Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

‘Οταν η φαντασία έγραψε ιστορία

Γρά­φει ο Βασί­λης Κρί­τσας //

20 Ιου­νί­ου 1976. Στο μικρό Μαρα­κα­νά του Βελι­γρα­δί­ου, στον τελι­κό του Κυπέλ­λου Εθνών, όπως λεγό­ταν τότε το Ευρω­παϊ­κό Πρω­τά­θλη­μα, ανα­με­τρώ­νται η (ενιαία και ποδο­σφαι­ρι­κά κρα­ταιά) Τσε­χο­σλο­βα­κία με τη Γερ­μα­νία, που φέρει τον τίτλο της πρω­τα­θλή­τριας Ευρώ­πης από την προη­γού­με­νη διορ­γά­νω­ση (με νίκη επί των Σοβιε­τι­κών στον τελι­κό) και στο ενδιά­με­σο έχει ανα­δει­χτεί πρω­τα­θλή­τρια κόσμου νικώ­ντας στον τελι­κό του Μου­ντιάλ την Ολλαν­δία. Στα ημι­τε­λι­κά οι Τσε­χο­σλο­βά­κοι απέ­κλει­σαν τους Ολλαν­δούς του Κρόιφ κι οι Γερ­μα­νοί τους διορ­γα­νω­τές Γιου­γκο­σλά­βους ‑και τα δύο ματς πήγαν στην παράταση.

panenkaΤο παι­χνί­δι είναι δυνα­τό και με ενδια­φέ­ρου­σα δια­κύ­μαν­ση. Η Τσε­χο­σλο­βα­κία προη­γεί­ται με 2–0 στο 25′ και μοιά­ζει να αγγί­ζει το τρό­παιο, αλλά τα πάν­τσερ κάνουν μία από τις θρυ­λι­κές ανα­τρο­πές τους, την ολο­κλη­ρώ­νουν στο 89′ και στέλ­νουν το παι­χνί­δι στην παρά­τα­ση και τα πέναλ­τι, μια σχε­τι­κά πρό­σφα­τη ‑τότε- δια­δι­κα­σία, αφού τη δεκα­ε­τία του 60′, οι προ­κρί­σεις απο­φα­σί­ζο­νταν με το στρί­ψι­μο του νομί­σμα­τος (έτσι απο­κλεί­στη­καν οι Σοβιε­τι­κοί στον ημι­τε­λι­κό του 68′).

Οι πρώ­τες επτά εκτε­λέ­σεις βρί­σκουν στό­χο κι ο Γερ­μα­νός Ούλι Χένες γίνε­ται ο πρώ­τος που αστο­χεί και ο μοι­ραί­ος παί­κτης για την ομά­δα του. Μένει όμως μία ακό­μα απο­φα­σι­στι­κή εκτέ­λε­ση. Ο Αντο­νίν Πανέν­κα, με το νού­με­ρο 7 στην πλά­τη, παίρ­νει φόρα και στέλ­νει τον (μεγά­λο τερ­μα­το­φύ­λα­κα της Μπά­γερν) Ζεπ Μάγιερ στην αρι­στε­ρή γωνιά και την μπά­λα στο κέντρο της εστί­ας, με ένα γλυ­κό, ψηλο­κρε­μα­στό πλα­σε­δά­κι. Η φαντα­σία στην εξου­σία και την κορυ­φή της Ευρώπης.

Η Τσε­χο­σλο­βα­κία, με οκτώ Σλο­βά­κους και τρεις Τσέ­χους στη σύν­θε­σή της (για όσους επι­μέ­νουν να τη βλέ­πουν μόνο ως πρό­δρο­μο της Τσε­χί­ας), μια χώρα με μεγά­λη ποδο­σφαι­ρι­κή παρά­δο­ση αλλά χωρίς τρό­παια, είναι πρω­τα­θλή­τρια Ευρώ­πης και φτά­νει στο μονα­δι­κό τίτλο που μπό­ρε­σε ποτέ να κατα­κτή­σει, είτε αυτή είτε οι από­γο­νοί της (οι Τσέ­χοι έφτα­σαν 20 χρό­νια μετά στον τελι­κό, αλλά έχα­σαν από ‑ποιους άλλους;- τους Γερμανούς).

Η σύλ­λη­ψη της ιδέ­ας έγι­νε κατά τη διάρ­κεια της προ­πό­νη­σης, στα πλαί­σια ενός στοι­χή­μα­τος του Πανέν­κα με το συμπαί­κτη του Ζντέ­νεκ Χρού­σκα. Ο Πανέν­κα επι­νό­η­σε αυτόν τον τρό­πο για να νικά­ει στις εκτε­λέ­σεις πέναλ­τι τον ικα­νό­τα­το τερ­μα­το­φύ­λα­κα κι όπως εξη­γεί αστειευό­με­νος: “το καλό ήταν πως άρχι­σα να τον κερ­δί­ζω. Το κακό ήταν πως άρχι­σα να παχαί­νω”, καθώς το στοί­χη­μα αφο­ρού­σε μπί­ρες και σοκο­λά­τες. Μετά από μερι­κές γενι­κές δοκι­μές στο πρω­τά­θλη­μα Τσε­χο­σλο­βα­κί­ας και κάποια φιλι­κά παι­χνί­δια, η πατέ­ντα ήταν έτοι­μη για να παρου­σια­στεί στο ευρύ κοι­νό. Κι η τύχη το έφε­ρε έτσι, που να γίνει στο πιο κρί­σι­μο σημείο της διορ­γά­νω­σης, κρί­νο­ντας τον τελι­κό νικη­τή. Η τέχνη συνά­ντη­σε το ποδό­σφαι­ρο κι έγρα­ψε ιστορία…

Los jugadores del Rapid antes de dar una declaraciones, uno de ellos muy parlanchín (i) y el otro mudo (d).

Los jugadores del Rapid antes de dar una declaraciones, uno de ellos muy parlanchín (i) y el otro mudo (d).

Μετά από τον τελι­κό του 76′, ο Πανέν­κα επι­χεί­ρη­σε άλλη μία φορά την κομπί­να του επι­τυ­χώς, σε έναν αγώ­να με τη Γαλ­λία. Αλλά το παρά­δειγ­μά του βρή­κε πολ­λούς μιμη­τές, που αντέ­γρα­ψαν την κίνη­ση που καθιέ­ρω­σε, είτε επι­τυ­χώς, είτε με τρα­γε­λα­φι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα. Για­τί, όπως λέει και ο δημιουρ­γός της, δε φτά­νει μόνο η ιδέα, πρέ­πει κιό­λας να την εφαρ­μό­σεις σωστά (κάτι που ισχύ­ει για κάθε τι στη ζωή).

Αλλά με αυτήν την κίνη­ση, καθιέ­ρω­σε και την ανα­φο­ρά, τιμής ένε­κεν, στο όνο­μά του (που κέρ­δι­σε μια θέση στην αθα­να­σία), κάθε φορά που κάποιος παί­κτης επι­χει­ρεί το ίδιο κόλ­πο. Κι αυτή η φήμη, που δε θα μπο­ρού­σε ποτέ να δια­νοη­θεί σαρά­ντα χρό­νια πριν, είναι κάτι που δε θα άλλα­ζε με τίποτα…

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο