Σκέψεις  για το μέλλον της Αριστεράς και των κοινωνικών αγώνων (Μέρος Α’)

Γρά­φει ο Περι­κλής Παυ­λί­δης* //

Η (για πολ­λο­στή φορά) χρε­ο­κο­πία του αρι­στε­ρού ρεφορμισμού 

Το γεγο­νός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα ρεφορ­μι­στι­κό κόμ­μα που επι­διώ­κει τη δια­χεί­ρι­ση του ελλη­νι­κού καπι­τα­λι­σμού δεν είναι κάτι που προ­έ­κυ­ψε αίφ­νης. Ήταν εμφα­νές από γεν­νή­σε­ως αυτού του μορ­φώ­μα­τος. Το γεγο­νός ότι στην ΕΕ άλλα κατ’ ουσί­αν και στο μεγα­λύ­τε­ρο μέρος του παγκό­σμιου κεφα­λαιο­κρα­τι­κού συστή­μα­τος δεν υπάρ­χουν περι­θώ­ρια ρεφορ­μι­στι­κών πολι­τι­κών, ότι το κεφά­λαιο δια­μέ­σου της νεο­φι­λε­λεύ­θε­ρης στρα­τη­γι­κής του προ­ω­θεί παγκο­σμί­ως με εξαι­ρε­τι­κή αδιαλ­λα­ξία  την κατάρ­γη­ση του αστι­κού «κοι­νω­νι­κού κρά­τους» και των κεϋν­σια­νών μορ­φών ρύθ­μι­σης της οικο­νο­μί­ας ήταν και είναι επί­σης ευρέ­ως γνω­στό. Το ότι η υπό­σχε­ση του ΣΥΡΙΖΑ να καταρ­γή­σει τα μνη­μό­νια και τις πολι­τι­κές λιτό­τη­τας εντός της ζώνης του ΕΥΡΩ και της ΕΕ είναι εγγε­νώς κατα­δι­κα­σμέ­νη σε χρε­ο­κο­πία ήταν   επί­σης κάτι εξ αρχής εξό­χως προβλέψιμο.

Δέον να τονι­στεί  ότι η πορεία του ΣΥΡΙΖΑ προς το 3^ο μνη­μό­νιο ήταν εν πολ­λοίς προ­δια­γε­γραμ­μέ­νη, δεδο­μέ­νης της προ­σή­λω­σής του στη συμ­με­το­χή της χώρας στη ζώνη του ΕΥΡΩ και στην  ΕΕ, της απο­δο­χής εκ μέρους του των πλαι­σί­ων δια­πραγ­μά­τευ­σης που έθε­σαν οι «εταί­ροι», της παραί­τη­σής του από μονο­με­ρείς ενέρ­γειες, της ανα­γνώ­ρι­σης «υπο­χρε­ώ­σε­ων» ενώ­πιον των δανει­στών κλπ. Ήταν προ­δια­γε­γραμ­μέ­νη  και προ­βλέ­ψι­μη αυτή η πορεία διό­τι ήταν γνω­στό τοις πάσι ότι ΕΕ/ΟΝΕ σημαί­νει θεσμο­θε­τη­μέ­νη διαρ­κή λιτό­τη­τα για τους εργα­ζό­με­νους, διαρ­κή επι­δί­ω­ξη μεί­ω­σης του κόστους εργα­σί­ας,  επι­θε­τι­κή ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση και εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­ση δημό­σιων αγα­θών και υπη­ρε­σιών, ανυ­παρ­ξία δυνα­το­τή­των εθνι­κής νομι­σμα­τι­κής και δημο­σιο­νο­μι­κής πολι­τι­κής, κατάρ­γη­ση των περι­θω­ρί­ων κεϋν­σια­νής – ρεφορ­μι­στι­κής δια­χεί­ρι­σης της οικο­νο­μί­ας, και συνε­πώς, για την Ελλά­δα σημαί­νει  διαρ­κές μνη­μό­νιο (όπως σημαί­νει άτυ­πο μνη­μό­νιο δημο­σιο­νο­μι­κών προ­σαρ­μο­γών και για τις άλλες χώρες της ΕΕ).

Ο ΣΥΡΙΖΑ απέ­τυ­χε πατα­γω­δώς όχι εξαι­τί­ας εσφαλ­μέ­νων τεχνι­κών χει­ρι­σμών του και κακών προ­θέ­σε­ων των «εταί­ρων» (κάποιοι μάλι­στα μίλη­σαν για πρα­ξι­κό­πη­μα, απο­φεύ­γο­ντας να κάνουν λόγο για θεσμο­θε­τη­μέ­νες πρα­κτι­κές ιμπε­ρια­λι­στι­κής κυριαρ­χί­ας),   αλλά για­τί εξ αρχής ήταν αδύ­να­το να επι­τύ­χει αυτό που με ακραία πολι­τι­κά­ντι­κο τρό­πο υπο­σχό­ταν: να πεί­σει τις ηγε­μο­νι­κές δυνά­μεις της ΕΕ για το αδιέ­ξο­δο της εφαρ­μο­ζό­με­νης στην Ελλά­δα πολι­τι­κής και να απο­σπά­σει τη συναί­νε­σή τους για δια­γρα­φή μέρους του χρέ­ους και εφαρ­μο­γή κεϋν­σια­νών  μέτρων ανα­θέρ­μαν­σης της οικονομίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ υπο­σχέ­θη­κε τη φαι­νο­με­νι­κά εύκο­λη αλλά στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ανύ­παρ­κτη οδό αντι­με­τώ­πι­σης της βαθύ­τα­της κρί­σης του ελλη­νι­κού καπι­τα­λι­σμού προς όφε­λος των εργα­ζο­μέ­νων εντός των θεσμι­κών πλαι­σί­ων και βάσει των κανό­νων λει­τουρ­γί­ας του συστή­μα­τος,  χωρίς σύγκρου­ση με το εγχώ­ριο κεφά­λαιο και την ιμπε­ρια­λι­στι­κή ΕΕ, χωρίς ανα­τρο­πή της εξου­σί­ας τους.

Η κοι­νο­βου­λευ­τι­κή πορεία του  ΣΥΡΙΖΑ  προς την κυβερ­νη­τι­κή εξου­σία, με το λαό απλώς σε ρόλο παρα­τη­ρη­τή, την αστι­κή τάξη καθό­λα κυρί­αρ­χη, το  κρά­τος καθό­λα στην υπη­ρε­σία της, και τους θεσμούς της ΕΕ/ΟΝΕ να ελέγ­χουν την οικο­νο­μία    δεν μπο­ρού­σε να επι­φέ­ρει την παρα­μι­κρή  κοι­νω­νι­κή ανατροπή.

Βέβαια η πορεία αυτή ήταν εγγε­γραμ­μέ­νη στον χαρα­κτή­ρα της ιδε­ο­λο­γί­ας του ΣΥΡΙΖΑ, απο­τε­λού­σε συνει­δη­τή επι­λο­γή της ηγε­σί­ας  και των στε­λε­χών του, δεδο­μέ­νου ότι ως  πολι­τι­κό μόρ­φω­μα του αρι­στε­ρού ρεφορ­μι­σμού (με ισχυ­ρά χαρα­κτη­ρι­στι­κά μετα­μο­ντέρ­νας ιδε­ο­λο­γι­κής θολού­ρας),   εμφα­τι­κά αντί­θε­του στις θεω­ρη­τι­κές αρχές και επα­να­στα­τι­κές παρα­δό­σεις του κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος, εγκα­τέ­λει­ψε στις ανα­λύ­σεις και τον πολι­τι­κό του λόγο τις έννοιες του ιμπε­ρια­λι­σμού και του ταξι­κού χαρα­κτή­ρα  του κρά­τους. Γι’ αυτό και στην πολι­τι­κή πρα­κτι­κή του έβλε­πε μπρο­στά του ένα κυβερ­νη­τι­κό μηχα­νι­σμό στο οποίο η «Αρι­στε­ρά» δύνα­ται να συμ­με­τέ­χει δια­χει­ρι­στι­κά, και όχι ένα κρα­τι­κό θεσμό ταξι­κής εξου­σί­ας τον οποίο η Αρι­στε­ρά καλεί­ται να ανα­τρέ­ψει,  να κατα­στρέ­ψει και να αλλά­ξει επα­να­στα­τι­κά, όπως έβλε­πε  «ευρω­παί­ους εταί­ρους» με τους οποί­ους η «Αρι­στε­ρά» θα πρέ­πει να διε­ξά­γει διά­λο­γο και δια­πραγ­μα­τεύ­σεις και όχι ιμπε­ρια­λι­στές με τους οποί­ους η Αρι­στε­ρά καλεί­ται να διε­ξά­γει πόλε­μο ανα­τρο­πής της κυριαρ­χί­ας τους.

Ο ΣΥΡΙΖΑ απέ­φευ­γε να ανα­γνω­ρί­σει και να ανα­δεί­ξει τον ταξι­κό – ιμπε­ρια­λι­στι­κό χαρα­κτή­ρα της ΕΕ/ΟΝΕ  και να την αντι­με­τω­πί­σει ακρι­βώς βάσει αυτού του χαρα­κτή­ρα της. Απο­τέ­λε­σε παρα­δο­σια­κά (εκκι­νώ­ντας από το κόμ­μα – πυρή­να  του, το Συνα­σπι­σμό) δύνα­μη ιδε­ο­λο­γι­κού εξω­ραϊ­σμού των ιμπε­ρια­λι­στι­κών θεσμών του ευρω­παϊ­κού κεφα­λαί­ου  και  καλ­λιέρ­γειας αυτα­πα­τών για τη δυνα­τό­τη­τα αλλα­γής τους. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι συνυ­φα­σμέ­νος με την απα­τη­λή ιδέα της αρι­στε­ρής μεταρ­ρύθ­μι­σης της ΕΕ, όπως είναι  συνυ­φα­σμέ­νος με την ιδέα της αρι­στε­ρής δια­χεί­ρι­σης του αστι­κού κρά­τους και μεταρ­ρύθ­μι­σης της κεφα­λαιο­κρα­τι­κής κοινωνίας.

Και  ας μη μας δια­φεύ­γει ότι  υπεύ­θυ­νες   για τη στά­ση αυτή του ΣΥΡΙΖΑ είναι  όλες οι τάσεις και συνι­στώ­σες του. Όλες συνέ­βαλ­λαν με τον τρό­πο τους στην ιδε­ο­λο­γι­κή εξα­πά­τη­ση του λαού, όσον αφο­ρά το εφι­κτό ενός άλλου καλύ­τε­ρου καπι­τα­λι­σμού εντός τη ΕΕ και δια­μέ­σου αρι­στε­ρών μεταρ­ρυθ­μι­στι­κών πολιτικών.

Κρί­νω ανα­γκαίο να υπο­γραμ­μί­σω ότι όλες οι  πολι­τι­κές συνι­στώ­σες του ΣΥΡΙΖΑ φέρουν μεγά­λη ευθύ­νη για την πολι­τι­κά­ντι­κη δια­δρο­μή του, ενώ η κραυ­γα­λέα χρε­ω­κο­πία του ρεφορ­μι­στι­κού του εγχει­ρή­μα­τος σημα­το­δο­τεί και τη δική τους πατα­γώ­δη χρε­ω­κο­πία. Τα πολι­τι­κά μορ­φώ­μα­τα που τώρα προ­κύ­πτουν ως τρό­πον τινά εξ αρι­στε­ρών διά­σπα­ση του ΣΥΡΙΖΑ, ως έξο­δος από αυτόν συνι­στω­σών του,  και διεκ­δι­κούν μιαν αυτό­νο­μη  πολι­τι­κή  παρου­σία (ανα­φέ­ρο­μαι κυρί­ως στους ταγούς και τα στε­λέ­χη  αυτών των μορ­φω­μά­των και όχι στους απλούς οπα­δούς τους) είναι  εξό­χως βεβα­ρυμ­μέ­να  από το παρελ­θόν τους και κατ’ ουσί­αν  πολι­τι­κά αναξιόπιστα.

Η  χρε­ω­κο­πία  των ευρω­παϊ­κών αυτα­πα­τών του ΣΥΡΙΖΑ απο­κα­λύ­πτει με τον πλέ­ον οδυ­νη­ρό για τους εργα­ζό­με­νους τρό­πο  ότι η ΕΕ δεν είναι η Ευρώ­πη των λαών, ότι   οι ηγε­μο­νι­κές της δυνά­μεις δεν είναι απλώς μια συμ­μα­χία δογ­μα­τι­κών του νεο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, αλλά μαζί με τις ΗΠΑ απο­τε­λούν τη συμ­μο­ρία των ισχυ­ρό­τε­ρων ιμπε­ρια­λι­στι­κών χωρών του πλα­νή­τη, οι οποί­ες εκμε­ταλ­λεύ­ο­νται το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος των ανθρώ­πι­νων και φυσι­κών του πόρων και για τα συμ­φέ­ρο­ντά τους δε διστά­ζουν  να αιμα­το­κυ­λί­σουν  ολό­κλη­ρους λαούς, εμπλε­κό­με­νες διαρ­κώς σε  ιμπε­ρια­λι­στι­κές  επεμ­βά­σεις ανά τον κόσμο.

Και ας μη μας δια­φεύ­γει ότι η συμ­με­το­χή της Ελλά­δας στην ΕΕ/ΟΝΕ και στο ΝΑΤΟ είναι εξαι­ρε­τι­κής γεω­στρα­τη­γι­κής σημα­σί­ας για τον ευρω­α­τλα­ντι­κό ιμπε­ρια­λι­στι­κό πόλο. Πιθα­νή απο­δέ­σμευ­ση της χώρας από αυτούς τους θεσμούς θα προ­κα­λού­σε ισχυ­ρό πλήγ­μα στις οικο­νο­μι­κές-πολι­τι­κές και στρα­τιω­τι­κές δομές του, αλλά­ζο­ντας τις ισορ­ρο­πί­ες σε μια εξαι­ρε­τι­κά ευαί­σθη­τη γεω­πο­λι­τι­κά περιο­χή. Γι’ αυτό θα πρέ­πει να θεω­ρεί­ται απο­λύ­τως βέβαιο ότι η οποια­δή­πο­τε προ­σπά­θεια απο­δέ­σμευ­σης θα επέ­φε­ρε την  άμε­ση αντί­δρα­ση   του ευρω­α­τλα­ντι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού, με ό,τι μεθό­δους και μορ­φές μπο­ρεί κανείς να φανταστεί.

Η γρή­γο­ρη πατα­γώ­δης απο­τυ­χία του ρεφορ­μι­στι­κού εγχει­ρή­μα­τος του ΣΥΡΙΖΑ κατέ­δει­ξε και το γεγο­νός ότι η ελλη­νι­κή αστι­κή τάξη, κυρί­ως αυτή που απο­τε­λεί το μεγά­λο κεφά­λαιο (τρα­πε­ζί­τες-χρη­μα­το­πι­στω­τι­κό κεφά­λαιο, εφο­πλι­στές, διε­θνο­ποι­η­μέ­να τμή­μα­τα  του παρα­γω­γι­κού κεφα­λαί­ου), είναι υπαρ­ξια­κά συν­δε­δε­μέ­νη με την συμ­με­το­χή της Ελλά­δας στην ζώνη του ΕΥΡΩ, στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, για­τί σε αυτή τη σχέ­ση ιμπε­ρια­λι­στι­κής εξάρ­τη­σης βλέ­πει τη δια­σφά­λι­ση της ηγε­μο­νί­ας της στη χώρα, την  προ­στα­σία της από τον κίν­δυ­νο μεταρ­ρυθ­μι­στι­κών ανα­δια­νε­μη­τι­κών πολι­τι­κών, καθώς και τη δυνα­τό­τη­τα διε­θνούς της παρου­σί­ας,  ανά­πτυ­ξης υποϊ­μπε­ρια­λι­στι­κών δρα­στη­ριο­τή­των σε περι­φε­ρεια­κό επί­πε­δο. Πιθα­νή προ­σπά­θεια απο­δέ­σμευ­σης  της χώρας από την ΕΕ/ΟΝΕ και το ΝΑΤΟ θα σήμαι­νε άμε­ση σύγκρου­ση με την ελλη­νι­κή αστι­κή τάξη και τους κοι­νω­νι­κούς συμ­μά­χους της.

ΑΥΡΙΟ η συνέχεια

*Επί­κου­ρος καθη­γη­τής ΠΤΔΕ ΑΠΘ

Το Β’ ΜΕΡΟΣ

Το Γ’ ΜΕΡΟΣ