Ο ένθερμος φιλέλληνας Αλέξανδρος Πούσκιν

Επι­μέ­λεια: Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Αλέ­ξαν­δρος Πού­σκιν, Ρώσος ποι­η­τής παγκό­σμιας ακτι­νο­βο­λί­ας. Στη χώρα του τον απο­κα­λούν «Ήλιο της ρωσι­κής ποί­η­σης. Γεν­νή­θη­κε στη Μόσχα από αρι­στο­κρα­τι­κή οικο­γέ­νεια στις 26 Μάη του 1799. Σκο­τώ­θη­κε στις 29 Γενά­ρη του 1837 από τον απα­τη­μέ­νο σύζυ­γο της ερω­μέ­νης του σε μονομαχία.

Από μικρό παι­δί είχε κλί­ση προς τη λογο­τε­χνία. Αγα­πού­σε πάρα πολύ την Ελλά­δα. Ηταν μελε­τη­τής και θαυ­μα­στής της αρχαί­ας ελλη­νι­κής τέχνης και πολιτισμού.

«Ο μεγά­λος αρχαιο­λά­τρης και φιλέλ­λη­νας Πού­σκιν έβλε­πε τον αγώ­να της ανε­ξαρ­τη­σί­ας των Ελλή­νων, τα επα­να­στα­τι­κά γεγο­νό­τα, μέσα από το πρί­σμα της ελλη­νι­κής αρχαιό­τη­τας, καλού­σε τα πνεύ­μα­τα του παρελ­θό­ντος αρω­γούς στον αγώ­να τους και έβλε­πε τους εξε­γερ­μέ­νους Ελλη­νες με τις αρχαί­ες ενδυ­μα­σί­ες. Ετσι, κατά τη χρο­νι­κή περί­ο­δο 1821 — 1823, ο Πού­σκιν συμ­με­ρι­ζό­ταν τις ρομα­ντι­κές αυτα­πά­τες σχε­τι­κά με το κίνη­μα των Φιλι­κών και εξέ­τα­ζε τα επα­να­στα­τι­κά γεγο­νό­τα των Ελλή­νων διά μέσου του πρί­σμα­τος της αρχαιό­τη­τας. Βέβαια, κατά την εξε­τα­ζό­με­νη χρο­νι­κή περί­ο­δο, στη Ρωσία κυρί­αρ­χη θέση κατεί­χε η αρχαιο­ελ­λη­νι­κή λατρεία» (Κώστας Αυγη­τί­δης «Ο αρχαιο­ελ­λη­νι­κός πολι­τι­σμός στα έργα του Αλ. Πού­σκιν», Ριζο­σπά­στης).

Αφιέ­ρω­σε αρκε­τά ποι­ή­μα­τα στον ελλη­νι­κό λαό που πολε­μού­σε για την απε­λευ­θέ­ρω­σή του από τους Τούρ­κους. Δύο από αυτά μετέ­φρα­σε ο Κώστας Βάρ­να­λης. Το ποί­η­μα «Εμπρός Ελλά­δα» το οποίο συμπε­ριέ­λα­βε στα «Ποι­η­τι­κά» (1956). Η μετά­φρα­ση αυτού του ποι­ή­μα­τος πρω­το­δη­μο­σιεύ­τη­κε στα 1949 στο περιο­δι­κό «Ελεύ­θε­ρα Γράμ­μα­τα» (Χρι­στού­γεν­να 1949 τεύχ. 7–8) με τον τίτλο «Για την Ελλά­δα του 1921». Μαζί με αυτό στα «Ελεύ­θε­ρα Γράμ­μα­τα» δημο­σί­ευ­σε και τη μετά­φρα­ση ενός ακό­μη ποι­ή­μα­τος του Πού­σκιν την οποία δε συμπε­ριέ­λα­βε στα «Ποι­η­τι­κά». Πρό­κει­ται για το ποί­η­μα με τίτλο «Σε μια πιστή Γραι­κιά» που παρου­σιά­ζου­με σήμε­ρα (Αθη­σαύ­ρι­στο ποί­η­μα, ανα­δη­μο­σιεύ­τη­κε στο blog «Ο άγνω­στος Βάρ­να­λης και αδη­μο­σί­ευ­τα ποι­ή­μα­τά του»).

ΕΜΠΡΟΣ ΕΛΛΑΔΑ

Εμπρός, στη­λώ­σου, Ελλά­δα επαναστάτισσα,
βάστα γερά στο χέρι τ’ άρμα­τά σου!
Μάταια δεν ξεση­κώ­θη­κεν ο Όλυμπος,
η Πίν­δο, οι Θερ­μο­πύ­λες — δόξα­σμά σου.

Απ’ τα βαθιά τους σπλά­χνα ξεπετάχτηκεν
η λευ­τε­ριά σου ολό­φω­τη, γενναία
κι απ’ τον τάφο του Σοφο­κλή, απ’ τα μάρμαρα
της Αθή­νας, πάντα ιερή και νέα.

Θεών κι ηρώ­ων πατρί­δα, σπά­ζεις άξαφνα
το ζυγό σου και την ενά­ντια Μοίρα
με τον ηχό, που βγά­νει του Τυρ­ταί­ου σου,
του Μπάι­ρον και του Ρήγα η άξια λύρα.

ΣΕ ΜΙΑ ΠΙΣΤΗ ΓΡΑΙΚΙΑ

Πιστή Γραι­κιά μην τον θρη­νείς! ΄Εχει σαν ήρω­ας πέσει
βόλι πικρό του χώρι­σε τα στή­θια μεσ’ τη μέση…
Μην τον θρη­νείς… Τάχα­τε συ δεν τού ‘δει­ξες το δρόμο
σαν κίνη­σε περή­φα­νος μ’ όπλο βαρύ στον ώμο
και του ‘πες με μελω­δι­κή φωνή: «Μπρο­στά σου νάτος
ανοί­γει ο δρό­μος της τιμής από θυσί­ες γιομάτος»;

Σ’ απο­χαι­ρέ­τη­σε σεμνά κι αμί­λη­τα ο καλός σου
ξέρο­ντας πως παντο­τει­νός θαν’ ο απο­χω­ρι­σμός σου…
Αλα­φρο­χάι­δε­ψε μ’ ευχή το τρυ­φε­ρό βλαστάρι
των σπλάγ­χνων του, που κρά­τα­γες στον κόρ­φο με καμάρι!…

Κι όταν στη­τή μαστί­γω­σε τον άνε­μο η παντιέρα
της λευ­τε­ριάς η ολό­μαυ­ρη κι έφτα­σε η τίμια μέρα
καθώς ο Αρι­στο­γεί­το­νας μυρ­τιάς κλα­δί είχε δέσει
στην ατσα­λέ­νια σπά­θα του, που κρέ­μα­σε στη μέση.
Ετσι κι αυτός, από­μει­νε στη μάχη: Ένας γενναίος
γι’ το που δεν ορί­ζε­ται και δε μετριέ­ται χρέος!…