Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

ΤΑ ΤΑΓΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Γρά­φει ο Γιάν­νης Βεντού­ρας //

  1. Πότε ιδρύθηκαν

Το επί­ση­μο τμή­μα των Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας, ήταν τα «Τάγ­μα­τα Ευζώ­νων» που ιδρύ­θη­καν τον Ιού­νιο του 1943 επί κυβερ­νή­σε­ως του δωσί­λο­γου πρω­θυ­πουρ­γού Ιωάν­νη Ράλ­λη και με την έγκρι­ση των Γερ­μα­νών κατα­κτη­τών. Ήταν τα κρα­τι­κά ένο­πλα σώμα­τα, και απο­τε­λού­σαν μόνο ένα μέρος των συνο­λι­κών ένο­πλων σωμά­των που συνερ­γά­στη­καν με τον στρα­τό κατο­χής και που ο λαός μας τούς έδω­σε συνο­λι­κά την ονο­μα­σία «Τάγ­μα­τα Ασφαλείας».

Είμα­στε στην επο­χή όπου η Γερ­μα­νι­κή επί­θε­ση στο Στά­λιν­γκραντ έχει συντρι­βεί από την Σοβιε­τι­κή Ένω­ση, ενώ τον Ιού­λιο-Αύγου­στο του 1943 οι σοβιε­τι­κοί κατα­στρέ­φουν άλλες δύο γερ­μα­νι­κές στρα­τιές στο Χάρ­κο­βο της Ουκρα­νί­ας. Γίνε­ται φανε­ρό ότι οι δυνά­μεις του φασι­στι­κού άξο­να θα χάσουν τον πόλε­μο. Την ίδια περί­ο­δο, το Γερ­μα­νι­κό εκστρα­τευ­τι­κό σώμα στην Βόρεια Αφρι­κή παρα­δί­δε­ται στις συμ­μα­χι­κές δυνάμεις.

Ο Χίτλερ δέχε­ται μεγά­λη πίε­ση στο ανα­το­λι­κό μέτω­πο και χρειά­ζε­ται να το ενι­σχύ­σει με νέες δυνά­μεις που θα τις απο­σύ­ρει από τις κατε­χό­με­νες χώρες, μετα­ξύ αυτών και από την Ελλά­δα. Για το λόγο αυτό θα έπρε­πε να βρε­θεί στην Ελλά­δα μια δύνα­μη που θα μπο­ρεί να συγκρα­τή­σει την ένο­πλη λαϊ­κή αντί­στα­ση που όλο και θέριευε. Η χωρο­φυ­λα­κή δεν μπο­ρού­σε να παί­ξει αυτό τον ρόλο, αλλά ούτε μπο­ρού­σαν οι δυνά­μεις κατο­χής να την εμπι­στευ­θούν, μιας και το ΕΑΜ είχε εισχω­ρή­σει στις τάξεις της.

  1. Ο σκοπός τους

Η δρά­ση των «Ταγ­μά­των Ευζώ­νων» άρχι­σε ουσια­στι­κά τον Σεπτέμ­βρη του 1943, για να καλύ­ψουν το μεγά­λο κενό που δημιουρ­γή­θη­κε με την διά­λυ­ση των Ιτα­λι­κών στρα­τευ­μά­των κατο­χής λόγω της συν­θη­κο­λό­γη­σης  της φασι­στι­κής Ιτα­λί­ας. Αυτός είναι και ο λόγος που τα φασι­στι­κά αυτά τάγ­μα­τα έδρα­σαν κυρί­ως στην Πελο­πόν­νη­σο και την Στε­ρεά Ελλά­δα, στις περιο­χές δηλα­δή που ανή­καν στην Ιτα­λι­κή ζώνη ελέγ­χου. Η Ανα­το­λι­κή Μακε­δο­νία και Θρά­κη βρι­σκό­ταν στην Βουλ­γά­ρι­κη ζώνη ελέγ­χου, ενώ η Αθή­να και η υπό­λοι­πη Ελλά­δα στην Γερ­μα­νι­κή ζώνη.

Σύμ­φω­να με το Γερ­μα­νό στρα­τιω­τι­κό διοι­κη­τή της Ελλά­δας Αλε­ξά­ντερ Λέερ, τα Τάγ­μα­τα Ασφα­λεί­ας (δηλα­δή τα ευζω­νι­κά Τάγ­μα­τα και όλες οι υπό­λοι­πες ομά­δες που εξο­πλί­σθη­καν από τους Γερ­μα­νούς) θα πρό­σφε­ραν μεγά­λη βοή­θεια ενά­ντια στους κομ­μου­νι­στές και θα υπήρ­χε “εξοι­κο­νό­μη­ση γερ­μα­νι­κού αίματος”.

Η δωσί­λο­γη κυβέρ­νη­ση Ράλ­λη, σύμ­φω­να με τις δια­κη­ρύ­ξεις της, χρεια­ζό­ταν τα «Ευζω­νι­κά Τάγ­μα­τα», για να αντι­με­τω­πί­σει το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ και τους κομ­μου­νι­στές. Εξ άλλου, επει­δή δια­φαι­νό­ταν στον ορί­ζο­ντα ότι ο φασι­στι­κός άξο­νας θα έχα­νε τον πόλε­μο, έπρε­πε να φρο­ντί­σει να αντι­με­τω­πί­σει μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση, μια σοσια­λι­στι­κή επα­να­στα­τι­κή κατά­στα­ση. Η αστι­κή τάξη προ­έ­βλε­πε, ότι έτσι κι αλλιώς, θα έμπαι­νε ζήτη­μα εργα­τι­κής εξου­σί­ας και προ­ε­τοι­μα­ζό­ταν για την σύγκρου­ση. Η αστι­κή τάξη, με σύμ­μα­χους τους Γερ­μα­νούς, Ιτα­λούς και Βούλ­γα­ρους κατα­κτη­τές, άρχι­ζε τον εμφύλιο.

Ο ξεκά­θα­ρος αντι­κομ­μου­νι­στι­κός προ­σα­να­το­λι­σμός των Τ.Α., ήταν και ο λόγος που ορι­σμέ­νοι αγγλό­φι­λοι αξιω­μα­τι­κοί συμ­με­τεί­χαν στις τάξεις τους.

  1. Η ιδεολογία τους

Η ιδε­ο­λο­γία των Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας ήταν φασι­στι­κή – ναζι­στι­κή και σε κάθε περί­πτω­ση αντι­κομ­μου­νι­στι­κή. Σίγου­ρα μερι­κούς από τους ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες δεν τους απα­σχο­λού­σε καμιά ιδε­ο­λο­γία αλλά ενδια­φε­ρό­ντου­σαν μόνο για το πλιά­τσι­κο και τον σίγου­ρο μισθό. Επί­σης οι αγγλό­φι­λοι που υπη­ρέ­τη­σαν σε αυτά, έβα­λαν πάνω από όλα τον αντι­κομ­μου­νι­σμό τους, απο­δε­χό­με­νοι να μπουν στην υπη­ρε­σία του Φύρερ. Ανε­ξάρ­τη­τα όμως από τα «πιστεύω» των επι­μέ­ρους ταγ­μα­τα­σφα­λι­τών, τίπο­τα δεν μπο­ρεί να αλλά­ξει την ιδε­ο­λο­γία των ταγ­μά­των που ήταν φασι­στι­κή και ως εκ τού­του, εγκληματική.

Ο όρκος που έδι­ναν οι ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες δεν αφή­νει κανέ­να περι­θώ­ριο για αμφι­σβή­τη­ση της ιδε­ο­λο­γί­ας και των προ­δο­τι­κών σκο­πών που εξυπηρετούσαν.

“Ορκί­ζο­μαι εις τον Θεόν τον άγιον τού­τον όρκον, ότι θα υπα­κούω απο­λύ­τως εις τας δια­τα­γάς του ανω­τά­του αρχη­γού του γερ­μα­νι­κού στρα­τού Αδόλ­φου Χίτλερ. Θα εκτε­λώ πιστώς απά­σας τας ανα­τε­θη­σο­μέ­νας μοι υπη­ρε­σί­ας και θα υπα­κούω άνευ όρων εις τας δια­τα­γάς των ανω­τέ­ρων μου. Γνω­ρί­ζω καλώς ότι διά μιαν αντίρ­ρη­σιν ενα­ντί­ον των υπο­χρε­ώ­σε­ών μου, τας οποί­ας διά του παρό­ντος ανα­λαμ­βά­νω, θέλω τιμω­ρη­θή παρά των γερ­μα­νι­κών στρα­τιω­τι­κών νόμων”.

Σε αντι­δια­στο­λή με αυτόν, παρα­θέ­του­με τον όρκο των ΕΛΑ­Σι­τών, οι οποί­οι πήγαι­ναν στον ΕΛΑΣ ανι­διο­τε­λώς, χωρίς μισθούς και απο­λα­βές, αλλά μόνο για να πολε­μή­σουν τον κατακτητή:

«Ορκί­ζο­μαι στον Ελλη­νι­κό Λαό και τη συνεί­δη­σή μου, ότι θ’ αγω­νι­σθώ έως την τελευ­ταία στα­γό­να του αίμα­τός μου για την πλή­ρη απε­λευ­θέ­ρω­ση της Ελλά­δας από τον ξενι­κό ζυγό. Ότι θ’ αγω­νι­σθώ για την περι­φρού­ρη­ση των συμ­φε­ρό­ντων του Ελλη­νι­κού Λαού και την απο­κα­τά­στα­ση και κατο­χύ­ρω­ση των ελευ­θε­ριών και όλων των κυριαρ­χι­κών δικαιω­μά­των του. Για τον σκο­πό αυτό θα εκτε­λώ ευσυ­νεί­δη­τα και πει­θαρ­χι­κά τις εντο­λές και οδη­γί­ες των ανω­τέ­ρων μου οργά­νων και θ’ απο­φεύ­γω κάθε πρά­ξη που θα με ατι­μά­ζη σαν άτο­μο και σαν αγω­νι­στή του Εργα­ζό­με­νου Ελλη­νι­κού Λαού»

  1. Η σύν­θε­σή τους

Η επί­ση­μη ονο­μα­σία τους ήταν «Ευζω­νι­κά Τάγ­μα­τα», επει­δή οι πρώ­τοι που χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­καν για την στε­λέ­χω­σή τους ήταν οι, άοπλοι μέχρι τότε, εύζω­νοι που φύλα­γαν το μνη­μείο του «άγνω­στου στρα­τιώ­τη» με την χαρα­κτη­ρι­στι­κή φου­στα­νέ­λα. Ο λαός, τούς έδω­σε τα ονό­μα­τα «γερ­μα­νο­τσο­λιά­δες» (λόγω της συνερ­γα­σία τους με τον εχθρό), «Ράλ­λη­δες» (επει­δή ιδρύ­θη­καν από τον Ράλ­λη), «ταγ­μα­τα­λή­τες» (λόγω των εγκλη­μά­των που διέ­πρατ­ταν). Στους όρους αυτούς ο λαός συμπε­ριε­λάμ­βα­νε και όλες τις υπό­λοι­πες παρα­στρα­τιω­τι­κές εγκλη­μα­τι­κές οργα­νώ­σεις και ομά­δες, που συνερ­γά­στη­καν με τις φασι­στι­κές δυνά­μεις κατο­χής και τον καταπίεζαν.

Στην αρχή, η προ­σέ­λευ­ση εθε­λο­ντών στα σώμα­τα αυτά ήταν πολ­λή μικρή. Η κύρια δεξα­με­νή στην στρα­το­λό­γη­ση ήταν αξιω­μα­τι­κοί του στρα­τού που θεω­ρού­σαν την κατα­πο­λέ­μη­ση του κομ­μου­νι­σμού ως το μέγι­στο πατριω­τι­κό καθή­κον. Υπήρ­ξαν όμως και αξιω­μα­τι­κοί που αρνή­θη­καν να συμ­με­τέ­χουν και υπέ­στη­σαν σοβα­ρές πιέ­σεις. Στην Καλα­μά­τα ο συνταγ­μα­τάρ­χης Δ. Παπα­δόγ­γο­νας, επι­κε­φα­λής των παρα­κρα­τι­κών οργα­νώ­σε­ων της Πελο­πον­νή­σου, φυλά­κι­σε για αρκε­τό χρό­νο αξιω­μα­τι­κούς που αρνή­θη­καν να κατα­τα­γούν στο τοπι­κό τάγ­μα. [1]

Άλλη δεξα­με­νή στρα­το­λό­γη­σης ήταν οι Γερ­μα­νό­φι­λοι που είχαν στη­ρί­ξει την φασι­στι­κή δικτα­το­ρία του Μετα­ξά, και οι φασι­στι­κές οργανώσεις.

Για την αύξη­ση της δύνα­μής τους στρα­το­λο­γή­θη­καν κάθε είδους εγκλη­μα­τι­κά και αλή­τι­κα στοι­χεία προ­σφέ­ρο­ντάς τους μισθούς και ασυ­λία για κάθε έγκλη­μα που θα έκα­ναν. Εξ άλλου σε όλες τις χώρες, οι άνθρω­ποι του υπο­κό­σμου, απο­τε­λού­σαν και απο­τε­λούν, δεξα­με­νή στρα­το­λό­γη­σης για φασι­στι­κές και παρα­κρα­τι­κές συμμορίες.

Στις τάξεις των Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας εισήλ­θαν μαυ­ρα­γο­ρί­τες καθώς και μέλη άλλων αντι­κομ­μου­νι­στι­κών οργα­νώ­σε­ων που είχαν κτυ­πη­θεί από τον ΕΛΑΣ, καθώς και συγ­γε­νείς σκο­τω­μέ­νων αντι­κομ­μου­νι­στών που επι­ζη­τού­σαν εκδίκηση.

Επί­σης στρα­το­λο­γή­θη­καν άνθρω­ποι φτω­χοί, που ανα­ζη­τού­σαν σίγου­ρη πηγή εισο­δή­μα­τος και που αδια­φο­ρού­σαν για τις συνέ­πειες των πρά­ξε­ών τους. Αυτοί ήταν και το καθα­ρό μισθο­φο­ρι­κό τμή­μα των Τ.Α.

Υπήρ­χαν και ορι­σμέ­νοι που προ­σχώ­ρη­σαν στα προ­δο­τι­κά Τάγ­μα­τα Ασφα­λεί­ας, επει­δή υπέ­κυ­ψαν στην βάρ­βα­ρη τρο­μο­κρα­τία, τις εκτε­λέ­σεις, τα βασα­νι­στή­ρια, την δήμευ­ση περιου­σιών, το κάψι­μο χωριών, και τα κτη­νώ­δη αντί­ποι­να για την στή­ρι­ξη των ανταρτών.

Ισχυ­ρές πιέ­σεις και απει­λές, ασκή­θη­καν και σε μερι­κούς ΕΑΜί­τες για να αλλά­ξουν στρατόπεδο.

  1. Ηγε­σία και εξοπλισμός

Τα «Τάγ­μα­τα Ευζώ­νων» υπά­γο­νταν κατευ­θεί­αν στην Γερ­μα­νι­κή στρα­τιω­τι­κή διοί­κη­ση και ανώ­τα­τος αρχη­γός τους στην αρχή ορί­σθη­κε ο αιμο­δι­ψής Γερ­μα­νός στρα­τη­γός των Waffen SS, Γιούρ­γκεν Στρό­οπ (ο οργα­νω­τής της περι­βό­η­της «γκε­στά­πο» στην Αθή­να), ενώ στη συνέ­χεια, στις 28 Οκτω­βρί­ου του 1943 αρχη­γός τους τοπο­θε­τή­θη­κε ο υπο­στρά­τη­γος Βάλ­τερ Σιμάνα.

Ο εξο­πλι­σμός, η μισθο­δο­σία και η σίτι­σή τους, είχε ανα­λη­φθεί πλή­ρως από τον γερ­μα­νι­κό στρα­τό, ενώ σημα­ντι­κή οικο­νο­μι­κή υπο­στή­ρι­ξη τούς παρεί­χαν και επι­χει­ρη­μα­τι­κοί κύκλοι της Ελλάδας.

Στις τοπι­κές πολι­το­φυ­λα­κές των Ταγ­μά­των, ο ηγε­τι­κός πυρή­νας συνή­θως απο­τε­λεί­το από την παρα­δο­σια­κή ηγε­σία του χωριού και τους μικρο­α­στούς (κοι­νο­τάρ­χης, παπάς, κάποιοι για­τροί και συμ­βο­λαιο­γρά­φοι, ευκα­τά­στα­τοι κτη­νο­τρό­φοι που αντι­δρού­σαν στην εργα­τι­κή πολι­τι­κή του ΕΑΜ).

Υπήρ­χαν και ομά­δες Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας που δημιουρ­γή­θη­καν με πρω­το­βου­λία τοπι­κών στε­λε­χών για να κτυ­πή­σουν την ΕΑΜι­κή αντί­στα­ση και εξο­πλί­σθη­καν από τους Γερ­μα­νούς (π.χ. στην Λακω­νία, στην Καλα­μά­τα, στον Πύρ­γο), ή που συγκρο­τή­θη­καν κατευ­θεί­αν από τους Γερ­μα­νούς κυρί­ως στην Βόρεια Ελλά­δα, όπως ο «Εθε­λο­ντι­κός Ελλη­νι­κός Στρα­τός» (ΕΕΣ).

  1. Ομοειδείς οργανώσεις

Εκτός από τα «Ευζω­νι­κά Τάγ­μα­τα» που δημιουρ­γή­θη­καν σε Αθή­να, Χαλ­κί­δα, Πάτρα, Αγρί­νιο, Κόριν­θο, Πύρ­γο, υπήρ­χαν παράλ­λη­λα και άλλου είδους Τάγ­μα­τα Ασφα­λεί­ας όπως το «Β’ Αρχη­γείο Χωρο­φυ­λα­κής Πελο­πον­νή­σου» με επι­κε­φα­λής τον Διο­νύ­σιο Παπα­δό­γκω­να και έδρα την Τρί­πο­λη (σκο­τώ­θη­κε στο Γου­δί κατά τα Δεκεμβριανά).

Αυτό είχε στην δύνα­μή του πέντε Τάγ­μα­τα, Τρί­πο­λης, Γύθειου, Γαρ­γα­λιά­νων, Σπάρ­της (με διοι­κη­τή τον Λεω­νί­δα Βρετ­τά­κο), Μελι­γα­λά με διοι­κη­τή τον Πανα­γιώ­τη Στού­πα (αυτο­κτό­νη­σε κατά την πολιορ­κία της Πύλου από τον ΕΛΑΣ).

Στην Κρή­τη οι κατα­κτη­τές συγκρό­τη­σαν την Αντι­κομ­μου­νι­στι­κή Οργά­νω­ση Κρή­της (ΑΟΚ) την οποία οι Γερ­μα­νοί την ανέ­φε­ραν ως «ελλη­νι­κό τμή­μα διώ­ξε­ως ανταρ­τών». [2]

Από το 1943, στην Μακε­δο­νία και Θεσ­σα­λία, η γερ­μα­νι­κή διοί­κη­ση συγκρό­τη­σε του­λά­χι­στον δέκα δικούς της αυτο­τε­λείς σχη­μα­τι­σμούς, που υπά­γο­ντο απο­κλει­στι­κά σε αυτήν. Ξεχω­ρί­ζει ο «Εθε­λο­ντι­κός Ελλη­νι­κός Στρα­τός» του συνταγ­μα­τάρ­χη Πού­λου (απο­τε­λού­με­νη κύρια από κακο­ποιούς και κατά­δι­κους) η οποία ήταν μονά­δα αμι­γώς ναζι­στι­κή (εθνι­κο­σια­σια­λι­στι­κή) και που έμει­νε στην ιστο­ρία για τα ιδιαι­τέ­ρως ειδε­χθή και φρι­κια­στι­κά εγκλή­μα­τα που διέ­πρα­ξε. Χαρα­κτη­ρι­στι­κή είναι μια έκθε­ση του τ. Νομάρ­χη Δρά­μας προς το κατο­χι­κό Υπουρ­γείο Εσω­τε­ρι­κών: «Τα εν Θες/νίκη σχη­μα­τι­σθέ­ντα εκ κοι­νω­νι­κών απο­βρα­σμά­των ιδιό­τυ­πα τάγ­μα­τα ασφα­λεί­ας, υπό τον από­στρα­τον αξιω­μα­τι­κόν Πού­λου, επι­δει­νώ­νουν έτι περισ­σό­τε­ρον την κατά­στα­σιν, ως μισού­με­να υφ’ ολο­κλή­ρου του πληθυσμού…λόγω της αγρί­ας και απαν­θρώ­που συμπε­ρι­φο­ράς των» [3]

Άλλα Τάγ­μα­τα Ασφα­λεί­ας ήταν η ΠΑΟ, ο «Εθνι­κός Αγρο­τι­κός Σύν­δε­σμος Αντι­κομ­μου­νι­στι­κής Δρά­σε­ως» (ΕΑΣΑΔ) στην Θεσ­σα­λία, η «Εθνι­κή Αντι­κομ­μου­νι­στι­κή Οργά­νω­ση Βόλου», το τάγ­μα του Αντώ­νη Δάγκου­λα, του Αντώ­νη Βήχου, το τάγ­μα του Φριτς Σού­μπερτ με τον τίτλο «Εθνι­κό (!!!) Από­σπα­σμα Κατα­δί­ω­ξης Κομ­μου­νι­στών», η ΕΣΠΟ στην Αθή­να, η οργά­νω­ση Χ με αρχη­γό τον συνταγ­μα­τάρ­χη Γεώρ­γιο Γρί­βα (οι Χίτες) και πολ­λά άλλα.

Στην ίδια κατη­γο­ρία των Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας, συμπε­ρι­λαμ­βά­νο­νται και εθνι­κι­στι­κές μειο­νο­τι­κές οργα­νώ­σεις, οι οποί­ες είχαν σκο­πό να απο­σχι­στούν οι περιο­χές τους από την Ελλά­δα, όπως οι κομι­τα­τζή­δες της «Οχρά­να» στην περιο­χή Φλώ­ρι­να έως Καστο­ριά, η «Ξίλια» των Τσά­μη­δων στην Θεσπρω­τία, το «Αξο­νι­κό Μακε­δο­νο­βουλ­γα­ρι­κό Επα­να­στα­τι­κό Κομι­τά­το» στην Καστο­ριά, οι τουρ­κό­φω­νοι Πόντιοι του Αντών Τσα­ούς στην Δρά­μα, η βλά­χι­κη «Λεγε­ώ­να» στην Ελασ­σό­να. Η τελευ­ταία, μετά από ισχυ­ρά χτυ­πή­μα­τα του ΕΛΑΣ, το 1943, δια­λύ­θη­κε. Και αυτά τα Τάγ­μα­τα, πολε­μού­σαν στο πλευ­ρό της γερ­μα­νι­κής Βέρ­μαχτ (και των Βουλ­γά­ρων) ενα­ντί­ον του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ.

Είναι αξιο­ση­μεί­ω­το ότι όλες αυτές οι οργα­νώ­σεις ενώ αυτο­χα­ρα­κτη­ρι­ζό­ντου­σαν ως «Εθνι­κι­στι­κές», συνερ­γα­ζό­ντου­σαν με τον κατα­κτη­τή της χώρας τους. Μέσα στον αντι­κομ­μου­νι­σμό τους, δεν δίστα­ζαν να πολε­μούν στο πλευ­ρό, ακό­μα και με τις απο­σχι­στι­κές παρα­κρα­τι­κές οργα­νώ­σεις που ήθε­λαν τον δια­με­λι­σμό της Ελλάδας!

  1. Η δρά­ση τους

Όλα ανε­ξαι­ρέ­τως τα Τάγ­μα­τα Ασφα­λεί­ας λάμ­βα­ναν μέρος όχι μόνο στις εκκα­θα­ρι­στι­κές επι­χει­ρή­σεις της Βέρ­μαχτ ενα­ντί­ον του ΕΛΑΣ αλλά και ενα­ντί­ον της μαζι­κής βάσης του ΕΑΜ σε πόλεις και χωριά.

Η πρώ­τη επι­χεί­ρη­ση των Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας στην Αθή­να ήταν ενά­ντια στους ανα­πή­ρους του αλβα­νι­κού πολέ­μου στα νοσο­κο­μεία, όπου το ΕΑΜ είχε ανα­πτύ­ξει μεγά­λη δρα­στη­ριό­τη­τα. Πάνω από 1.000 ανά­πη­ροι αγω­νι­στές μετα­φέρ­θη­καν στις φυλακές.

Ακο­λού­θη­σαν πολ­λά μπλό­κα στις γει­το­νιές της Αθή­νας, όπως σε Κοκ­κι­νιά, Γού­βα, Περι­στέ­ρι, Νέα Ιωνία, Νέα Σμύρ­νη, Βύρω­να, Δάφ­νη, Καλ­λι­θέα και αλλού, με σκο­πό να τρο­μο­κρα­τή­σουν τον λαό και να τον κρα­τή­σουν μακριά από την αντί­στα­ση. Πάνω από 10.000 οι συλ­λη­φθέ­ντες, εκα­το­ντά­δες οι επί τόπου εκτε­λε­σμέ­νοι. Μπλό­κα έγι­ναν και σε άλλες πόλεις, όπως στην Φλώ­ρι­να και στην Καλα­μα­ριά με τον αιμο­δι­ψή Δάγκουλα.

Στις 9 Φεβρουα­ρί­ου 1944 οι Γερ­μα­νοί και Ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες κάνουν μπλό­κο στην Καλα­μά­τα και εκτε­λούν στα σφα­γεία της πόλης 300 περί­που πολί­τες[4].

Τα Τάγ­μα­τα Ασφα­λεί­ας έλα­βαν μέρος στο πλευ­ρό των κατα­κτη­τών, στις μάχες που έδι­νε ο ΕΛΑΣ ενα­ντί­ον των γερ­μα­νι­κών στρα­τευ­μά­των. Τον Ιανουά­ριο του 1944, το Τάγ­μα Βρετ­τά­κου συμ­με­τεί­χε στην εκκα­θα­ρι­στι­κή “Επι­χεί­ρη­ση Κότσυ­φας” των Γερ­μα­νών[5], ενώ στις 26/2/1944 τα Τάγ­μα­τα Ασφα­λεί­ας συμ­με­τεί­χαν σε επι­δρο­μή στην Αχα­ΐα, και τον Μάρ­τιο σε Λακω­νία και Μεσ­ση­νία, όπου δεν έδει­ξαν κανέ­να οίκτο για τον πλη­θυ­σμό, και  ξανά τον Απρί­λιο σε Αχα­ΐα και Ηλεία όπου επέ­δει­ξαν μεγά­λη βαρ­βα­ρό­τη­τα, περισ­σό­τε­ρη και από τους ίδιους του Γερ­μα­νούς[6].

Συμ­με­τεί­χαν στην “Επι­χεί­ρη­σης Καλά­βρυ­τα”, που κατέ­λη­ξε στη Σφα­γή των Καλα­βρύ­των[7], ενώ στις 22 Μαρ­τί­ου 1944 οι Γερ­μα­νοί με την ΠΑΟ (το Τάγ­μα του Πού­λου) καί­νε το Ελευ­θε­ρο­χώ­ρι Γιαν­νι­τσών, σφά­ζο­ντας γέρους, γυναί­κες και παι­διά, αφού οι άντρες είχαν δια­φύ­γει. Στις 5 Απρι­λί­ου του 1944 δυνά­μεις των Ες-Ες μαζί με άντρες του Πού­λου, του Μιχά­λα­γα (Μιχα­ήλ Παπα­δό­που­λου) και κομι­τα­τζή­δες Βούλ­γα­ρους του Κάλ­τσεφ, μετά από μάχες με τον ΕΛΑΣ, πυρ­πο­λούν το χωριό Κλει­σού­ρα του Νομού Καστοριάς.

Από τις 22 μέχρι και τις 27 Απρι­λί­ου 1944.οι Γερ­μα­νοί μαζί με Έλλη­νες ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες σε εκκα­θα­ρι­στι­κές επι­χει­ρή­σεις στο Βέρ­μιο έκα­ψαν 7 χωριά και εκτέ­λε­σαν περί­που 500 άτο­μα (στην πλειο­ψη­φία τους γυναί­κες που αφού τις βία­σαν τις έκα­ψαν ζωντα­νές)[8].

Την 15η/3/1944 στην Πάτρα οι ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες εκτε­λούν 200 κομ­μου­νι­στές που είχαν συλ­λά­βει οι Γερ­μα­νοί, ενώ τον ίδιο μήνα εκτε­λούν άλλους 40 που είχε συλ­λά­βει το τάγ­μα της Καλαμάτας.

«Στις  12 Απρι­λί­ου 1944, Γερ­μα­νοί και ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες οργα­νώ­νουν από κοι­νού την επι­χεί­ρη­ση «Ερω­διός».  Σε αυτή την επι­χεί­ρη­ση τον κύριο ρόλο είχε τα τάγ­μα του Μελι­γα­λά που προ­χώ­ρη­σε σε επι­χει­ρή­σεις από την Πύλο μέχρι την Μεσ­σή­νη, ενώ το τάγ­μα της Καλα­μά­τας ξεκί­νη­σε από το Πετα­λί­δι. Από όπου πέρα­σαν προ­χώ­ρη­σαν σε εκτε­λέ­σεις, βασα­νι­σμούς, βια­σμούς, λεη­λά­τη­σαν την ύπαι­θρο, έβα­λαν φωτιές και κατέ­στρε­ψαν περιου­σί­ες. Από όπου πέρα­σαν προ­χώ­ρη­σαν σε μαζι­κές συλ­λή­ψεις»[9].

Μπο­ρεί τα Τάγ­μα­τα Ασφα­λεί­ας να έδρα­σαν μόνο λίγους μήνες, είναι ατε­λεί­ω­τη όμως η λίστα με τα εγκλή­μα­τα που διέ­πρα­ξαν, που δεν χωρά­νε σε αυτό το μικρό σημεί­ω­μα. Σύμ­φω­να με τις ανα­φο­ρές του ΕΑΜ, μόνο στην Πελο­πόν­νη­σο έγι­ναν συνο­λι­κά 7.300 εκτε­λέ­σεις. Σε κοι­νές επι­χει­ρή­σεις των Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας με τους Γερ­μα­νούς, πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν 5.300 εκτε­λέ­σεις (κυρί­ως αμά­χων και φυλα­κι­σμέ­νων κομου­νι­στών), κάη­καν 10.882 σπί­τια και λεη­λα­τή­θη­καν περισ­σό­τε­ρα από 25.000.

Η ιδιαί­τε­ρη αγριό­τη­τα που επέ­δει­ξαν ενα­ντί­ον του άοπλου πλη­θυ­σμού, μάς κάνει να κατα­νο­ή­σου­με το μίσος που επέ­δει­ξαν οι χωρι­κοί (κυρί­ως των περιο­χών της Πελο­πον­νή­σου) ενα­ντί­ον τους, που εκδη­λώ­θη­κε ιδί­ως στον Μελι­γα­λά και στην Καλα­μά­τα μετά την απο­χώ­ρη­ση των γερ­μα­νι­κών στρατευμάτων.

  1. Μετά την απελευθέρωση

Η εγκλη­μα­τι­κή τους δρά­ση ήταν τόσο μεγά­λη, που και η κυβέρ­νη­ση του Καϊ­ρου τούς είχε απο­κη­ρύ­ξει. Μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση,  και παρό­λο που οι περισ­σό­τε­ροι ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­καν από την κυβέρ­νη­ση Παπαν­δρέ­ου ενα­ντί­ον των κομ­μου­νι­στών και του ΕΛΑΣ, το αστι­κό κρά­τος ανα­γκά­στη­κε μετά την συμ­φω­νία της Βάρ­κι­ζας, να στεί­λει πολ­λούς από τους επι­κε­φα­λής τους στα δικα­στή­ρια και να τους δικά­σει ως δωσί­λο­γους και εγκλη­μα­τί­ες. Ο Ιωάν­νης Ράλ­λης κατα­δι­κά­στη­κε για εσχά­τη προ­δο­σία και πέθα­νε στις φυλα­κές το 1946.

Μετά τον εμφύ­λιο πόλε­μο, μολο­νό­τι τα πρώ­ην μέλη των Τ.Α. βρέ­θη­καν στην πλευ­ρά των νικη­τών, ποτέ δεν κατά­φε­ραν να ανα­γνω­ρι­στούν από το επί­ση­μο κρά­τος, ούτε ακό­μα και την από χου­ντι­κή κυβέρ­νη­ση του δικτά­το­ρα Παπα­δό­που­λου! Μπο­ρεί να διορ­γα­νώ­νουν γιορ­τές μίσους στον Γράμ­μο ή στο Μελι­γα­λά, αλλά μιλά­νε απλά για «εθνι­κι­στές» ή «εθνι­κό­φρο­νες πατριώ­τες», απο­φεύ­γο­ντας να ανα­φερ­θούν στα Τάγ­μα­τα Ασφαλείας.

Μέχρι και σήμε­ρα, ο χαρα­κτη­ρι­σμός “ταγ­μα­τα­σφα­λί­της” ή “ταγ­μα­τα­λή­της” ή «χίτης», είναι στη λαϊ­κή κουλ­τού­ρα ύβρις, συνώ­νυ­μη της προ­δο­σί­ας και του δοσιλογισμού.

Η εθνι­κή Αντί­στα­ση, με τις οργα­νώ­σεις της, ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ, ΟΠΛΑ, και με την καθο­δή­γη­ση του ΚΚΕ, έδω­σε έναν ηρω­ι­κό αγώ­να, όχι μόνο ενά­ντια στους Ιτα­λούς, Γερ­μα­νούς και Βούλ­γα­ρους κατα­κτη­τές, αλλά και απέ­να­ντι σε όλα τα προ­δο­τι­κά αντι­κομ­μου­νι­στι­κά σώμα­τα, που συνερ­γά­στη­καν με τους κατα­κτη­τές, καθώς και τις απο­σχι­στι­κές οργα­νώ­σεις των μειονοτήτων.

Παρά την ήττα τους στον εμφύ­λιο πόλε­μο, η δρά­ση τους βρί­σκει πάντα μια περί­ο­πτη θέση στην καρ­διά του λαού.

__________________________________________________________________________

[1] Έκθεση Π. Καζάκου (27.10.1955) σ. 191
[2] Αναφορές γερμανικών υπηρεσιών σε ΔΙΣ 1998, τ.6ος σ.52 & β62
[3] ΙΑΥΕ/1944/1.3. Δ. Ανδρεάδη προς Υπ. Εσωτ. Εν Αθήναις 16.10.1943
[4] https://www.alt.gr/tagmata-asfaleias-meros-7o/
[5] Μάγερ, Χέρμαν Φράνκ (2003). Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα.Τα αιματηρά ίχνη της 117ης μεραρχίας καταδρομών στη Σερβία και την Ελλάδα. Αθήνα: Εστία. Σελ 504
[6] Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, Αρχεία Εθνικής Αντίστασης, τομ. 8, έκθεση του βρετανικού PIC
[7] Κείμενο του Ελευθερίου Δέπου, στελέχους του ΕΔΕΣ, στο Περικλής Ροδάκης, Καλάβρυτα 1941–44, σελ. 385
[8] https://www.alt.gr/tagmata-asfaleias-meros-8o/
[9] https://www.alt.gr/tagmata-asfaleias-meros-7o/

«Στην επο­χή της Ηούς», του Γιάν­νη Βεντούρα

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο