Νικηφόρου Βρεττάκου: «Στον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ»

Επι­μέ­λεια Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Ποι­η­τι­κό αφιέ­ρω­μα στη θλι­βε­ρή επέ­τειο από τη ρίψη της πρώ­της ατο­μι­κής βόμβας.

Η ποι­η­τι­κή σύν­θε­ση του Νικη­φό­ρου Βρετ­τά­κου «Στον Ρόμπερτ Οπεν­χάι­μερ», μια δια­μαρ­τυ­ρία του ποι­η­τή για την πυρη­νι­κή κατα­στρο­φή, δημο­σιεύ­τη­κε το 1954, χρο­νιά δικα­στι­κής δίω­ξης του «πατέ­ρα της ατο­μι­κής βόμ­βας» φυσι­κού Ρόμπερτ Οπεν­χάι­μερ, ο οποί­ος έχο­ντας δει τον όλε­θρο που έσπει­ρε η βόμ­βα του στη Χιρο­σί­μα και το Ναγκα­σά­κι, αντι­τά­χθη­κε στην από­φα­ση της πανί­σχυ­ρης «Επι­τρο­πής Ατο­μι­κής Ενέρ­γειας» για κατα­σκευή και βόμ­βας υδρογόνου.

Στο βίντεο ο Νικη­φό­ρος Βρετ­τά­κος μιλά για το ποί­η­μα και δια­βά­ζει στίχους.

Στον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ
(απο­σπά­σμα­τα)

Φίλε Οπεν­χάι­μερ,
λάβαμε
τις τελευ­ταί­ες ειδή­σεις σας.
Φορ­τω­μέ­να τις μέρες αυτές, τα ερτζια­νά κ’ οι ασύρματοι
πάνε και φέρ­νουν, σ’ όλο τον κόσμο, τη σιω­πή και τη θλί­ψη σας.

(…)

Αλλά, φίλε Οπεν­χάι­μερ, όχι·
δεν προ­σθέ­σα­τε τίπο­τα στην καρ­διά μας. Η πρά­ξη σας
έμει­νε πρά­ξη. Η σελί­δα σας έκλεισε.
Τ’ ανά­λα­φρο σαν αστέ­ρι όνο­μά σας
έγι­νε στά­χτη στη Χιροσίμα.

(…)

Σήκω απά­νω κατηγορούμενε!
Ρόμπερτ Οπενχάιμερ!
Δεν κρίνεσαι,
Κρίθηκες.
Κατα­δι­κά­σθη­κες τελεσίδικα:
Να κρί­νε­σαι πάντο­τε, υπό­δι­κος ως
το τελευ­ταίο λυκόφως.
Προ­σέξ­τε με,
είμαι αυτός που επέ­ζη­σε, φίλε Οπενχάιμερ!
Τα χέρια μου και τα πόδια μου
τάχω ξεθά­ψει απ’ τη Χιροσίμα.
Τα χεί­λη μου, γίνη­καν σκό­νη και πέσανε.
Μόνο το στό­μα μου έμει­νε ν’ ανοιγοκλείνει.
Τ’ άσπρο μου (σαν ασβε­στω­μέ­νο) πρόσωπο,
δε μπο­ρεί πια να κλάψει,
να γελά­σει, νάχει ένα όνομα.
Δε μπορεί„πια, Ρομπέρτ!
Κοί­τα­ξε με καλύτερα…
Δυσκο­λεύ­ε­σαι ακό­μη, Ρομπέρτ,
δε με γνώρισες:
Ο αδελ­φός σου Ρομπέρτ!
Είμαι εγώ, ο αδελ­φός σας!

Το 1984 ο Νίκος Καλ­λί­τσης μελο­ποί­η­σε το έργο του Ν. Βρετ­τά­κου «Γράμ­μα στο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ»