Σαν σήμερα — 18 Οκτώβρη 1944: Πιστεύομεν εις τη λαοκρατίαν

Γρά­φει ο Σφυ­ρο­δρέ­πα­νος //

18 Οκτώ­βρη του 44: η κυβέρ­νη­ση Παπαν­δρέ­ου μπαί­νει στην απε­λευ­θε­ρω­μέ­νη Αθή­να, αφού πρώ­τα τα στε­λέ­χη της δια­νυ­κτε­ρεύ­ουν στον Πει­ραιά, στα πλοία που τους μετέ­φε­ραν, για να βεβαιω­θούν ότι είναι απο­λύ­τως ασφα­λείς από το λαό που θέλουν να κυβερ­νή­σουν. Την ίδια μέρα, ο πανη­γυ­ρι­κός λόγος του πρω­θυ­πουρ­γού δια­κό­πτε­ται απ’ τις ενθου­σιώ­δεις φωνές του πλή­θους, που κραυ­γά­ζει για «λαο­κρα­τία». Και τότε ο Παπαν­δρέ­ου, με μια κίνη­σε από αυτές που του χάρι­σαν το προ­σω­νύ­μιο του παπα­τζή, πολύ πριν τον αγιο­γρα­φή­σουν ως «Γέρο της Δημο­κρα­τί­ας», ανα­γκά­ζε­ται να καλο­πιά­σει το κοι­νό του με την περί­φη­μη φρά­ση «και στη Λαο­κρα­τία πιστεύ­ου­με»… Λίγους μήνες αργό­τε­ρα, θα βασι­στεί στο στρα­τό των Άγγλων, για να την επιβάλει.

Ας δού­με πώς περι­γρά­φει τα γεγο­νό­τα ο Θ. Χατζής στο τετρά­το­μο βιβλίο του για την Αντί­στα­ση (“η νικη­φό­ρα επα­νά­στα­ση που χάθηκε”).

Το πρωί στις 18 του Οχτώ­βρη 1944, όπως έγρα­ψε αργό­τε­ρα κι ο ίδιος ο Παπαν­δρέ­ου, «ο πρό­ε­δρος της κυβερ­νή­σε­ως Γ. Παπαν­δρέ­ου και ο στρα­τη­γός Σκό­μπυ επι­βαί­νουν της πρώ­της ανοι­κτής αμά­ξης… συμ­φώ­νως προς το πρό­γραμ­μα ανήλ­θον πρώ­τον εις την Ακρό­πο­λιν, όπου ο πρω­θυ­πουρ­γός της απε­λευ­θε­ρώ­σε­ως !!! (σσ: τα θαυ­μα­στι­κά είναι του χατζή) ύψω­σε την ελλη­νι­κήν σημαί­αν, ζητω­κραυ­γά­σας υπέρ της αιω­νί­ας Ελλάδος».

Από την ακρό­πο­λη όλοι οι επί­ση­μοι κατευ­θύν­θη­καν στη μητρό­πο­λη. Έγι­νε δοξο­λο­γία, εκφω­νή­θη­καν λόγοι και μετά, σύμ­φω­να με το πρό­γραμ­μα, περ­νώ­ντας ανά­με­σα σε ένα τερά­στιο πλή­θος ανθρώ­πων, πήγαν στην πλα­τεία συντάγ­μα­τος, όπου θα εκφω­νού­σε ο παπαν­δρέ­ου τον πανη­γυ­ρι­κό της απε­λευ­θέ­ρω­σης και θα ανέ­πτυσ­σε την πολι­τι­κή της κυβέρ­νη­σης της εθνι­κής ενότητας.

Ο πρω­θυ­πουρ­γός πρό­σω­πο με πρό­σω­πο με το λαό

Ο Παπαν­δρέ­ου αρχί­ζει το λόγο του με μεγα­λό­στο­μες φράσεις.
Ασπα­ζό­με­θα την ιεράν γην της ελεύ­θε­ρης πατρί­δας μας… Οι βάρ­βα­ροι αφού εβε­βή­λω­σαν, επυρ­πό­λη­σαν και εδή­ω­σαν, επί τρία και ήμι­συ έτη, πιε­ζό­με­νοι πλέ­ον από την γενι­κήν συμ­μα­χι­κήν νίκην και την εθνι­κήν μας αντί­στα­σιν, τρέ­πο­νται εις φυγήν. Και η κυα­νό­λευ­κος κυμα­τί­ζει μόνη εις την ακρό­πο­λιν… από τα βάθη της ιστο­ρί­ας οι ελλη­νι­κοί αιώ­νες πανη­γυ­ρί­ζουν την επά­νο­δον της ελευ­θε­ρί­ας εις την αρχαί­αν πατρί­δαν της… από την επο­χή του Λιβά­νου δια­κη­ρύ­ξα­με ότι κύριος σκο­πός της κυβερ­νή­σε­ως είναι η εθνι­κή απε­λευ­θέ­ρω­σις και αποκατάστασις.

Το συμ­βό­λαιο του Λιβά­νου, το οποί­ον έχουν συνυ­πο­γρά­ψει όλα τα κόμ­μα­τα, ορί­ζει ως περιε­χό­με­νον του εθνι­κού μας προ­γράμ­μα­τος «την πλή­ρη ασφά­λεια των νέων συνό­ρων μας…» Οφεί­λο­μεν να απο­βλέ­πω­μεν δια το μέλ­λον εις την σοβα­ρά αύξη­σιν του εθνι­κού μας εισο­δή­μα­τος και ταυ­το­χρό­νως εις την δικαί­αν δια­νο­μήν του. το ιδε­ώ­δες μας είναι να πραγ­μα­το­ποι­ή­σε­ω­μεν συγ­χρό­νως και την οικο­νο­μι­κήν ευη­με­ρί­αν και την κοι­νω­νι­κήν δικαιο­σύ­νην…»

Ο λαός τον δια­κό­πτει. Φωνά­ζει «λαο­κρα­τία»! «Eθνι­κή νέμε­ση»! «Οι εθνο­προ­δό­τες στο λαό».
Ανή­συ­χος ο Παπαν­δρέ­ου, σκου­πί­ζο­ντας το ιδρω­μέ­νο πρό­σω­πό του, γυρί­ζει ικε­τευ­τι­κά προς το μέρος του Ζεύ­γου και του Ιωαν­νί­δη. Ο Ζεύ­γος κάνει χει­ρο­νο­μί­ες στο λαό και απαι­τεί ησυ­χία για να συνε­χί­σει τον προ­γραμ­μα­τι­κό του λόγο ο πρω­θυ­πουρ­γός. Επι­κρα­τεί ησυ­χία, για λίγο όμως. Και πάλι ο λαός ζητά­ει λαο­κρα­τία. Αντη­χεί το τρα­γού­δι: τόχου­με γρά­ψει βαθιά μες στην καρ­διά μας, λαο­κρα­τία κι όχι βασι­λιά. Τα χωνιά, οι τηλε­βό­ες της κατο­χής, δια­κό­πτουν συνε­χώς τον Παπαν­δρέ­ου. Ο Σκό­μπυ δεί­χνει φανε­ρό εκνευ­ρι­σμό και τότε ακού­στη­κε να λέει στον επι­τε­λάρ­χη του:
-Πρέ­πει να τελειώ­νου­με με αυτόν τον όχλο.

Ο Παπαν­δρέ­ου κατά­λα­βε πως η λαο­θά­λασ­σα στην πλα­τεία συντάγ­μα­τος δεν ήταν μία από τις γνω­στές προ­ε­κλο­γι­κές συγκε­ντρώ­σεις της προ­πο­λε­μι­κής επο­χής. Εδώ είχαν συγκε­ντρω­θεί λαϊ­κές μάζες πολι­τι­κά ανε­βα­σμέ­νες, οργα­νω­μέ­νες, που είχαν συνεί­δη­ση του έργου που είχαν επι­τε­λέ­σει και κατο­χύ­ρω­ση των κατα­κτή­σε­ών τους και λαο­κρα­τι­κό καθεστώς.

Ο Παπαν­δρέ­ου όμως δεν ήταν από κεί­νους που τα χάνουν εύκο­λα, αλλά ούτε είχε τα θάρ­ρος να έρθει αντι­μέ­τω­πος με τη θέλη­ση του λαού. Έπρε­πε να κρα­τη­θεί στην κυβέρ­νη­ση με κάθε τρό­πο. Δε διστά­ζει λοι­πόν, να υπο­σχε­θεί τα πάντα, για να καθη­συ­χά­σει τα πνεύ­μα­τα. Ο λαός ζητού­σε λαο­κρα­τία. Θα κάμω­μεν και λαο­κρα­τίαν απά­ντη­σε ο πρω­θυ­πουρ­γός της νίκης. Θύελ­λα χει­ρο­κρο­τη­μά­των και επευ­φη­μί­ες υπέρ της κυβέρ­νη­σης της εθνι­κής ενότητας.

Ο Παπαν­δρέ­ου που γοη­τεύ­ε­ται από τα παλα­μά­κια, προ­χω­ρεί ακό­μα παρα­πέ­ρα: πιστεύ­ο­μεν εις την λαο­κρα­τί­αν… Είναι πλέ­ον και­ρός, έπει­τα από την μακράν περί­ο­δον της δου­λεί­ας, όπως ο ελλη­νι­κός λαός, απηλ­λαγ­μέ­νος πάσης και υλι­κής και ψυχο­λο­γι­κής βίας, απο­φα­σί­σει κυριάρ­χως και διά το πολί­τευ­μα και διά το κοι­νω­νι­κόν καθε­στώς και διά την κυβέρ­νη­σιν της αρε­σκεί­ας του, καθώς επί­σης και διά τους δημο­τι­κούς και κοι­νο­τι­κούς άρχο­ντας του.

Δεν ημπο­ρού­με να προ­χω­ρού­με με τα τεκ­μή­ρια του παλαιού παρελ­θό­ντος, το οποί­ον ευλό­γως τίθε­ται υπό αμφι­σβή­τη­σιν… Το έθνος χρειά­ζε­ται ορι­στι­κόν πολί­τευ­μα και λαο­πρό­βλη­τον κυβέρ­νη­σιν, ώστε να ανα­λη­φθή μετά στα­θε­ρό­τη­τος η προ­σπά­θεια της μεγά­λης δημιουρ­γί­ας του μέλλοντος…

Θύελ­λα χει­ρο­κρο­τη­μά­των και επι­δο­κι­μα­σιών, κάλυ­ψαν τα τελευ­ταία λόγια του «πρω­θυ­πουρ­γού της απε­λευ­θέ­ρω­σης», όπως ο ίδιος ανύ­ψω­σε τον εαυ­τό του. Στην πλα­τεία Συντάγ­μα­τος κέρ­δι­σε μια μάχη ο Παπαν­δρέ­ου υπέρ της αντί­δρα­σης και των Άγγλων. Ο ίδιος όμως πέρα­σε στιγ­μές δύσκο­λες, που επέ­δρα­σαν στην ψυχο­λο­γία του και κυριαρ­χή­θη­κε από μια φοβία μπρο­στά στο λαό που θα εκδη­λω­θεί στην πρα­κτι­κή του με τη μορ­φή της διστα­κτι­κό­τη­τας, που προ­κα­λού­σε ανη­συ­χί­ες τόσο στην αντί­δρα­ση όσο και στους Άγγλους.

Κι ένα ετε­ρο­χρο­νι­σμέ­νο, επε­τεια­κό επι­μύ­θιο, παρα­μέ­νο­ντας στην ίδια οικο­γέ­νεια και την ίδια ημερομηνία.

18 Οκτώ­βρη 1981: ο υιός παπα­τζής δια­κη­ρύσ­σει την Αλλα­γή, την ετε­ρο­χρο­νι­σμέ­νη νίκη της Λαο­κρα­τί­ας και των ηττη­μέ­νων του εμφυ­λί­ου επί του «κρά­τους της Δεξιάς». Το βαθύ πρά­σι­νο “κρά­τος της αντι­δε­ξιάς” θα εκφυ­λί­σει συν­θή­μα­τα, θα εκμαυ­λί­σει συνει­δή­σεις, θα δια­λύ­σει το εργα­τι­κό κίνη­μα και θα ξεκι­νή­σει το ξήλω­μα των εργα­τι­κών κατα­κτή­σε­ων, ασκώ­ντας την πιο δεξιά πολι­τι­κή, που ούτε η ίδια η Δεξιά δε θα τολ­μού­σε να εφαρμόσει.