Πρωτομαγιά του 1944: Οι έξι κομμουνιστές από τη Λέσβο που εκτελέστηκαν στην Καισαριανή

Οι Φίλοι Ιστο­ρι­κής Μνή­μης και Πολι­τι­στι­κής Δημιουρ­γί­ας έδω­σαν για πρώ­τη φορά στη δημο­σιό­τη­τα τα βιο­γρα­φι­κά των έξι Λέσβιων κομ­μου­νι­στών ανά­με­σα στους 200 που εκτε­λέ­στη­καν  στην Και­σα­ρια­νή την Πρω­το­μα­γιά του 1944  (τα στοι­χεία προ­έρ­χο­νται από παλαιό­τε­ρο δημο­σί­ευ­μα του Π. Κου­τσκου­δή στο Νέο Εμπρός και από τα αρχεία του Γιώρ­γου Γαλέτσα).

Πρω­το­μα­γιά του ’44
το λεσβια­κό αίμα που χύθη­κε στο θυσια­στή­ριο της λευτεριάς

Στην κορυ­φή της αρε­τής φτασμένοι
το θάνα­το νική­σα­νε. Και τώρα
με λου­λού­δια του Μάη στεφανωμένοι
πάνω από χρό­νο και φυλή και Χώρα
με την Ελλά­δα μας μέσα τους ακέρια
χορό Ζαλόγ­γου σέρ­νου­νε στην πλάση
κι απλώ­νου­νε στον άνθρω­πο τα χέρια
στην κορυ­φή της αρε­τής να φτάσει.

(της Σοφί­ας Μαυροειδή–Παπαδάκη)

Στις 27 Απρι­λί­ου 1944 τμή­μα­τα του ΕΛΑΣ Πελο­πον­νή­σου χτύ­πη­σαν στους Μολά­ους Σπάρ­της γερ­μα­νι­κή φάλαγ­γα με απο­τέ­λε­σμα να σκο­τω­θεί ο γερ­μα­νός στρα­τη­γός Κρεζ και άλλοι τρεις αξιω­μα­τι­κοί. Σε αντί­ποι­να ο στρα­τιω­τι­κός διοι­κη­τής της νότιας Ελλά­δας, γερ­μα­νός στρα­τη­γός Σπάι­ντελ (που το 1962 ήταν διοι­κη­τής των χερ­σαί­ων δυνά­με­ων του ΝΑΤΟ!), διέ­τα­ξε – μετα­ξύ άλλων – και την εκτέ­λε­ση 200 κομ­μου­νι­στών. Την Πρω­το­μα­γιά του 1944 στο Σκο­πευ­τή­ριο της Και­σα­ρια­νής (που από τότε ονο­μά­στη­κε «το θυσια­στή­ριο της λευ­τε­ριάς») 200 παλι­κά­ρια, ατρό­μη­τα μπρο­στά στη φασι­στι­κή βαρ­βα­ρό­τη­τα, αντί­κρι­σαν το θάνα­το υμνώ­ντας την Ελλά­δα και τη λευ­τε­ριά. Οι περισ­σό­τε­ροι από τους 200 εκτε­λε­σθέ­ντες πάρ­θη­καν από το Χαϊ­δά­ρι και κάποιοι από τις φυλα­κές Χατζη­κώ­στα. Ανά­με­σα στους 200 ήταν 120 Ακρο­ναυ­πλιώ­τες και 30 Ανα­φιώ­τες (Ακρο­ναυ­πλία και Ανά­φη χώροι εξο­ρί­ας), μέλη και στε­λέ­χη του ΚΚΕ που κρα­τού­νταν στις φυλα­κές και τις εξο­ρί­ες πριν από τον πόλε­μο. Οι υπό­λοι­ποι ήταν στε­λέ­χη της ΕΠΟΝ και αιχ­μά­λω­τοι ελασίτες.

Η Λέσβος είχε τη δική της συμ­με­το­χή στη μεγά­λη αυτή θυσία. Η σημε­ρι­νή μας ανα­φο­ρά απο­τε­λεί ταπει­νό μνη­μό­συ­νο στους ηρω­ι­κούς μας νεκρούς.

Ανου­σάς Γιάν­νης. Γεν­νή­θη­κε στο Μαντα­μά­δο το 1920. Φεύ­γει από το χωριό του και εγκα­θί­στα­ται μόνι­μα στην Αθή­να. Γίνε­ται μέλος (και αργό­τε­ρα στέ­λε­χος) του ΚΚΕ. Συλ­λαμ­βά­νε­ται από τη μετα­ξι­κή δικτα­το­ρία και κλεί­νε­ται στην Ακρο­ναυ­πλία. Την περί­ο­δο της Κατο­χής ανα­πτύσ­σει πλού­σια αντι­στα­σια­κή δρά­ση και ανα­δεί­χνε­ται σε στέ­λε­χος της ΕΠΟΝ. Για το λόγο αυτό πιά­νε­ται και εκτε­λεί­ται από τους κατα­χτη­τές στο Σκο­πευ­τή­ριο της Και­σα­ρια­νής την Πρω­το­μα­γιά του ’44.

Αντω­νέ­λης Ιγνά­της. Γεν­νή­θη­κε στο Μαντα­μά­δο το 1903. Εργά­ζε­ται σαν ηλε­κτρο­λό­γος στο εργο­στά­σιο Ραπί­τη στη Μυτι­λή­νη. Το 1932 γίνε­ται μέλος του ΚΚΕ. Πιά­νε­ται το 1936 από τη μετα­ξι­κή δικτα­το­ρία και εξο­ρί­ζε­ται στην Ανά­φη. Μετά την πτώ­ση του Μου­σο­λί­νι και την ανα­κω­χή του Μπα­ντό­λιο (25–7‑1943) οι εξό­ρι­στοι Ανα­φιώ­τες αφή­νο­νται ελεύ­θε­ροι. Ύστε­ρα από πολ­λές ταλαι­πω­ρί­ες φτά­νει στην Τζια κι ύστε­ρα από δυο μέρες στη Σύρο, όπου ξανα­πιά­νε­ται και κλεί­νε­ται στις φυλα­κές της Σύρας (Λαζα­ρέ­τα). Από εκεί οι Γερ­μα­νοί τον μετα­φέ­ρουν στις φυλα­κές Αβέ­ρωφ και στη συνέ­χεια στο Χαϊ­δά­ρι. Την Πρω­το­μα­γιά του ’44 εκτε­λεί­ται απ’ τους Γερ­μα­νούς στην Καισαριανή.

Βασά­λος Τηλέ­μα­χος. Γεν­νή­θη­κε το 1915 στην Τένε­δο. Ήδη από το Γυμνά­σιο ανα­πτύσ­σει πολι­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα. Το 1934 μπαί­νει στις γραμ­μές της ΟΚΝΕ και αργό­τε­ρα γίνε­ται Γραμ­μα­τέ­ας της ΟΚΝΕ Λέσβου και μέλος του ΚΚΕ. Την περί­ο­δο της «κοσμο­γο­νί­ας» του Κον­δύ­λη εξο­ρί­ζε­ται στην Ανά­φη. Στη διάρ­κεια της μετα­ξι­κής δικτα­το­ρί­ας δου­λεύ­ει παρά­νο­μα, οπό­τε πιά­νε­ται και εκτο­πί­ζε­ται ξανά στην Ανά­φη. Υπη­ρε­τεί τη στρα­τιω­τι­κή του θητεία και ξανα­στέλ­νε­ται στο ξερο­νή­σι. Ύστε­ρα από τη συν­θη­κο­λό­γη­ση της Ιτα­λί­ας (8–9‑1943) δρα­πε­τεύ­ει, αλλά συλ­λαμ­βά­νε­ται από τους Γερ­μα­νούς στη Σύρο και κλεί­νε­ται στις φυλα­κές Αβέ­ρωφ. Από κει μετα­φέ­ρε­ται στο Χαϊ­δά­ρι και την Πρω­το­μα­γιά του ’44 εκτε­λεί­ται στο Σκο­πευ­τή­ριο της Καισαριανής.

Κακα­λιός Ηλί­ας. Γεν­νή­θη­κε το 1913 στην Αγιά­σο. Ήταν Γραμ­μα­τέ­ας της ΟΚΝΕ Αγιά­σου, που εξέ­δι­δε τότε δική της τοπι­κή εφη­με­ρί­δα. Ράφτης στο επάγ­γελ­μα, πρω­το­στα­τεί για τη συγκρό­τη­ση της Συνερ­γα­τι­κής Ραφτά­δων Αγιά­σου. Το 1934 γίνε­ται μέλος του ΚΚΕ και την επό­με­νη χρο­νιά εξο­ρί­ζε­ται για τέσ­σε­ρις μήνες στη Σίκι­νο. Γυρί­ζει και με ακό­μα μεγα­λύ­τε­ρο ζήλο δου­λεύ­ει για το Κόμ­μα και το Λαό, ενώ στη διάρ­κεια της μετα­ξι­κής δικτα­το­ρί­ας υπη­ρε­τεί τη στρα­τιω­τι­κή του θητεία. Το Δεκέμ­βρη του 1938, παρα­μο­νή της από­λυ­σής του από το Στρα­τό, τον συλ­λαμ­βά­νουν και τον εκτο­πί­ζουν στη Σίφ­νο κι από κει στην Ανά­φη, για να εκτί­σει παλιό­τε­ρη ποι­νή που του είχε επι­βλη­θεί. Μένει στην Ανά­φη μέχρι το 1943 και από κει μετα­φέ­ρε­ται στις φυλα­κές Αβέ­ρωφ και παρα­δί­δε­ται από την εθνο­προ­δο­τι­κή κυβέρ­νη­ση της Αθή­νας στις γερ­μα­νι­κές αρχές κατο­χής. Από τις φυλα­κές Αβέ­ρωφ μετα­φέ­ρε­ται στο στρα­τό­πε­δο Χαϊ­δα­ρί­ου και την Πρω­το­μα­γιά του ’44 εκτε­λεί­ται στο Σκο­πευ­τή­ριο της Και­σα­ρια­νής από τους Γερ­μα­νούς ναζιστές.

Πατέ­στος Ανα­στά­σης. Γεν­νή­θη­κε το 1902 στα Μοσχο­νή­σια και ήρθε στη Μυτι­λή­νη πριν τη μικρα­σια­τι­κή κατα­στρο­φή. Απ’ το 1919 ως το 1927 υπη­ρε­τεί στη Χωρο­φυ­λα­κή, από την οποία θα απο­λυ­θεί λόγω ανά­μει­ξής του με το κομ­μου­νι­στι­κό κίνη­μα. Εντάσ­σε­ται στην Κομ­μου­νι­στι­κή Νεο­λαία και παράλ­λη­λα δου­λεύ­ει σαν τυπο­γρά­φος. Μέσα από τη δρά­ση του στο εργα­τι­κό κίνη­μα ανα­δει­κνύ­ε­ται σε στέ­λε­χος του ΚΚΕ και το 1932 συλ­λαμ­βά­νε­ται και εξο­ρί­ζε­ται. Το 1935 δου­λεύ­ει στην Κ.Ο. Αθή­νας ως οργα­νω­τι­κός υπεύ­θυ­νος στην περιο­χή Πατη­σί­ων. Αρχές του 1936 ανα­λαμ­βά­νει Γραμ­μα­τέ­ας της Περι­φε­ρεια­κής Επι­τρο­πής του ΚΚΕ. Συλ­λαμ­βά­νε­ται επί δικτα­το­ρί­ας Μετα­ξά και εξο­ρί­ζε­ται στην Ανά­φη. Από κει φυλα­κί­ζε­ται στην Ακρο­ναυ­πλία από το 1937 ως το Γενά­ρη του 1943, οπό­τε μετα­φέ­ρε­ται στο στρα­τό­πε­δο της Λάρι­σας. Στη συνέ­χεια κλεί­νε­ται στις φυλα­κές Αβέ­ρωφ και μετά στο στρα­τό­πε­δο του Χαϊ­δα­ρί­ου. Εκτε­λεί­ται από τους ναζί στο Σκο­πευ­τή­ριο της Και­σα­ρια­νής την Πρω­το­μα­γιά του 1944.

Φου­ντής Στέ­φα­νος. Γεν­νή­θη­κε στο Μαντα­μά­δο το 1908. Το 1928 οργα­νώ­νε­ται στην ΟΚΝΕ. Το 1932 απο­φοι­τά με άρι­στα από το Λύκειο Μυτι­λή­νης και στέλ­νε­ται στη Γάν­δη του Βελ­γί­ου για να σπου­δά­σει μηχανολόγος–ηλεκτρολόγος με υπο­τρο­φία του Καρα­ντώ­νειου Κλη­ρο­δο­τή­μα­τος Μυτι­λή­νης. Γίνε­ται μέλος του ΚΚΕ και το 1935 γυρί­ζει στη Λέσβο και δου­λεύ­ει μέσα από την Κ.Ο. Μυτι­λή­νης. Δια­τέ­λε­σε μέλος της Περι­φε­ρεια­κής Επι­τρο­πής της Κ.Ο. Μυτι­λή­νης. Το 1936 πιά­νε­ται στον Ωρω­πό Αττι­κής και εξο­ρί­ζε­ται στην Ανά­φη. Από εκεί στέλ­νε­ται δια­δο­χι­κά στην Ακρο­ναυ­πλία, στις φυλα­κές Μυτι­λή­νης, στις φυλα­κές Σύρου (μέλος της ομά­δας πολι­τι­κών κρα­του­μέ­νων Λαζα­ρέ­τας Σύρου το 1938) και πάλι στην Ακρο­ναυ­πλία. Το 1943 μετα­φέ­ρε­ται με άλλους Ακρο­ναυ­πλιώ­τες στις φυλα­κές Λάρι­σας και μετά στο Χαϊ­δά­ρι, απ’ όπου τον παίρ­νουν και τον εκτε­λούν στο Σκο­πευ­τή­ριο της Και­σα­ρια­νής την Πρω­το­μα­γιά του ’44.

ΑΘΑΝΑΤΟΙ !!!