Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Rubén Martinez Villena, η ποίηση της Επανάστασης

Επι­μέ­λεια — Μετά­φρα­ση: Βαγ­γέ­λης Γονα­τάς //

Αβά­να, Κούβα

Η παρου­σιά­στρια Ορτέν­σια Λάμαρ, μια σχε­δόν ξεχα­σμέ­νη σήμε­ρα συγ­γρα­φέ­ας, ντυ­νό­ταν μοντέρ­να, αν και όχι τόσο προ­κλη­τι­κά όπως την συμ­βού­λευαν τα περιο­δι­κά και το πανε­πι­στή­μιο. Η τότε έδρα της Ακα­δη­μί­ας Επι­στη­μών είχε στο­λι­στεί με σημαί­ες της Ουρου­γουά­ης και της Κού­βας. Ήταν μια τιμη­τι­κή εκδή­λω­ση  για την επί­σης σχε­δόν ξεχα­σμέ­νη σήμε­ρα, συγ­γρα­φέα Παου­λί­να Λού­ι­σι.  Ήταν 18 Μάρ­τη του 1923.

Η παρου­σιά­στρια κάλε­σε στο βήμα τον κεντρι­κό ομι­λη­τή, τον Ερά­σμο Ρεγουιε­φιέ­ρος. Η φήμη του προ­έρ­χο­νταν από 14 δια­λέ­ξεις για ένα θεα­τρι­κό έργο που είχε γρά­ψει (Η Θυσία)  καθώς και από διά­φο­ρες  σκο­τει­νές επι­χει­ρή­σεις στις οποί­ες είχε εμπλα­κεί σαν υπουρ­γός  Δικαιο­σύ­νης, μαζί με τον Πρό­ε­δρο της δημο­κρα­τί­ας. Επί­σης ήταν εκεί δεκα­πέ­ντε νέοι οι οποί­οι  σηκώ­θη­καν όρθιοι, όταν ο διε­φθαρ­μέ­νος αξιω­μα­τού­χος είχε δια­σχί­σει ήδη τη μισή από­στα­ση  προς το βήμα, περι­μέ­νο­ντας να τον επευ­φη­μή­σουν οι παρατρεχάμενοι.

Συνέ­βη ακρι­βώς το αντί­θε­το. Ένας νέος ξαν­θός, αδύ­να­τος, λιτή φυσιο­γνω­μία, με καθα­ρή και δια­πε­ρα­στι­κή ματιά – όπως τον περιέ­γρα­ψε ο τύπος της επο­χής- ‚είπε: […] Ας μας συγ­χω­ρή­σει η επι­φα­νής συγ­γρα­φέ­ας  η οποία δικαί­ως τιμά­ται σε αυτήν την εκδή­λω­ση. Δια­δη­λώ­νου­με ενά­ντια στον διε­φθαρ­μέ­νο αξιω­μα­τού­χο, ο οποί­ος προ­τί­μη­σε να δώσει υψη­λά προ­νό­μια σε φίλο του, από το να υπε­ρα­σπί­σει τα εθνι­κά συμ­φέ­ρο­ντα. Λυπού­μα­στε πολύ που ο κύριος  Ρεγουιε­φιέ­ρος βρί­σκε­ται εδώ. Γι αυτό είμα­στε υπο­χρε­ω­μέ­νοι να δια­μαρ­τυ­ρη­θού­με και αποχωρούμε”.

To ακρο­α­τή­ριο έμει­νε άφω­νο, μετα­ξύ σοκ και έκπλη­ξης. Ο Ρεγουιε­φιέ­ρος  κρέ­μα­σε τα χέρια, σαν τον μπο­ξέρ που έχει δεχτεί πολ­λα­πλά χτυ­πή­μα­τα. Επι­κρά­τη­σε νεκρι­κή σιγή, καθώς οι 15 νέοι εγκα­τέ­λει­παν τον χώρο για να κατευ­θυν­θούν στη σύντα­ξη ενός περιο­δι­κού για να αφή­σουν το κεί­με­νο της δια­μαρ­τυ­ρί­ας τους. Δεν υπό­γρα­ψαν όλοι το ντο­κου­μέ­ντο, που αργό­τε­ρα θα ονο­μά­ζο­νταν “Η Δια­μαρ­τυ­ρία των Δεκα­τριών”. Ο ξαν­θός νεα­ρός έβα­λε απο­φα­σι­στι­κά σε αυτό το όνο­μά του: Rubén Martinez Villena.

ruben2

Αν και αυτή ήταν η πρώ­τη του εμφά­νι­ση στην πολι­τι­κή ζωή της χώρας, ήταν ήδη αρκε­τά γνω­στός στον τύπο και στην λογο­τε­χνία, από τα ποι­ή­μα­τά του. Aρκε­τά από αυτά (Διά­σω­ση του Σαν­γκι­λί, Χιμα­γουα­γιού, Μάξι­μο Γκό­μες) είχαν φιλο­ξε­νη­θεί στις σελί­δες σημα­ντι­κών εντύ­πων. Το 1923 έγι­ναν γνω­στές  ποι­η­τι­κές ανθο­λο­γί­ες του όπως, Η άυπνη ματιά  και Ο Γίγα­ντας, μετα­ξύ άλλων. Όμως, πέρα από τους στί­χους του, ενδια­φε­ρό­ταν ήδη για την κατά­κτη­ση όλης της κοι­νω­νι­κής δικαιοσύνης.

Μέσω της φιλί­ας του με τον Χού­λιο Αντό­νιο Μέγια, η σκέ­ψη του ριζο­σπα­στι­κο­ποι­ή­θη­κε και συνερ­γά­στη­κε κατ ευθεί­αν μαζί του, στην δημιουρ­γία του Λαϊ­κού Πανε­πι­στη­μί­ου Χοσέ Μαρ­τί  και στην ίδρυ­ση της Αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κής Ένω­σης Κού­βας. Το 1927 το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα της  Κού­βας τον έκα­νε δεκτό ως μέλος του. Βρι­σκό­ταν στο νοσο­κο­μείο με οξεία πνευ­μο­νία, όταν έλα­βε την είδηση.

Ο επα­να­στά­της Φάμπιο Γκρο­μπάρτ, τον γνώ­ρι­σε εκεί­νες τις μέρες. Μετά από χρό­νια θα έγρα­φε: “Χλω­μός και αδύ­να­τος, ο Ρου­μπέν μας υπο­δέ­χτη­κε με αγά­πη. Με τα μάτια του, των οποί­ων η έκφρα­ση εξέ­πε­μπε εξυ­πνά­δα, ειλι­κρί­νεια και τρυ­φε­ρό­τη­τα και  το λεπτό του χαμό­γε­λο, μερι­κές φορές λυπη­μέ­νο, ήξε­ρε να κατα­κτά την συμπά­θεια και την εμπι­στο­σύ­νη όλων όσων τον είχαν γνω­ρί­σει πριν[…] Είχε κάτι που οι εργά­τες αισθά­νο­νταν καλά δίπλα του και τον θεω­ρού­σαν δικό τους. Αυτό το κάτι ήταν η εξαι­ρε­τι­κή του σεμνό­τη­τα, ο βαθύς του ανθρω­πι­σμός, η ειλι­κρί­νεια των αισθη­μά­των του για τους άλλους και η έμφυ­τη αίσθη­ση απόρ­ρι­ψης κάθε είδους αδικίας”.

Ο Ρου­μπέν, ποτέ δεν ανέ­λα­βε τα καθή­κο­ντα του γενι­κού γραμ­μα­τέα του κόμ­μα­τος, όμως μετα­τρά­πη­κε στον φυσι­κό του ηγέ­τη, ιδιαί­τε­ρα μετά τον θάνα­το του Μέγια. Έβα­λε την σφρα­γί­δα του στην ριζι­κή αλλα­γή του εργα­τι­κού και κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος, όπως απέ­δει­ξε η γενι­κή απερ­γία στις 20 Μάρ­τη του 1930, που παρέ­λυ­σε την χώρα για πάνω από 24 ώρες και αυτή του Αυγού­στου του 1933, απο­φα­σι­στι­κή για την πτώ­ση της δικτα­το­ρί­ας του Ματσάδο.

ruben3

Η κηδεία του Rubén Martinez Villena, στην Αβάνα

Βαριά άρρω­στος, νοση­λευό­με­νος στο σανα­τό­ριο La Esperanza, o Ρου­μπέν πήρε δρα­στή­ρια μέρος σε όλη την προ­ε­τοι­μα­σία και τις δια­δι­κα­σί­ες του 4ου Εθνι­κού Συνέ­δριου Εργα­τών για τη Συν­δι­κα­λι­στι­κή Ενό­τη­τα (Γενά­ρης 1934).  Στις οξεί­ες κρί­σεις δύσπνοιας, αντι­δρού­σε μόνο με αυξα­νό­με­νες δόσεις φαρ­μά­κου. Ωστό­σο, αστειευό­ταν με τις νοσο­κό­μες και ζητού­σε συγνώ­μη  για την ενό­χλη­ση που τους προ­κα­λού­σε. Δέχτη­κε ακό­μη και να φάει ένα φρούτο.

Η τελευ­ταία κρί­ση τον χτύ­πη­σε τα χαρά­μα­τα της 16ης Γενά­ρη του 1934. Είχε συμπλη­ρώ­σει μόλις τα 34 του χρό­νια. Χιλιά­δες κου­βα­νοί, ξεχνώ­ντας  ιδε­ο­λο­γι­κές  δια­φο­ρές,  τον τίμη­σαν και παρα­βρέ­θη­καν στην κηδεία του.

 

(por Pedro Antonio Garcia)

granmmaΠηγή (στα ισπα­νι­κά): Granma

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο