Τα διατάγματα της Παρισινής Κομμούνας

Επι­μέ­λεια: Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Ο Μαρξ στο έργο του «Ο εμφύ­λιος πόλε­μος στη Γαλ­λία», έγρα­ψε χαρα­κτη­ρι­στι­κά: «Ηταν η πρώ­τη επα­νά­στα­ση με την οποία η εργα­τι­κή τάξη ανα­γνω­ρί­στη­κε ανοι­χτά, σαν η μόνη τάξη που ήταν ακό­μα ικα­νή για κοι­νω­νι­κή πρωτοβουλία».

Ο μεγα­λειώ­δης ηρω­ι­σμός ανδρών, γυναι­κών, ακό­μα και παι­διών, στην πρώ­τη εργα­τι­κή έφο­δο για την κατάρ­γη­ση της καπι­τα­λι­στι­κής εκμε­τάλ­λευ­σης, που έδω­σαν απλό­χε­ρα τη ζωή τους για μια νέα κοι­νω­νία, η εμπει­ρία της Παρι­σι­νής Κομ­μού­νας, καθώς και τα διδάγ­μα­τα από τη δρά­ση στις 72 μέρες (18 Μάρ­τη έως 28 Μάη 1871) της πρώ­της εργα­τι­κής εξου­σί­ας στον κόσμο, παρα­μέ­νουν επίκαιρα.

Στις  ημέ­ρες της ύπαρ­ξης της η Κομ­μού­να πραγ­μα­το­ποιεί πρω­τό­γνω­ρες μεταρ­ρυθ­μί­σεις που ως τότε έμε­ναν στη σφαί­ρα της θεω­ρί­ας και κάνει φανε­ρό πως το περιε­χό­με­νο της εξου­σί­ας της είναι τελεί­ως δια­φο­ρε­τι­κό απ΄ ό,τι είχε γνω­ρί­σει ως τότε η ανθρω­πό­τη­τα. Στο σημε­ρι­νό σημεί­ω­μα θα ανα­φερ­θού­με επι­γραμ­μα­τι­κά σ’αυτό, συχνά άγνω­στο στους πολ­λούς κομ­μά­τι της ύπαρ­ξης και δρά­σης της.

ΤΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΑΣ

Τα παρα­θέ­του­με σε συνέ­χεια κατά χρο­νο­λο­γι­κή σειρά:
29 Μάρτη :

α) Κατάρ­γη­ση της υπο­χρε­ω­τι­κής στρα­τιω­τι­κής θητεί­ας και του τακτι­κού στρα­τού. Δημιουρ­γία Εθνο­φρου­ράς, που απο­τε­λεί­το από «όλους τους ικα­νούς άνδρες».

β) Καθιέ­ρω­ση του ασυμ­βί­βα­στου ανά­με­σα στη θέση στις γραμ­μές της Κομ­μού­νας και στις γραμ­μές των οπα­δών των Βερσαλλιών.

γ) Απα­γό­ρευ­ση των εξώ­σε­ων για τρεις μήνες και επι­στρο­φή του ενοι­κί­ου του Μάρτη.

δ) Απα­γό­ρευ­ση των πωλή­σε­ων ενε­χυ­ρια­σμέ­νων αντικειμένων.
30 Μάρ­τη: Αφο­πλι­σμός των «νομι­μο­φρό­νων» Εθνοφρουρών.
2 Απρί­λη : Καθιε­ρώ­νε­ται η δημό­σια και δωρε­άν παι­δεία και «έτσι όχι μόνο η εκπαί­δευ­ση έγι­νε προ­σι­τή σε όλους, μα και η ίδια η επι­στή­μη ελευ­θε­ρώ­θη­κε από τα δεσμά που της είχαν επι­βά­λει η ταξι­κή πρό­λη­ψη και η κυβερ­νη­τι­κή εξου­σία» (Κ. ΜΑΡΞ-Εμφύ­λιος Πόλε­μος στη Γαλ­λία). Κατάρ­γη­ση των τυχε­ρών παιχνιδιών.
3 Απρί­λη : Χωρι­σμός της Εκκλη­σί­ας από το κρά­τος — κατάρ­γη­ση του εκκλη­σια­στι­κού προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού — εθνι­κο­ποί­η­ση εκκλη­σια­στι­κών ακινήτων.
4 Απρί­λη: Επι­κύ­ρω­ση της εκλο­γής του Γερ­μα­νού Leo Frankel στην Κομ­μού­να — Δια­κή­ρυ­ξη παγκο­σμιό­τη­τας της τελευ­ταί­ας: Εφ’ όσον η σημαία της Κομ­μού­νας είναι η σημαία της Παγκό­σμιας Δημο­κρα­τί­ας, οι ξένοι μπο­ρούν να κατα­λά­βουν θέση σ’ αυτήν.

6 Απρί­λη:

α) Δημό­σια κατα­στρο­φή της λαιμητόμου

β) Καθιέ­ρω­ση του μέτρου των αντι­ποί­νων ενά­ντια στους αντε­πα­να­στά­τες και του θεσμού της ομηρίας.

9 Απρί­λη : Απε­λευ­θέ­ρω­ση όσων κρα­του­μέ­νων κρα­τού­νται χωρίς κατηγορία.
12 Απρί­λη  : Κατάρ­γη­ση των διώ­ξε­ων για δια­μαρ­τυ­ρία γραμματίων.
15 Απρί­λη : Καθιέ­ρω­ση της δημο­σιό­τη­τας των συνε­δριά­σε­ων της Κομμούνας.
16 Απρί­λη : Δημιουρ­γία επι­τρο­πής για την κατα­γρα­φή των επι­χει­ρή­σε­ων που εγκα­τέ­λει­ψαν οι ιδιο­κτή­τες τους και για την απο­κα­τά­στα­ση της λει­τουρ­γί­ας τους, σε συνερ­γα­σία με τους εργα­ζό­με­νους. Δηλα­δή όλα τα εγκα­τα­λε­λειμ­μέ­να εργα­στή­ρια παρα­δί­δο­νται στους εργά­τες και λει­τουρ­γούν σε συνε­ται­ρι­στι­κή βάση
20 Απρί­λη  : Απα­γό­ρευ­ση νυκτε­ρι­νής εργα­σί­ας μισθω­τών αρτο­ποιών. Επί­σης καταρ­γεί­ται και η επι­βο­λή προ­στί­μων από τους εργο­δό­τες με τη μορ­φή μειώ­σε­ων του ημερομίσθιου.

26 Απρί­λη:

α) Ολο­κλη­ρω­τι­κή κατάρ­γη­ση των προ­νο­μί­ων των δημο­σί­ων υπαλ­λή­λων — Καθο­ρι­σμός νόμι­μης αμοι­βής τους.

β) Διο­ρι­σμός επι­τρο­πής για τη δημιουρ­γία «Ελεύ­θε­ρων Πανεπιστημίων».

γ) Διο­ρι­σμός επι­τρο­πής για την ανα­διορ­γά­νω­ση των πολι­τι­κών δικα­στη­ρί­ων με βάση το καθο­λι­κό εκλο­γι­κό δικαίωμα.

27 Απρί­λη :

α) Ολο­κλη­ρω­τι­κή κατάρ­γη­ση ποι­νι­κής και αστι­κής δικαιο­δο­σί­ας των επι­χει­ρη­μα­τιών στους τόπους δου­λειάς. — Κατάρ­γη­ση δικαιώ­μα­τος προ­στί­μων. — Επι­στρο­φή όσων είχαν εισπραχθεί.

β) Καθιέ­ρω­ση της ασυ­λί­ας των ξένων ενά­ντια στις κατασχέσεις.
28 Απρίλη :

α) Κατάρ­γη­ση της διά­κρι­σης «νομί­μων» και «μη νομί­μων» συζύ­γων των Εθνο­φρου­ρών στην είσπρα­ξη του επι­δό­μα­τος των οικο­γε­νειών τους.

β) Διο­ρι­σμός επι­τρο­πής για την ανα­διορ­γά­νω­ση της εκπαί­δευ­σης. — Καθιέ­ρω­ση της δωρε­άν παιδείας.

γ) Μέτρα για την κατα­πο­λέ­μη­ση της πορ­νεί­ας και την προ­στα­σία των πορνών.
4 Μάη : Κατάρ­γη­ση των πολι­τι­κών και επαγ­γελ­μα­τι­κών όρκων.
7 Μάη :

α) Κατα­στρο­φή του Παρεκ­κλη­σί­ου για τον Εξα­γνι­σμό για την εκτέ­λε­ση του Λου­δο­βί­κου του 16ου.

β) Δωρε­άν επι­στρο­φή όλων των αντι­κει­μέ­νων αξί­ας κάτω των 20 φρά­γκων που είχαν ενε­χυ­ρια­στή μετά τις 25 Απρί­λη 1871.

Και η κρι­τι­κή τους από τον Β.Ι ΛΕΝΝ

1.«…Δυο όμως λάθη κατά­στρε­ψαν τους καρ­πούς της λαμπρής νίκης. Το προ­λε­τα­ριά­το στα­μά­τη­σε στη μέση του δρό­μου: Αντί να αρχί­σει την «απαλ­λο­τρί­ω­ση των απαλ­λο­τριω­τών», παρα­σύρ­θη­κε από το όνει­ρο να εγκα­θι­δρύ­σει ανώ­τε­ρη Δικαιο­σύ­νη σε μια χώρα που να την ενώ­νει το πανε­θνι­κό καθή­κον. Δεν κατέ­λα­βε, λ.χ., τέτοια ιδρύ­μα­τα, σαν την Τρά­πε­ζα, οι θεω­ρί­ες των πρου­ντο­νι­στών για «δίκαιη ανταλ­λα­γή» κτλ. επι­κρα­τού­σαν ακό­μα ανά­με­σα στους σοσια­λι­στές. Το δεύ­τε­ρο λάθος είναι η υπερ­βο­λι­κή μεγα­λο­ψυ­χία του προ­λε­τα­ριά­του: Έπρε­πε να εξο­ντώ­σει τους εχθρούς του. Απε­να­ντί­ας, το προ­λε­τα­ριά­το του Παρι­σιού προ­σπα­θού­σε να επι­δρά­σει ηθι­κά επά­νω τους, περι­φρό­νη­σε τη σημα­σία των καθα­ρά πολε­μι­κών ενερ­γειών στον εμφύ­λιο πόλε­μο και, αντί να στε­φα­νώ­σει τη νίκη του στο Παρί­σι με απο­φα­σι­στι­κή επί­θε­ση ενά­ντια στις Βερ­σαλ­λί­ες, αργο­πό­ρη­σε κι έδω­σε στην κυβέρ­νη­ση των Βερ­σαλ­λιών τον και­ρό να συγκε­ντρώ­σει τις σκο­τει­νές δυνά­μεις και να προ­ε­τοι­μα­στεί για τη ματω­μέ­νη εβδο­μά­δα του Μάη.

Παρ’ όλα όμως τα λάθη της, η Κομ­μού­να απο­τε­λεί το πιο υψη­λό παρά­δειγ­μα του πιο περί­λα­μπρου προ­λε­τα­ρια­κού κινή­μα­τος του ΧΙΧ αιώ­να….»( ΑΠΑΝΤΑ ΛΕΝΙΝ, τόμος 16ος, σελ. 475–478, εκδό­σεις «Σύγ­χρο­νη Εποχή»)

2.«…Παρ’ όλα αυτά, παρά τις μη ευνοϊ­κές αυτές συν­θή­κες, παρά την σύντο­μή της ύπαρ­ξη, η Κομ­μού­να κατά­φε­ρε να προ­ά­γει ορι­σμέ­να μέτρα τα οποία είναι επαρ­κή για να χαρα­κτη­ρί­σουν την πραγ­μα­τι­κή της σημα­σία και τους στό­χους της. Η Κομ­μού­να κατήρ­γη­σε τον επαγ­γελ­μα­τι­κό στρα­τό, αυτό το τυφλό όπλο στα χέρια της άρχου­σας τάξης, και όπλι­σε όλο τον λαό. Δια­κή­ρυ­ξε τον χωρι­σμό κρά­τους και εκκλη­σί­ας, κατήρ­γη­σε τις κρα­τι­κές πλη­ρω­μές στα θρη­σκευ­τι­κά σώμα­τα (πχ, τους κρα­τι­κούς μισθούς για τους ιερείς), έκα­νε την λαϊ­κή εκπαί­δευ­ση καθα­ρά κοσμι­κή, και με τον τρό­πο αυτό κατά­φε­ρε ένα τερά­στιο πλήγ­μα στους αστυ­νό­μους με τα ράσα. Στην καθα­ρά κοι­νω­νι­κή σφαί­ρα, η Κομ­μού­να κατά­φε­ρε πολύ λίγα, αλλά και αυτά τα λίγα απο­κα­λύ­πτουν, παρ’ όλα αυτά, τον χαρα­κτή­ρα της ως λαϊ­κής εργα­τι­κής κυβέρ­νη­σης. Απα­γο­ρεύ­τη­κε η νυχτε­ρι­νή δου­λειά στα αρτο­ποιεία· καταρ­γή­θη­κε το σύστη­μα των προ­στί­μων, το οποίο αντι­προ­σώ­πευε την νομι­μο­ποι­η­μέ­νη ληστεία των εργα­τών. Τέλος, υπήρ­χε η διά­ση­μη δια­τα­γή όλα τα εργο­στά­σια και εργα­στή­ρια που εγκα­τα­λεί­φθη­καν ή έκλει­σαν απ’ τους ιδιο­κτή­τες τους να παρα­δο­θούν στον έλεγ­χο εργα­τι­κών ενώ­σε­ων ώστε να ξαναρ­χί­σουν αυτές την εργα­σία. Επί­σης, σαν για να δώσει έμφα­ση στον χαρα­κτή­ρα της ως πραγ­μα­τι­κά δημο­κρα­τι­κής, προ­λε­τα­ρια­κής κυβέρ­νη­σης, η Κομ­μού­να ανα­κή­ρυ­ξε πως οι μισθοί όλων των αξιω­μα­τού­χων της διοί­κη­σης και της κυβέρ­νη­σης, ανε­ξαρ­τή­τως βαθ­μού, δεν θα πρέ­πει να υπερ­βαί­νουν τους φυσιο­λο­γι­κούς μισθούς ενός εργά­τη, και σε καμία περί­πτω­ση τα 6.000 φρά­γκα τον χρό­νο (ή λιγό­τε­ρα από 200 ρού­βλια το μήνα).Όλα αυτά τα μέτρα έδει­ξαν ξεκά­θα­ρα ότι η Κομ­μού­να ήταν θανά­σι­μη απει­λή για τον παλιό κόσμο που εδραιώ­θη­κε στην υπο­δού­λω­ση και την εκμε­τάλ­λευ­ση του λαού. ..»( ΑΠΑΝΤΑ ΛΕΝΙΝ, τόμος 20ός, σελ. 224 – 229, εκδό­σεις «Σύγ­χρο­νη Εποχή»)

Αλέκος Χατζηκώστας

Δημο­σιο­γρά­φος και εκδό­της της εφη­με­ρί­δας «Η Άλλη Άπο­ψη της Ημα­θί­ας» και του alli-apopsi.gr. Άρθρα του έχουν δημο­σιευ­τεί σε εφη­με­ρί­δες, περιο­δι­κά και site εδώ και δεκα­ε­τί­ες, ενώ έχει συμ­με­τά­σχει με ειση­γή­σεις σε μια σει­ρά ιστο­ρι­κά συνέ­δρια και ημε­ρί­δες. Έχει εκδώ­σει 9 βιβλία και συμ­με­τέ­χει σε συλ­λο­γι­κούς τόμους.