Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ο γάμος στα Τζουμέρκα και ο σύγχρονος γάμος του βολέματος…

Γρά­φει ο Χρή­στος Α. Τού­μπου­ρος //

Εγώ διο­ρί­ζω, εσύ διο­ρί­ζεις… Πλεί­στοι διορίζουν!

Ως γάμο οι παλιοί γνώ­ρι­σαν απο­κλει­στι­κά τη νόμι­μη ένω­ση άντρα και γυναί­κας και μάλι­στα με εκκλη­σια­στι­κή τελε­τή, που είναι ένα από τα επτά μυστή­ρια της εκκλη­σί­ας. Ο δρό­μος ένας ήταν. Προ­ξε­νή­τρα-προ­ξε­νέ­μα­τα-προί­κα και προι­κιά­τι­κα και ταχιά στην εκκλη­σία. Άντε και καλά κούτσ’κα. Καθα­ρή δια­δι­κα­σία που από­λυ­τα εφαρ­μό­ζο­νταν. Αργό­τε­ρα, το 1982 καθιε­ρώ­θη­κε στη χώρα μας ο πολι­τι­κός γάμος. Δυο μάρ­τυ­ρες, οι μελ­λό­νυμ­φοι κι ένας εντε­ταλ­μέ­νος αντι­δή­μαρ­χος «και πάνε όλοι καλιά τους». Να, κι άλλος ένας γάμος. «Και­νού­ρια τεν­τζε­ρού­λα μου και πού να σε κρε­μά­σω». Κάπως έτσι τον χαρα­κτή­ρι­σαν τον πολι­τι­κό γάμο οι για­γιού­λες. Και συνέ­χι­σαν… «Αφύσ’κα πράγματα».

Παρα­βλέ­πο­ντας τα περί ανοι­χτού και κλει­στού γάμου, με ή χωρίς προ­σκε­κλη­μέ­νους, από συνοι­κέ­σιο ή έρω­τα να πω πως ο θυμό­σο­φος λαός έχει πει, και τι δεν έχει πει. Χίλια δυο πράγ­μα­τα. «Πάρ’ τον στο γάμο σου να σου πει και του χρό­νου», που ανα­φέ­ρε­ται κάποιος σε ανθρώ­πους όταν λένε «άλλα αντί άλλων», δηλα­δή άκαι­ρα και παρά­ται­ρα πράγ­μα­τα. Με λίγα λόγια «όταν απο­λά­νε παπαρ­δέ­λες». Για μια δύσκο­λη κατά­στα­ση «που την καβάλ’σαν τα προ­βλή­μα­τα» ο λαός θα πει πως «όλα του γάμου δύσκο­λα κι η νύφη γκα­στρω­μέ­νη» κάτι παρό­μοιο με το «ήταν στρα­βό το κλί­μα, το ’φαγε και ο γάι­δα­ρος». Μέχρι μια κάποια ηλι­κία νόμι­ζα πως τα λόγια αυτά, ότι «αφή­νω το γάμο και πάω για πουρ­νά­ρια», αφή­νω δηλα­δή κάτι μονα­δι­κό, πολύ σημα­ντι­κό για κάτι ασή­μα­ντο και δευ­τε­ρεύ­ον, τα λέγα­με μόνο στα Τζου­μέρ­κα. Εκεί, ως γνω­στόν, πλε­ο­νά­ζουν τα πουρ­νά­ρια, τα κέδρα και τα ασβού­δια. Είχα πλανηθεί.

Μικρός είχα παρευ­ρε­θεί σε πολ­λούς γάμους. Ήμουν ο μόνι­μος συνο­δός της για­γιάς μου που ως προ­ξε­νή­τρα κατεί­χε πάντο­τε «πρώ­τη θέση» στο γάμο. Δεν μπό­ρε­σα να ερμη­νεύ­σω τη φρά­ση «έγι­νε του Κου­τρού­λη ο γάμος». Χρειά­στη­κε να απο­σχο­λί­σω και να μάθω πως ο Ιωάν­νης Κου­τρού­λης συγκα­τοι­κού­σε με μια χαδιά­ρα η οποία είχε λιμπι­στεί τα νιά­τα και την ομορ­φιά του Κου­τρού­λη, «την έκα­νε από το σπί­τι της» και «έπε­σε» στην αγκα­λιά του. Λέγε­ται πως ο τόπος δρά­σης του Κου­τρού­λη ήταν η Μεθώ­νη. Μέγα σκάν­δα­λο, πρω­το­φα­νές και πρω­τά­κου­στο και ως εκ τού­του ασχο­λή­θη­κε και η εκκλη­σία. «Τρά­βη­ξε» έναν και μέγα αφο­ρι­σμό στη γυναί­κα. «Γυναί­κα ήταν, αυτή έφται­γε, ας μην ξεκα­πι­στρω­νό­ταν». Πάντως το 1394 ο τότε Πατριάρ­χης (Αντώ­νιος Δ΄) ανα­γνώ­ρι­σε το δια­ζύ­γιό της και έτσι «άνοι­ξε ο δρό­μος» να παντρευ­τεί ο Κου­τρού­λης. Τον γάμο τον συνό­δευ­σε μέγα γλέ­ντι που έμει­νε ιστο­ρι­κό και μνη­μο­νεύ­ε­ται για κάθε γάμο που θα γίνει «μέγα τζέρτζελο».

Ακό­μα πρέ­πει να διευ­κρι­νί­σου­με πως ο όρος «χωριά­τι­κος γάμος» στην ουσία απα­λεί­φτη­κε από το ελλη­νι­κό λεξι­λό­γιο, πολύ περισ­σό­τε­ρο από το Τζου­μερ­κιώ­τι­κο, καθό­σον τα χωριά μόνο από κάτι «γερο­κού­τια» ή έστω από κάτι «γερό­γα­τους» κατοι­κού­νται. Γι’ αυτούς έτσι όπως ήρθε η ζωή «ούτε γάμος άκλαυ­τος κι ούτε νεκρός αγέ­λα­στος». Το πρώ­το σκέ­λος δεν υπάρ­χει. «Ανε­φύη» όμως άλλος γάμος. Ο πολι­τι­κός γάμος. Προη­γεί­ται βέβαια το πολι­τι­κό δια­ζύ­γιο. Είναι απλό. Ο βου­λευ­τής «σκα­πέ­τη­σε» από το Κόμ­μα με το οποίο εκλέ­χθη­κε τάζο­ντας και εκλι­πα­ρώ­ντας, δεό­με­νος και παλαν­τζά­ρο­ντας, ομνύ­ο­ντας και επι­κα­λού­με­νος την πολι­τι­κή του αρε­τή και την υπα­κοή του στις πολι­τι­κές αξί­ες και στο εθνι­κό φιλό­τι­μο. Με λίγα λόγια εφαρ­μό­ζο­ντας το αξί­ω­μα που απορ­ρέ­ει από το δημο­τι­κό στί­χο: «τάξε μανού­λα μ’ τάμα­τα σ’ όλα τα μοναστήρια».

«Αλλά­ζει ο βιο­λι­τζής, αλλά ο χαβάς παρα­μέ­νει ο ίδιος» ή κατα­πώς θα έλε­γαν στο Τζου­μέρ­κο «ούλος ο καβγάς είναι για το πάπλω­μα». Γι’ αυτό και το αιώ­νιο αγώ­νι­σμα του βολέ­μα­τος συνε­χί­ζε­ται με διο­ρι­σμούς, εκπτώ­σεις και υπο­σχέ­σεις. Με απο­κα­τά­στα­ση… Δεν έχει σημα­σία αν είναι κάποιος παρή­λιξ, έστω και ογδό­ντα ετών. Υπάρ­χουν πολ­λές «ανορ­θω­τι­κές ουσί­ες» που εύκο­λα κάνει κάποιος τη δου­λειά του. Έστω και ογδό­ντα. Για αξιο­πρέ­πεια ας μην μιλά­με. Ως γνω­στόν και η τιμή τιμάται!

_______________________________________________________________________

toumpourosΟ Χρήστος Α.Τούμπουρος γεννήθηκε στην Άγναντα Άρτας (Τζουμέρκα). Εκεί τελείωσε το Γυμνάσιο και ακολούθως σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Έγραψε τέσσερα βιβλία: «Αγναντίτικα Λιχνίσματα», «Το Γυμνάσιο Αγνάντων ο Πνευματικός Φάρος των Τζουμέρκων», «Με την Ηπειρώτικη λαλιά» και «Τραγουδώντας την ξενιτιά», καθώς και εννέα θεατρικά έργα με περιεχόμενο που αφορά τη ζωή στην Ήπειρο.
Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο