Λέπα Ράντιτς, ετών 17: «Ζήτω το Κομμουνιστικό Κόμμα και οι παρτιζάνοι!»

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας //

«Ζήτω το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα και οι παρ­τι­ζά­νοι! Πάλε­ψε, λαέ, για την λευ­τε­ριά σου! Μην παρα­δί­νε­σαι στους κακο­ποιούς! Εγώ θα πεθά­νω, αλλά υπάρ­χουν αυτοί που θα με εκδι­κη­θούν». Με αυτά τα λόγια και την απα­ρά­μιλ­λη εκεί­νη γεν­ναιό­τη­τα που χαρα­κτη­ρί­ζει τους πραγ­μα­τι­κούς ήρω­ες αντι­με­τώ­πι­σε τους Ναζί δήμιους της η νεα­ρή Γιου­γκο­σλά­βα αντάρ­τισ­σα. Την έλε­γαν Λέπα Ράντιτς και ήταν μόλις 17 ετών όταν, στις 8 Φλε­βά­ρη 1943, οι κατα­κτη­τές την εκτε­λού­σαν δημό­σια δια απαγχονισμού.

Πέρα­σαν 80 χρό­νια από εκεί­νη τη μέρα που η νεα­ρή Λέπα πέρα­σε στο πάν­θε­ον των ηρώ­ων του διε­θνούς κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος, θυσια­ζό­με­νη για τη λευ­τε­ριά της πατρί­δας της και το ψωμί του λαού της, δίνο­ντας την ίδια τη ζωή της για τα υψη­λό­τε­ρα ιδα­νι­κά που γέν­νη­σε η ανθρώ­πι­νη σκέψη.

Τι κι’ αν ήταν είχε μόλις κλέι­σει τα 17; Απέ­δει­ξε περί­τρα­να ότι το θάρ­ρος και η γεν­ναιό­τη­τα δεν μετριού­νται με τα χρό­νια, ούτε περιο­ρί­ζο­νται στο φύλο του ανθρώ­που. Η πατρί­δα της, η Γιου­γκο­σλα­βία, την τίμη­σε απο­νέ­μο­ντάς την μετα θάνα­τον το παρά­ση­μο του Τάγ­μα­τος του Ήρωα του Λαού. Μακράν σημα­ντι­κό­τε­ρο παρά­ση­μο, ωστό­σο, είναι αυτό που απο­δί­δει ο ίδιος ο λαός και η συλ­λο­γι­κή μνή­μη, στην οποία το όνο­μα της νεα­ρής Λέπα χαρά­κτη­κε με χρυ­σά, ανε­ξί­τη­λα γράμματα.

Σερ­βο­βοσ­νια­κής κατα­γω­γής, η Ράντιτς γεν­νή­θη­κε στις 19 Δεκέμ­βρη 1925 στη Γκασ­νί­τσα, ένα μικρό χωριό του δήμου Γκρά­ντι­σκα, στο «Βασί­λειο των Σέρ­βων, Κρο­α­τών και Σλο­βέ­νων» (νυν Σερ­βι­κή Δημο­κρα­τία, Βοσ­νία Ερζε­γο­βί­νη). Σημα­ντι­κό ρόλο στην ταξι­κή της συνει­δη­το­ποί­η­ση έπαι­ξε ο θεί­ος της, Βλά­ντε­τα Ράντιτς, ο οποί­ος δρα­στη­ριο­ποιού­νταν στο εργα­τι­κό κίνη­μα της επο­χής. Η μικρή Λέπα έγι­νε αρχι­κά μέλος της Ένω­σης Κομ­μου­νι­στι­κής Νεο­λαί­ας Γιου­γκο­σλα­βί­ας και το 1941, σε ηλι­κία 15 ετών, εντά­χθη­κε στο Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα Γιουγκοσλαβίας.

Η έντα­ξη της στο Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα συνέ­πε­σε με την έναρ­ξη του πολέ­μου και την εισβο­λή των δυνά­με­ων του Άξο­να στη Γιου­γκο­σλα­βία. Λίγους μήνες αργό­τε­ρα, το Νοέμ­βρη του 1941, η Λέπα και συγ­γε­νι­κά της πρό­σω­πα συνε­λή­φθη­σαν από την την δια­βό­η­τη Κρο­α­τι­κή φασι­στι­κή, δοσι­λο­γι­κή οργά­νω­ση «Ούστα­σε». Με τη βοή­θεια παρ­τι­ζά­νων, η ίδια και η αδελ­φή της Ντά­ρα κατά­φε­ραν να δρα­πε­τεύ­σουν από τις φυλα­κές στις 23 Δεκέμ­βρη 1941. Έκτο­τε ξεκί­νη­σε η αντι­στα­σια­κή δρά­ση της Λέπα μέσα από τις γραμ­μές των ανταρ­τών του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμματος.

Η 17χρονη Ράντιτς συνε­λή­φθη από τους κατα­κτη­τές και τους ντό­πιους συνερ­γά­τες τους τον Φλε­βά­ρη του 1943 κατά την διάρ­κεια μιας μάχης. Φυλα­κί­στη­κε και υπο­βλή­θη­κε σε φρι­κτά βασα­νι­στή­ρια προ­κει­μέ­νου να προ­δώ­σει τους συντρό­φους της και να δώσει πλη­ρο­φο­ρί­ες για τις αντι­στα­σια­κές οργα­νώ­σεις. Παρέ­μει­νε αλύ­γι­στη μέχρι τέλους, υπο­μέ­νο­ντας το μαρ­τύ­ριο χωρίς να βγά­λει λέξη. Η ηρω­ϊ­κή άρνη­ση της να συνερ­γα­στεί με τους Ναζί κατα­κτη­τές είχε ως απο­τέ­λε­σμα να κατα­δι­κα­στεί σε θάνα­το δια απαγχονισμού.

Η σύλ­λη­ψη της Λέπα από τους Ναζί και τους συνερ­γά­τες τους.

Λίγο πριν οδη­γη­θεί στο ικρί­ω­μα, οι δήμιοι της έκα­ναν μια τελευ­ταία από­πει­ρα να της απο­σπά­σουν πλη­ρο­φο­ρί­ες για το κρυ­σφή­γε­το των ηγε­τών του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος, υπο­σχό­με­νοι να της σώσουν τη ζωή. «Δεν είμαι προ­δό­τρια του λαού μου. Αυτοί που ρωτά­τε θα απο­κα­λυ­φθούν όταν θα κατα­φέ­ρουν να εξο­ντώ­σουν εσάς τους κακούρ­γους, μέχρι και τον τελευ­ταίο» ήταν η απά­ντη­ση της Λέπα. Έτσι αγέ­ρω­χη και γεν­ναία, με τη θηλιά να σφίγ­γει τον παι­δι­κό λαι­μό της, αντι­με­τώ­πι­σε το θάνα­το ζητω­κραυ­γά­ζο­ντας υπέρ του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος και των παρτιζάνων.

«Πάλε­ψε, λαέ, για την λευ­τε­ριά σου!» ήταν μια απ’ τις τελευ­ταί­ες τις λέξεις, σαν υπό­μνη­ση ότι τίπο­τε δεν χαρί­ζε­ται, παρά μονά­χα κατα­κτιέ­ται με αγώ­να και θυσί­ες. Όσα χρό­νια κι’ αν περά­σουν, στις σελί­δες εκεί­νες της Ιστο­ρί­ας που απο­τυ­πώ­νο­νται οι αγώ­νες των λαών ενά­ντια στην εκμε­τάλ­λευ­ση και την τυρ­ρα­νία, κάπου σ’ ένα κεφά­λαιο του 20ου αιώ­να θα γρά­φει: Λέπα Ράντιτς, ετών 17, παρούσα!

«Ναι, αλλά ο Στά­λιν…», του Νίκου Μόττα