Η καθιέρωση του μονοτονικού και η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση

Η ιστο­ρία της γλωσ­σι­κής μεταρ­ρύθ­μι­σης και οι αγώ­νες γι αυτή αρχί­ζει από πολύ παλιά και σχε­τί­ζο­νται με τον εκδημοκρατισμό.
Με πρώ­το τον Ελιασ­σαίο Γιαν­νί­δη πλή­θος δια­νο­ού­με­νων επι­χει­ρη­μα­το­λο­γού­σαν για την καθιέ­ρω­ση του μονο­το­νι­κού ή ακό­μα χρη­σι­μο­ποιού­σαν το μονοτονικό .

«Να δώσου­με αλη­θι­νή μόρ­φω­ση σε όλο τον λαό (…), να γκρε­μί­σου­με όλα τα τεί­χη που το συμ­φέ­ρον της ολι­γαρ­χί­ας υψώ­νει μπρο­στά στα παι­διά του λαού».
|                    Δημή­τρης Γλη­νός, 1936

… Επα­νά­στα­σις! Αι δαπά­ναι δια την παι­δεί­αν θα υπερ­βούν τελι­κώς το 15% (Παπα­ντρέα — Παπα­τζή)

Από τότε που ο δάσκα­λος του λαού μας έγρα­ψε τα παρα­πά­νω λόγια, έχουν περά­σει πολ­λά …πολ­λά χρόνια.
Κυβερ­νή­σεις ήρθαν κι έφυ­γαν, πολ­λές «εκπαι­δευ­τι­κές μεταρ­ρυθ­μί­σεις» έχουν γίνει.
Εκεί­νο το αίτη­μα, όμως, για «αλη­θι­νή μόρ­φω­ση σε όλο τον λαό», παρα­μέ­νει ακό­μα ανι­κα­νο­ποί­η­το. Και δεν θα μπο­ρού­σε να γίνει αλλιώς, όσο η κοι­νω­νία της εκμε­τάλ­λευ­σης απαι­τεί το σχο­λείο να εξυ­πη­ρε­τεί την εξου­σία των λίγων, των αστών.
Είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κό ότι ο Γιάν­νης Κακρι­δής διώ­χτη­κε γι’ αυτό, στη δίκη των τόνων το χει­μώ­να του 1941 – 1942.
Στα 70 μετα­πο­λε­μι­κά χρό­νια οι πιο αντι­δρα­στι­κές αστι­κές πολι­τι­κές δυνά­μεις ‑ΕΡΕ, ΕΚ, Χού­ντα … και στη συνέ­χεια προ­ε­ξε­χού­σης της ΝΔ, επαί­ρο­νται ποι­κι­λο­τρό­πως για τις (προ­ο­δευ­τι­κές) «μεταρ­ρυθ­μί­σεις» τους.
11- Ιαν-1982
Η Βου­λή συνε­δριά­ζει με αντι­κεί­με­νο τη συζή­τη­ση του νομο­σχε­δί­ου για την κατάρ­γη­ση των εισα­γω­γι­κών εξε­τά­σε­ων από τα Γυμνά­σια στα Λύκεια ο υπουρ­γός (Εθνι­κής Παι­δεί­ας και Θρη­σκευ­μά­των τον έλε­γαν τότε) Λευ­τέ­ρης Βερυ­βά­κης του ΠΑΣΟΚ ζητά­ει το λόγο και ανα­κοι­νώ­νει ότι η κυβέρ­νη­ση εισά­γει στο νομο­σχέ­διο τρο­πο­λο­γία για την καθιέ­ρω­ση του μονο­το­νι­κού συστή­μα­τος.

«Κύριε πρό­ε­δρε, ήθε­λα με την έναρ­ξη της συζη­τή­σε­ως να θέσω μια τρο­πο­λο­γία την οποία η κυβέρ­νη­ση ειση­γεί­ται προς τη Βου­λή, την επι­ψή­φι­ση του μονο­το­νι­κού και να ζητή­σω από τη Βου­λή να την ενσω­μα­τώ­σει ως άρθρο 2 στο συζη­τού­με­νο νομο­σχέ­διο για να μπο­ρέ­σει αμέ­σως με την επι­ψή­φι­ση του άρθρου να τεθεί σε εφαρ­μο­γή και να παρ­θούν εκεί­να τα προ­πα­ρα­σκευα­στι­κά μέτρα που θα επι­τρέ­ψουν την εισα­γω­γή του μονο­το­νι­κού στην Εκπαί­δευ­ση και στη Διοί­κη­ση», δηλώνει.

Η ανα­κοί­νω­ση προ­κα­λεί την άμε­ση αντί­δρα­ση του προ­έ­δρου της ΝΔ Ευάγ­γε­λου Αβέ­ρωφ που παίρ­νει το λόγο και αναφέρει:
«Δεν αντι­τι­θέ­με­θα κατ΄αρχήν, αλλά δεν νομί­ζου­με ότι τέτοιες μεταρ­ρυθ­μί­σεις μπο­ρούν να γίνουν χωρίς μια ειδι­κή μελέ­τη. Ότι χρειά­ζε­ται μια ειδι­κή μελέ­τη για το μονο­το­νι­κό είναι προ­φα­νές, διό­τι ναι μεν είναι μια απλού­στευ­ση η οποία θα είναι χρή­σι­μη στις νέες γενε­ές αλλά δεν μπο­ρού­με να πάμε σε από­λυ­τα σχή­μα­τα. Φέρ­νω αμέ­σως ένα παρά­δειγ­μα: το “που”, το οποίο είναι καθιε­ρω­μέ­νο έχει πολ­λές έννοιες. Υπο­θέ­τω, ότι κατό­πιν μιας μελέ­της θα ευρε­θεί ο τρό­πος να απλου­στευ­θεί μεν το σύστη­μα, αλλά να είναι δηλω­τι­κό το “που” τι θέλει να πει. Το “που” σήμε­ρα στη δημο­τι­κή είναι ή ερω­τη­μα­τι­κό ή δηλω­τι­κό τόπου. Το “που” αντι­κα­θι­στά το οποίον.
Δεν είναι δυνα­τόν, λοι­πόν, να πού­με χωρίς κάποια μελέ­τη, ότι καθιε­ρώ­νου­με το μονο­το­νι­κό χωρίς να κάνου­με κάποιες μικρές δια­κρί­σεις. Οι απλου­στεύ­σεις είναι χρή­σι­μες, αλλά πολ­λές φορές κατα­λή­γουν σε αλλοί­ω­ση της γλώσ­σας κατά τρό­πο επι­κίν­δυ­νο. Το δια­ζευ­τι­κό “ή” δεν μπο­ρεί να έχει τον τόνο, τον οποίο βάζου­με τώρα του μονο­το­νι­κού. Πρέ­πει κάποια διά­κρι­ση να γίνει, όταν είναι δια­ζευ­κτι­κό ή όταν είναι άρθρο. Θα προ­τεί­νω, λοι­πόν, και παρα­κα­λώ τον κ. υπουρ­γό να γίνει μια πλη­ρέ­στε­ρη μελέ­τη και να μην προ­χει­ρο­λο­γού­με για να μη μπερ­δεύ­ου­με τη γλώσ­σα, αντί να την απλου­στεύ­ου­με και να την καλυτερεύουμε».

«Ζητά­με από όλη ανε­ξαι­ρέ­τως τη Βου­λή, μια και που ο αρχη­γός της αξιω­μα­τι­κής αντι­πο­λι­τεύ­σε­ως κατ΄αρχήν τάχθη­κε υπέρ της καθιέ­ρω­σης του μονο­το­νι­κού, να ψηφί­σει με ενθου­σια­σμό αυτή τη μετα­βο­λή για να επι­τρέ­ψει στην ελλη­νι­κή γλώσ­σα, στην ελλη­νι­κή παι­δεία και στη διοί­κη­ση να προ­χω­ρή­σει σε μια ουσια­στι­κό­τε­ρη ανα­δό­μη­ση, χωρίς τυπι­κά παρέμ­βλη­τα από τους χρό­νους, που δεν έχουν καμία σχέ­ση με την ουσία της γνώ­σης της γλώσ­σας και την ουσία της ελλη­νι­κής παρά­δο­σης», δήλω­σε ο υπουργός.

15 Ιου­λί­ου 2008
Στη συνε­δρί­α­ση της Βου­λής στη των Ελλή­νων, στη διάρ­κεια της συζή­τη­σης για νομο­σχέ­διο του Υπουρ­γεί­ου Παι­δεί­ας με δια­τά­ξεις για γλωσ­σι­κά θέμα­τα, οι Πάνος Πανα­γιω­τό­που­λος, κοι­νο­βου­λευ­τι­κός εκπρό­σω­πος της ΝΔ και ο Κυριά­κος Βελό­που­λος –προ «Ελλη­νι­κής Λύσης», ως κοι­νο­βου­λευ­τι­κός εκπρό­σω­πος του ΛΑΟΣ που που­λού­σε «χει­ρό­γρα­φες επι­στο­λές του Ιησού», αντί­θε­τα με τις σημε­ρι­νές κηρα­λοι­φές κλπ. σε παρα­λη­ρη­μα­τι­κή αγό­ρευ­ση.

• ΠΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ <|ΠΠ|>
  […] Είδα­με, λοι­πόν, το εκπαι­δευ­τι­κό συν­δι­κα­λι­στι­κό κίνη­μα να ασχο­λεί­ται με όλα τα θέμα­τα, πλην εκεί­νου της πραγ­μα­τι­κής ποιό­τη­τας της παρε­χό­με­νης εκπαίδευσης.
  Πότε είδα­με, κύριε Υπουρ­γέ, τους περί­φη­μους συν­δι­κα­λι­στές στο χώρο της εκπαί­δευ­σης όλων των βαθ­μί­δων να αγω­νιούν για την υπο­βάθ­μι­ση της εκμά­θη­σης της γλώσ­σας στην Ελλά­δα; Δια­χει­ρι­ζό­μα­στε ως έθνος των Ελλή­νων μία γλώσ­σα που απο­τε­λεί τη βάση του παγκό­σμιου γλωσ­σι­κού πολιτισμού.
  Είναι ή δεν είναι έτσι; Η ελλη­νι­κή γλώσ­σα απο­τε­λεί τη βάση της παγκό­σμιας γλωσ­σι­κής παιδείας.
  Πού είναι η αγω­νία τους για την ελλη­νι­κή ταυ­τό­τη­τα στα πλαί­σια της παγκο­σμιο­ποί­η­σης; Πού είναι η αγω­νία τους για τη δρα­στι­κή υπο­βάθ­μι­ση των δημο­σί­ων σχο­λεί­ων σε αυτήν την εικοσαετία;
  Τι είχα­με, λοι­πόν; Είχα­με μια εκπαί­δευ­ση που από μέρα σε μέρα γνώ­ρι­ζε δρα­στι­κή υπο­βάθ­μι­ση σε όλα τα επί­πε­δα. Γλωσ­σι­κή εκπαί­δευ­ση; Ημι­μά­θεια και αμά­θεια. Εκπαί­δευ­ση στο χώρο των κλα­σι­κών σπου­δών; Ημι­μά­θεια και αμά­θεια. Αυτή είναι η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Διδα­σκα­λία της ιστο­ρί­ας; Προ­βλη­μα­τι­κή. Πρό­σβα­ση στις νέες γνώ­σεις και στις νέες τεχνο­λο­γί­ες; Βήμα σημειω­τόν ή στην χει­ρό­τε­ρη περί­πτω­ση δύο βήμα­τα μπρο­στά, τρία βήμα­τα πίσω.
  […]
• ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΒΕΛΟΠΟΥΛΟΣ <|ΚΒ|>: Κύριε Πανα­γιω­τό­που­λε, ήθε­λα να σας χει­ρο­κρο­τή­σω και εγώ, πιστέψ­τε με. Ο λόγος σας ήταν εκπλη­κτι­κός. Αφού μπερ­δεύ­τη­κα, νόμι­ζα ότι μιλού­σε εκπρό­σω­πος του ΛΑ.Ο.Σ.
• <|ΠΠ|>: Μήπως είστε εσείς Νεο­δη­μο­κρά­της δεν ξέρω…
• <|ΚΒ|>: Όχι, εμείς είμα­στε δεξιοί. Εσείς είστε κεντρο­δε­ξιοί. Αλλά θα σας πω και το εξής, για να ξεκα­θα­ρί­σου­με τα πράγ­μα­τα, για­τί η μνή­μη σας είναι πλημμελής.
  Το 1978 επί Ράλ­λη σε ένα βρά­δυ επι­βάλ­λα­τε [sic!] φασι­στι­κά, αν θέλε­τε, στις 12.30’ το βρά­δυ, το μονο­το­νι­κό. Από εκεί ξεκί­νη­σε το έγκλη­μα της γλώσσας.
• <|ΠΠ|>: Λάθος μας. Το λέω εγώ.
• <|ΚΒ|>: Χαί­ρο­μαι που το παρα­δέ­χε­στε. Είναι μεγά­λη τιμή σε έναν πολι­τι­κό άνδρα να παρα­δέ­χε­ται τα λάθη.
• <|ΠΠ|>: Ήταν επι­πό­λαιη γλωσ­σι­κή μεταρ­ρύθ­μι­ση του ’80 και την πλή­ρω­σε ο ελλη­νι­κός λαός.

Στην ειση­γη­τι­κή έκθε­ση της διά­τα­ξης για την καθιέ­ρω­ση του μονο­το­νι­κού που κατέ­θε­σε στη Βου­λή η κυβέρ­νη­ση του ΠΑΣΟΚ, γινό­ταν ανα­φο­ρά στις ενέρ­γειες υπέρ αλλά και κατά του μονο­το­νι­κού.
Το μονο­το­νι­κό εφαρ­μό­στη­κε τη σχο­λι­κή χρο­νιά 1982–1983.

• Δεί­τε |> Στιγ­μές από την εκα­το­ντά­χρο­νη δια­πά­λη του ΚΚΕ με τις μετα­μορ­φώ­σεις του αστι­κού σχολείου

• To Τμή­μα Παι­δεί­ας και Έρευ­νας της ΚΕ του ΚΚΕ παρου­σιά­ζει την εμπλου­τι­σμέ­νη πρό­τα­ση του Κόμ­μα­τος για το σχο­λείο των λαϊ­κών ανα­γκών, των κοι­νω­νι­κών δυνα­το­τή­των και απαι­τή­σε­ων της επο­χής μας.
• Πρό­κει­ται για την «καρ­διά» της εκπαι­δευ­τι­κής αντί­λη­ψης του Κόμ­μα­τος, η οποία πηγά­ζει από τις δυνα­τό­τη­τες της επο­χής, το επί­πε­δο ανά­πτυ­ξης των παρα­γω­γι­κών δυνά­με­ων, ενώ βρί­σκε­ται στον αντί­πο­δα της στρα­τη­γι­κής του κεφαλαίου.
• Ταυ­τό­χρο­να απο­τε­λεί πρό­τα­ση πάλης στο σήμε­ρα, που μπο­ρεί να μπο­λιά­σει τους αγώ­νες και τις διεκ­δι­κή­σεις του λαϊ­κού κινήματος.
• Η έκδο­ση δια­κρί­νε­ται στα εξής τρία μέρη:
  1. Η αστι­κή στρα­τη­γι­κή για το σχολείο.
  2. Βασι­κές αρχές του σχο­λεί­ου των σύγ­χρο­νων μορ­φω­τι­κών αναγκών.
  3. Ειδι­κό­τε­ρα για το γνω­στι­κό-δια­παι­δα­γω­γη­τι­κό περιε­χό­με­νο του σχολείου.
  ¡ ISBN 978–960-451–214‑0

ℹ️   Η πρόταση του ΚΚΕ για το Ενιαίο Δωδεκάχρονο Σχολείο Σύγχρονης Γενικής Παιδείας