Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ο «βαθύς» ρόλος του Facebook…

Σάλος προ­κλή­θη­κε πρό­σφα­τα, όταν ο πρώ­ην αντι­πρό­ε­δρος του Facebook, σε δηλώ­σεις του, σημεί­ω­σε πως τα μέσα κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης «δια­βρώ­νουν τα βασι­κά θεμέ­λια του τρό­που συμπε­ρι­φο­ράς των ανθρώ­πων». Μάλι­στα, κατά τη διάρ­κεια ομι­λί­ας του τον περα­σμέ­νο Νοέμ­βρη, επε­σή­μα­νε σε φοι­τη­τές: «Δεν το κατα­λα­βαί­νε­τε αλλά σας προ­γραμ­μα­τί­ζουν (…) όμως τώρα πρέ­πει να απο­φα­σί­σε­τε πόσα είστε δια­τε­θει­μέ­νοι να παρα­χω­ρή­σε­τε, πόση από τη δια­νοη­τι­κή σας ανε­ξαρ­τη­σία», υπο­γραμ­μί­ζο­ντας πως ο ίδιος δεν θέλει να υφί­στα­ται «προ­γραμ­μα­τι­σμό» και για το λόγο αυτό δεν χρη­σι­μο­ποιεί αυτήν την «αηδία» — όπως χαρα­κτη­ρι­στι­κά ανέ­φε­ρε για το Facebook — και δεν επι­τρέ­πει ούτε στα παι­διά του να το χρη­σι­μο­ποιούν! Μπο­ρεί το συγκε­κρι­μέ­νο στέ­λε­χος των πολυ­ε­θνι­κών απλά να άλλα­ξε αφε­ντι­κό και εξαι­τί­ας του αντα­γω­νι­σμού να βγαί­νουν «άπλυ­τα» στη φόρα… Η αλή­θεια είναι, ωστό­σο, πως όλο και πλη­θαί­νουν τα δημο­σιεύ­μα­τα και οι έρευ­νες σχε­τι­κά με το ρόλο που δια­δρα­μα­τί­ζουν τα μέσα κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης (βλ. Facebook, Twitter, Instagram κ.ά.) στη δια­μόρ­φω­ση, στον «προ­γραμ­μα­τι­σμό» της κοι­νής γνώ­μης, στην επι­κοι­νω­νία, την ενη­μέ­ρω­ση, ακό­μα και στο χαρα­κτή­ρα και την προ­σω­πι­κό­τη­τα του ατό­μου. Η ευρεία διά­δο­σή τους έχει επι­φέ­ρει μεγά­λες αλλα­γές και αυτό το γνω­ρί­ζουν πρω­τί­στως κυβερ­νή­σεις, μεγά­λες επι­χει­ρή­σεις, κρα­τι­κές υπη­ρε­σί­ες, που τα αξιο­ποιούν στην πολυ­πλό­κα­μη δρά­ση τους.

***
Στην ταξι­κή φύση των μέσων κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης, ως αντι­κεί­με­νο ιδιο­κτη­σί­ας των μονο­πω­λί­ων — κολοσ­σών, είναι αυτο­νό­η­τη και δεδο­μέ­νη και η παρέμ­βα­ση σε αυτά υπη­ρε­σιών και αρχών, κρα­τι­κών, ιδιω­τι­κών, «μυστι­κών» και άλλων. Τα παρα­δείγ­μα­τα είναι πολ­λά: Οι υπο­θέ­σεις Σνό­ου­ντεν, «Wikileaks», η συζή­τη­ση για ρωσι­κή συμ­με­το­χή στις αμε­ρι­κα­νι­κές εκλο­γές, ακό­μα και η στρα­το­λο­γία νέων που έχουν κλί­ση στις νέες τεχνο­λο­γί­ες από τις υπη­ρε­σί­ες, έχουν γίνει το τελευ­ταίο διά­στη­μα αρκε­τές φορές πρω­το­σέ­λι­δα… Χαρα­κτη­ρι­στι­κή ήταν, για παρά­δειγ­μα, όπως δημο­σιεύ­ουν ΜΜΕ των ΗΠΑ, η λει­τουρ­γία δύο ομά­δων στο Facebook, με τα ονό­μα­τα «Η καρ­διά του Τέξας» και «Ενω­μέ­νοι μου­σουλ­μά­νοι Αμε­ρι­κής», δημιουρ­γη­μέ­να όχι από κατοί­κους του Τέξας ή Αμε­ρι­κα­νούς μου­σουλ­μά­νους, όπως θα περί­με­νε κανείς, αλλά — όπως απο­κα­λύ­φτη­κε — από το επο­νο­μα­ζό­με­νο «πρα­κτο­ρείο δια­δι­κτυα­κής έρευ­νας», μια «βιο­μη­χα­νία ψεύ­τι­κων λογα­ρια­σμών» με έδρα τη Ρωσία. Το 2016, η καθε­μία από τις ομά­δες αυτές μετρού­σε πάνω από 250.000 ακό­λου­θους στο Facebook. Οταν λοι­πόν και οι δύο δημο­σί­ευ­σαν καλέ­σμα­τα σε δια­μαρ­τυ­ρί­ες την ίδια μέρα, ώρα και μέρος, «ενά­ντια στην ισλα­μο­ποί­η­ση του Τέξας» και «υπέρ της ισλα­μι­κής γνώ­σης» αντί­στοι­χα, το απο­τέ­λε­σμα ήταν να συγκε­ντρω­θεί πλή­θος από εξα­γριω­μέ­νους σε ένα τζα­μί του Χιού­στον και να επι­τε­θεί ο ένας ενα­ντί­ον του άλλου, γεγο­νός εξο­λο­κλή­ρου ενορ­χη­στρω­μέ­νο… Τέτοια και άλλα ευτρά­πε­λα περι­στα­τι­κά — αλλά και άκρως επι­κίν­δυ­να — βγαί­νουν καθη­με­ρι­νά στη φόρα. Και η αλή­θεια είναι πως όσο οξύ­νο­νται οι αντα­γω­νι­σμοί, τόσο περισ­σό­τε­ρα θα αποκαλύπτονται…

***
Είναι, λοι­πόν, γεγο­νός ότι στα μέσα κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης δρουν οργα­νω­μέ­να, επώ­νυ­μα και ανώ­νυ­μα, όλοι οι μηχα­νι­σμοί και τα κόμ­μα­τα του συστή­μα­τος. Δεν είναι επί­σης τυχαίο το γεγο­νός ότι ολο­έ­να και αυξά­νο­νται τα κυβερ­νη­τι­κά αιτή­μα­τα για την «απο­δέ­σμευ­ση» δεδο­μέ­νων χρη­στών Facebook, Instagram κ.λπ. Το Facebook υπό­κει­ται σε περιο­ρι­σμούς για το ποιες πλη­ρο­φο­ρί­ες μπο­ρεί να μοι­ρα­στεί, αλλά σύμ­φω­να με εκθέ­σεις και ακα­τέρ­γα­στα στοι­χεία που για πρώ­τη φορά ήρθαν στο φως της δημο­σιό­τη­τας, για τα αιτή­μα­τα που έκα­ναν κυβερ­νή­σεις απ’ όλο τον κόσμο και για τα δεδο­μέ­να που τους χορη­γή­θη­καν, η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα είναι δια­φο­ρε­τι­κή. Ετσι, τα στοι­χεία που δημο­σιεύ­τη­καν δεί­χνουν ότι οι αιτή­σεις άγγι­ξαν τις 78.890 το πρώ­το εξά­μη­νο του 2017, σημειώ­νο­ντας αύξη­ση 33% από τον προη­γού­με­νο χρό­νο και 23% σε σχέ­ση με το προη­γού­με­νο εξά­μη­νο. Οι ΗΠΑ, η Ινδία, η Αγγλία, η Γερ­μα­νία και η Γαλ­λία ήταν τα πιο «δρα­στή­ρια» κρά­τη… Στις κυβερ­νή­σεις αυτών των χωρών χορη­γή­θη­καν πάνω από το 50% των αιτή­σε­ων, με τις ΗΠΑ να παίρ­νουν το 85%, την Αγγλία το 90% και τη Γαλ­λία το 74%. Παρά τις απο­κα­λύ­ψεις, όμως, το Facebook δεν δημο­σιεύ­ει τη φύση και την πρό­θε­ση των αιτη­μά­των από τις κυβερ­νή­σεις, ιδιαί­τε­ρα για τα δεδο­μέ­να που ζητούν οι ΗΠΑ. Ο τερά­στιος όγκος δεδο­μέ­νων που μοι­ρά­ζε­ται από τους χρή­στες, έχει επι­τρέ­ψει στο Facebook να ανα­γνω­ρί­ζει κάποιον σε μια φωτο­γρα­φία που δεν έχει μοι­ρα­στεί ο ίδιος και εφό­σον δια­τη­ρεί λογα­ρια­σμό στο Facebook να τον ειδο­ποιεί γι’ αυτό. Πρό­κει­ται ουσια­στι­κά για τη χρή­ση τεχνο­λο­γί­ας ανα­γνώ­ρι­σης προ­σώ­που, που έχει τη δυνα­τό­τη­τα να εντο­πί­σει κάθε χρή­στη σε φωτο­γρα­φί­ες. Μάλι­στα, εκτι­μά­ται ότι έχει πολύ μεγα­λύ­τε­ρες δυνα­τό­τη­τες σε σχέ­ση με το FBI, που πέρυ­σι διέρ­ρευ­σε ότι έχει τις φωτο­γρα­φί­ες 411 εκατ. ανθρώ­πων για τον ίδιο λόγο!

***
Ενας πολι­τι­κός ανα­λυ­τής, ο Εβγκέ­νι Μορό­ζοφ, σημειώ­νει πως «τα κοι­νω­νι­κά μέσα έχουν κάνει επί­σης ευκο­λό­τε­ρη τη δου­λειά της μυστι­κής αστυ­νο­μί­ας να γνω­ρί­ζει εκ των προ­τέ­ρων το συναί­σθη­μα των δια­φω­νού­ντων και να λαμ­βά­νει προ­λη­πτι­κά μέτρα». Ετσι, για παρά­δειγ­μα, στη Γερ­μα­νία, το κρά­τος έχει το δικαί­ω­μα — και με το νόμο — να παρα­κο­λου­θεί τη δια­δι­κτυα­κή συμπε­ρι­φο­ρά οποιου­δή­πο­τε χωρίς καν εισαγ­γε­λι­κή εντο­λή. Την ίδια στιγ­μή, σε κτί­ριο της CIA στη Βιρ­τζί­νια έχει συγκε­ντρω­θεί ένας λόχος πρα­κτό­ρων, με ευθύ­νη να ανα­λύ­ουν τις πολι­τι­κές από­ψεις που ανα­πτύσ­σο­νται από χρή­στες μέσων κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης. Οι εκθέ­σεις τους εμπε­ριέ­χο­νται στην πρω­ι­νή ενη­μέ­ρω­ση του Προ­έ­δρου των ΗΠΑ… Πλέ­ον έχει κυλή­σει πολύ νερό στο αυλά­κι, έχουν γίνει και γίνο­νται καθη­με­ρι­νά απο­κα­λύ­ψεις για το μέγε­θος και τους τρό­πους φακε­λώ­μα­τος που χρη­σι­μο­ποιεί η αστι­κή εξου­σία. Από τις πιο αθώ­ες εφαρ­μο­γές, δίνε­ται η δυνα­τό­τη­τα να δια­μορ­φω­θεί το προ­φίλ κάποιου που χρη­σι­μο­ποιεί τακτι­κά το δια­δί­κτυο και είτε γρά­φει προ­σω­πι­κές εμπει­ρί­ες στο Facebook ή σε κάποιο blog, είτε γρά­φει σε κάποιο forum, είτε ψωνί­ζει προ­ϊ­ό­ντα, είτε απλά από τις σελί­δες που παρα­κο­λου­θεί λιγό­τε­ρο ή περισ­σό­τε­ρο συχνά. Τα παρα­πά­νω δεν τα επι­ση­μαί­νου­με για να τρο­μο­κρα­τή­σου­με, αλλά για να δια­μορ­φω­θεί κρι­τή­ριο επα­γρύ­πνη­σης και περι­φρού­ρη­σης ευρύ­τε­ρα στην εργα­τι­κή τάξη και τη νεο­λαία. Οι κομ­μου­νι­στές έχουν καθή­κον να αξιο­ποιούν κάθε δυνα­τό­τη­τα που δίνουν οι νέες τεχνο­λο­γί­ες για να γίνε­ται ευρύ­τε­ρα γνω­στή η πολι­τι­κή του Κόμ­μα­τος και τέτοιες δυνα­τό­τη­τες δίνει και το δια­δί­κτυο. Η παρέμ­βα­ση του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, όμως, μέσα σε αυτό, όπως και σε όλα τα άλλα ΜΜΕ, δεν μπο­ρεί παρά να γίνε­ται με οργα­νω­μέ­νο τρό­πο. Και, φυσι­κά, δεν μπο­ρεί να υπο­κα­τα­στή­σει την καθη­με­ρι­νή, ζωντα­νή επα­φή στους χώρους δου­λειάς, νεο­λαί­ας, στις λαϊ­κές συνοι­κί­ες, εκεί που μπο­ρούν να σφυ­ρη­λα­τη­θούν πραγ­μα­τι­κοί δεσμοί αγώ­να και συλ­λο­γι­κής δράσης.

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο