Αφιέρωμα στον παπά μαχητή του ΔΣΕ, παπα-Κυριάκο Ταμουρίδη

Γρά­φει ο Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Για τον παπά αντάρ­τη του ΔΣΕ – τον μονα­δι­κό – έχου­με ξανα­μι­λή­σει μετα­φέ­ρο­ντας τη μαρ­τυ­ρία του λοχα­γού του ΔΣΕ Λύσαν­δρου Ταμου­ρί­δη, όπως την κατέ­θε­σε στο βιβλίο του «Απ’ τον Όλυ­μπο στο Γράμ­μο». Αμέ­σως μετά φίλος του περιο­δι­κού μας επι­σή­μα­νε την ύπαρ­ξη βιβλί­ου της κόρης του παπα-Κυριά­κου, Τασού­λας, όπου κατα­θέ­τει όσα η ίδια έμα­θε για τον πατέ­ρα της.

Η Τασού­λα Ταμου­ρί­δου δεκα­πε­ντά­χρο­νη και αφού τη διώ­ξαν από το Γυμνά­σιο, εξαι­τί­ας της δρά­σης του πατέ­ρα της και να ξεφύ­γει από το κύμα τρο­μο­κρα­τί­ας  κατα­τά­χτη­κε στο ΔΣΕ. Τη συνέ­λα­βαν 1947 κατά τις εκκα­θα­ρι­στι­κές επι­χει­ρή­σεις στην περιο­χή του Ολύ­μπου. Πέρα­σε στη συνέ­χεια από τις φυλα­κές Λάρι­σας, Τρι­κά­λων και «Αβέ­ρωφ».

Όταν συνέ­λα­βαν και εκτέ­λε­σαν τον πατέ­ρα της η Τασού­λα ήταν πολι­τι­κή κρα­τού­με­νη στις φυλα­κές «Αβέ­ρωφ». Όλα όσα έζη­σε η Τασού­λα Ταμου­ρί­δου – Μωυ­σί­δου τα κατέ­θε­σε στο βιβλίο της «Η δια­δρο­μή μας ζωής». Την ευχα­ρι­στού­με για το αντί­τυ­πο που έφτα­σε στα χέρια μας.

***

Ο Κυριά­κος Ταμου­ρί­δης ήρθε νέος με την οικο­γέ­νειά του, και όλο το χωριό, στην Ελλά­δα από τον Καύ­κα­σο το 1920. Ήταν ήδη δάσκα­λος.  Στο ταξί­δι τους απο­δε­κά­τι­σε η  ελο­νο­σία. Από τα 14 αδέλ­φια μόνο αυτός και ένας αδελ­φός του επέ­ζη­σαν. Μετά από ένα χρό­νο παρα­μο­νής των προ­σφύ­γων στη Θεσ­σα­λο­νί­κη, βρή­καν έναν τόπο που έμοια­ζε σε αυτόν του χωριού τους στον Καύ­κα­σο και έφτια­ξαν ένα νέο χωριό, την Ολυ­μπιά­δα στους πρό­πο­δες του Ολύ­μπου, στην επαρ­χία Ελασσόνας.

Εκεί έφτια­ξε την οικο­γέ­νειά του, στην αρχή δού­λευε ως δάσκα­λος  και λίγο αργό­τε­ρα χει­ρο­το­νή­θη­κε παπάς.

Σαν ήρθε η Κατο­χή ΕΑΜί­της ο παπα-Κυριά­κος πρω­το­πό­ρος στη μάχη της αλλη­λεγ­γύ­ης. Να μην πει­νά­σει κανείς. Μαζί με το δεσπό­τη Κοζά­νης Ιωα­κείμ οργα­νώ­νει τον κόσμο στο ΕΑΜ. Με τους πύρι­νους λόγους του στις εκκλη­σί­ες ξεσή­κω­νε τον κόσμο. Του δώσα­νε το προ­σω­νύ­μιο Παπαφλέσας.

Μετά την Κατο­χή, όσοι αγω­νί­στη­καν για τη λευ­τε­ριά δεν τη χάρη­καν για πολύ. Ξεσπά το κύμα τρο­μο­κρα­τία. Και στα χωριά της Ελασ­σό­νας η συμ­μο­ρία του Σούρ­λα σπέρ­νει τον τρό­μο. Ο παπα-Κυριά­κος με αίτη­σή του μετα­τί­θε­ται στην Τσα­ρι­τσά­νη, για να προ­στα­τέ­ψει την οικο­γέ­νειά του. Όμως και εκεί η αντί­δρα­ση δεν τον αφή­νει ήσυ­χο. Μια Κυρια­κή αρχές του 1947 τον περι­μέ­νουν έξω από την εκκλη­σία μετά τη λει­τουρ­γία να τον συλ­λά­βουν. Χωρια­νοί το φυγα­δεύ­ουν και ο παπα-Κυριά­κος βγαί­νει στο βου­νό, στα τμή­μα­τα του ΔΣΕ στον Όλυ­μπο, πολι­τι­κός επίτροπος.

Τον πιά­σα­νε τον παπα-Κυριά­κο στις 8 Απρί­λη 1948 στην Ασπρο­κλη­σιά, μετα­ξύ Δεσκά­της και Γρε­βε­νών, βαριά τραυ­μα­τι­σμέ­νο στη δεξιά πλευ­ρά του σώμα­τός του. Στην ομά­δα του, που έπε­σε σε ενέ­δρα ήταν και η μικρή του κόρη Μαγδα­λη­νή και η γυναί­κα του.

Βαριά τραυ­μα­τι­σμέ­νο τον παπα-Κυριά­κο τον μετα­φέ­ρα­νε στην πόλη των Τρι­κά­λων και τον περι­φέ­ρα­νε στους δρό­μους προς παρα­δειγ­μα­τι­σμό.  Ηταν σε αφα­σία μέρες ολό­κλη­ρες ο παπάς. Τρεις μέρες αργό­τε­ρα συνέ­λα­βαν και την κόρη του Μαγδα­λη­νή και αυτή τραυ­μα­τι­σμέ­νη. Πατέ­ρα και κόρη τους μετέ­φε­ραν στο νοσο­κο­μείο Λάρι­σας και από εκεί στις φυλα­κές και στη συνέ­χεια στρα­το­δι­κείο. Κατα­δί­κη σε θάνα­το για τον παπα-Κυριά­κο,  αθω­ώ­θη­κε, η μικρή Μαγδα­λη­νή ως «τελού­σα υπό σύγχυση».

Από τον τραυ­μα­τι­σμό ο παπα-Κυριά­κος απο­κτά ανα­πη­ρία στη δεξιά πλευ­ρά του σώμα­τος.  Μα στη φυλα­κή και ώσπου να εκτε­λε­στεί η ποι­νή δε το βάζει κάτω, προ­σπα­θεί να μάθει να χρη­σι­μο­ποιεί το αρι­στε­ρό χέρι. Στο χωριό η ενα­πο­μεί­να­σα οικο­γέ­νεια υφί­στα­ται τον απο­κλει­σμό. Και μαζί η φήμη ότι ο παπα-Κυριά­κος, το κομ­μου­νι­στι­κό τέρας, σκό­τω­σε τη γυναί­κα του και την κόρη του. Περί­που τα ίδια ειπώ­θη­καν και στο δικα­στή­ριο που τον κατα­δί­κα­σε σε θάνατο.

Το χωριό του η Ολυ­μπιά­δα πλή­ρω­σε πολύ βαρύ το τίμη­μα της συμ­με­το­χής στην Εθνι­κή Αντί­στα­ση. Την περί­ο­δο του εμφυ­λί­ου μαρ­τύ­ρη­σαν και βασα­νί­στη­καν πάρα πολλοί.

Τον παπα-Κυριά­κο τον εκτέ­λε­σαν στις 29 Μάη 1945. Λίγες ημέ­ρες πριν υπα­γο­ρεύ­ει σε συγκρα­τού­με­νό του ένα γράμ­μα για την κόρη του Τασού­λα, έφη­βη ακό­μη, που μετά τη σύλ­λη­ψή της και αφού απέ­φυ­γε την εκτέ­λε­ση, οδη­γή­θη­κε στις Φυλα­κές Αβέρωφ.

Εν Λαρί­ση 9/5/49

Αγα­πη­μέ­νο μου κορί­τσι, υγιαίνω
Υγίαινε
Πόση θλί­ψη, πόση λύπη θα σου φέρει το γράμ­μα μου αυτό.

Ασφα­λώς κόρη μου το ξέρω ότι θα λυπη­θείς, μα όμως προ­κει­μέ­νου να μάθεις από άλλους, σου αναγ­γέλ­λω, εγώ ο ίδιος τη θανα­τι­κή κατα­δί­κη που μου υπεβλήθη.

Σφί­ξε παι­δί μου την καρ­διά σου, οπλί­σου με θάρ­ρος και υπο­μο­νή και δέξου με υπο­μο­νή τη δικα­στι­κή από­φα­ση που μου υπε­βλή­θη. Τώρα εσύ μένεις πίσω και εύχο­μαι να τελειώ­σουν γρή­γο­ρα τα βάσα­νά σου και να στα­θείς παλι­κά­ρι για να αντέ­ξε­τε όλοι μαζί  τα παι­διά μου την σκλη­ρό­τη­τα της ορφά­νιας. Εγώ σε λίγο φεύ­γω. Μα ελπί­ζω κάποια μέρα, θα κατα­λά­βε­τε και θα είστε υπε­ρή­φα­να για τον πατέ­ρα σας, που τόσο νέος έφυ­γε από τη ζωή. Κρα­τη­θεί­τε γερά και αγα­πη­μέ­να για να ξεπε­ρά­σε­τε κάθε δυσκο­λία που θα βρε­θεί στο δρό­μο σας.  Κορι­τσά­κι μου δεί­ξε θάρ­ρος και μη φοβά­σαι. Όλα έχουν ένα τέλος. Πριν κλεί­σω το γράμ­μα μου αυτό, δεν ξέρω αν έχω τύχη να σου γρά­ψω άλλο, εύχο­μαι να απο­φυ­λα­κι­στείς γρή­γο­ρα και να βρε­θείς στο χωριό μας μαζί με τα αδέλ­φια σου και τη για­γιά σου που τόο πολύ σας αγα­πά. Ητα­νε γρα­φτό της να σας μεγα­λώ­σει αυτή.

Με πατρι­κή άπει­ρη αγάπη
Ο πατέ­ρας σου
Κυριά­κος Ταμουρίδης

Η γυναί­κα του Τασού­λα, που σώθη­κε από την ενέ­δρα στην Ασπρο­κλη­σιά, διέ­φυ­γε με τα τμή­μα­τα του ΔΣΕ στην Αλβα­νία και από εκεί στην Τσε­χο­σλο­βα­κία. Επα­να­πα­τρί­στη­κε  το 1965.