Τον κομμουνιστή, αγωνιστή, λαϊκό ποιητή Μιχάλη Σταυρακάκη- Νιδιώτη τίμησε το ΚΚΕ στα Ανώγεια παρόντος του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα.
Μέσα από στίχους και μαντινάδες που έγραψε ο Σταυρακάκης, συνόψισε τον αγώνα της επιβίωσης που έδωσε από τα μικρά του χρόνια, δουλεύοντας ως βοσκός, τη στράτευσή του με το ΚΚΕ και τις διώξεις που αντιμετώπισε για την επιλογή του αυτή.
Ποιητή μορφωμένο και διαμορφωμένο στο μεγάλο σχολείο της ταξικής πάλης, χαρακτήρισε ο Δημήτρης Κουτσούμπας τον Μιχάλη Σταυρακάκη, ένας φτωχός βοσκός, που οι συνθήκες ζωής δεν του επέτρεψαν να ολοκληρώσει το Δημοτικό, συγκίνησε και συγκινεί με τους στίχους του.
Τη μελοποιημένη ποίηση Μιχάλη Σταυρακάκη τραγουδήσαμε οι περισσότεροι χωρίς καν να ξέρουμε ποιος ήταν!
Για το ποιος ήταν ο λαϊκός ποιητής ανατρέχουμε στην εφημερίδα του τόπου του, την «ΑνωΓη», την «Εφημερίδα των Ανωγειανών όπου Γης» (Γράφτηκε στις 11/12/2014, επέτειος θανάτου του ποιητή):
***
Νιδιώτης: Ο προσκυνητής του λαού, ο ποιητής της φτωχολογιάς!
Του Γιώργη Μπαγκέρη
Δεκατέσσερα χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος από τον μισεμό ενός μεγάλου Ανωγειανού ποιητή και μαντιναδολόγου, του Μιχάλη Σταυρακάκη ή Νιδιώτη όπως τον γνώριζαν όλοι.
Ο στιχουργός του ”Προσκυνώ τη χάρη σου λαέ μου” με την γενικότερη στάση ζωής του αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί παράδειγμα για όλους μας, μεγαλύτερους αλλά και νεότερους.
Ήταν 13 Ιουλίου του 2000 όταν η ανωγειανή γη υποδέχτηκε στην αγκαλιά της τον Νιδιώτη, που έφυγε σε ηλικία 72 ετών και η ΑνωΓη επιχειρεί σήμερα μια μικρή αναδρομή στην ζωή και την δράση του.
Ο Μιχάλης γεννήθηκε στα Ανώγεια το 1928 και πατέρας του ήταν ο Γιώργης Σταυρακάκης ή Πανιάς. Είχε 7 αδέρφια,τέσσερα αγόρια (τον Μανώλη,τον Χαραλάμπη,τον Γιάννη και τον Στελή) και τρία κορίτσια (την Λουκία, την Λετίτσια και την Μαρία).
Από μικρός κιόλας ο Μιχάλης είναι ένα πνεύμα ανήσυχο και δραστήριο και προσπαθούσε διαρκώς να μαθαίνει και να αφομοιώνει πράγματα. Τα καλοκαίρια που δεν είχε σχολείο περνούσε τις ώρες και τις μέρες του στον Ψηλορείτη όπου βοηθούσε τον πατέρα του στα πρόβατα κάνοντας τον μαντρατζή. Η συναναστροφή του αυτή με μεγαλύτερους αποτέλεσε ένα πραγματικό σχολείο ζωής για τον μικρό Μιχάλη.
Δυστυχώς δεν κατάφερε να ολοκληρώσει το Δημοτικό σχολείο καθώς τον πρόλαβε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και η Γερμανική Κατοχή που τόσα δεινά έφερε και στο χωριό μας.
Το 1943 σε ηλικία 15 ετών οργανώνεται στην ΕΠΟΝ Ανωγείων.
Στις 30 Απριλίου 1944 συλλαμβάνεται μαζί με άλλους πατριώτες από τους Γερμανούς στο Αρκάδι Μονοφατσίου. Από εκεί οδηγούνται στο Δημοτικό σχολείο στο Χουδέτσι το οποίο στη διάρκεια της Κατοχής χρησιμοποιούνταν ως φυλακή από όπου ο Νιδιώτης καταφέρνει να αποδράσει.
Το 1950 εκλέγεται μέλος του συμβουλίου του Κτηνοτροφικού συλλόγου Ανωγείων, ενώ το 1951 συλλαμβάνεται με την ψευδή κατηγορία ότι έγραψε Κομμουνιστικά συνθήματα στους τοίχους του Δημοτικού σχολείου. Το 1954 εξορίζεται για δυο χρόνια στο Γύθειο Λακωνίας .
Το 1957 εκλέγεται στο γραφείο της ΕΔΑ Ανωγείων και το 1958 αναπληρωματικό μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής της ΕΔΑ Ηρακλείου.
Το 1962 συλλαμβάνεται ξανά και φυλακίζεται ως ληστοτρόφος και εκτελεστικό όργανο των τότε καταδιωκόμενων πολιτών μετά τον εμφύλιο. Απαλλάσσεται όμως από το Εφετείο Χανίων το 1963.
Το 1963 αρθρογραφεί στην εφημερίδα του Ηρακλείου ”Κρητικό Φως” με το ψευδώνυμο ”Οι Σύντεκνοι”.
Το 1970 Ανωγειανοί φοιτητές εκδίδουν στην Αθήνα την εφημερίδα ”Η Φωνή των Ανωγείων” και ο Μιχάλης αρθρογραφεί εκεί με το ψευδώνυμο ”Νιδιώτης”.
Το 1973 στρατολογείται και γίνεται μέλος του τότε παράνομου Κ.Κ.Ε. Το 1974 ιδρύει την πρώτη κομματική οργάνωση Μονοφατσίου και εκλέγεται Γραμματέας της.
Η Νομαρχιακή Επιτροπή και η Κ.Ο.Β του Κ.Κ.Ε ύστερα από ψηφοφορία το 1977 επιλέγουν τον Μιχάλη Σταυρακάκη ως υποψήφιο του κόμματος στις εκλογές στο ψηφοδέλτιο του Νομού Ηρακλείου.
Το 1978 έρχεται και η έκδοση της πρώτης ποιητικής συλλογής του με τον τίτλο ”Ποιήματα”.
Το 1979 εκλέγεται μέλος του ΟΑΣΝΗ στον οργανωτικό τομέα με αρμοδιότητες του να είναι μεταξύ άλλων και η οργάνωση και διεύρυνση των Αγροτικών συλλόγων, ενώ το 1982 εκλέγεται μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής του Κ.Κ.Ε
Το 1983 ο συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος μελοποιεί πέντε ποιήματα του ανάμεσα σε αυτά το πασίγνωστο και διαχρονικό ”Προσκυνώ τη χάρη σου λαέ μου”.
Προσκυνώ τη χάρη σου λαέ μου,
σκύβω το κεφάλι στα μαρτύρια σου
και θαυμάζω λαέ μου τα έργα σου.
Ματώνεις τη σκέψη σου,
ματώνεις τα νύχια σου λαέ μου.
Για να βγάλεις τον άρτο τον επιούσιο.
Την ίδια χρονιά πρωτοστατεί στην κίνηση Ειρήνης με έδρα το χωριό Αρμανώγεια και καταφέρνει να εκδοθεί η εφημερίδα ”Ειρήνη”.
Το 1984 ο ΟΑΣΝΗ απονέμει στον Μιχάλη Σταυρακάκη το βραβείο ”ΚΙΛΕΛΕΡ”. Οι εφημερίδες της εποχής γράφουν τότε χαρακτηριστικά: ”Βραβεύτηκε ο προσκυνητής του λαού, ο ποιητής της φτωχολογιάς!”.
Τον ίδιο χρόνο εκδίδει την δεύτερη ποιητική συλλογή του με τίτλο ”Αιχμές”.
Ποιήματα του έχουν μεταφραστεί στα Γερμανικά και στα Αγγλικά. Επίσης ο Γιάννης Ξυλούρης ή Ψαρογιάννης έχει γράψει τον δίσκο ”Αυγή ξανανταμώσαμε” με μαντινάδες και ποιήματα του Νιδιώτη.
Η εφημερίδα του Λονδίνου Guardian δημοσίευσε και σχολίασε ένα ποίημα του Νιδιώτη με τίτλο ”Γράμμα σε μια Αφρικάνα ‑Χαϊμαλίνα ”. Το πρακτορείο ειδήσεων Associated Press δημοσίευσε επίσης και σχολίασε ποιήματα του .
Το 1994 εκδίδεται η τρίτη ποιητική συλλογή του με τίτλο ”Ντούκου-ντούκου το Σοφαδάκι”. Το 2000 εκδίδει το βιβλίο ”Θύελλες και Κατατρεγμοί”με αληθινές διηγήσεις ανθρώπων στα χρόνια της Κατοχής αλλά και στοιχεία της ζωής για το πως ζούσαν οι παλιότεροι, ένα βιβλίο που πρέπει και αξίζει να διαβαστεί από όλους.
Ο Νιδιώτης ”έφυγε” τον Ιούλιο του 2000 αφήνοντας πίσω του μια τεράστια παρακαταθήκη αλλά και το στοιχείο ότι και ο πιο απλός άνθρωπος χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση μπορεί με τους στίχους της ψυχής του να αγγίξει και να συγκινήσει τις καρδιές του λαού.Τα Ανώγεια τον αποχαιρέτησαν εκείνο το καλοκαίρι με σεβασμό και τιμή όπως άρμοζε σε ένα γνήσιο και αυθεντικό τέκνο τους.Γνήσιος όπως και η πιο αντιπροσωπευτική ίσως μαντινάδα του :
” Χέρια που δεν αρπάξανε ξένο ψωμί να φάνε,
αυτά κρατούνε την τιμή όσο βαριά και να ‘ναι…”
Το 1993 στις 15 Αυγούστου ο Μιχάλης Σταυρακάκης τιμήθηκε με ειδική βραδιά στο θέατρο ”Νίκος Ξυλούρης” στα πλαίσια των εκδηλώσεων για το Ολοκαύτωμα των Ανωγείων. Πλήθος κόσμου συνέρρευσε και τίμησε τον μεγάλο ποιητή. Ο ίδιος ο Νιδιώτης συγκινημένος τότε μίλησε στον κόσμο όπου μεταξύ άλλων τόνισε :
”Πρέπει να πολεμούμε να μη χαθεί αυτό που κάνει τον κόσμο μεγάλο. Για να μπορούν τα παιδιά μας να ζούνε χωρίς τον φόβο του αύριο.Για να μπορούν να περπατούν ελεύθερα στον κόσμο χωρίς τον φόβο πως θα συναντήσουν πουθενά κανένα εχθρό, όπου κι αν πάνε να συναντούν φίλους,μονάχα φίλους.
Τα Ανώγεια μέσα από τη φωτιά του πολέμου σαν λευκό περιστέρι με καϊμένες τις φτερούγες , πέταξε στα μήκη του κόσμου. Αντάμωσε με την Βιάννο, με την Κάνδανο, με τα Καλάβρυτα, με τη Χιροσίμα ‚με το Ναγκασάκι. Κι έγιναν μια ράτσα. Κι έγιναν αδερφοχτοί. Σύμβολα ακατανίκητα των αγώνων που θα αρχίζουν κάθε μέρα στο κόσμο για λευτεριά,για δίκαιο,για ειρήνη.Για να μπορούν οι άνθρωποι να ζούνε χωρίς τον φόβο του σήμερα και του αύριο.Για να μπορούν οι αγέννητοι να γεννιούνται με το χαμόγελο της ελπίδας….”.
Κάποια από τα αντιπροσωπευτικά ποιήματα του μεγάλου Νιδιώτη είναι τα παρακάτω:
Να ήμουν λέει Λεύτερος
Να ήμουν λέει Λεύτερος να μην έχω δεθεί με τα επίγεια.
Να πετάξω ανάλαφρα ψηλά.
Κρατώντας στα χέρια μου φλογέρα.
Σαν καμπάνα να παίζει δυνατά.
Σ’ όλες τις γειτονιές να παίζει,
οι σκλάβοι του κόσμου να ξυπνήσουν.
ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ
”Ήθελα να κάμω
πολλά παιδιά.
Τόσα πολλά σαν τ’ άστρα.
Να γεμίσω τον κόσμο αδέλφια.
ΨΕΜΑΤΑ
Τα πρωτοβρόχια μυρίζει η γης ‚μοσχοβολά.
Στις τρεις του Νοέμβρη ανοίγουμε τα βαρέλια.
Από το κρασί της χρονιάς γεμίζουμε κανάτες,
χορεύουμε ‚τραγουδούμε,μεθούμε,
τ’ Αϊ Γιώργη του Μεθυστή.
Μετά μαζεύουμε ελιές να πάρουμε λάδι.
Χριστούγεννα θα ‘ρθουν,γιορτές,
παιχνίδια να πάρουν τα παιδιά,
φουστάνια γιορτινά οι κοπελιές.
Ψέματα λέω αισιοδοξίας.
ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΑΣ
Κοιτάζω τα χέρια μου,βλέπω πως μοιάζουν με τα δικά σας χέρια.
Καθαρά τα χέρια μας πλυμένα από καθαρό σαπούνι,τον τίμιο ιδρώτα της δουλειάς μας.
Κοίταξε τα χέρια,
που εκτός από τον κόπο τους,
ψωμί δεν έχουν φαγωμένο,
πως είναι πεντακάθαρα χωρίς κανένα λεκέ.
Γεια και χαρά σας χέρια καθαρά,
στη μηχανή,στο γιαπί,στο χωράφι,
στον αργαλειό,στην πένα,στο μεροκάματο,
ανεβάζετε τον άνθρωπο στα ύψη
και γεμίζετε τον κόσμο ομορφιά.
Εγώ ζω ευτυχισμένος που μ’ αγκαλιάζουν χέρια καθαρά.
Εγώ ζω ευτυχισμένος που ανταμώνουν τα χέρια μου με τα δικά σας χέρια.
Γεια και χαρά σας πεντακάθαρα χέρια.
Γεια και χαρά σας χέρια του μέλλοντος.
Ο Βασίλης Σμπώκος (Λουκάς) του Ατζαρομάνωλα αφιερώνει στην μνήμη του τις παρακάτω μαντινάδες:
Πέρασαν δεκατέσσερα χρόνια απ’ το μισεμό σου,
όμως θα φέγγει πάντοτε το άστρο το δικό σου…
Κάθε χρονιά εκδήλωση έπρεπε να σου κάνουν,
γιατί τ’ Ανώγεια σαν και ‘σε άλλο δεν ξανά βγάνουν..
Μερακλοσύνη, ανθρωπιά, ήθος, δικαιοσύνη,
Νιδιώτη αυτά μας έφηκες κι είναι μεγάλη η Ευθύνη…
Κλείνουμε με δυο μαντινάδες του μεγάλου Νιδιώτη:
Αυγή ξανά ανταμώσαμε στης φτέρης το μασκάλι,
κι ένα κοπέλι εννιά χρονών θαρρώ πως είμαι πάλι…
Μούδε φωλιά,μούδε πουλί και το δεντρό ξερό ‘ναι,
ότι κι αν χτίσεις το χαλάς ανάθεμα σε χρόνε…
Αθάνατος στις μνήμες μας!
Σημείωση:
Για την ολοκλήρωση του αφιερώματος η ΑνωΓη ευχαριστεί θερμά τον Βασίλη Σμπώκο για την συλλογή πληροφοριών και τις μαντινάδες του.
Επίσης ευχαριστούμε τον ανιψιό του Νιδιώτη Μπάμπη Σταυρακάκη (Πανιά) για τις φωτογραφίες και τον Μανόλη Σαμόλη για τον καθαρισμό τους.