Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Δεκέμβρης του ’44: Μια κρίσιμη ταξική σύγκρουση

Δεκέμβρης του ’44… Τριάντα τρεις ηρωικές μέρες. Συνέχεια της πάλης του ΕΑΜ — ΕΛΑΣ στην Κατοχή, του απελευθερωτικού κινήματος στο οποίο ηγήθηκε το ΚΚΕ. Και προοίμιο, επίσης, της τρίχρονης εποποιίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), της κορυφαίας ταξικής σύγκρουσης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα.

Mε το ΚΚΕ, που, αν και χτυ­πη­μέ­νο άγρια από τη δικτα­το­ρία Μετα­ξά, ανα­συ­γκρο­τή­θη­κε γρή­γο­ρα, έσω­σε το λαό από την πεί­να, συνέ­βα­λε με τον ΕΛΑΣ και το ΕΑΜ στην Αντι­φα­σι­στι­κή Νίκη. Μια νίκη που δεν πρό­λα­βε να τη χαρεί ο λαός. Μια από τις πρώ­τες πρά­ξεις του τότε πρω­θυ­πουρ­γού Γ. Παπαν­δρέ­ου, με τον ερχο­μό του στην Ελλά­δα, ήταν η απαί­τη­ση να δια­λυ­θεί ο ΕΛΑΣ, ενώ την ίδια ώρα ενί­σχυε τον Ιερό Λόχο και την Ορει­νή Ταξιαρ­χία, τον στρα­τό, δηλα­δή, της αστι­κής τάξης που συγκρο­τού­νταν για να σώσει την εξου­σία της, αφού είχε φρο­ντί­σει ήδη να εγκλω­βί­σει τον αντί­πα­λό της πρώ­τα με τη συμ­φω­νία του Λιβά­νου (συμ­με­το­χή του ΚΚΕ σε μια αστι­κή κυβέρ­νη­ση) και ύστε­ρα με τη συμ­φω­νία της Καζέρ­τας (υπα­γω­γή του ΕΛΑΣ στο Στρα­τη­γείο της Μέσης Ανατολής).

Η συνέ­χεια γνω­στή: Ο Σκό­μπι δια­τάσ­σει τον αφο­πλι­σμό του ΕΛΑΣ, ενώ την ίδια ώρα συγκρο­τού­νται τα τάγ­μα­τα εθνο­φυ­λα­κής με τους ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες. Και έρχε­ται η ματω­μέ­νη Κυρια­κή της 3ης του Δεκέμ­βρη του 1944, με μια γιγά­ντια δια­δή­λω­ση απ’ όλες τις γει­το­νιές της Αθή­νας στο κέντρο της πόλης. Και το χτύ­πη­μά της: 21 νεκροί και 140 τραυματίες.

Στο Φάλη­ρο έχουν φτά­σει, στο μετα­ξύ, οι πρώ­τοι 6.000 Αγγλοι στρα­τιώ­τες. Ο λαός στο δρό­μο, μετα­τρέ­πει την κηδεία των θυμά­των σε νέα δια­δή­λω­ση με το σύν­θη­μα στα πανό να γρά­φει: «Οταν ο λαός βρί­σκε­ται αντι­μέ­τω­πος με τον κίν­δυ­νο της τυραν­νί­ας δια­λέ­γει ή τις αλυ­σί­δες ή τα όπλα». Νέο χτύ­πη­μα, 40 νεκροί και 70 τραυ­μα­τί­ες. Κι ακο­λου­θεί η επο­ποι­ία των 33 μερό­νυ­χτων. Με δυο εγγλέ­ζι­κες μεραρ­χί­ες να κατα­φτά­νουν στην Ελλά­δα για να πνί­ξουν το λαϊ­κό κίνημα.

Αθή­να 1944: Βρε­τα­νι­κή περί­πο­λος προ­σπερ­νά­ει πτώ­μα­τα κρα­του­μέ­νων, που είχαν προ­σπα­θή­σει να δρα­πε­τεύ­σουν από τις φυλα­κές Αβέρωφ

🔺  Η λαϊκή ένοπλη πάλη τον Δεκέμβρη υπήρξε φαινόμενο μοναδικό σε όλη την καπιταλιστική Ευρώπη μετά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως μοναδικός υπήρξε και ο αγώνας του ΔΣΕ 🔻🔻

Στις μάχες των 33 ημε­ρών, πρω­ταρ­χι­κά ανα­δεί­χτη­καν η μαζι­κή λαϊ­κή οργά­νω­ση και αυτε­νέρ­γεια, η συλ­λο­γι­κό­τη­τα, η αλλη­λεγ­γύη και η πολι­τι­κή επα­γρύ­πνη­ση, μαζί με την αυτο­θυ­σία σ’ έναν αγώ­να που δόθη­κε με πρω­τα­γω­νι­στές την εργα­τι­κή τάξη και το κόμ­μα της, το ΚΚΕ.

Δεκέμβρης 44

Η στρατηγική

Στο ερώ­τη­μα αν μπο­ρού­σαν το ΕΑΜ — ΚΚΕ να κατα­λά­βουν την εξου­σία τις μέρες της απε­λευ­θέ­ρω­σης της Αθή­νας (12 Οκτώ­βρη 1944) ώστε να μην έρθει ο «Δεκέμ­βρης», η απά­ντη­ση μπο­ρεί να δοθεί και πάλι μόνο με ένα «αν», παρό­τι η Ιστο­ρία δεν γρά­φε­ται με υπο­θε­τι­κά σχή­μα­τα:

✔️  Η κατά­κτη­ση της εργα­τι­κής εξου­σί­ας προ­ϋ­πέ­θε­τε δια­χω­ρι­σμό των ΕΑΜι­κών δυνά­με­ων από τους πολι­τι­κούς και στρα­τιω­τι­κούς στό­χους των «συμ­μά­χων» και της κυβέρ­νη­σης Παπαν­δρέ­ου, γεγο­νός που θα όξυ­νε πολύ περισ­σό­τε­ρο την ταξι­κή πάλη.

✔️  Προ­ϋ­πέ­θε­τε, ακό­μα, ανα­διά­τα­ξη των συμ­μα­χιών μέσα στο ΕΑΜ — ΕΛΑΣ σε βάση επα­να­στα­τι­κή και μετα­τρο­πή των φύτρων εξου­σί­ας (Λαϊ­κός Στρα­τός, Λαϊ­κή Δικαιο­σύ­νη) σε όργα­να της επα­να­στα­τι­κής δρά­σης. Ακό­μα: Επρε­πε να προ­ε­τοι­μα­στούν το Κόμ­μα και ισχυ­ρές λαϊ­κές δυνά­μεις για την εφαρ­μο­γή σχε­δί­ου κατά­λη­ψης της Αθή­νας, μετά την απο­χώ­ρη­ση των Γερ­μα­νών. Αυτό, σε συν­δυα­σμό με αντί­στοι­χη δρά­ση και συγκέ­ντρω­ση δυνά­με­ων για την κατά­λη­ψη και άλλων βασι­κών κέντρων της χώρας, ιδιαί­τε­ρα της Θεσσαλονίκης.

✔️  Το Κόμ­μα μας ήταν ιδε­ο­λο­γι­κά — πολι­τι­κά ανέ­τοι­μο για να δια­μορ­φώ­σει τέτοιες εξε­λί­ξεις. Το στά­διο της αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κής επα­νά­στα­σης, που είχε χαρά­ξει η 6η Ολο­μέ­λεια της ΚΕ, το Γενά­ρη του 1934 (και επι­κύ­ρω­σε λίγο αργό­τε­ρα το 5ο Συνέ­δριο του ΚΚΕ), απο­τέ­λε­σε τη βάση πάνω στην οποία προ­σαρ­μό­στη­κε η στρα­τη­γι­κή του «αντι­φα­σι­στι­κού μετώ­που», που υιο­θέ­τη­σε το 6ο Συνέ­δριο του ΚΚΕ (8 Δεκέμ­βρη 1935), σύμ­φω­να με τις απο­φά­σεις του 7ου Συνε­δρί­ου της ΚΔ (Ιού­λης — Αύγου­στος 1935).

✔️  Η στρα­τη­γι­κή των αντι­φα­σι­στι­κών μετώ­πων πάλης στη­ρι­ζό­ταν στην ανά­λυ­ση ότι «…οι εργα­ζό­με­νες μάζες σε μια σει­ρά καπι­τα­λι­στι­κές χώρες είναι υπο­χρε­ω­μέ­νες σήμε­ρα να δια­λέ­ξουν συγκε­κρι­μέ­να όχι ανά­με­σα στη δικτα­το­ρία του προ­λε­τα­ριά­του και στην αστι­κή δημο­κρα­τία, αλλά ανά­με­σα στην αστι­κή δημο­κρα­τία και το φασι­σμό».

Αμέ­σως μετά το 7ο Συνέ­δριο της ΚΔ και πριν το 6ο Συνέ­δριο του ΚΚΕ, η 4η Ολο­μέ­λεια της ΚΕ (27 — 28 Σεπτέμ­βρη 1935) απο­φά­σι­σε ότι «…το ΚΚΕ συνερ­γά­ζε­ται όχι μόνο με τα σοσια­λι­στι­κά και αγρο­τι­κά κόμ­μα­τα (…) αλλά και όλα τα άλλα κόμ­μα­τα (…) που στέ­κο­νται σε μια ελά­χι­στη δημο­κρα­τι­κή — αντι­φα­σι­στι­κή βάση (…) όπως των Φιλε­λευ­θέ­ρων». Η ουσία του 6ου Συνε­δρί­ου, όπως και της 4ης Ολο­μέ­λειας, ήταν: Μέσα από την πάλη κατά του μοναρ­χο­φα­σι­σμού, στη δημο­κρα­τι­κή επα­νά­στα­ση και μετά στο σοσιαλισμό.

✔️  Το ΚΚΕ αντιμετώπισε και τον Δεκέμβρη με βάση αυτήν τη στρατηγική.

Βρε­τα­νοί στρα­τιώ­τες «καλύ­πτουν» την οδό Κριε­ζώ­του, στη μάχη της Αθήνας

Ένα συγκλονιστικό ντοκουμέντο

«Ντρέ­πο­μαι!». Από το στό­μα ενός Βρε­τα­νού φαντά­ρου. Που την έγρα­ψε στους γονιούς του εκεί­νες τις μέρες και είδε το φως της δημο­σιό­τη­τας στις 23 Δεκέμ­βρη του 1944, στην εφη­με­ρί­δα «Daily Worker». Το γράμ­μα εστά­λη στην οικο­γέ­νειά του που το παρέ­δω­σε στον “Daily Worker”, ο οποί­ος το δημο­σί­ευ­σε το Σάβ­βα­το 23 Δεκέμ­βρη 1944. Είναι η προ­σω­πι­κή κατά­θε­ση των γεγο­νό­των ενός ουδέ­τε­ρου ανθρώ­που με ιδιαί­τε­ρες δημο­κρα­τι­κές ευαι­σθη­σί­ες. Φαί­νε­ται δε ότι τα αισθή­μα­τα απο­τρο­πια­σμού που ένιω­θε ο συγκε­κρι­μέ­νος, δεν ήταν μόνο δικά του, αλλά και άλλων συστρα­τιω­τών του».

Στις 14 Νοέμ­βρη «δύο αυτο­κί­νη­τα, το ένα αγγλι­κό (…) πήγαν στο Θησείο από το Σχο­λείο — Φρου­ραρ­χείο της “Χ”, φόρ­τω­σαν όπλα και 50 Χίτες, που τους μετέ­φε­ραν στο Ρουφ. Εκεί οι Αγγλοι τούς έδω­σαν αγγλι­κές στο­λές τις οποί­ες πήραν στο χέρι και έφυ­γαν» (Αρχείο ΚΚΕ, έγγρα­φο 424400, δελ­τίο πλη­ρο­φο­ριών με θέμα «Σύμ­μα­χοι — Αίγυ­πτος — Καταγ­γε­λί­ες», 11/1944, σελ. 1).

Είναι οι μέρες που οι Βρε­τα­νοί αξιω­μα­τού­χοι «δια­βε­βαί­ω­ναν» πως «η Μεγά­λη Βρε­τα­νία δεν πρό­κει­ται να ανα­μι­χτεί σε καμιά περί­πτω­ση στα εσω­τε­ρι­κά της Ελλά­δας». Οι δηλώ­σεις αυτές ανα­πα­ρά­γο­νταν και από τον «Ριζο­σπά­στη» (22 Νοέμ­βρη 1944).

Στα τέλη του Δεκέμ­βρη του ’44 οι Αγγλοι ξεπερ­νού­σαν ήδη τις 60.000, με δεκά­δες άρμα­τα μάχης, αερο­πλά­να, βαριά όπλα και τα κανό­νια του στό­λου τους.

Και κινού­νταν με βάση την οδη­γία του Τσόρ­τσιλ προς τον Σκό­μπι: «Πρέ­πει να συντρί­ψε­τε όλες τις δυνά­μεις του ΕΑΜ — ΕΛΑΣ που θα πλη­σιά­ζουν προς την πόλη (…) μην διστά­σε­τε πάντως να ενερ­γεί­τε σα να βρί­σκε­στε σε κατε­χό­με­νη πόλη, όπου έχει ξεσπά­σει τοπι­κή εξέ­γερ­ση».

Και δημιουρ­γή­θη­κε, κοντά στ’ άλλα και το μέτω­πο της Και­σα­ρια­νής, που κρά­τη­σε 25 μέρες.
Στις 25 Δεκέμ­βρη φτά­νει στην Αθή­να ο Τσόρτσιλ.
Δυο μέρες πριν, στις 23 Δεκέμ­βρη, δημο­σιεύ­θη­κε το γράμ­μα του Βρε­τα­νού φαντά­ρου στον «Daily Worker».
Το τέλος του Δεκέμ­βρη βρί­σκει τους Βρε­τα­νούς με 210 νεκρούς, 1.000 περί­που τραυ­μα­τί­ες και 733 αγνοούμενους.
Οι ντό­πιοι συνερ­γά­τες τους είχαν 1.000 — 1.200 νεκρούς.
Είχαν όμως ήδη εξο­ντώ­σει περισ­σό­τε­ρους από 3.000 αμά­χους με 1.326 αερο­πο­ρι­κές επι­θέ­σεις, στις οποί­ες χτυ­πή­θη­καν και 2.000 μαχη­τές του ΕΛΑΣ και των άλλων οργα­νώ­σε­ων του ΕΑΜ.

Daily Worker

Πάμε, λοι­πόν, στο γράμ­μα. 23 Δεκέμ­βρη 1944, «Daily Worker», σελί­δα 2:

«ΗΔΗ σας έχω γρά­ψει για την κατά­στα­ση των πραγ­μά­των στην Αθή­να. Ο Τύπος στην πατρί­δα ετοι­μά­ζει κείμενα.
Ανα­ρω­τιέ­μαι εάν σας πλη­ρο­φο­ρούν για τα ακρι­βή τεκται­νό­με­να. Αρα­γε οι ερω­τή­σεις στο Κοι­νο­βού­λιο θα απα­ντη­θούν ειλι­κρι­νά; Φοβά­μαι πως όχι.
Πρώ­τα από όλα, ντρέ­πο­μαι, ντρέ­πο­μαι πολύ, για το ρόλο που παί­ζει η Βρε­τα­νία εδώ. Από την πρώ­τη επι­χεί­ρη­ση της αστυ­νο­μί­ας, που άνοι­ξε πυρ ενα­ντί­ον μίας ειρη­νι­κής δια­δή­λω­σης, ολό­κλη­ρη η πόλη αντη­χεί πυρο­βο­λι­σμούς του­φε­κιών, οπλο­πο­λυ­βό­λων και κανο­νιο­βο­λι­σμούς από τα τανκς σε όλες τις συνοικίες.
Για μία ολό­κλη­ρη μέρα, πάνω κάτω, ήταν αρκε­τά σοβα­ρά τα πράγ­μα­τα μετα­ξύ των αστυ­νο­μι­κών και του ΕΑΜ. Επει­τα εμείς, κατό­πιν δια­τα­γών από το Λον­δί­νο, μπλεχτήκαμε.
Δεν μπο­ρώ να ξεχά­σω ότι δώσα­με σοβα­ρές δια­βε­βαιώ­σεις πως δεν θα εμπλα­κού­με στα εσω­τε­ρι­κά πολι­τι­κά ζητή­μα­τα αυτής της χώρας και ότι εμάς, το στρά­τευ­μα, μας συμ­βού­λε­ψαν να πρά­ξου­με ανα­λό­γως. Πώς τιμή­θη­κε αυτή η ιερή διαβεβαίωση;
Από το τελευ­ταίο μου γράμ­μα τα τανκς μας, τα όπλα μας έχουν δει αρκε­τή δρά­ση και έχουν τσα­κί­σει φιλε­λεύ­θε­ρες και κομ­μου­νι­στι­κές δυνά­μεις, οι οποί­ες τα προη­γού­με­να τέσ­σε­ρα χρό­νια ακού­ρα­στα πάλευαν ενά­ντια στο φασι­σμό. Είναι αλή­θεια. Είμαι εδώ και έχω αρκε­τά καλή γνώ­ση της κατάστασης.
Διε­ξά­γε­ται μία ανε­λέ­η­τη μάχη της Δεξιάς ενά­ντια στην Αρι­στε­ρά. Θυμη­θεί­τε ότι η Αρι­στε­ρά (ΕΑΜ) αγκα­λιά­ζει έξι κόμ­μα­τα, από τους φιλε­λεύ­θε­ρους μέχρι τους κομ­μου­νι­στές (ΚΚΕ), ότι πριν ξεκι­νή­σουν τα προ­βλή­μα­τα έξι υπουρ­γοί της κυβέρ­νη­σης παραι­τή­θη­καν σε υπο­στή­ρι­ξη αιτη­μά­των που στη συνέ­χεια ο λαός κινη­το­ποι­ή­θη­κε για να τα δια­σφα­λί­σει. Ομως ολό­κλη­ρο το βάρος της βρε­τα­νι­κής δύνα­μης μπή­κε στα γεμά­τα, υπο­στη­ρί­ζο­ντας τη Δεξιά ενά­ντια στην Αριστερά.
Παρα­τη­ρώ­ντας τα πράγ­μα­τα από μία από­στα­ση, είμαι σίγου­ρος ότι οι άνθρω­ποι που θέλουν να ζήσουν τις ζωές τους σύμ­φω­να με τους όρους της Χάρ­τας του Ατλα­ντι­κού και της Συν­διά­σκε­ψης της Τεχε­ρά­νης θα νική­σουν. Ελεύ­θε­ροι από την ανέ­χεια, από το φόβο, με ελευ­θε­ρία θρη­σκευ­τι­κής πίστης, λόγου. Τι παρα­μύ­θια πρέ­πει να ειπω­θούν πριν εξα­σφα­λι­στούν αυτά τα αιτήματα;
Πέρα από πολ­λές θλι­βε­ρές σκη­νές, άκου­σα τα τανκς να συντρί­βουν με τις βολές τους το Αρχη­γείο του ΕΑΜ μαζί με τους υπε­ρα­σπι­στές του, είδα το ένα μετά το άλλο τα “Spitfire” (σχε­δόν καθη­με­ρι­νά) να ρίχνουν χιλιά­δες βόμ­βες στις αιφ­νί­διες εφορ­μή­σεις τους, σχε­δόν μέσα στα σπί­τια του κόσμου!
Τι άξι­ζαν οι δια­βε­βαιώ­σεις μας στον ελλη­νι­κό λαό; Το αίμα μου βρά­ζει από τα πράγ­μα­τα που κάνουν στο όνο­μά μας. Νιώ­θω τόσο άσχη­μα για αυτό το θέμα που απαί­τη­σα να δω τον επι­κε­φα­λής αξιω­μα­τι­κό και του εξέ­θε­σα τις από­ψεις μου.
Εύχο­μαι να μπο­ρού­σα να βρί­σκο­μαι στο Κοι­νο­βού­λιο, να ακού­σω και να πάρω μέρος στη συζή­τη­ση που απ’ ό,τι κατα­λα­βαί­νω θα λάβει χώρα. Θα έτρι­βα τη ντρο­πή που νιώ­θω από τις πρά­ξεις μας στα μού­τρα της κυβέρ­νη­σης που ευθύ­νε­ται για αυτά τα εγκλήματα.
Η δημο­κρα­τία μας (λέξη ελλη­νι­κή) πέφτει σαν καυ­τό μολύ­βι στα κορ­μιά του ελλη­νι­κού λαού. Τι μας χωρί­ζει, εμέ­να από τα παι­διά, ποια αιτία; Για ποιο λόγο μάτω­σε αυτή η χώρα, βομ­βαρ­δί­στη­κε, και ο Θεός ξέρει τι άλλο;
Ειλι­κρι­νά, είμαι σοκα­ρι­σμέ­νος με την τρο­πή που έχουν πάρει τα πράγ­μα­τα — και δεν είμαι ο μόνος. Πιστέψ­τε με, η καρ­διά και το μυα­λό μου βρά­ζουν από αυτές τις κατα­ρα­μέ­νες εξε­λί­ξεις. Ποιος, οκτώ βδο­μά­δες πριν, θα μπο­ρού­σε να είχε προ­βλέ­ψει αυτή την κατά­στα­ση των πραγμάτων;
Εχω έντο­να αρνη­τι­κά συναι­σθή­μα­τα — ναι — αλλά επί­σης σας δια­βε­βαιώ­νω ότι τα αντι­κει­με­νι­κά γεγο­νό­τα είναι ότι η κυβέρ­νη­σή μας σκό­πι­μα και ανε­λέ­η­τα επι­βάλ­λει μία αντι­συ­νταγ­μα­τι­κή κυβέρ­νη­ση στις πλά­τες ενός συμ­μά­χου, που επέ­δει­ξε ανυ­πέρ­βλη­τη ανδρεία. Βλέ­πο­ντας τι συμ­βαί­νει ακρι­βώς αυτή τη στιγ­μή, η Χάρ­τα του Ατλα­ντι­κού και η Συν­διά­σκε­ψη της Τεχε­ρά­νης δεν αξί­ζουν ούτε κάλ­πι­κη δεκάρα.
Ολα τα παρα­πά­νω δεν απο­τε­λούν στρα­τιω­τι­κό μυστι­κό, δεν λένε τίπο­τα για τους πολε­μι­κούς στό­χους για τους οποί­ους ο λαός μας υπέ­φε­ρε, έχα­σε τόσα πολλά.
Η ελευ­θε­ρία του ελλη­νι­κού λαού εξα­φα­νί­ζε­ται — και μαζί της θα εξα­φα­νι­στεί η δική μας, εάν δεν προ­σέ­ξου­με. Εν κατα­κλεί­δι, άλλη μια φορά σας λέω, ντρέ­πο­μαι γι’ αυτό που συμ­βαί­νει, είναι ζωώ­δες και αηδια­στι­κό. Χαί­ρο­μαι που “άνοι­ξα τα χαρ­τιά μου” στον επι­κε­φα­λής αξιω­μα­τι­κό μου. Αυτή μου η πρά­ξη με έκα­νε να νιώ­σω λιγά­κι πιο καθα­ρός, όχι όμως πολύ. Τα τεκται­νό­με­να σήμε­ρα στην Ελλά­δα είναι ευθύ­νη δική μου, δική σας, των γει­τό­νων, του χωριού, της πόλης, της χώρας.
Μας στιγ­μα­τί­ζουν όλους».

Βρε­τα­νός στρα­τιώ­της, στο­χεύ­ει από την Ακρό­πο­λη το λαό της Αθή­νας το Δεκέμ­βρη του 1944. Τα βρε­τα­νι­κά πολυ­βο­λεία εγκα­τα­στά­θη­καν στο Βρά­χο της Ακρό­πο­λης με τις ευλο­γί­ες της ντό­πιας αστι­κής τάξης και των κομ­μά­των της

28 ΑΤ Δεκ 44

Χάρ­της από έκδο­ση της Διεύ­θυν­σης Ιστο­ρί­ας Στρα­τού, που απει­κο­νί­ζει τα 28 κατει­λημ­μέ­να από τον μαχό­με­νο λαό αστυ­νο­μι­κά τμή­μα­τα (σημειω­μέ­να με κόκ­κι­νο κύκλο)

Ο «Γέρων της… Δημοκρατίας», κατά «του συρφετού των αλητών του ΚΚΕ»

Ο Γ. Παπανδρέου ομολογεί τους σκοπούς των αστών

Και ο Λίβα­νος και η Καζέρ­τα είναι κρί­κοι της ίδιας αλυ­σί­δας που οδή­γη­σε στο Δεκέμ­βρη. Το ομο­λο­γεί αυτό ο ίδιος ο Γ. Πα­πανδρέου σε επι­στο­λή του που δημο­σιεύ­τη­κε στην εφημε­ρίδα «Η Καθη­με­ρι­νή» στις 2 Μάρ­τη 1948. Παρα­θέ­του­με ένα μεγά­λο μέρος της επιστολής:

«Φίλε κ. Διευθυντά,
(…) Και ερχό­με­θα εις τον ιδι­κόν μας Δεκέμ­βριον. Γρά­φετε: “Ο Υψι­στος μάς έκα­με δώρον την Επα­νά­στα­σιν και τα Δεκεμ­βρια­νά. Διό­τι τι θα συνέ­βαι­νε αν δεν εγί­νο­ντο; Διά να μη γίνουν ήμε­θα τότε εις κάθε υπο­χώ­ρη­σιν έτοι­μοι, θα εδί­δα­μεν εις τους Κομ­μου­νι­στάς και ένα και δύο υπουρ­γεία, ακό­μα και πέντε. Σιγά σιγά θα τους παρα­δί­δα­μεν — για να μη γίνει Επα­νά­στα­σις — και την Διοί­κη­σιν και τον Στό­λον και τον Στρα­τόν. Θα τους τα εδί­δα­μεν όλα”.
Η δια­φω­νία μου είναι από­λυ­τος. Οχι ότι δεν υπήρ­ξε “δώρον του Υψί­στου” ο Δεκέμ­βρης… Αλλά ότι “θα τους τα εδί­να­με όλα…”. Διό­τι συνέ­βαι­νεν ακρι­βώς το αντί­θε­τον: “Τους τα επαίρ­να­με όλα…”. Και διό­τι επε­μεί­να­μεν, απε­φά­σι­σαν την Στάσιν…
(…) Θα επι­κα­λε­στώ κείμενα:
“Την 26η Απρι­λί­ου 1944, όταν ανέ­λα­βα την Κυβέρ­νη­σιν εις το Κάι­ρο, διε­κή­ρυ­ξα το σύν­θη­μα: Μία Πατρίς, μία Κυβέρ­νη­σις, εις Στρατός.
Εις το Συνέ­δριον του Λιβά­νου την 17ην Μαΐ­ου 1944, ομι­λών ενώ­πιον και των εκπρο­σω­πών του ΚΚΕ. είπα: “Το κύριον επί­μα­χον θέμα είναι το στρα­τιω­τι­κόν, το θέμα της υλι­κής δυ­νάμεως. Η ώρα είναι ιστο­ρι­κή και οφεί­λο­μεν να ομι­λή­σω­μεν ευκρι­νώς και απε­ρι­φρά­στως. Εάν το ΕAM έχει την πρό­θε­σιν να χρη­σι­μο­ποι­ή­σει την υλι­κήν του δύνα­μιν ως όργα­νον εμ­φυλίου πολέ­μου και εξο­ντώ­σε­ως των αντι­πά­λων του, και αύριον, μετά το πέρας του πολέ­μου, υπό το ψευ­δώ­νυ­μον της Λαϊ­κής Δημο­κρα­τί­ας, ως όργα­νον δυνα­μι­κής επι­κρα­τή­σε­ως επί της πλειο­ψη­φί­ας του ελλη­νι­κού λαού, τότε βεβαί­ως δεν υπάρ­χει στά­διον συνεν­νο­ή­σε­ως. Το καθή­κον μας τότε είναι να συνε­γεί­ρω­μεν το έθνος και να επι­κα­λε­σθώ­μεν την επι­κου­ρί­αν όλων των Μ. Συμ­μά­χων μας εις τον διπλούν αγώ­να και κατά του εξω­τε­ρι­κού εισβο­λέ­ως και κατά του εσωτερι­κού εχθρού. Διό­τι ο Ελλη­νι­κός λαός δεν κάμνει επι­λο­γήν τυ­ράννων. Αρνεί­ται την τυραννίαν…”.
Εάν όμως το ΕAM έχει λάβει από­φα­σιν να εγκα­τα­λεί­ψη τους σκο­πούς της δυνα­μι­κής επι­κρα­τή­σε­ως και να αρκε­σθή εις τα πολι­τι­κά μέσα της πει­θούς και αν, κατά συνέ­πειαν, δέ­χεται την κατάρ­γη­σιν του ΕΛΑΣ καθώς και των άλλων ανταρ­τικών σωμά­των και την δημιουρ­γί­αν Εθνι­κού Στρα­τού, ο οποί­ος θα ανή­κει μόνον εις την Πατρί­δα και θα υπά­κουη εις τας δια­τα­γάς της Κυβερ­νή­σε­ως, τότε η συμ­με­το­χή και του ΕΑΜ εις την Εθνι­κήν μας Ενω­σιν θα ημπο­ρή να θεω­ρή­ται γεγονός.
Την 6η Ιου­λί­ου 1944 απή­ντη­σα από το ραδιό­φω­νον του Καΐ­ρου προς την Επι­τρο­πήν των Βου­νών, η οποία είχε ζη­τήσει επι­προ­σθέ­τως τα υπουρ­γεία των Στρα­τιω­τι­κών και των Εσω­τε­ρι­κών. Και είπα: “Απο­δο­χή των νέων όρων σημαί­νει κατ’ ουσία: Στρα­τός ΕΑΜ. Ελεγ­χoν της Αστυ­νο­μί­ας, της Χωρο­φυ­λα­κής, της Διοι­κή­σε­ως και της Δικαιο­σύ­νης από το ΕAM. Και έμπνευ­σιν της Παι­δεί­ας μας από το ΕΑΜ. Τώρα, πλέ­ον, ημπο­ρεί να γίνει πλή­ρης εξή­γη­σις. Γνω­ρί­ζο­μεν τι μας ζητούν. Και απέ­να­ντι των αιτη­μά­των των λαμ­βά­νω­μεν επί­ση­μον, υπεύ­θυ­νον θέσιν: Αρνού­με­θα. Μας ζητούν να παρα­δώ­σου­με την Ελλά­δα. Αρνούμεθα!”.
Την 21ην Αυγού­στου 1944 συνη­ντή­θην εις την Ρώμην με τον Βρε­τα­νόν Πρω­θυ­πουρ­γόν. Και όταν μου έθεσε το ερώ­τημα, ποια είναι η πολι­τι­κή μου, απή­ντη­σα: “Εξο­πλι­σμός του Κρά­τους. Αφο­πλι­σμός του ΕΑΜ”.
(…) Και συνε­πής προς την στα­θε­ράν επαγ­γε­λί­αν επη­κο­λού­θη­σε η εφαρμογή…
Η κυβέρ­νη­σις της Εθνι­κής Ενώ­σε­ως ανε­σχη­μα­τί­σθη εν Αθή­ναις την 23ην Οκτω­βρί­ου. Και μετά δέκα ημέ­ρας, την 3ην Νοεμ­βρί­ου 1944, προ­έ­βην εις τας ακο­λού­θους ανακοινώσεις:
“Μετά την συντε­λε­σθεί­σαν πλή­ρην Απε­λευ­θέ­ρω­σιν της Ελλά­δος λήγει και η Αντί­στα­σις. Είναι επο­μέ­νως φυσι­κόν ότι επα­κο­λου­θεί η απο­στρά­τευ­σις των Ανταρ­τι­κών Ομά­δων ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ, η οποία ωρί­σθη διά την 10ην Δεκεμβρίου…”.
(…) Οσοι θέλουν να κρί­νουν δικαί­ως εκεί­νην την επο­χήν, οφεί­λουν να ανα­πο­λή­σουν την κατά­στα­σιν του Απρι­λί­ου 1944, όταν ανέ­λα­βαν την Κυβέρνησιν.
Εις την Ανα­το­λήν, αι ένο­πλοι δυνά­μεις μας είχον απο­συ­ντε­θεί από την Στά­σιν. Και εις την Ελλά­δα το ΚΚΕ είχε κατα­στή παντο­δύ­να­μον και είχε συγκρο­τή­σει και την Κυβέρ­νησιν των Βου­νών — την ΠΕΕΑ. Και η αγω­νία, από την οποία αδια­λεί­πτως κατει­χό­μην ήτο: Πώς θα κατε­λύ­ε­το; Δύο ήσαν τα στά­δια διά να φθά­σω­μεν εις την Νίκην: Πρώ­τον, η έλευ­σις εις τας Αθή­νας! Και δεύ­τε­ρον, ο αφο­πλι­σμός του ΚΚΕ.
Διά να έλθω­μεν εις τας Αθή­νας — ως αντί­πα­λοι του ΚΚΕ — δεν διε­θέ­τα­μεν, δυστυ­χώς, ούτε εις το εσω­τε­ρι­κόν, ούτε εις το εξω­τε­ρι­κόν, ελλη­νι­κάς δυνά­μεις, αριθ­μη­τι­κώς επαρ­κείς διά να αντι­με­τω­πί­σουν τας μυριά­δας του ΕΛΑΣ, τακτι­κού και εφε­δρι­κού, καθώς και την ευρυ­τά­την συνω­μο­τι­κήν οργά­νω­σιν του ΕAM. Αλλά δεν υπήρ­χον επί­σης τότε ούτε βρετανι­καί δυνά­μεις δια­θέ­σι­μοι, διό­τι είχαν απορ­ρο­φη­θή από τα τρία ευρω­παϊ­κά μέτω­πα, τα οποία, κατά τους κρί­σι­μους εκεί­νους μήνας — Σεπτέμ­βριον και Οκτώ­βριον 1944 — επιέ­ζο­ντο σφο­δρώς από τον Χίτλερ, απο­βλέ­πο­ντα εις τον εξα­να­γκα­σμόν χωρι­στής ειρή­νης… Και είχε μάλι­στα φθά­σει εις τόσον βαθ­μόν η έλλει­ψις δια­θε­σί­μων βρε­τα­νι­κών δυνά­με­ων, ώστε να ανα­γκα­σθώ μίαν ημέ­ραν, εις τον πρε­σβευ­τήν της Μεγ. Βρε­τανίας, ο οποί­ος μου ωμί­λει περί απο­στο­λής εις την Ελλά­δα “εκα­το­ντά­δων” ή και “δεκά­δων” ανδρών, να δώσω την απά­ντη­σιν, ότι “έχω την εντύ­πω­σιν, ότι ομι­λώ με αντι­πρό­σω­πον του Λουξεμβούργου…”.
(…) Ιδού, δια­τί, μόνον η συμ­με­το­χή του ΚΚΕ εις την Κυβέρ­νη­σίν μας ήνοι­γε τας πύλας της Ελλά­δος. Και διά τού­το την επε­δί­ω­ξα — και ευτυ­χώς κατωρ­θώ­θη… Καθώς επί­σης, μό­νον το σύμ­φω­νον της Καζέρ­τας, όπου ο ΕΛΑΣ, διά του Αρ­χηγού του, υπέ­γρα­ψε την υπο­τα­γήν του εις το Βρε­τα­νι­κόν Στρα­τη­γεί­ον και προ­σε­κά­λε­σε τους Βρε­τα­νούς εις την Ελλά­δα, καθί­στα Συμ­μα­χι­κώς εύκο­λον την παρου­σί­αν των…
Αλλά υπάρ­χει και το δεύ­τε­ρον στά­διον, ο αφο­πλι­σμός του ΕΛΑΣ. Διό­τι εφ’ όσον το ΚΚΕ παρέ­μει­νε πάνο­πλον, η Ελ­ληνική Κυβέρ­νη­σις, καθώς ελέ­γα­μεν τότε, ήτο απλώς “η πε­ρικεφαλαία του ΕΑΜι­κού Κράτους…”.
Αλλά πότε θα έπρε­πε ν’ απο­φα­σι­σθή η απο­στρά­τευ­σις; Θα έπρε­πε ν’ απο­φα­σι­σθή αμέ­σως, ή να ανα­βλη­θή δι’ αργό­τε­ρον; Το ζήτη­μα του χρό­νου ήτο κρι­σι­μώ­τα­τον. Το ΚΚΕ εζή­τει ανα­βο­λήν. Και αι γενι­κώ­τε­ραι συν­θή­και την ηυνό­ουν. Εφό­σον εξη­κο­λου­θεί ο πόλε­μος ενα­ντί­ον του Ναζι­σμού, ηδύ­να­το να θεω­ρη­θή παρά­λο­γος η άμε­σος απο­στρά­τευ­σις δυνά­με­ων της Εθνι­κής Αντι­στά­σε­ως. Και δι’ αυτό ουδα­μού της Ευρώ­πης συνέβη…
Αλλά μου ήτο σαφές, ότι ο χρό­νος ειρ­γά­ζε­το υπέρ του ΚΚΕ.
Και εσω­τε­ρι­κώς, διό­τι θα εξη­σφά­λι­ζεν εν τω μετα­ξύ την πλή­ρη διά­βρω­σιν — όπως φαί­νε­ται να συνέ­βη εις την Τσε­χο­σλο­βα­κί­αν. Και εξω­τε­ρι­κώς, διό­τι τότε η Σοβιε­τι­κή Ενω­σις ευρί­σκε­το ακό­μη εις την θανά­σι­μον εμπλο­κήν με τον Ναζι­σμόν και επρο­φυ­λάσ­σε­το να δια­τά­ρα­ξη τας Συμ­μα­χι­κάς σχέ­σεις της. Και διά τού­το ακρι­βώς παρέ­στη­σε, καθ’ όλον τον Δεκέμ­βριον, τον ουδέ­τε­ρον — και μάλι­στα μέχρι του ση­μείου να μας αναγ­γεί­λη την 30ήν Δεκεμ­βρί­ου, την απο­στο­λήν πρέ­σβε­ως, ενώ ακό­μα αι μάχαι εμαί­νο­ντο εις τας Αθήνας…
Και διά τού­το επέ­μει­να ανεν­δό­τως εις την άμε­σον απο­στρά­τευ­σιν. Και η 10η Δεκεμ­βρί­ου έμε­νεν αμετακίνητος…
Το συμπέ­ρα­σμα είναι ότι ο Δεκέμ­βριος ημπο­ρεί να θεω­ρηθή “δώρον του Υψί­στου”. Αλλά, διά να ύπαρ­ξη ο Δεκέμ­βριος, έπρε­πε προη­γου­μέ­νως να είχω­μεν έλθει εις την Ελλά­δα. Και τού­το ήτο δυνα­τόν μόνον με την συμ­με­το­χήν και του ΚΚΕ εις την κυβέρ­νη­σιν, δηλα­δή με τον Λίβα­νον. Και διά να ευρε­θούν εδώ οι Βρε­τα­νοί, οι οποί­οι ήσαν απα­ραί­τη­τοι διά την Νίκην, έπρε­πε προη­γου­μέ­νως να είχεν υπο­γρα­φή το Σύμ­φω­νον της Καζέρ­τας. Και διά να μη γίνη η Στά­σις — “το δώ­ρον του Υψί­στου” — έπρε­πε προη­γου­μέ­νως να επι­μεί­νω εις την άμε­σον απο­στρά­τευ­σιν του ΕΛΑΣ και να θέσω το ΚΚΕ ενώ­πιον του διλήμ­μα­τος ή να απο­δε­χθή ειρη­νι­κώς τον αφο­πλι­σμόν του ή να επι­χει­ρή­ση την Στά­σιν, υπό συν­θή­κας όμως πλέ­ον, αι οποί­αι ωδή­γουν εις την συντρι­βήν του. Αυτή είναι η ιστο­ρι­κή αλήθεια.
Μετ’ εξαί­ρε­του τιμής
Γ. Παπαν­δρέ­ου — 1/3/48».


Σημεί­ω­ση:
Τα παρα­πά­νω υλι­κά πάρ­θη­καν 1) |> από την έκδο­ση «Δεκέμ­βρης του ’44: Κρί­σι­μη ταξι­κή σύγκρου­ση», που επι­με­λή­θη­κε το Τμή­μα Ιστο­ρί­ας της ΚΕ του ΚΚΕ.
2) από το Ριζο­σπά­στη (εδώ Το γράμ­μα του Παπαν­δρέ­ου + ιστορικό)
βλ και — Ατέ­χνως  «
Οι Ανα­το­λι­κές Συνοι­κί­ες το Δεκέμ­βρη του 1944»

ΒΑΣΩ ΚΑΤΡΑΚΗ — ΑΘΗΝΑ 1944

 

Επι­μέ­λεια  Ομά­δα ¡H.lV.S!

Επι­κοι­νω­νία — [ FaceBook |>1<|-|>2<| ] — Blog

 

 

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο