Ο θάνατος είναι για όλους. Γεννιέσαι-πεθαίνεις. «Σκοτάδι, μια λάμψη κι ύστερα πάλι σκοτάδι», λέει ο Μπέκετ στο “Περιμένοντας τον Γκοντό”. Αυτή η λάμψη είναι που έχει σημασία. Πόσο θα αποτυπωθεί στα μάτια των σύγχρονών μας, πόσο θα φωτίσει τους επόμενους.
Εκείνη, την ύστατη στιγμή, λίγο πριν το αμετάκλητο τέλος, πρέπει να λειτουργεί ένας ισολογισμός. Κι ένα αμετάκλητο ερώτημα. Τί έκανα; Τί πρόσφερα; Το έθεσε ο μεγάλος παρατηρησιακός αστρονόμος Τύχοο Μπράχε καθώς ξεψυχούσε στην αγκαλιά του Κέπλερ. Είχε αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη των ουρανίων σωμάτων. Χιλιάδες ώρες παρατήρησης. Παρ’ όλα αυτά πέθαινε στις 24 Οκτωβρίου του 1601, ουρλιάζοντας:
“Πες μου πως δεν ξόδεψα τη ζωή μου τσάμπα…”
Η αγωνία του πήγαζε απ’ το ότι πέρασε μέρος της ζωής του σε γλέντια και παντός είδους συμπόσια. Κι όμως αναίτια η αγωνία του Μπράχε. Στη δουλειά του και στις ατέλειωτες παρατηρήσεις του στηρίχτηκε ο Κέπλερ, για να διατυπώσει τους νόμους για την κίνηση των πλανητών και να φωτίσει λίγο τη σκοτεινιά της εποχής.
Την ίδια εποχή και σ’ εκείνον τον Μεσαίωνα, έναν χρόνο νωρίτερα, έψησαν ζωντανό τον μεγάλο Τζορντάνο Μπρούνο. Είχε προλάβει όμως να διατυπώσει την ηλιοκεντρική θεωρία και να μιλήσει για άλλους κόσμους και για τα αστέρια που είναι σαν τον δικό μας ήλιο.
Έτσι ο Τζορντάνο Μπρούνο δεν «πήγε» τσάμπα. Ψήθηκε στη φωτιά της φεουδαρχίας ήρεμος, γνωρίζοντας πως άφηνε πίσω του μεγάλο έργο. Απευθυνόμενος στους δολοφόνους του είπε:
“Πιθανόν εσείς, κριτές μου, να ανακοινώνετε
την καταδίκη εναντίον μου,
με μεγαλύτερο φόβο απ’ ό,τι τη δέχομαι εγώ”
Πόσο ασύλληπτα τραγικό, πέρα κι απ’ τον θάνατο ακόμη, να αναλογίζεσαι καθώς καίγεσαι μαζί με αγαπημένους, αγκαλιάζοντας παιδιά που καίγονται μαζί σου, πως δολοφονείσαι εσύ, αυτά και τόσοι άλλοι φρικτά, από ένα κράτος που στήνεται πάνω στους τάφους μας.
Κράτος θύτες και δολοφόνων που, όσο ισχυροί κι αν φαντάζουν, ζουν με την αγωνία της νομοτελειακής πτώσης τους, από την οργή των αφυπνισμένων.
