Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Δημοψήφισμα ΠΓΔΜ: Παρά τις διαφωνίες συμφωνούν στο «στρατηγικό στόχο» — Αγωνιούν και οι Ευρωπαίοι και ΗΠΑ

Δημο­ψή­φι­σμα σήμε­ρα Κυρια­κή 30 Σεπτεμ­βρί­ου στην ΠΓΔΜ, με τους πολί­τες να καλού­νται να ψηφί­σουν υπέρ ή κατά της Συμ­φω­νί­ας των Πρε­σπών η οποία επί της ουσί­ας — πέραν του τι λένε σε Ελλά­δα και Σκό­πια οι δυνά­μεις που την υπο­στη­ρί­ζουν — προ­ω­θεί παρα­πέ­ρα τους ευρω­α­τλα­ντι­κούς σχε­δια­σμούς σε αντι­πα­ρά­θε­ση με άλλα ιμπε­ρια­λι­στι­κά κέντρα, όπως τη Ρωσία και βάζει το λαό μας και τους γει­το­νι­κούς λαούς των Δ. Βαλ­κα­νί­ων βαθύ­τε­ρα στη δίνη των ιμπε­ρια­λι­στι­κών αντα­γω­νι­σμών και κιν­δύ­νων. Παράλ­λη­λα, η συμ­φω­νία — σε αντί­θε­ση με όσα ισχυ­ρί­ζε­ται η κυβέρ­νη­ση — δια­τη­ρεί ολο­ζώ­ντα­νο το «σπέρ­μα» του αλυ­τρω­τι­σμού, αφού απο­δέ­χε­ται τις ανι­στό­ρη­τες θέσεις περί «μακε­δο­νι­κού έθνους» και «μακε­δο­νι­κής γλώσσας».

Το ερώ­τη­μα στο οποίο θα κλη­θούν να απα­ντή­σουν περί­που 1,8 εκα­τομ­μύ­ρια των εγγε­γραμ­μέ­νων στους εκλο­γι­κούς κατα­λό­γους της γεί­το­νος, είναι το εξής: «Είστε υπέρ της έντα­ξης (της χώρας) στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, με την απο­δο­χή της συμ­φω­νί­ας μετα­ξύ της Δημο­κρα­τί­ας της Μακε­δο­νί­ας και της Ελλη­νι­κής Δημοκρατίας;»

Αγω­νιούν και οι Ευρω­παί­οι και ΗΠΑ για το απο­τέ­λε­σμα του σημε­ρι­νού δημο­ψη­φί­σμα­τος στα Σκό­πια, καθώς αυτό είναι ένας κρί­κος στην υλο­ποί­η­ση των σχε­δια­σμών τους. Να προ­χω­ρή­σει η εντα­ξια­κή πορεία των χωρών των Δυτι­κών Βαλ­κα­νί­ων σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, όπως ξεκά­θα­ρα έχουν δηλώ­σει Ευρω­παί­οι και ΝΑΤΟϊ­κοί αξιω­μα­τού­χοι. Γι’ αυτό και έχουν πέσει «θεοί και δαί­μο­νες» προ­κει­μέ­νου να πει­στούν οι πολί­τες της ΠΓΔΜ να υπερ­ψη­φί­σουν τη συμ­φω­νία. Ατε­λεί­ω­τη η «παρέ­λα­ση» των Αμε­ρι­κα­νο­ΝΑ­ΤΟι­κών τις περα­σμέ­νες βδο­μά­δες στα Σκό­πια (Μέρ­κελ: «ιστο­ρι­κή ευκαι­ρία που δίνε­ται μόνο μία φορά σε κάθε γενιά» κ.ά) και τα μηνύ­μα­τα δια­δέ­χο­νταν το ένα το άλλο (Τραμπ, Μακρόν κλπ.).

Η Ρωσία έχει πει ότι δεν θα λάβει θέση υπέρ της μιας ή της άλλης πλευ­ράς, αλλά δυσφο­ρεί με το ενδε­χό­με­νο της περαι­τέ­ρω διεύ­ρυν­σης του ΝΑΤΟ στην περιοχή.

Παρά τις διαφωνίες συμφωνούν στο «στρατηγικό στόχο»

Παρά την υπο­γρα­φή της Συμ­φω­νί­ας των Πρε­σπών τον περα­σμέ­νο Ιού­νιο από τις κυβερ­νή­σεις σε Αθή­να και Σκό­πια, οι αντι­δρά­σεις κατά της συμ­φω­νί­ας είναι οξεί­ες και στις δύο χώρες. Λίγες ημέ­ρες πριν από το κρί­σι­μο δημο­ψή­φι­σμα, η πλειο­νό­τη­τα των πολι­τών της ΠΓΔΜ ‑από αυτούς που σκο­πεύ­ουν να δώσουν την ψήφο τους την Κυρια­κή- υπο­στη­ρί­ζουν τη συμ­φω­νία. Ωστό­σο, σημα­ντι­κή μερί­δα των πολι­τι­κών δυνά­με­ων που εκπρο­σω­πού­νται στο κοι­νο­βού­λιο της ΠΓΔΜ προ­σπα­θεί να μπο­ϋ­κο­τά­ρει τη δια­δι­κα­σία. Οι δυνά­μεις αυτές ελπί­ζουν ότι εάν η συμ­με­το­χή κινη­θεί κάτω του 50%, η δια­δι­κα­σία μπο­ρεί να κηρυ­χθεί άκυρη.

Την ίδια ώρα η αντι­πο­λί­τευ­ση του κόμ­μα­τος VMRO-DPMNE που ξεκί­νη­σε χαρα­κτη­ρί­ζο­ντας τη συμ­φω­νία «προ­δο­σία», επι­ση­μαί­νο­ντας ότι «είναι επι­βλα­βής και πρέ­πει να απορ­ρι­φθεί», πλέ­ον — κατό­πιν και των σχε­τι­κών «επα­φών» με ευρω­ΝΑ­ΤΟι­κούς παρά­γο­ντες — καλεί σε «ψήφο κατά συνεί­δη­ση», απο­φεύ­γο­ντας δηλα­δή να μποϊ­κο­τά­ρει ανοι­χτά το δημο­ψή­φι­σμα, ενώ ούτε λίγο — ούτε πολύ αφή­νει ανοι­χτό το ενδε­χό­με­νο ακό­μα και να υπερ­ψη­φί­σει τις συνταγ­μα­τι­κές αλλα­γές εφό­σον το απο­τέ­λε­σμα του δημο­ψη­φί­σμα­τος είναι θετι­κό. Παράλ­λη­λα υπο­στη­ρί­ζει ότι εάν το ποσο­στό συμ­με­το­χής στο δημο­ψή­φι­σμα δεν ξεπε­ρά­σει το 50%, τότε αυτό πρέ­πει να ακυρωθεί.

Ο πρό­ε­δρος της ΠΓΔΜ Γκιόρ­γκι Ιβα­νόφ ήδη έχει ξεκα­θα­ρί­σει ότι θα από­σχει της ψηφο­φο­ρί­ας, διευ­κρι­νί­ζο­ντας ότι δεν αντι­τί­θε­ται στον «στρα­τη­γι­κό στό­χο» για έντα­ξη σε ΝΑΤΟ και ΕΕ αλλά στη συγκε­κρι­μέ­νη συμ­φω­νία. Από το βήμα της Γενι­κής Συνέ­λευ­σης του ΟΗΕ, μία ανά­σα πριν από τις κάλ­πες της Κυρια­κής, ο Γκιόρ­γκι Ιβα­νόφ πραγ­μα­το­ποί­η­σε το ύστα­το πλήγ­μα του, καθώς κάλε­σε τους πολί­τες της χώρας του να μην προ­σέλ­θουν στο δημο­ψή­φι­σμα της 30ης Σεπτεμ­βρί­ου. Χαρα­κτή­ρι­σε, μάλι­στα, τη Συμ­φω­νία των Πρε­σπών και οποια­δή­πο­τε πρό­θε­ση για την υπερ­ψή­φι­σή της ως «ιστο­ρι­κή αυτο­κτο­νία». «Και είμαι πεπει­σμέ­νος πως εσείς, οι συμπο­λί­τες μας, θα πάρε­τε επί­σης αυτή τη συνε­τή απόφαση».

Η κυβέρ­νη­ση στα Σκό­πια τονί­ζει ότι η συμ­φω­νία δεν θέτει σε κίν­δυ­νο την εθνι­κή ταυ­τό­τη­τα της χώρας, υπο­γραμ­μί­ζο­ντας ότι αντι­θέ­τως την ενι­σχύ­ει σε διε­θνές επίπεδο.

Ενδει­κτι­κές του σκη­νι­κού που έχει δια­μορ­φω­θεί είναι οι δημο­σκο­πή­σεις. Επι­βε­βαιώ­νουν πως το δια­κύ­βευ­μα είναι η νομι­μο­ποι­η­τι­κή συμ­με­το­χή του λαού, καθώς φαί­νε­ται να επι­κρα­τεί μεν το «Ναι», ωστό­σο εκτός από αυτούς που δηλώ­νουν ότι θα ψηφί­σουν «Οχι», υπάρ­χει και ένα ποσο­στό γύρω στο 40% που είτε εμφα­νί­ζε­ται απρό­θυ­μο να πάει να ψηφί­σει είτε επι­λέ­γει ως πολι­τι­κή στά­ση να μποϊ­κο­τά­ρει τη διαδικασία.

Οι κάλ­πες θα ανοί­ξουν στις 7:00 τοπι­κή ώρα (8:00 ώρα Ελλά­δας) και θα κλεί­σουν στις 19:00 τοπι­κή ώρα (20¨00 ώρα Ελλά­δας). Τα πρώ­τα απο­τε­λέ­σμα­τα θα ανα­κοι­νω­θούν από την Κρα­τι­κή Εκλο­γι­κή Επι­τρο­πή της ΠΓΔΜ, αργά το βρά­δυ της Κυριακής.

Εκτός, όμως, από τους ίδιους τους γεί­το­νες, με στραμ­μέ­νο το βλέμ­μα στην πρώ­ην Γιου­γκο­σλα­βι­κή Δημο­κρα­τία της Μακε­δο­νί­ας βρί­σκε­ται και το Μέγα­ρο Μαξί­μου, καθώς από το απο­τέ­λε­σμα θα εξαρ­τη­θούν και οι πολι­τι­κές εξε­λί­ξεις στην Ελλάδα.

Η συμμετοχή

Στο δημο­ψή­φι­σμα της Κυρια­κής το στοί­χη­μα για τον πρω­θυ­πουρ­γό της χώρας Ζόραν Ζάεφ και των υπο­στη­ρι­κτών του «Ναι» δεν είναι μόνο η υπερ­ψή­φι­ση της συμ­φω­νί­ας των Πρε­σπών, αλλά και, κυρί­ως, το ποσο­στό συμ­με­το­χής. Πόσοι πολί­τες θα επι­λέ­ξουν να πάνε στις κάλ­πες, νομι­μο­ποιώ­ντας με τον τρό­πο αυτό το απο­τέ­λε­σμα. Δεν είναι απλό το ζήτη­μα, καθώς οι εκλο­γι­κοί κατά­λο­γοι δεν έχουν επι­και­ρο­ποι­η­θεί και περι­λαμ­βά­νουν πολύ περισ­σό­τε­ρα ονό­μα­τα πολι­τών από αυτούς που δύνα­νται να ψηφίσουν.

Λίγες μέρες πριν στην ερώ­τη­ση της γερ­μα­νι­κής εφη­με­ρί­δας τι θα γίνει εάν η συμ­με­το­χή δεν ξεπε­ρά­σει τελι­κώς το 50% που απαι­τεί­ται για να θεω­ρη­θεί έγκυ­ρο το δημο­ψή­φι­σμα, ο Νικό­λα Ντι­μι­τρόφ απά­ντη­σε ότι «η πρό­κλη­ση έγκει­ται στους ανα­κρι­βείς εκλο­γι­κούς κατα­λό­γους. Επι­σή­μως είναι κατα­γε­γραμ­μέ­νοι στη “Μακε­δο­νία” περί­που 1,8 εκα­τομ­μύ­ρια ψηφο­φό­ροι. Εκτι­μού­με όμως ότι 300.000 με 400.000 εξ΄ αυτών δεν βρί­σκο­νται στη χώρα. […] Μας λεί­πουν εκεί­νοι οι άνθρω­ποι που τα τελευ­ταία χρό­νια έχα­σαν την ελπί­δα τους ότι η “Μακε­δο­νία” θα προ­ο­δεύ­σει ποτέ στην προ­σπά­θεια ενσω­μά­τω­σης στη Δύση. Περισ­σό­τε­ροι από 100.000 μετα­νά­στευ­σαν από τη “Μακε­δο­νία” στη Γερ­μα­νία, άλλοι τόσοι στην Ιτα­λία. […] Αυτό σημαί­νει ότι ανα­λό­γως με την περιο­χή, χρεια­ζό­μα­στε μια πραγ­μα­τι­κή συμ­με­το­χή της τάξης του 65–70% για να πετύ­χου­με το 50% που προβλέπεται».

Έτοι­μος για βέτο φέρε­ται να είναι ο Πρό­ε­δρος των Σκο­πί­ων αν το απο­τέ­λε­σμα του δημο­ψή­φι­σμα­τος θα είναι ορια­κά «ναι». Συγκε­κρι­μέ­να, σε περί­πτω­ση, που επι­κρα­τή­σει ορια­κά το «ναι», είναι δεδο­μέ­νο πως ο Σκο­πια­νός πρό­ε­δρος Γκιόρ­γκι Ιβά­νοφ θα εγεί­ρει θέμα μη λαϊ­κής νομι­μο­ποί­η­σης του απο­τε­λέ­σμα­τος και θα θέσει βέτο για να μην προ­χω­ρή­σουν οι συνταγ­μα­τι­κές αλλα­γές, που απαι­τού­νται για να κυρω­θεί η συμφωνία.

Όμως και η κυβέρ­νη­ση της ΠΓΔΜ είναι απο­φα­σι­σμέ­νη να προ­ω­θή­σει τους ευρω­α­τλα­ντι­κούς σχε­δια­σμούς, την τελευ­ταία βδο­μά­δα τόσο ο πρω­θυ­πουρ­γός Ζ. Ζάεφ όσο και ο υπουρ­γός Εξω­τε­ρι­κών Ν. Ντι­μι­τρόφ άφη­ναν ανοι­χτό το ενδε­χό­με­νο η παρα­πέ­ρα υλο­ποί­η­ση της συμ­φω­νί­ας, με τις συνταγ­μα­τι­κές αλλα­γές που προ­βλέ­πο­νται, να συνε­χι­στεί κανο­νι­κά στη Βου­λή της ΠΓΔΜ, ακό­μα και στην περί­πτω­ση που το δημο­ψή­φι­σμα βγά­λει «Ναι», αλλά δεν συγκε­ντρώ­σει τελι­κά την απα­ραί­τη­τη συμ­με­το­χή, το όριο του 50% των εκλο­γέ­ων. Ο Ζόραν Ζάεφ επι­κα­λεί­ται το στοι­χείο ότι το δημο­ψή­φι­σμα έχει συμ­βου­λευ­τι­κό και όχι δεσμευ­τι­κό χαρα­κτή­ρα και η εγκυ­ρό­τη­τά του δεν συν­δέ­ε­ται με το ποσο­στό συμ­με­το­χής. Όλες δε τις προη­γού­με­νες ημέ­ρες, τόσο ο πρω­θυ­πουρ­γός της ΠΓΔΜ, όσο και στε­λέ­χη της κυβέρ­νη­σής του σημεί­ω­ναν ότι το απο­τέ­λε­σμα του δημο­ψη­φί­σμα­τος θα κρι­θεί από αυτούς που θα προ­σέλ­θουν να ψηφί­σουν και όχι από αυτούς που θα απέχουν.

Σε αυτό θα έχουν και έξω­θεν βοή­θεια. Με διαρ­ρο­ές η «διε­θνής κοι­νό­τη­τα» (ευρω­α­τλα­νι­κοί που κόπτο­νται για τη συμ­φω­νία) παρε­νέ­βη, αφή­νο­ντας να εννοη­θεί ότι θα ανα­γνω­ρί­σει το απο­τέ­λε­σμα του δημο­ψη­φί­σμα­τος αν υπέρ του «ΝΑΙ» ψηφί­σουν 500–600 χιλιά­δες πολί­τες της ΠΓΔΜ.

Τελευταίος σκόπελος η βουλή

Δυτι­κός διπλω­μά­της μίλη­σε στην DW δια­τη­ρώ­ντας την ανω­νυ­μία του και επι­σή­μα­νε ότι οι ηγέ­τι­δες δυνά­μεις της ΕΕ και οι ΗΠΑ θα στη­ρί­ξουν τις θέσεις του Ζάεφ, εφό­σον όμως το απο­τέ­λε­σμα του δημο­ψη­φί­σμα­τος κατα­δεί­ξει σαφή πλειο­ψη­φία υπέρ της συμ­φω­νί­ας με την Ελλά­δα, ακό­μη κι αν το δημο­ψή­φι­σμα δεν έχει τελι­κά την επι­θυ­μη­τή έκβα­ση για την κυβέρ­νη­ση στα Σκόπια.

Πάντως ακό­μη κι αν η κυβέρ­νη­ση ξεπε­ρά­σει τον σκό­πε­λο του δημο­ψη­φί­σμα­τος, καλεί­ται να εξα­σφα­λί­σει πλειο­ψη­φία δύο τρί­των στη βου­λή της χώρας προ­κει­μέ­νου να κυρω­θεί η συμ­φω­νία και να γίνουν οι προ­βλε­πό­με­νες αλλα­γές στο Σύνταγ­μα της ΠΓΔΜ. Χωρίς τη στή­ρι­ξη του VMRO-DPMNE η συγκέ­ντρω­ση τόσο ευρεί­ας πλειο­ψη­φί­ας είναι αδύ­να­τη. Υψη­λό­βαθ­μος αξιω­μα­τού­χος της κυβέρ­νη­σης στα Σκό­πια δήλω­σε, υπό τον όρο της ανω­νυ­μί­ας στην DW, ότι η κυβέρ­νη­ση ελπί­ζει πως ο συν­δυα­σμός μιας ισχυ­ρής στή­ρι­ξης του «ΝΑΙ» στο δημο­ψή­φι­σμα και των διε­θνών πιέ­σε­ων μπο­ρεί να μετα­πεί­σει του­λά­χι­στον μια μερί­δα των βου­λευ­τών της αξιω­μα­τι­κής αντιπολίτευσης.

Υπεν­θυ­μί­ζου­με ότι όταν υπο­γρά­φτη­κε η Συμ­φω­νία των Πρε­σπών το κοι­νο­βού­λιο των Σκο­πί­ων την επι­κύ­ρω­σε με 69 ψήφους ένα­ντι 51. Στη συνέ­χεια, όμως, στις 26 Ιου­νί­ου, ο πρό­ε­δρος Γκε­όρ­γκι Ιβα­νόφ, που προ­έρ­χε­ται από την αντι­πο­λί­τευ­ση (VMRO), αρνή­θη­κε να υπο­γρά­ψει το κεί­με­νο. Στις 5 Ιου­λί­ου έγι­νε δεύ­τε­ρη συζή­τη­ση στο Κοι­νο­βού­λιο και το κεί­με­νο υπο­γρά­φη­κε από τον πρό­ε­δρο του Κοι­νο­βου­λί­ου που προ­έρ­χε­ται από αλβα­νό­φω­νο κόμ­μα. Το σχέ­διο για το δημο­ψή­φι­σμα εγκρί­θη­κε στις 30 Ιου­λί­ου, με 68 ψήφους.

Η στάση των Αλβανόφωνων

Για τον Ολι­βιέ Ντε­λόρμ, Γάλ­λο ιστο­ρι­κό, ειδι­κό­ςγια τα Βαλ­κά­νια και συγ­γρα­φέ­ας του τρί­το­μου έργου, «Η Ελλά­δα από τον 5ο αιώ­να μέχρι σήμε­ρα», από το 2000, φάνη­κε πόσο εύθραυ­στο ήταν το οικο­δό­μη­μα της ΠΓΔΜ με την αλβα­νό­φω­νη μειο­νό­τη­τα. Σήμε­ρα οι αλβα­νό­φω­νοι είναι μειο­νό­τη­τα, «χάρη όμως στο δημο­γρα­φι­κό δυνα­μι­σμό τους θα ξεπε­ρά­σουν τελι­κά τη σλα­βι­κή πλειοψηφία».

Σύμ­φω­να με τον ιστο­ρι­κό, το θέμα του ονό­μα­τος δεν μοιά­ζει να τους απα­σχο­λεί ιδιαί­τε­ρα, για­τί κοι­τούν περισ­σό­τε­ρο προς τα Τίρα­να ή την Πρί­στι­να και λιγό­τε­ρο προς τα Σκό­πια, αν και 2 αλβα­νό­φω­να κόμ­μα­τα συμ­με­τέ­χουν στην τωρι­νή πλειοψηφία.

Σχε­τι­κά με το δημο­ψή­φι­σμα, είναι άγνω­στο για την ώρα κατά πόσο οι αλβα­νό­φω­νοι θα κινη­το­ποι­η­θούν εκλο­γι­κά για να υπο­στη­ρί­ξουν τη συμ­φω­νία. Ο δε προ­βλη­μα­τι­σμός είναι, τι θα σημαί­νει εάν το δημο­ψή­φι­σμα περά­σει χάρη στη δική τους ψήφο, με δεδο­μέ­νο ότι η σλα­βι­κή πλειο­ψη­φία ανα­το­λι­κά είναι κατά της συμφωνίας.

«Εάν το δυτι­κό μέρος της χώρας ψηφί­σει υπέρ και το ανα­το­λι­κό κατά, θα βρε­θού­με σε μια κατά­στα­ση υψη­λού κιν­δύ­νου. Θα φανεί ο καθα­ρά τεχνη­τός χαρα­κτή­ρας της δημιουρ­γί­ας της ΠΓΔΜ που δεν υπάρ­χει, παρά διό­τι απο­φα­σί­σα­με ότι τα εσω­τε­ρι­κά σύνο­ρα της Γιου­γκο­σλα­βί­ας ήταν απα­ρα­βί­α­στα. Θα έχου­με στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ένα μέρος των Σλά­βων ανα­το­λι­κά που προ­σβλέ­πουν προς τη Βουλ­γα­ρία και ένα μέρος των αλβα­νο­φώ­νων δυτι­κά που προ­σβλέ­πουν προς Αλβα­νία και Κόσο­βο. Κατά­στα­ση εξαι­ρε­τι­κά περί­πλο­κη», σύμ­φω­να με τον Ολι­βιέ Ντελόρμ.

(Το σύν­θη­μα στην αφί­σα είναι το εξής: Τώρα είναι η ευκαι­ρία για τη δική μας τη γενιά Να μην περι­μέ­νου­με άλλα 27 χρόνια)

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο