Βαγγελιώ Καρακατσάνη: ο κόσμος αλλάζει με την ταξική πάλη

Επι­μέ­λεια: Βασί­λης Κρί­τσας //

Πριν από μερι­κές μέρες είχα­με παρου­σιά­σει το βιβλίο της Βαγ­γε­λιώς Καρα­κα­τσά­νη “Στη ρίζα του αετού”. Το Ατέ­χνως συνο­μί­λη­σε με τη συγ­γρα­φέα για το βιβλίο, το θέμα του (το κοι­νω­νι­κό στίγ­μα για την ψυχι­κή νόσο), την τέχνη και το πολι­τι­κό βιβλίο.

Το βιβλίο σας «Στη ρίζα του αετού», τι σηματοδοτεί;

Η ρίζα σημα­το­δο­τεί την αιτία, την αφορ­μή που γρά­φτη­κε το βιβλίο και δεν είναι άλλη από το στίγ­μα για την ψυχι­κή νόσο και πώς αυτό επε­νερ­γεί στον αγω­νι­στή της ζωής, στον άνθρω­πο που παλεύ­ει ατέρ­μο­να για να βρει την «αιτία του κακού» και να την αντι­πα­λέ­ψει στην ουσία της, να παλέ­ψει δηλα­δή για την αλλα­γή τάξης στην εξου­σία. Ο αετός από την άλλη συνα­ντά­ται σε μεγά­λα ύψη και πετά­ει με ελά­χι­στα τινάγ­μα­τα των φτε­ρών του, αφού εκμε­ταλ­λεύ­ε­ται τα ανο­δι­κά ρεύ­μα­τα, δια­γρά­φο­ντας κυκλι­κή πορεία, όπως ακρι­βώς και η ζωή. Τον τοπο­θε­τώ όμως στη ρίζα, στους πρό­πο­δες των βου­νών, εκεί συνή­θως που χτί­ζο­νται οι πολι­τεί­ες και τα χωριά, για­τί θέλω να σημα­το­δο­τή­σω την κοι­νω­νι­κή φύση του ανθρώ­που, που κατά τον Αρι­στο­τέ­λη έχει ως απο­τέ­λε­σμα τη δημιουρ­γία του ανθρώ­πι­νου πολιτισμού.

Το κοι­νω­νι­κό στίγ­μα για την ψυχι­κή νόσο τι επί­δρα­ση ασκεί στον άνθρωπο;

Ασκεί επί­δρα­ση πρώ­τα από όλα στον πάσχο­ντα μιας και σύμ­φω­να με τελευ­ταί­ες έρευ­νες σε Ευρώ­πη και Αμε­ρι­κή, ο ένας στους τέσ­σε­ρις νοσεί ψυχι­κά και το 75% αυτών που νοσούν, δεν απευ­θύ­νο­νται στο για­τρό, εξ αιτί­ας του κοι­νω­νι­κού στίγ­μα­τος. Ασκεί όμως επί­δρα­ση και σε αυτούς που δεν έχουν κάποιας μορ­φή δια­τα­ρα­χή. Οι περισ­σό­τε­ροι δεν ξέρουν πώς να στα­θούν σε φιλι­κά ή συγ­γε­νι­κά τους άτο­μα που αντι­με­τω­πί­ζουν πρό­βλη­μα, ακό­μα και όταν μιλά­με για το πιο συνει­δη­τό κομ­μά­τι της κοι­νω­νί­ας μας, για προ­ο­δευ­τι­κούς ανθρώ­πους. Αυτό ακρι­βώς προ­σπά­θη­σα να απα­ντή­σω, κάτω φυσι­κά από το πνεύ­μα του σοσια­λι­στι­κού ρεα­λι­σμού, μιας και είμαι και παρα­μέ­νω αμε­τα­νό­η­τη κομμουνίστρια.

