Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Φιντέλ Κάστρο: Πώς έγινα Κομμουνιστής

Επι­μέ­λεια: Νίκος Μότ­τας //

Φέτος, ο ιστο­ρι­κός ηγέ­της της Κου­βα­νι­κής Επα­νά­στα­σης συμπλη­ρώ­νει τα 90 του χρό­νια, έχο­ντας βάλει ανε­ξί­τη­λη την σφρα­γί­δα του στην Ιστο­ρία του δεύ­τε­ρου μισού του 20ου αιώ­να, για την Κού­βα, τη Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή, τον Σοσια­λι­σμό. Το παρα­κά­τω κεί­με­νο απο­τε­λεί σύν­θε­ση απα­ντή­σε­ων που έδω­σε ο Φιντέλ Κάστρο σε ερω­τή­σεις φοι­τη­τών στο Πανε­πι­στή­μιο Κον­σε­ψιόν (Universidad de Concepción) στην Χιλή, στις 18 Νοέμ­βρη 1971. Το παρα­θέ­του­με ως ενδια­φέ­ρου­σα και διδα­κτι­κή μαρ­τυ­ρία ενός ανθρώ­που που ανα­με­τρή­θη­κε στα ίσα με την Ιστο­ρία και δικαιώθηκε.

Ήμουν γιός ενός γαιο­κτή­μο­να – αυτό ήταν ένας λόγος για να είμαι αντι­δρα­στι­κός. Μορ­φώ­θη­κα σε θρη­σκευ­τι­κά σχο­λεία όπου πήγαι­ναν τα παι­διά των πλου­σί­ων – ένας ακό­μα λόγος για να είμαι αντι­δρα­στι­κός. Ζού­σα στην Κού­βα, όπου όλες οι ται­νί­ες, οι εκδό­σεις και τα μέσα μαζι­κής ενη­μέ­ρω­σης ήταν “Made in USA” – ένας τρί­τος λόγος για να είμαι αντι­δρα­στι­κός. Σπού­δα­σα σ’ ένα πανε­πι­στή­μιο όπου απο 15.000 φοι­τη­τές, μόνο τριά­ντα ήταν αντι­ι­μπε­ρια­λι­στές κι εγώ ήμουν ένας απο εκεί­νους τους τριά­ντα στο τέλος. Όταν μπή­κα στο πανε­πι­στή­μιο, μπή­κα ως γιος γαιο­κτή­μο­να – και για να κάνου­με τα πράγ­μα­τα χει­ρό­τε­ρα, ήμουν πολι­τι­κά αγράμματος!

… Και κάτι άλλο. Κανέ­να κομ­μα­τι­κό μέλος, κανέ­νας κομ­μου­νι­στής, κανέ­νας σοσια­λι­στής ή εξτρε­μι­στής δε με πήρε με το μέρος του να με κατη­χή­σει. Όχι. Μου έδω­σαν ένα μεγά­λο, βαρύ, δια­βο­λε­μέ­νο, πλη­χτι­κό και ανυ­πό­φο­ρο διδα­κτι­κό βιβλίο που προ­σπα­θού­σε να εξη­γή­σει την πολι­τι­κή οικο­νο­μία από αστι­κή άπο­ψη – αυτό το πράγ­μα το έλα­γαν πολι­τι­κή οικονομία!

FIDEL-1

Κι’ αυτό το ανυ­πό­φο­ρο βιβλίο παρου­σί­α­ζει τις κρί­σεις της υπερ­πα­ρα­γω­γής και άλλα τέτοια προ­βλή­μα­τα σαν τα πιο φυσι­κά στον κόσμο. Εξη­γού­σε πως στη Βρε­τα­νία, όταν υπήρ­χε αφθο­νία κάρ­βου­νου, υπήρ­χαν εργά­τες που δεν είχαν καθό­λου, για­τί σύμ­φω­να με τους αδυ­σώ­πη­τους φυσι­κούς και αμε­τά­βλη­τους νόμους της ιστο­ρί­ας, της κοι­νω­νί­ας και της φύσης, παρου­σιά­ζο­νται ανα­πό­φευ­κτα κρί­σεις υπερ­πα­ρα­γω­γής και όταν παρου­σιά­ζο­νται, φέρ­νουν ανερ­γία και πεί­να. Δηλα­δή, όταν υπάρ­χει πολύ κάρ­βου­νο, οι εργά­τες κρυώ­νουν και πεινούν!

Έτσι εκεί­νος ο γιός του γαιο­κτή­μο­να, που είχε μορ­φω­θεί σε αστι­κά σχο­λεία και σύμ­φω­να με την αμε­ρι­κα­νι­κή προ­πα­γάν­δα, άρχι­σε να σκέ­πτε­ται ότι κάτι έφται­γε σ’ αυτό το σύστη­μα, κάτι δεν έβγα­ζε νόημα…

Σαν γιός ενός φτω­χού ανθρώ­που που αργό­τε­ρα έγι­νε μεγά­λος γαιο­κτή­μο­νας, είχα του­λά­χι­στον το πλε­ο­νέ­κτη­μα να ζω στην εξο­χή, με τους χωρι­κούς, με τους φτω­χούς, που ήταν όλοι φίλοι μου. Αν ήμουν εγγο­νός γαιο­κτή­μο­να, είναι πολύ πιθα­νό ότι ο πατέ­ρας μου θα με είχε φέρει να ζήσω στην πρω­τεύ­ου­σα, σε κάποια υπε­ρα­ρι­στο­κρα­τι­κή συνοι­κία κι εκεί­νοι οι θετι­κοί παρά­γο­ντες που διέ­θε­τα, δεν θα μπο­ρού­σαν να επι­ζή­σουν λόγω της επιρ­ρο­ής του περι­βάλ­λο­ντος. Ο εγω­ϊ­σμός και άλλα αρνη­τι­κά χαρα­κτη­ρι­στι­κά που έχου­με εμείς οι άνθρω­ποι, θα είχαν επικρατήσει.

Ευτυ­χώς, τα σχο­λεία στα οποία σπού­δα­σα, ανέ­πτυ­ξαν μερι­κούς απο τους θετι­κούς παρά­γο­ντες. Ένας ορι­σμέ­νος ιδε­α­λι­στι­κός ορθο­λο­γι­σμός, μια ορι­σμέ­νη έννοια του καλού και του κακού, του δίκαιου και του άδι­κου, κι’ ένα ορι­σμέ­νο πνεύ­μα εξε­γερ­τι­κό­τη­τας ενά­ντια στις επι­βο­λές και την κατα­πί­ε­ση, με οδή­γη­σαν σε μια ανά­λυ­ση της ανθρώ­πι­νης κοι­νω­νί­ας και με μετέ­τρε­ψαν σε αυτό που αντι­λή­φθη­κα αργό­τε­ρα πως ήταν ουτο­πι­κός κομ­μου­νι­στής. Εκεί­νο το διά­στη­μα, δεν είχα ακό­μα την καλή τύχη να γνω­ρί­σω έναν κομ­μου­νι­στή ή να δια­βά­σω κάποιο κομ­μου­νι­στι­κό ντοκουμέντο.

FIDEL-2

Λοι­πόν, μια μέρα, έπε­σε στα χέρια μου ένα αντί­γρα­φο του Κομ­μου­νι­στι­κού Μανι­φέ­στου – του ξακου­στού Κομ­μου­νι­στι­κού Μανι­φέ­στου! – και διά­βα­σα μερι­κά πράγ­μα­τα που δεν ξέχα­σα ποτέ… Τι φρά­σεις, τι αλή­θειες! Και βλέ­πα­με εκεί­να τα πράγ­μα­τα κάθε μέρα! Ένιω­θα σαν μικρό ζώο που γεν­νή­θη­κε σ’ ένα δάσος το οποίο δεν κατα­λά­βαι­νε. Τότε, εντε­λώς ξαφ­νι­κά, βρί­σκει ένα χάρ­τη εκεί­νου του δάσους – μια περι­γρα­φή, μια γεω­γρα­φία εκεί­νου του δάσους και όλων μέσα σ’αυτό. Τότε ήταν που βρή­κα τον προ­σα­να­το­λι­σμό μου. Ρίξ­τε μια ματιά τώρα και δεί­τε αν οι ιδέ­ες του Μαρξ δεν ήταν δίκαιες, σωστές κι εμπνευ­σμέ­νες. Αν δεν είχα­με βαδί­σει τον αγώ­να μας σ’αυτές, δεν θα ήμα­σταν εδώ τώρα! Δεν θα ήμα­σταν εδώ!

Λοι­πόν, ήμουν κομ­μου­νι­στής; Όχι. Ήμουν ένας άνθρω­πος που ήταν αρκε­τά τυχε­ρός να ανα­κα­λύ­ψει μια πολι­τι­κή θεω­ρία, ένας άνθρω­πος που πιά­στη­κε στη δίνη της πολι­τι­κής κρί­σης της Κού­βας πολύ και­ρό πριν γίνει ολο­κλη­ρω­μέ­νος κομ­μου­νι­στής. Συνέ­χι­σα να εξε­λίσ­σο­μαι. Έπει­τα, είχα την ευκαι­ρία να γνω­ρί­σω τον ιμπε­ρια­λι­σμό πιο χει­ρο­πια­στά απ’ ότι τον είχα γνω­ρί­σει από το βιβλίο του Λένιν. Τον γνώ­ρι­σα στην Κού­βα, σε από­στα­ση μόνο 150 χιλιο­μέ­τρων από αυτόν. Είχα την ευκαι­ρία να γνω­ρί­σω τον ιμπε­ρια­λι­σμό – τον χει­ρό­τε­ρο και πιο επι­θε­τι­κό απ’ όλους… Και πιστεύω ότι η ζωή μου έδω­σε μια καλύ­τε­ρη κατα­νό­η­ση της πραγματικότητας.

Μ’ έκα­νε περισ­σό­τε­ρο επα­νά­στα­τη, περισ­σό­τε­ρο σοσια­λι­στή, περισ­σό­τε­ρο κομμουνιστή.

Πηγή: Ελλη­νι­κό Αρχείο Τσε Γκε­βά­ρα.

(Τέρενς Κάνον, «Η Επα­να­στα­τι­κή Κού­βα», Εκδ. Χοσέ Μαρ­τί, 1987.)

ΤΣΕ ΓΚΕΒΑΡΑ: ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΣΤΟΝ ΦΙΔΕΛ, 1956.

FidelRIZOS 1987

Πάμε,
φλο­γε­ρέ προ­φή­τη της αυγής,
από τα κρυμ­μέ­να κι εγκα­τα­λε­λειμ­μέ­να μονοπάτια,
να λευ­τε­ρώ­σου­με το κρο­κο­δει­λί πρά­σι­νο που τόσο αγαπάς.
Πάμε,
νικη­τές αυτών που μας ταπει­νώ­νουν, με το πνεύμα
γεμά­το από επα­να­στα­τη­μέ­να αστέ­ρια του Μαρτί,
ας ορκι­στού­με να θριαμ­βέ­ψου­με ή να πεθάνουμε
Όταν αντη­χή­σει ο πρώ­τος πυρο­βο­λι­σμός και ξυπνήσει
μέσα στην παρ­θε­να έκπλη­ξη όλο το αντάρτικο,
στο πλάι σου, θα πολεμήσουμε
θά ΄μαστε εκεί.
‘Οταν η φωνή σου θ΄απλωθει στους τέσ­σε­ρις ανέμους
αγρο­τι­κή μεταρ­ρύθ­μι­ση, δικαιο­σύ­νη, ψωμί, λευτεριά,
στο πλάι σου, με τις ίδιες λέξεις,
θα΄΄μαστε εκεί.
Κι όταν θα ΄ρθει στο τέλος του ταξιδιού
η σωτή­ρια επι­χεί­ρη­ση κατά του τυράννου,
στο πλευ­ρό σου, προσ­δο­κώ­ντας την τελευ­ταία μάχη,
θά΄μαστε εκεί.
Την ημέ­ρα που το θηρίο θα γλεί­ψει το πλευ­ρό του λαβωμένο
από της εθνι­κο­ποί­η­σης το βέλος,
στο πλάι σου, με την καρ­διά περήφανη,
θα ΄μαστε εκεί.
Μη σκε­φτείς ότι τού­τα τα έντο­μα τα παρασημοφορεμένα
και φορ­τω­μέ­να δώρα,
μπο­ρού­νε να κάμ­ψου­νε την πιστη μας.
Τους ζητά­με όπλο, βόλια κι ένα βουνό
Τίπο­τα παραπάνω.
Κι αν το σίδε­ρο έρθει να δια­κό­ψει το ταξι­δι μας
ζητά­με ένα σεντό­νι από κου­βα­νέ­ζι­κα δάκρυα
για να σκε­πά­σου­με τα κόκα­λα των ανταρτών
που θα πάρει μαζί το το ρεύ­μα της αμε­ρι­κά­νι­κης ιστορίας.

CHE, Μεξι­κό , 1956

Μετά­φρα­ση : ΔΑΝΑΗ ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΥ
“ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ” 18 Οκτώ­βρη 1987.

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο