Επανάσταση 1821: Πώς καθιερώθηκε ο γιορτασμός της 25ης Μαρτίου

Πρώ­τος ο Πανα­γιώ­της Σού­τσος πρό­τει­νε το 1834 την καθιέ­ρω­ση εορ­τα­σμού της Ελλη­νι­κής Επα­νά­στα­σης την 25η Μαρ­τί­ου, ανα­φέ­ρο­ντας ότι ήταν η μέρα γενί­κευ­σης της επα­νά­στα­σης στην Πελο­πόν­νη­σο και ανα­γέν­νη­σης της Ελλά­δας, σε υπό­μνη­μα το οποίο ο Ιωάν­νης Κωλέτ­της υπέ­βα­λε στον Όθω­να ως πρό­τα­ση σχε­δί­ου νόμου. Το έγγρα­φο του Κωλέτ­τη, τότε υπουρ­γού Εσω­τε­ρι­κών, έχει ημε­ρο­μη­νία 22 Ιανουα­ρί­ου (2 Φεβρουα­ρί­ου) 1835 και προ­τεί­νει στον Όθω­να τη θέσπι­ση εορ­τα­σμών με πανελ­λή­νιους αγώ­νες παρό­μοιους με αυτούς της αρχαί­ας Ελλάδας.

Οι εορ­τα­σμοί που πρό­τει­νε ο Κωλέτ­της περι­λάμ­βα­ναν δια­γω­νι­σμούς στις τέχνες και τα γράμ­μα­τα και σε διά­φο­ρα αγω­νί­σμα­τα. Θα γίνο­νταν στην Τρί­πο­λη, την Αθή­να, την Ύδρα και το Μεσο­λόγ­γι, εκ περι­τρο­πής μέσα σε μία τετρα­ε­τία, όπως στην αρχαιό­τη­τα οι Ολυ­μπια­κοί, οι Πυθι­κοί κτλ.

Μετά την επί­ση­μη καθιέ­ρω­ση του εορ­τα­σμού to 1838, και ιδί­ως το 1841, έγι­νε προ­σπά­θεια οικειο­ποί­η­σης της επε­τεί­ου από την αντι­πο­λι­τευό­με­νη αντι-οθω­νι­κή μερί­δα, με ιδιω­τι­κούς εορ­τα­σμούς στους οποί­ους προ­βαλ­λό­ταν ιδιαί­τε­ρα η μορ­φή του Κοραή. Η εορ­τή συνέ­χι­σε να είναι αντι­κεί­με­νο κομ­μα­τι­κών και τοπι­κι­στι­κών αντι­πα­ρα­θέ­σε­ων: ιδιαί­τε­ρες αντι­δρά­σεις προ­κά­λε­σε το 1846 και 1847 η από­φα­ση του πρω­θυ­πουρ­γού Κωλέτ­τη για την πραγ­μα­το­ποί­η­ση επί­ση­μης τελε­τής στον τάφο του ρου­με­λιώ­τη οπλαρ­χη­γού Γεώρ­γιου Καραϊ­σκά­κη στο Φάλη­ρο, καθώς θεω­ρή­θη­κε ότι οδη­γού­σε σε ταύ­τι­ση της Επα­νά­στα­σης με ένα πρόσωπο.

Έως το 1875 ο στρα­τός βρι­σκό­ταν παρα­τε­ταγ­μέ­νος κατά μήκος της δια­δρο­μής της βασι­λι­κής πομπής από τα ανά­κτο­ρα προς την εκκλη­σία και αντί­στρο­φα. Το 1875 πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε για πρώ­τη φορά παρέ­λα­ση του στρα­τού μπρο­στά από τα ανά­κτο­ρα, πρα­κτι­κή τρέ­χου­σα από τα μέσα του αιώ­να σε δημό­σιες γιορ­τές στη Γαλ­λία και τα γερ­μα­νι­κά κρά­τη. Την επό­με­νη χρο­νιά, αν και δεν πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε στρα­τιω­τι­κή παρέ­λα­ση εξαι­τί­ας βρο­χής, δίπλα στο στρα­τό παρα­τά­χθη­κε και μία πανε­πι­στη­μια­κή φάλαγγα.

Η πρω­ι­μό­τε­ρη ανα­φο­ρά για μαθη­τι­κή παρέ­λα­ση εντο­πί­ζε­ται το 1899. Τα σχο­λεία είχαν παρα­τα­χθεί και κατά τον εορ­τα­σμό της 25ης Μαρ­τί­ου του 1924, όταν ανα­κη­ρύ­χθη­κε η Δημο­κρα­τία. Τα επό­με­να χρό­νια την παρέ­λα­ση του στρα­τού πλαι­σί­ω­ναν και πρό­σκο­ποι και μαθη­τές στρα­τιω­τι­κών σχο­λών. Το 1932 τα σχο­λεία της Αθή­νας παρέ­λα­σαν μπρο­στά από επι­σή­μους στο μνη­μείο του Άγνω­στου Στρα­τιώ­τη μαζί με τους προ­σκό­πους, τη «φρου­ρά της πόλης» και τις «εθνι­κι­στι­κές οργα­νώ­σεις». Από το 1936 η μαθη­τι­κή παρέ­λα­ση, που έγι­νε μπρο­στά από τον βασι­λιά Γεώρ­γιο και τον Μετα­ξά, πήρε επί­ση­μο χαρα­κτή­ρα. Την περί­ο­δο της δικτα­το­ρί­ας του Μετα­ξά οι παρε­λά­σεις μαθη­τών και φαλαγ­γι­τών (μελών της ΕΟΝ) προ­σέ­λα­βαν μεγά­λη σημα­σία και συν­δέ­θη­καν με τη στρα­τιω­τι­κή παρέ­λα­ση. Η πρα­κτι­κή των μαθη­τι­κών παρε­λά­σε­ων εξα­κο­λού­θη­σε κατά την εμφυ­λιο­πο­λε­μι­κή περί­ο­δο και έπει­τα έως και μετά τη μεταπολίτευση.

Πηγή: thepressroom.gr