Tupac Amaru ΙΙ, o ηγέτης της μεγαλύτερης εξέγερσης ιθαγενών στη Λατινική Αμερική

Επι­μέ­λεια: Βαγ­γέ­λης Γονα­τάς //

Στις 19 Μαρ­τί­ου 1738, γεν­νή­θη­κε στην Κάνας του Περού, ο José Gabriel Condorcanqui, περου­βια­νός επα­να­στά­της, από­γο­νος των Ίνκας, τρι­σέγ­γο­νος του τελευ­ταί­ου ένδο­ξου ηγε­μό­να των Ίνκας Tupac Amaru (I) που πέθα­νε το 1572.

Σπού­δα­σε στους Ιησουί­τες ( Colegio San Francisco de Borja ) και έκα­νε περιου­σία ασχο­λού­με­νος με τις μετα­φο­ρές, την εξό­ρυ­ξη και τη γεωρ­γία, και εξ αυτού από­κτη­σε κύρος ανά­με­σα στους ινδιά­νους και τους μιγά­δες το οποίο του επέ­τρε­ψε να ηγη­θεί της μεγα­λύ­τε­ρης εξέ­γερ­σης ιθα­γε­νών ενά­ντια στις ισπα­νι­κές αρχές του Περού το 1780, οργα­νώ­νο­ντας έναν στρα­τό από 6.000 ινδιάνους.

Με τον αγώ­να του ενά­ντια στους φόρους, τα υπο­χρε­ω­τι­κά δάνεια, τις αυθαι­ρε­σί­ες και κατα­χρή­σεις των ισπα­νών δικα­στών, ήταν ο πρώ­τος που απαί­τη­σε την απε­λευ­θέ­ρω­ση της Αμε­ρι­κής από κάθε ξένη κυριαρ­χία και στις 16 Νοέμ­βρη του 1780 θέσπι­σε μετα­ξύ άλλων διά­ταγ­μα για την κατάρ­γη­ση της δου­λεί­ας των νέγρων, για πρώ­τη φορά στην ήπειρο.

Ο Condorcanqui πήρε το όνο­μα του προ­γό­νου του Tupac Amaru, και έγι­νε γνω­στός ως Tupac Amaru II, που έγι­νε σύμ­βο­λο της εξέ­γερ­σης κατά των ισπα­νών κατακτητών.

Το πρώ­το στρα­τιω­τι­κό από­σπα­σμα που στάλ­θη­κε για να κατα­στεί­λει την εξέ­γερ­ση ηττή­θη­κε από τον Tupac Amaru, o oποί­ος στη συνέ­χεια στρά­φη­κε προς την πόλη Cuzco, τότε πρω­τεύ­ου­σα του Περού αλλά απο­κρού­στη­κε από τα ισπα­νι­κά στρατεύματα.

Μετά από αυτό ο Agustín de Jáuregui, ο (ισπα­νός) αντι­βα­σι­λέ­ας του Περού έστει­λε κατά του Tupac Amaru στρα­τό 17.000 ανδρών ενώ παράλ­λη­λα έκα­νε κάποιες παρα­χω­ρή­σεις στους ινδιά­νους, με στό­χο να απο­θαρ­ρύ­νει την εξέ­γερ­ση. Θεσμο­θέ­τη­σε π.χ, μια ειδι­κή αίθου­σα ακρο­ά­σε­ων όπου εξε­τά­ζο­νταν οι καταγ­γε­λί­ες των ιθα­γε­νών, με στό­χο να περιο­ρί­σει την εξου­σία των δικαστών.

Αυτή η τακτι­κή απέ­δω­σε και οδή­γη­σε στην πτώ­ση του Tupac Amaru, που αφού ηττή­θη­κε στην μάχη Checacupe (1781), παρα­δό­θη­κε από κάποιους δικούς του στους ισπα­νούς, οι οποί­οι τον οδή­γη­σαν στην πρω­τεύ­ου­σα Cuzco, όπου τον δίκα­σαν και την εκτέλεσαν.

Ο ισπα­νός αντι­βα­σι­λέ­ας αφού τον υπο­χρέ­ω­σε να παρα­κο­λου­θή­σει την εκτέ­λε­ση ολό­κλη­ρης της οικο­γέ­νειάς του, διέ­τα­ξε για παρα­δειγ­μα­τι­σμό τον δια­με­λι­σμό του (και τελι­κά τον απο­κε­φα­λι­σμό του) και έστει­λε κάθε ένα κομ­μά­τι από το σώμα του στα χωριά της περιο­χής των ανταρ­τών, με σκο­πό να κατα­στεί­λει την εξέ­γερ­ση. Η οποία όμως, συνε­χί­στη­κε για κάποιο χρο­νι­κό διά­στη­μα ακό­μη υπό την ηγε­σία ενός ξαδέρ­φου και ενός ανι­ψιού του Tupac Amaru και οδή­γη­σε τελι­κά σε κάποιες μικρές μεταρρυθμίσεις.

Ωστό­σο η μεγα­λύ­τε­ρη εξέ­γερ­ση ιθα­γε­νών της ηπεί­ρου ενέ­πνευ­σε για πολ­λά χρό­νια μετά τα κινή­μα­τα στη Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή. Στο Περού, το κομ­μου­νι­στι­κής ανα­φο­ράς Επα­να­στα­τι­κό Κίνη­μα ΤΟΥΠΑΚ ΑΜΑΡΟΥ (Túpac Amaru Revolutionary Movement-TARM) που έδρα­σε τη δεκα­ε­τία του 80, πήρε το όνο­μά του από τον ιθα­γε­νή ηγέ­τη. Η τελευ­ταία του ενέρ­γεια ήταν η κατά­λη­ψη το 1996 της ιαπω­νι­κής Πρε­σβεί­ας στο Περού και η κρά­τη­ση για πάνω από τέσ­σε­ρεις μήνες 72 αιχ­μα­λώ­των, που έλη­ξε με την εισβο­λή και εκτέ­λε­ση των μαχη­τών του TARM.

Όμως και το κίνη­μα Tupamaros που ιδρύ­θη­κε τη δεκα­ε­τία του 60 στην Ουρου­γουάη, από το οποίο προ­ήλ­θε το σημε­ρι­νό “Ευρύ Μέτω­πο” που κυβερ­νά σήμε­ρα τη χώρα, τίμη­σε τον ιθα­γε­νή ηγέ­τη δίνο­ντας το όνο­μά του στην οργάνωση.