Μπο­ρεί να συν­δυα­στεί η τέχνη με την καθη­με­ρι­νή βιοπάλη;

Η τέχνη θα πρέ­πει να συν­δυά­ζε­ται με τον καθη­με­ρι­νό αγώ­να για την επι­βί­ω­ση για­τί δια­φο­ρε­τι­κά είναι κατα­δι­κα­σμέ­νη να απο­τύ­χει. Αν δεν εκφρά­ζει τους πόθους και τις διεκ­δι­κή­σεις της εργα­τι­κής τάξης και των κατα­πιε­ζο­μέ­νων στρω­μά­των, δεν έχει λόγο ύπαρ­ξης. Τώρα αν με ρωτά­τε αν μπο­ρεί ένας βιο­πα­λαι­στής να συγ­γρά­ψει ένα πόνη­μα, τότε θα σας απα­ντή­σω ότι μπο­ρεί και η χει­ρο­πια­στή από­δει­ξη είναι τόσοι και τόσοι καθη­με­ρι­νοί άνθρω­ποι του μόχθου που έγρα­ψαν για την κατε­κτη­μέ­νη πεί­ρα και γνώ­ση μέσα από τους διά­φο­ρους κοι­νω­νι­κο­πο­λι­τι­κούς αγώ­νες που πήραν μέρος. Κι εγώ ακό­μα, απο­τε­λώ μία επι­πλέ­ον απόδειξη.

Αλλά­ζει ο κόσμος με το διά­βα­σμα, με την Τέχνη γενικότερα;

Ο κόσμος αλλά­ζει με την ταξι­κή πάλη. Η τέχνη μπο­ρεί από την πλευ­ρά της να συμ­βάλ­λει στην αφύ­πνι­ση συνει­δή­σε­ων, στην συνο­λι­κό­τε­ρη προ­σπά­θεια του κινή­μα­τος για από­σπα­ση κατα­κτή­σε­ων, στην εξύ­μνη­ση των αγω­νι­στών όπως κάνει και ο ήρω­ας μου, ο Μανο­λιός, που ακό­μα και όταν νοσεί από την ψυχι­κή νόσο και εγκα­τα­λεί­πε­ται από τους συντρό­φους τους, για­τί δεν ξέρουν και δεν μπο­ρούν να τον στη­ρί­ξουν, κατα­λή­γει: «Τα πλη­γω­μέ­να μου φτε­ρά άνοι­ξα να πετά­ξω, μ’ αγώ­να και υπο­μο­νή, πάλι ψηλά δα φτά­ξω» κι εννο­εί φυσι­κά την εξύ­ψω­ση του ανθρώ­που και όχι κάποια ιλου­στρα­σιόν αξιώ­μα­τα εντός των ορί­ων του καπι­τα­λι­στι­κού συστή­μα­τος. Μετου­σιώ­νει έτσι τις αρε­τές της συλ­λο­γι­κής δρά­σης σε ατο­μι­κούς στόχους.

Ποια η απή­χη­ση του σοσια­λι­στι­κού ρεα­λι­σμού στα λαϊ­κά στρώ­μα­τα; Είναι εξοι­κειω­μέ­να με αυτό το είδος συγγραφής; 

Ο σοσια­λι­στι­κός ρεα­λι­σμός πηγά­ζει από την πάλη για την επι­βί­ω­ση και την ατο­μι­κή και συλ­λο­γι­κή εξέ­λι­ξη του ανθρώ­που και ως ρεύ­μα, αφο­ρά κατε­ξο­χήν τα λαϊ­κά στρώ­μα­τα. Εκπο­ρεύ­ε­ται από αυτά. Όλοι οι άνθρω­ποι που βλέ­πουν την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ως έχει και όχι κατά πως την φαντά­ζο­νται, είναι εξοι­κειω­μέ­νοι με το σοσια­λι­στι­κό ρεα­λι­σμό. Πολύ δε περισ­σό­τε­ρο, οι αγω­νι­στές της ζωής που συν­δυά­ζουν τον αγώ­να για επι­βί­ω­ση με την πάλη για την αλλα­γή τάξης στην εξουσία.

Πώς βλέ­πε­τε σήμε­ρα το στρα­τευ­μέ­νο, πολι­τι­κό βιβλίο και τις προ­ο­πτι­κές του;

Όσο το κίνη­μα θα δυνα­μώ­νει, θα ενι­σχύ­ε­ται και ο ρόλος του στρα­τευ­μέ­νου πολι­τι­κού βιβλί­ου. Η προ­ο­πτι­κή του έχει να κάνει με το τι περι­μέ­νει κανείς να πάρει από ένα πολι­τι­κο­κοι­νω­νι­κό βιβλίο. Η προ­σπά­θειά η δική μου ήταν να φωτί­σω πλευ­ρές της οργα­νω­μέ­νης πάλης και πώς αυτή επε­νερ­γεί στο άτο­μο, να ενι­σχύ­σω την επα­να­στα­τι­κή προ­ο­πτι­κή ακό­μα και όταν όλα γύρω φαντά­ζουν μαύ­ρα και σκοτεινά.

Τι αντα­πό­κρι­ση βρί­σκει στον κόσμο;

Η αντα­πό­κρι­ση είναι κάτι που δεν εξαρ­τά­ται από την ποιό­τη­τα του έργου, ούτε από τις προ­θέ­σεις τόσο των ανα­γνω­στών όσο και του συγ­γρα­φέα. Το κύκλω­μα προ­ώ­θη­σης και εκμε­τάλ­λευ­σης του βιβλί­ου είναι τέτοιο, που δεν επι­τρέ­πει την πλα­τιά διά­δο­ση του προ­ο­δευ­τι­κού καλ­λι­τε­χνι­κού έργου, ιδιαί­τε­ρα όταν αυτό αντι­μά­χε­ται την κυρί­αρ­χη αντί­λη­ψη. Ελπί­ζω οι ανα­γνώ­στες, ιδιαί­τε­ρα όσοι συμ­με­τέ­χουν στο κίνη­μα, να πάρουν μέρος στις παρου­σιά­σεις που προ­γραμ­μα­τί­ζο­νται από διά­φο­ρους φορείς ξεπερ­νώ­ντας εμπό­δια και δυσκολίες.

Τι βιβλία δια­βά­ζε­τε και ποια από αυτά ασκούν επιρ­ρο­ές στη δου­λειά σας;

Δια­βά­ζω ό,τι πέσει στα χέρια μου κι ανα­ζη­τώ το επα­να­στα­τι­κό έργο, που με έχει βοη­θή­σει να μετου­σιώ­σω την θεω­ρη­τι­κή διδα­σκα­λία σε ενερ­γή συμ­με­το­χή στο ταξι­κό κίνη­μα. Θα ήθε­λα να έχω γρά­ψει το «οι άνθρω­ποι της αβύσ­σου» του Τζακ Λόντον και δέχο­μαι ερε­θί­σμα­τα από κάθε τι και­νούρ­γιο έχει να προ­σφέ­ρει σε χαλε­πούς και­ρούς η προ­ο­δευ­τι­κή σκέψη.

Το βιβλίο της Βαγ­γε­λιώς Καρα­κα­τσά­νη παρου­σιά­ζε­ται σήμε­ρα στις 7.30 μμ στο Ηρά­κλειο, στην αίθου­σα Καστελ­λά­κη του Επι­με­λη­τη­ρί­ου, σε μια εκδή­λω­ση που διορ­γα­νώ­νουν το Σωμα­τείο ενά­ντια στο στίγ­μα και την προ­κα­τά­λη­ψη για τις ψυχι­κές δια­τα­ρα­χές ΥΠΕΡΒΑΣΗ και ο Σύλ­λο­γος συγ­γε­νών και φίλων ψυχι­κά ασθε­νών ΚΡΙΚΟΣ, υπό της αιγί­δα της 7ης ΥΠΕ Κρή­της. Για το βιβλίο θα μιλή­σουν: η ψυχί­α­τρος Ευγε­νία Χουρ­δά­κη, η ψυχο­λό­γος Φρό­σω Μαρ­κο­δη­μη­τρά­κη, η υπεύ­θυ­νη τύπου της 7ης ΥΠΕ Κρή­της, Εύη Γαρε­δά­κη. και η συγ­γρα­φέ­ας. Η εκδή­λω­ση θα πλαι­σιω­θεί μου­σι­κά από τον Αντώ­νη Φρα­γκια­δά­κη και τη Λίλα Κατσούνα.

Όσοι πιστοί κι ανή­συ­χοι, προσέλθετε…