφυλιο-πολεμικού κλίματος εντείνονται τα πάθη και καλλιεργούνται τα προσωπικά μίση, η κακία και η διχόνοια,
Όταν η αγάπη και το έλεος εξανεμίζονται, δίνοντας τόπο κι έδαφος στη βαρβαρότητα, τον κατατρεγμό, τη βαναυσότητα. Μεγάλο το τόλμημα του συγγραφέα με σωρεία θετικών συνεπειών. Κατ’ αρχήν κυριαρχεί η ανακούφιση, το υπέροχο αίσθημά της. Ακολουθεί το άρωμα της δικαίωσης που κατακυριεύει το νου και το συναίσθημα. Επέρχεται η κάθαρση που λυτρώνει ψυχή και πνεύμα. Αναπτερώνει το ηθικό και υπόσχεται γαλήνη.
Στο πόνημα τούτο διακρίνουμε μια διστακτική ανακίνηση της μνήμης, μια διακριτική αναμόχλευση του παρελθόντος. Θαρρείς πως ακόμα και τώρα δεν έχει παρθεί στο ακέραιο η απόφαση για την αποκατάσταση της πλέριας αλήθειας, για την αποκάλυψη όλων των ψυχικών τραυμάτων και πληγών για την οριστική επούλωσή τους… Έκδηλη είναι η ανησυχία να μην θιγούν πρόσωπα και πράγματα, να μην ταραχτεί η επίπλαστη και φαινομενική ισορροπία.
Όμως τα ωμά γεγονότα που παρατίθενται σωρηδόν, το ένα κατόπιν του άλλου , μετά το ξεκλείδωμα του χρονοντούλαπου των αναμνήσεων, με τρόπο λιτό και δωρικό, θέλοντας ή μη ξετυλίγουν ατόφια τη βάσανο της αναγκαστικής, απότομης προσγείωσης του εφτάχρονου, τότε, συγγραφέα στα βαλτόνερα της αποστεωμένης συνείδησης και του άκρατου ατομισμού των συγγενικών του προσώπων αλλά και της γενικής αδιαφορίας, της διεστραμμένης περιέργειας και του ένοχου «ωχαδελφισμού» της ντόπιας, νησιώτικης κοινωνίας, που στεκόταν δειλή, αναποφάσιστη και αμέτοχη, μπροστά στην ευθύνη του εξοβελισμού της «καυτής πατάτας», εν προκειμένω της κακοποίησης ενός παιδιού από τον φασίστα παππού του.
Στις 140 σελίδες του βιβλίου, που απνευστί διαβάζονται, σταχυολογούνται, λακωνικά έστω κι επιγραμματικά, μνήμες και γεγονότα, ουσιώδη όλα κι αποκαλυπτικά, που σε καμιά περίπτωση δεν θα γινόταν να παραλειφθούν ή ν’ αποσιωπηθούν. Ο ιστός της μυθοπλασίας τους έχει απόλυτη ανάγκη, ώστε συνειρμικά, η περιεκτική και μεστή αφήγησή τους να οδηγήσει τον αναγνώστη σε συμπεράσματα ίδια μ΄εκείνα του συγγραφέα.
Έτσι ξετυλίγεται ο μίτος, παράλληλα με την ιστορία και το μύθο, που θα μας βγάλει με σιγουριά κι ασφάλεια από τον λαβύρινθο της άσκοπης περιπλάνησης. Η συχνή αναφορά στο περιβάλλον και το ζωικό βασίλειο, οι τρυφερές περιγραφές αγαπημένων ζώων και η παράθεση σκηνών προσωπικής ευφορίας, ως αποτέλεσμα της παρουσίας τους στη μοναξιά του παρείσακτου, μικρού «ήρωα», αποδείχνουν και αναδείχνουν, ταυτόχρονα τη ζωοφιλία του συγγραφέα και τη μεγάλη ευαισθησία του απέναντι σε όλα τ’ αδύναμα πλάσματα της φύσης. Οι πάπιες της στεριάς, οι γλάροι της θάλασσας, ο «τίγρης» του παππού, η Φώκια της Μεσογείου κατέχουν στο έργο εξ’ ίσου πρωταγωνιστικούς ρόλους, δίπλα στον κεντρικό ήρωα, το Νίκο.
Το ίδιο θα έλεγα και για την εύστοχη αναφορά στον εκτοπισμένο, πολιτικά κι επαγγελματικά δάσκαλο Δημήτρη και στην μικρή Κατερίνα, την εκτοπισμένη κι αυτή στην ποιμενική-βουκολική ζωή της οικογένειάς της, που όμως παρά τον κατατρεγμό και την απομόνωση διαπνέονται από ανθρωπιά και καλοσύνη και συμπαραστέκονται σθεναρά και αποφασιστικά στο δράμα του φίλου τους.
Η παντοειδής ψυχική και σωματική κακοποίηση του Νίκου, όπως βάναυσα εκδηλώθηκε στην πιο τρυφερή του ηλικία, από το αφιλόξενο, συγγενικό, άγνωστο μέχρι τότε, περιβάλλον της οικογένειας του πατέρα του, αλλά και η απρόβλεπτη απόπειρα βιασμού του από τον υποτιθέμενο αθώο φίλο του, όλα γεγονότα πραγματικά, επιβεβαιώνουν τον ένα και μοναδικό λόγο που θα είχε προφανώς ο συγγραφέας, για να αποκαλύψει την αλήθεια τους: Η συνέργεια και η συμβολή στην προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού βάσει των διεθνών συμβάσεων του ΟΗΕ για τα «δικαιώματα του παιδιού» και βάσει του ν.2101/1992.
Εδώ, φίλοι μου, επιτρέψτε να κάνω χρήση του επιλόγου της εκπαιδευτικού Λίτσας Παππά-Μάνη, που παρουσίασε πρόσφατα το βιβλίο αυτό στη Σύρο (10/4/2016), που επισημαίνει κάτι πολύ σημαντικό:
«Λένε πως μία κοινωνία φαίνεται πόσο πολιτισμένη είναι από τον τρόπο που φέρεται στα παιδιά. Στο χέρι μας είναι να ομορφαίνουμε τη ζωή και την κοινωνία μας με πράξεις ανθρωπιάς και αγάπης, συναδέλφωσης και συμπόρευσης. Ο πόνος του άλλου, του οποιουδήποτε άλλου, είναι και δικός μας. Ας σπάσουμε το κακό σπυρί της ιδιοτέλειας, του άκρατου εγωισμού και της ένοχης σιωπής. Τελειώνοντας, ένα τραγούδι πλημμυρίζει το μυαλό μου, σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου και μουσική Μίκη Θεοδωράκη, από τη φωνή του Παύλου Σιδηρόπουλου: «υπερασπίσου το παιδί, γιατί αν γλυτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα»».
Θα κλείσω με τον επίλογο της ομιλίας της συγγραφέα-αφηγήτριας παραμυθιών, Λίλλης Λαμπρέλλη στην ΕΕΛ (23/3/16), επίσης για το ίδιο βιβλίο , δείγμα μιας πολύ ενδιαφέρουσας αλλά και αρκετά διαφορετικής προσέγγισης.
« Όλα αυτά, για να καταλήξω ότι ο Παρείσακτος του Νίκου Δενδρινού έχει τις χάρες του λαϊκού παραμυθιού –που είναι ο μόνος μυθικός λόγος που έχει παραμείνει ολοζώντανος σ’ ολόκληρο τον μικρό μας πλανήτη. Γι΄αυτό και με συγκίνησε αυτό το αφήγημα.
Ποιες είναι οι χάρες του βιβλίου που αντιστοιχούν στο λαϊκό παραμύθι; Σε τι αυτή η βιωματική ιστορία μοιάζει με μαγικό παραμύθι;
-Το είπα ήδη. Στην απλότητα –απλότητα στη γλώσσα, στη δομή, στην εξέλιξη: το ένα επεισόδιο μετά το άλλο.
-Στην έλλειψη αποχρώσεων στους χαρακτήρες (καλοί-κακοί). Όπως και στα παραμύθια, οι περιγραφές γίνονται με χοντρές πινελιές. Στην ουσία, οι εικόνες είναι μαυρόασπρες. Επίσης:
-Στο ότι πραγματεύεται μια ενδοοικογενειακή σύγκρουση, όπως ο μυθικός λόγος.
-Στο ότι, σύμφωνα με τη μορφολογία του Προπ, υπάρχει μια αρχική
έλλειψη: η απουσία του πατέρα που αμέσως μετατρέπεται σε απουσία όλων των προσώπων της παιδικής ηλικίας (της μάνας και των αδελφών) και οδηγεί στην κατάρρευση της εστίας της παιδικής ηλικίας, με μόνη παρουσία την παρουσία των «ανταγωνιστών», των «κακοποιών», σύμφωνα με τον Προπ.
-Στην παρουσία μαγικών βοηθών.
Πολλοί οι μαγικοί βοηθοί του βιβλίου, αλλά οι «κακοποιοί» παρότι λιγότεροι είναι πολύ πιο δυνατοί, πιο αποφασισμένοι, πιο δυναμικοί, πιο έμπειροι και πιο αποτελεσματικοί στην επιβολή του νόμου της βίας, στην άσκηση καταχρηστικής εξουσίας…»
«…Μια ακόμα ομοιότητα με την Οδύσσεια, το στοιχείο της θάλασσας που υπάρχει συνεχώς σ’ ολόκληρο το αφήγημα. Η ιστορία ξεκινάει με διάπλου και τελειώνει με διάπλου, ενώ η θάλασσα είναι ορατή σε κάθε εικόνα, από τη μια πανέμορφη, από την άλλη επικίνδυνη, έτοιμη να καταπιεί τον ήρωα που δυο φορές κινδύνεψε να πνιγεί.
Μια πολύτιμη ιστορία –διπλή μαρτυρία για μια Ελλάδα που χάθηκε και για ένα κοινωνικό πρόβλημα (την κακοποίηση παιδιών) που ιδίως στις μέρες μας, είναι πιο οδυνηρό από ποτέ. Διαβάστε το βιβλίο. Θα σας γοητέψει τόσο η αθωότητα του παιδιού, ακόμα και στις αταξίες του, όσο και η αθωότητα της γραφής.
Ο ορισμός του παραμυθιού το χαρακτηρίζει ως « μια αληθινή ιστορία που δεν έχει συμβεί ποτέ». Όμως η ιστορία του Νίκου είναι μια αληθινή ιστορία που έχει συμβεί. Έχει τις χάρες των παραμυθιών, αλλά δεν είναι παραμύθι. Το τέλος της ιστορίας παρότι είναι πολύ καλύτερο από την αρχή της ιστορίας, παραμένει ανοιχτό. Εγώ θα έλεγα ότι η ιστορία του Νίκου ολοκληρώνεται εδώ, σήμερα, τώρα-τώρα, που την κουβεντιάζουμε και την αγκαλιάζουμε.»
Κι εγώ αυτό θα έλεγα.
Μαργαρίτα Φρονιμάδη-Ματάτση
ΑΡΧ/ΤΩΝ-ΠΟΙΗΤΡΙΑ