Με αφορμή τη συζήτηση για το «bullying»

Με αφορ­μή διά­φο­ρα περι­στα­τι­κά σε σχο­λεία το τελευ­ταίο διά­στη­μα, ιδιαί­τε­ρα μετά την επί­θε­ση στον 17χρονο μαθη­τή σε σχο­λείο του Βύρω­να, ανα­θερ­μάν­θη­κε η συζή­τη­ση για τον σχο­λι­κό εκφο­βι­σμό, το λεγό­με­νο «bullying» (μπού­λινγκ).

Ο όρος απο­δί­δε­ται στα ελλη­νι­κά ως «ενδο­σχο­λι­κή βία», «σχο­λι­κός εκφο­βι­σμός» ή καλύ­τε­ρα ως «θυμα­το­ποί­η­ση».
Ο ορι­σμός ωστό­σο του «bullying» παρα­μέ­νει προ­βλη­μα­τι­κός, αφού κάτω από την «ομπρέ­λα» του συχνά τσου­βα­λιά­ζο­νται από απλά πει­ράγ­μα­τα μέχρι και το πραγ­μα­τι­κά απα­ρά­δε­κτο φαι­νό­με­νο της θυμα­το­ποί­η­σης ενός μαθη­τή, της στο­χο­ποί­η­σής του και του επα­να­λαμ­βα­νό­με­νου εκφο­βι­σμού του.

Με άλλα λόγια, μιλά­με για ένα φαι­νό­με­νο που πρέ­πει να εξε­τά­ζε­ται νηφά­λια, με επι­στη­μο­νι­κά κρι­τή­ρια, στις πραγ­μα­τι­κές του δια­στά­σεις. Και οι πραγ­μα­τι­κές του δια­στά­σεις στη χώρα μας δεί­χνουν ότι πρό­κει­ται για ένα φαι­νό­με­νο όχι γενι­κευ­μέ­νο, αλλά υπαρ­κτό, που για την αντι­με­τώ­πι­σή του δεν αρκούν οι δια­πι­στώ­σεις του τύπου «η βία δεν έχει θέση» στο σχο­λείο, ούτε οι υπο­δεί­ξεις για «σεβα­σμό στη διαφορετικότητα»…

Το σχο­λείο δεν είναι σε γυά­λα ή σε κενό αέρος, είναι μέρος της κοι­νω­νί­ας μας, όπου η βία είναι συστα­τι­κό της στοι­χείο: Από την ανερ­γία, τη φτώ­χεια και την ανα­σφά­λεια, μέχρι την έντα­ση της κατα­στο­λής, τους πολέ­μους και την προ­σφυ­γιά. Οπως συστα­τι­κό της στοι­χείο είναι ο αντα­γω­νι­σμός, ο ατο­μι­σμός, η λογι­κή «ο θάνα­τός σου η ζωή μου». Σ’ αυτό το πλαί­σιο δια­πλά­θο­νται οι προ­σω­πι­κό­τη­τες των νέων σήμε­ρα, καθώς η κοι­νω­νία, η ηθι­κή της, οι στά­σεις, οι συμπε­ρι­φο­ρές κ.λπ. καθο­ρί­ζο­νται από το συγκε­κρι­μέ­νο κοι­νω­νι­κο­οι­κο­νο­μι­κό σύστη­μα μέσα στο οποίο υπάρχουν.

Το σύστη­μα, με λίγα λόγια, καλ­λιερ­γεί αξί­ες, τρό­πους και στά­σεις ζωής που τελι­κά αντι­στρα­τεύ­ο­νται την ίδια την ανθρώ­πι­νη υπό­στα­ση, κατα­κερ­μα­τί­ζουν τη νεα­νι­κή προ­σω­πι­κό­τη­τα, δια­μορ­φώ­νουν νέους ανθρώ­πους φοβι­σμέ­νους, αδύ­να­μους να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους. Αυτές τις εμπει­ρί­ες συσ­σω­ρεύ­ουν τα παι­διά μέσα στο σημε­ρι­νό περι­βάλ­λον. Αυτό είναι το θερ­μο­κή­πιο μέσα στο οποίο καλ­λιερ­γού­νται, ανα­πα­ρά­γο­νται και διο­γκώ­νο­νται φαι­νό­με­να όπως αυτό του «σχο­λι­κού εκφοβισμού».

Με δεδο­μέ­να τα παρα­πά­νω, είναι φανε­ρό ότι δεν αρκούν μερι­κές καμπα­νια­κές ενη­με­ρώ­σεις και συζη­τή­σεις στα σχο­λεία, κάθε φορά που το φαι­νό­με­νο έρχε­ται πιο οξυ­μέ­νο στην επι­και­ρό­τη­τα. Αν θέλου­με πραγ­μα­τι­κά να σκύ­ψου­με πάνω στον σχο­λι­κό εκφο­βι­σμό ως κοι­νω­νι­κό φαι­νό­με­νο, πρέ­πει να κοι­τά­ξου­με κατά­μα­τα τις σάπιες αξί­ες της σημε­ρι­νής κοι­νω­νί­ας και την αντα­νά­κλα­σή τους στο σχολείο.

Με αυτήν την έννοια, η απάντηση στο πρόβλημα βρίσκεται στην αναζήτηση των ακριβώς αντίθετων αξιών από αυτές που προβάλλει η σάπια σημερινή κοινωνία.

Ομα­δι­κό­τη­τα και συλ­λο­γι­κό­τη­τα στη θέση του ακραί­ου ατο­μι­σμού και του «κοι­τάω την πάρ­τη μου».
Αλλη­λεγ­γύη και αλλη­λο­βο­ή­θεια στη θέση του ανταγωνισμού.
Νοιά­ξι­μο στη θέση της αδια­φο­ρί­ας για ό,τι συμ­βαί­νει γύρω μας.
Οργα­νω­μέ­νη συλ­λο­γι­κή πάλη για όσα δικαιού­μα­στε είναι η διέ­ξο­δος για τη δικαιο­λο­γη­μέ­νη απέ­χθεια που νιώ­θει ο νέος για το σύστη­μα που τον κατα­δι­κά­ζει, και όχι ο ατο­μι­κός ακραί­ος δρό­μος της θυμα­το­ποί­η­σης ή της στο­χο­ποί­η­σης του διπλα­νού του.

Γι’ αυτό και η συζή­τη­ση για την αντι­με­τώ­πι­ση του σχο­λι­κού εκφο­βι­σμού, αλλά και για τη στή­ρι­ξη και αλλη­λεγ­γύη προς τους μαθη­τές και τις οικο­γέ­νειες που αντι­με­τω­πί­ζουν οποιο­δή­πο­τε πρό­βλη­μα (οικο­νο­μι­κό, υγεί­ας κ.λπ.), χρειά­ζε­ται να γίνει πρώ­τα και κύρια υπό­θε­ση των συλ­λό­γων, των σωμα­τεί­ων, των γονιών και φυσι­κά των ίδιων των μαθη­τών και φοι­τη­τών — σπου­δα­στών, μέσα από τα μαθη­τι­κά τους συμ­βού­λια, τους συλ­λό­γους τους, τα συλ­λο­γι­κά τους όργα­να, που πρέ­πει να έχουν ανοι­χτά μάτια και αυτιά και να παίρ­νουν θέση για όσα συμ­βαί­νουν γύρω τους.