Νίκος Ξένιος, Το Κυνήγι του βασιλιά Ματθία (εκδόσεις Κριτική (2017)

Γρά­φει ο Ειρηναί­ος Μαρά­κης  //

Ένα βιβλίο, δύο ιστο­ρί­ες, μία από την σύγ­χρο­νη επο­χή και μία από τον 16ο αιώ­να. Το φαι­νό­με­νο της μετα­νά­στευ­σης, σήμε­ρα και άλλο­τε, η βία μέσα στην ανθρώ­πι­νη ιστο­ρία και το ρίζω­μα της ανθρω­πιάς μέσα σε δύσκο­λες, σχε­δόν αβί­ω­τες συν­θή­κες. Δου­λέ­μπο­ροι, μετα­νά­στες, συνο­ριο­φύ­λα­κες, βυζα­ντι­νές πρι­γκί­πισ­σες, τα σύνο­ρα των κρα­τών και τα μη σύνο­ρα των ψυχών, ο φόβος για το άγνω­στο, οι αδυ­σώ­πη­τοι εξου­σια­στές κι οι κου­ρα­σμέ­νοι εξου­σια­ζό­με­νοι, η τρυ­φε­ρό­τη­τα των απλών ανθρώ­πων και η κατα­λυ­τι­κή παρου­σία ενός ελα­φιού εμφα­νί­ζο­νται και ανα­πτύσ­σο­νται στις λιγό­τε­ρες από εκα­τό σελί­δες αυτού του βιβλί­ου. Πρω­τα­γω­νι­στές, μια ομά­δα μετα­να­στών που ξεκι­νούν από το Κουρ­δι­στάν και δια­σχί­ζουν τη Βαλ­κα­νι­κή Χερ­σό­νη­σο ανα­ζη­τώ­ντας τη σωτη­ρία από τους σφα­γείς του Ισλα­μι­κού Κρά­τους και η πρι­γκί­πισ­σα Μερ­σού­δα που ανα­γκά­ζε­ται να παντρευ­τεί τον βασι­λιά Ματ­θία. Ένα επί­και­ρο βιβλίο, με λιτές περι­γρα­φές και με κινη­μα­το­γρα­φι­κή ροή, όμορ­φο και συγκι­νη­τι­κό που αξί­ζει να διαβάσεις.

Ναι, ξέρω, θα ανα­ρω­τη­θείς φίλε ανα­γνώ­στη κι ίσως πολύ σωστά: ακό­μα ένα βιβλίο για τη μετα­νά­στευ­ση; Και ίσως να σκε­φτείς ακό­μα ότι τώρα πια που η δυστυ­χία και ο κατα­τρεγ­μός των συναν­θρώ­πων μας από τη Συρία, το Κουρ­δι­στάν και αλλού κι αφού πέρα­σε η πρώ­τη δύσκο­λη περί­ο­δος της αλλη­λεγ­γύ­ης, έγι­νε μόδα και παι­γνί­δι εμπο­ρι­κό που αξιο­ποιεί στο έπα­κρο μια γνή­σια αγα­νά­κτη­ση, ένα βαθύ προ­βλη­μα­τι­σμό – που εντά­ξει, δεν το απο­κλείω και αυτό για ορι­σμέ­νους. Όμως, φίλε, μην φοβά­σαι, το «Κυνή­γι του βασι­λιά Ματ­θία» δεν ακο­λου­θεί αυτή τη λογι­κή, που αν υπάρ­χει είναι μειο­ψη­φι­κή, για να μην πω, σχε­δόν ανύ­παρ­κτη. Αντί­θε­τα, το συγκε­κρι­μέ­νο βιβλίο, λιτό και απέ­ριτ­το, βαθύ­τα­τα συναι­σθη­μα­τι­κό αλλά όχι γλυ­κα­νά­λα­το, ξέρει και πολύ εύστο­χα παρου­σιά­ζει μια αλλη­γο­ρία καθώς και ένα μάθη­μα για τη δυνα­τό­τη­τα του ανθρώ­που μέσα σε αντί­ξο­ες, το λιγό­τε­ρο, συν­θή­κες να προ­σαρ­μό­ζε­ται μπρο­στά σε απαι­τή­σεις της ζωής (της πολι­τι­κής και της ιστο­ρί­ας, ακό­μα) διεκ­δι­κώ­ντας μια ανά­σα ελευθερίας.

Και είναι εδώ όπου η ανα­πα­ρά­στα­ση, αλλά όχι η πιστή αντι­γρα­φή, μια σκλη­ρής πραγ­μα­τι­κό­τη­τας – λογο­τε­χνία κάνει άλλω­στε ο Νίκος Ξένιος, και μάλι­στα εξαι­ρε­τι­κή λογο­τε­χνία, όχι ρεπορ­τάζ σκαν­δα­λο­θη­ρι­κού τύπου – έρχε­ται να συνα­ντή­σει, να μπο­λιά­σει και να μπο­λια­στεί παράλ­λη­λα με μία άλλη μυθι­κή και όχι τόσο παρα­μυ­θέ­νια διή­γη­ση που κι αυτή με τη σει­ρά της αν και τοπο­θε­τη­μέ­νη σε μια περί­ο­δο μετα­ξύ της ιστο­ρί­ας και του μύθου, αντα­να­κλά την προ­δια­γε­γραμ­μέ­νη (ίσως και όχι) μοί­ρα του πλού­σιου σε γήι­να αισθή­μα­τα ανθρώ­που να διεκ­δι­κεί, επι­μέ­νω σε αυτή τη λέξη, το φως και τη λαμπρό­τη­τα στη ζωή του ενά­ντια στο σκο­τά­δι, σε κάθε είδος σκοταδιού.
Όμως σε αυτή τη διπλή ιστο­ρία δεν πρω­τα­γω­νι­στούν μόνο οι άνθρω­ποι που ανα­ζη­τούν την ελευ­θε­ρία, ούτε η μετα­νά­στευ­ση ως ανα­γκα­στι­κή σωτη­ρία από ένα κόσμο σκλη­ρό και αδυ­σώ­πη­το. Είναι και ένα ελά­φι(!) που πρω­τα­γω­νι­στεί, συν­δε­τι­κός κρί­κος του μύθου και της ιστο­ρί­ας, του χθες και του παρό­ντος, που ταξι­δεύ­ει ανά­με­σα σε δυο ή και παρα­πά­νω κόσμους, καθι­στώ­ντας τον εαυ­τό του, έστω και χωρίς απο­κλει­στι­κά δική του από­φα­ση, σύμ­βο­λο μια μετα­βα­τι­κής επο­χής, όπου ο καθέ­νας μας, είτε πρό­σφυ­γας πολέ­μου, είτε μετα­νά­στης στην ίδια του τη χώρα, προ­σπα­θεί να βρει τα βήμα­τα του μπρο­στά σε συν­θή­κες αν όχι πρω­τό­τυ­πες, σίγου­ρα όμως ιδιαί­τε­ρα δύσκολες.

Θα δεις, φίλε ανα­γνώ­στη, δεν θα σε απο­γοη­τεύ­σει τού­το το βιβλίο. Τολ­μώ να πω μάλι­στα πως θα σε κάνει να αγα­πή­σεις και τη νου­βέ­λα ως είδος, που η αλή­θεια είναι πως κάπως παρα­μέ­νει στο περι­θώ­ριο ακό­μα και σήμε­ρα που η μικρή φόρ­μα, η πάρα πολύ μικρή όμως, κερ­δί­ζει έδα­φος στις ανα­γνω­στι­κές προ­τι­μή­σεις σου.
Ναι, «Το Κυνή­γι του βασι­λιά Ματ­θία» είναι ένα τρυ­φε­ρό βιβλίο και φυσι­κά όχι ένα πολι­τι­κό μανι­φέ­στο, που δίνει τη δική του μάχη απέ­να­ντι στην σκλη­ρό­τη­τα των επο­χών και στη βία της πολι­τι­κής που δια­μορ­φώ­νει τη σύγ­χρο­νη ιστο­ρία, με μια γρα­φή άνε­τη, με περι­γρα­φές που δεν κου­ρά­ζουν και σε μια γλώσ­σα που δεν παί­ζει με τα συναι­σθή­μα­τα και τις εμπει­ρί­ες σου αλλά που αντί­θε­τα σε οδη­γεί σε μια ανα­γνω­στι­κή από­λαυ­ση πέρα από κάθε προσ­δο­κία. Ξέρω, αυτή είναι μια αντί­φα­ση, και μάλι­στα μια αντί­φα­ση πολύ έντο­νη κι ισχυ­ρή: πως συν­δυά­ζε­ται η ανα­γνω­στι­κή από­λαυ­ση με ένα θέμα κατά βάθος πολύ σκλη­ρό; Εδώ είναι όμως που ο μάστο­ρας συγ­γρα­φέ­ας κατα­φέρ­νει με την τέχνη του και με την ευφυ­ΐα του να δώσει λύση σε ένα πρό­βλη­μα που, ας το παρα­δε­χτού­με, μοιά­ζει δύσκο­λο να επι­λυ­θεί. Αλλά είναι και­ρός να στα­μα­τή­σω εδώ, «Το Κυνή­γι του βασι­λιά Ματ­θία» σε περι­μέ­νει να το ανα­κα­λύ­ψεις και το κυριό­τε­ρο, να ανοί­ξεις διά­λο­γο μαζί του. Αυτή είναι η μεγα­λύ­τε­ρη προ­σφο­ρά του.

 _______________________________________________________________________________________________________