Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Χελίου Κορζέφ (Гелий Михайлович Коржев) 🚩ζωγράφος, δάσκαλος, κομμουνιστής

Ο Χελί­ου Κορ­ζέφ- Μιχα­ή­λο­βιτς Τσου­βέ­λεφ (Geliy Mikhailovich Korzhev-Chuvelyov — Гелий Михайлович Коржев) 7‑Ιουλ-1925 -|> 27-Αυγ-2012, (βλ εδώ το πλή­ρες βιο­γρα­φι­κό του και τα έργα του) υπήρ­ξε Σοβιε­τι­κός (Ρώσος) ζωγρά­φος, δάσκα­λος και καθη­γη­τής, μεγά­λος ‑κατά κοι­νή ομο­λο­γία, αν και όχι τόσο «επώ­νυ­μος».

Γιος αρχι­τέ­κτο­να, σπού­δα­σε στη Σχο­λή Καλών Τεχνών της Μόσχας από το 1939 ως το 1944 (με δασκά­λους τους Vasily Pochitalov, Mikhail Dobroserdov & Mikhail Barshch) και στη συνέ­χεια, ως το 1950 στο Ινστι­τού­το Κρα­τι­κής Τέχνης της Μόσχας υπό τους Sergey Gerasimov & Vasily Pochitalov. Σπού­δα­σε στο Θέα­τρο Τέχνης της Μόσχας, το οποίο πήρε το όνο­μα του Β.Ι. Σου­ρί­κοφ (1944–1950) υπό τον S.V. Gerasimov. Έμει­νε πιστός μέχρι το θάνα­τό του στο σοσια­λι­στι­κό ρεα­λι­σμό και στα ιδα­νι­κά του σοσια­λι­σμού-κομ­μου­νι­σμού: συνέ­χι­σε να είναι ενερ­γός καλ­λι­τέ­χνης και μετά τις ανα­τρο­πές και τη διά­λυ­ση της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης υπο­στη­ρι­κτής των ιδα­νι­κών της νιό­της του. Μάλι­στα στα τέλη της 10ετίας του 1990 ο καλ­λι­τέ­χνης αρνή­θη­κε να παρα­λά­βει το κρα­τι­κό βρα­βείο από την κυβέρ­νη­ση της Ρωσι­κής Ομο­σπον­δί­ας δηλώνοντας:

«Γεν­νή­θη­κα στην ΕΣΣΔ και πίστε­ψα με πάθος και ειλι­κρί­νεια στις ιδέ­ες και τα ιδα­νι­κά της επο­χής εκεί­νης. Σήμε­ρα, όλ’ αυτά θεω­ρού­νται ιστο­ρι­κό λάθος. Τώρα η Ρωσία έχει ένα κοι­νω­νι­κό σύστη­μα στην αντί­πε­ρα όχθη από κεί­νο με το οποίο εγώ, ως καλ­λι­τέ­χνης, ανα­τρά­φη­κε. Η απο­δο­χή ενός κρα­τι­κού βρα­βεί­ου θα ισο­δυ­να­μού­σε με ομο­λο­γία της υπο­κρι­σί­ας μου σε όλη την καλ­λι­τε­χνι­κή μου καριέ­ρα. Ζητώ να αντι­με­τω­πί­σε­τε την άρνη­σή μου με τη δέου­σα κατα­νό­η­ση»

Коржев. Автопортрет. 1980. Холст масло. 61×465 смΔίδα­ξε στο Πολυ­τε­χνείο της Μόσχας (από το 1966). Δια­κρί­θη­κε σαν «Αξιω­μα­τού­χος Καλ­λι­τε­χνι­κής Τέχνης» της ΕΣΣΔ (1963), 1ος Καλ­λι­τέ­χνης της ΕΣΣΔ (1972), ΓΓ (Πρό­ε­δρος ΔΣ)  της Ένω­σης Καλ­λι­τε­χνών ΕΣΣΔ (1968–1975) και Λαϊ­κός καλ­λι­τέ­χνης ΕΣΣΔ της χρο­νιάς (1979)

ℹ️  ▪️ Βρα­βεία: [ -|> 1 <|- ] ➗ [ -|> 2 <|- ] ➗  [ -|> 3 <|- ] ➗ [ -|> 4 <|- ] … Δια­κρί­σεις ➕  Μετάλ­λια

Гелий Коржев

🚩 «Η ζωή έξω από την τέχνη, έξω από τη ζωγραφική, απλώς χάνει κάθε νόημα» 🔻🔻

Στη σημε­ρι­νή Ρωσία, η τέχνη του Κορ­ζέφ ακού­γε­ται σαν ένα ζωη­ρό και ζωτι­κό υπό­μνη­μα, έργο που μπο­ρεί να απο­τε­λέ­σει ένα ανε­κτί­μη­το «κλει­δί» για την κατα­νό­η­ση της ιστο­ρί­ας της μετα­πο­λε­μι­κής Σοβιε­τι­κής τέχνης, τοπο­θε­τώ­ντας την μέσα στο ευρύ­τε­ρο πλαί­σιο της παγκό­σμιας τέχνης του 2ου μισού του 20ού αιώνα.

Αρκε­τές είναι οι μου­σεια­κές ‑περισ­σό­τε­ρες όμως οι ιδιω­τι­κές συλ­λο­γές σε Ρωσία και ΗΠΑ σε ένα χρο­νι­κό πλαί­σιο από τους πίνα­κες της 10ετίας του 1940 που δημιούρ­γη­σε ως φοι­τη­τής ως την παρα­γω­γή κατά την απο­μό­νω­ση στο στού­ντιό του στα τελευ­ταία χρό­νια της ζωή του ‑σε κόντρα με το κυρί­αρ­χο πολι­τι­κό περιβάλλον.

Гелий Коржев «Ίχνη απ' τον πόλεμο»

Гелий Коржев «Ίχνη απ’ τον πόλεμο»

ℹ️  ▪️  Όπως σημεί­ω­σε ο ίδιος ο Κορ­ζέφ, βασι­κό ρόλο στην ανά­πτυ­ξη της κοσμο­θε­ω­ρί­ας της γενιάς του έπαι­ξε ο Δεύ­τε­ρος Παγκό­σμιος Πόλε­μος. «Ήμουν στη Σχο­λή Καλών Τεχνών τον Αύγου­στο του 1939 και την 1η Σεπτεμ­βρί­ου ξέσπα­σε ο πόλε­μος στην Ευρώ­πη, είμα­στε η πολε­μι­κή γενιά, μερι­κοί από εμάς αγω­νί­στη­καν στο μέτω­πο, άλλοι όχι, αλλά όλοι μας έζη­σαν στη σκιά του» είχε πει σε μια συνέ­ντευ­ξη. Το θέμα του πολέ­μου υπήρ­ξε ένα από τα βασι­κά θέμα­τα της τέχνης του, κου­βα­λώ­ντας νότες του μεγά­λου δρά­μα­τος [πχ. «Ίχνη του Πολέ­μου» (1963–1964, Ρωσι­κό Μου­σείο)]. Μετα­ξύ των πιο «οδυ­νη­ρών» έργων ο κύκλος «Καμέ­νοι στη φωτιά του πολέ­μου» όπου πχ. «το ίχνος του πολέ­μου» δύσκο­λα μπο­ρεί να ονο­μα­στεί πορ­τρέ­το με την κανο­νι­κή έννοια: είναι μάλ­λον, σύμ­φω­να με τον καλ­λι­τέ­χνη, μια συλ­λο­γι­κή εικό­νατο «πρό­σω­πο του πολέ­μου». Το παρα­μορ­φω­μέ­νο πρό­σω­πο ενός τραυ­μα­τι­σμέ­νου στρα­τιώ­τη εμφα­νί­ζε­ται κόντρα σε ένα ελα­φρύ, ουδέ­τε­ρο υπό­βα­θρο ‑μια μνη­μειώ­δη έκδο­ση ‑ας πού­με, φωτο­γρα­φί­ας δια­βα­τη­ρί­ου. Η άπο­ψη του ζωγρά­φου είναι παρό­μοια με αυτή του φακού της κάμε­ρας, κατα­γρά­φο­ντας την ορα­τή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα με αμε­ρό­λη­πτη ακρί­βεια. Ωστό­σο, ο Κορ­ζέφ εδώ είναι μακριά από έναν αδιά­φο­ρο παρα­τη­ρη­τή, ο οποί­ος απλά ανα­φέ­ρει αυτό που έχει παρα­τη­ρή­σει: Η επι­λο­γή του ήρωα του καλ­λι­τέ­χνη, ο τρό­πος μεγέ­θυν­σης του προ­σώ­που, η θλί­ψη και η νηφα­λιό­τη­τα της κατά­στα­σης καθο­ρί­ζουν τα αλη­θι­νά συναι­σθή­μα­τα απέ­να­ντι στο θέμα του. Το παρα­μορ­φω­μέ­νο μάτι του στρα­τιώ­τη που απω­θού­σε ορι­σμέ­νους κρι­τι­κούς, προ­κα­λώ­ντας κατη­γο­ρί­ες για την ακα­τάλ­λη­λη απει­κό­νι­ση ενός μνη­μειώ­δους ήρωα, καθί­στα­ται σαφές και πει­στι­κό, χωρίς υπερ­βο­λι­κές λεπτο­μέ­ρειες. Η «Μητέ­ρα» (1964–1967) δεί­χνει κάτι της ίδιας προ­σέγ­γι­σης. Η ευσπλα­χνία και η συμπό­νια του καλ­λι­τέ­χνη απέ­να­ντι στην αφό­ρη­τη απώ­λεια είναι ξεκά­θα­ρα. Αυτή η αίσθη­ση, πράγ­μα­τι, είναι συχνά παρού­σα στα καλύ­τε­ρα έργα του, από τους πολε­μι­κούς πίνα­κές του έως τους πιο μοντέρ­νες καμ­βά­δες, τοπία, γυμνά και βιβλι­κά σκηνικά.

Гелий Коржев Η μάνα

Коржев «Καμένοι στη φωτιά του πολέμου»

Ο κύκλος «Καμέ­νοι στη φωτιά του πολέ­μου» ακο­λου­θεί­ται από αρκε­τά έργα που ήρθαν να γίνουν πραγ­μα­τι­κά σημεία ανα­φο­ράς της επο­χής τους. Ειδι­κά το τρί­πτυ­χο «Κομ­μου­νι­στές» (1957–1960, Ρωσι­κό Μου­σείο) καμ­βά­δες όπου το πρω­το­πο­ρια­κό πνεύ­μα του Κορ­ζέφ  ανα­δεί­χτη­κε καθα­ρά για πρώ­τη φορά.

Коржев «Τον καιρό του πολέμου»

Τα έργα αυτά τον έθε­σαν στην κορυ­φή των συγ­χρό­νων του, στη γενιά των καλ­λι­τε­χνών που ανα­ζη­τού­σαν νέες προ­σεγ­γί­σεις στα τέλη της δεκα­ε­τί­ας του 1950 και του 1960, όταν έχο­ντας νική­σει τη ναζι­στι­κή Γερ­μα­νία και όντας πρω­το­πό­ρα σε όλο και περισ­σό­τε­ρους τομείς η Σοβιε­τι­κή Ένω­ση έπαιρ­νε κεφά­λι στην εκτί­μη­ση της εγγε­νούς αξί­ας της ζωής, του «εδώ και τώρα», ενός γαλή­νιου ουρα­νού πάνω από το κεφά­λι και απλών ανθρώ­πι­νων ‑απο­λαύ­σε­ων και ανη­συ­χιών, όπως επί­σης στη λογο­τε­χνία, στον κινη­μα­το­γρά­φο και στην τέχνη γενι­κά, έγι­νε κάτι σαν «απο­κα­τά­στα­ση» της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας. Αυτή η ανα­ζή­τη­ση μιας νέας αλή­θειας έγι­νε το νέο πρό­τυ­πο που τέθη­κε από μια ολό­κλη­ρη γενιά καλλιτεχνών.

ℹ️  ▪️  Οι «Ερα­στές» και οι «Κομ­μου­νι­στές» ήταν από τα βασι­κά έργα που δημιούρ­γη­σαν το λεγό­με­νο «αυστη­ρό» ύφος, μία από τις κυριό­τε­ρες τάσεις της σοβιε­τι­κής τέχνης εκεί­νης της επο­χής σε ένα ταξί­δι κάθε άλλο παρά εύκο­λο. Ο Κορ­ζέφ αργό­τε­ρα υπεν­θύ­μι­σε το εξής: «Στοερα­στές”, υπάρ­χει μια ηχώ του πολέ­μου, ήταν οδυ­νη­ρό να δου­λέ­ψου­με σε αυτό. Πρώ­τα έγρα­ψα μια σκη­νή: τη θάλασ­σα, δύο φιγού­ρες και μια μοτο­σι­κλέ­τα, οι άνθρω­ποι ήταν …ποιες ήταν οι ιστο­ρί­ες της ζωής τους; — δεν ήξε­ρα, η σύν­θε­ση δεν θα συνέ­βαι­νε, κατά λάθος συνα­ντή­θη­κα με έναν ηλι­κιω­μέ­νο που εργά­στη­κε ως εργα­στη­ρια­κός βοη­θός σε ερευ­νη­τι­κό ίδρυ­μα και μου είπε για τον εαυ­τό του και τη ζωή του Όταν ήταν πολύ νέος, ακό­μα αγό­ρι, συμ­με­τεί­χε στον εμφύ­λιο πόλε­μο και οργά­νω­σε τα κολ­χόζ. Στην έκρη­ξη του Δευ­τέ­ρου Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου, εντά­χθη­κε εθε­λο­ντής στο πεζι­κό και τραυ­μα­τί­στη­κε στο μέτω­πο. Η ζωή του ανθρώ­που, τόσο στε­νά συνυ­φα­σμέ­νη με τη ζωή της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης, μου φάνη­κε πολύ ενδια­φέ­ρου­σα και σημα­ντι­κή, συνει­δη­το­ποί­η­σα ότι ένας τέτοιος άνθρω­πος ήταν αγα­πη­τός και έγι­νε ο ήρω­ας της ζωγρα­φι­κής μου Η αρχι­κή μου ιδέα έγι­νε γεμά­τη με νόη­μα, το περιε­χό­με­νο υλο­ποι­ή­θη­κε και η ζωγρα­φι­κή ήρθε ζωντανή»

Коржев Οι εραστές

ℹ️  ▪️  Στο τρί­πτυ­χο του «Κομ­μου­νι­στές», ο Κορ­ζέφ επι­λέ­γει μια απροσ­δό­κη­τη προ­σέγ­γι­ση, μακριά από μια συμ­βα­τι­κή ιστο­ρι­κή ή καθη­με­ρι­νή αντι­με­τώ­πι­ση του θέμα­τος. Τα θέμα­τα που επε­λέ­γη­σαν επα­νέρ­χο­νται από τον ρωσι­κό εμφύ­λιο πόλε­μο, με τους εργα­ζό­με­νους και τους στρα­τιώ­τες του Κόκ­κι­νου Στρα­τού να ανα­δει­κνύ­ο­νται ως οι ήρω­ες αυτών των ισχυ­ρών ζωγρα­φι­κών έργων. Το ολο­κλη­ρω­μέ­νο όρα­μα και η βαθιά ερμη­νεία του ιστο­ρι­κού υλι­κού του επι­τρέ­πουν όχι μόνο να συν­δέ­ει το θέμα του με μια συγκε­κρι­μέ­νη περί­ο­δο στη ζωή της πατρί­δας του, αλλά ταυ­τό­χρο­να να το τοπο­θε­τεί μέσα σε ένα ευρύ­τε­ρο ιστο­ρι­κό πλαί­σιο. Ο ηρω­ι­σμός του εμφύ­λιου παρα­πέ­μπει στα πιο πρό­σφα­τα γεγο­νό­τα του 2ου Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου, μια σύγκρου­ση την οποία ο ίδιος ο Κορ­ζέφ είχε δει στα νιά­τα του. Επι­πλέ­ον, το θέμα του ηρω­ι­σμού, η απει­κό­νι­ση μιας πρά­ξης θάρ­ρους και απο­φα­σι­στι­κό­τη­τας, παίρ­νει το έργο ένα βήμα πιο πέρα, στη σφαί­ρα των δια­χρο­νι­κών.

Триптих_Коммунисты._Поднимающий_знамя_(центральная_часть)._1959-1960г

Η τέχνη του απο­τε­λεί φιλο­σο­φι­κή προ­σέγ­γι­ση της ιστο­ρί­ας. Όπως -ίσως, κανέ­νας άλλος μετα­πο­λε­μι­κός ζωγρά­φος, ο Κορ­ζέφ έδει­ξε τα κρί­σι­μα σημεία καμπής της ζωής των Σοβιε­τι­κών: ο πόλε­μος εμφα­νί­ζε­ται εδώ σε όλη του την τρα­γι­κή πολυ­πλο­κό­τη­τα, όπως τα ίχνη και η κλη­ρο­νο­μιά του, που εξα­κο­λου­θούν να υπάρ­χουν στην καθη­με­ρι­νή τους ζωή.

ℹ️  ▪️  Το «Σύν­νε­φα του 1945» (1980–1985, Tretyakov Gallery) είναι μια τέτοια φιλο­σο­φι­κή προ­σέγ­γι­ση. Εμφα­νί­ζει έναν άνθρω­πο που έχει χάσει ένα πόδι στον πόλε­μο, με μια ηλι­κιω­μέ­νη γυναί­κα ντυ­μέ­νη με σκού­ρα ρού­χα πέν­θους. Και οι δύο είναι σκε­πτι­κοί, παγι­δευ­μέ­νοι σε ανα­μνή­σεις από το παρελ­θόν. Πίσω από τις εικό­νες βρί­σκε­ται ένα πανο­ρα­μι­κό τοπίο — ένα μεγά­λο λιβά­δι κάτω από έναν τερά­στιο, ήσυ­χο ουρα­νό. Αυτό το σκη­νι­κό φέρ­νει πίσω την αφή­γη­ση μέχρι σήμε­ρα. «Ο πόλε­μος τελεί­ω­σε, του λεί­πει ένα πόδι αλλά είναι ακό­μα χαρού­με­νος, κοι­τά­ζει τα σύν­νε­φα, μυρί­ζει το γρα­σί­δι: η ζωή έχει κερ­δί­σει», εξή­γη­σε ο Κορ­ζέφ. Ο χρό­νος, σε αυτόν τον πίνα­κα, είναι ιστο­ρι­κά συγκε­κρι­μέ­νος: ανα­πό­φευ­κτα, ρέει και πάλι. Ωστό­σο, το παρελ­θόν ανε­βαί­νει και πάλι, στη μνή­μη των μελ­λο­ντι­κών γενε­ών. Η καλ­λι­τε­χνι­κή μετα­φο­ρά της επο­χής που δημιουρ­γεί σε αυτό το έργο, επι­τρέ­πο­ντας στο παρελ­θόν, το παρόν και το μέλ­λον να ανα­μι­γνύ­ο­νται με πολύ­πλο­κους τρό­πους, δεί­χνει πόσο βαθιά ο καλ­λι­τέ­χνης αισθάν­θη­κε το ίδιο το πνεύ­μα της ιστορίας.

Гелий Коржев «Τα σύννεφα του 1945»

ℹ️  ▪️  Η «Συζή­τη­ση» (1975–1985, Ρωσι­κό Μου­σείο) είναι ένα από τα έργα του Κορ­ζέφ που δεν συνο­ψί­ζο­νται απλώς σε χρο­νο­λο­γι­κά γεγο­νό­τα. Η σύν­θε­ση, που δημιουρ­γή­θη­κε «κατά παραγ­γε­λία» (για μια τελε­τή απο­νο­μής ζητή­θη­καν πέντε «μεγά­λα» έργα ζωγρα­φι­κής), δεν «συνά­δει» και απορ­ρί­πτε­ται  σαν «υπερ­βο­λι­κά ασυ­νή­θι­στη» (ΣΣ -|> συνειρ­μι­κά, όπως είχε πει ο Μακά­ρεν­κο 45 χρό­νια πριν «από τα ριζά του Ολύ­μπου οι θεοί άρχι­ζαν να μου πετά­νε τού­βλα…»).  Μετά το περι­στα­τι­κό, ο Κορ­ζέφ συνέ­χι­σε να εργά­ζε­ται στη «Συζή­τη­ση», που δεν περιο­ρί­ζε­ται πλέ­ον από επί­ση­μες οδη­γί­ες, με την προ­κύ­πτου­σα τελι­κή εργα­σία να απει­κο­νί­ζει τους ανθρώ­πους με τους ηγέ­τες τους αντι­βαί­νο­ντας σε «απο­δε­κτές» απόψεις.

Гелий Коржев «Η συνομιλία»

ℹ️  ▪️  Η 10ετία του 1980 απο­δεί­χτη­κε μια σημα­ντι­κή καμπή στη σοβιε­τι­κή ιστο­ρία: τα «ψεύ­τι­κα τα λόγια τα μεγά­λα» της περε­στρόι­κα που αντί για «ανα­ζω­ο­γό­νη­ση» και δια­φά­νεια, δημο­σιό­τη­τα «Γκλασ­νόστ» της σοσια­λι­στι­κής εξου­σί­ας οδή­γη­σε στις ανα­τρο­πές και στην κατάρ­γη­σή της. Για τον Κόρ­σεφ, που οι πεποι­θή­σεις και τα ιδα­νι­κά του ήταν σε έντο­νη αντί­φα­ση με τη νέα πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ήταν η μεγά­λη δοκι­μα­σία. Το 1976, ο ζωγρά­φος παραι­τή­θη­κε από επι­κε­φα­λής της Ένω­σης Καλ­λι­τε­χνών της Ρωσί­ας και το 1986 στα­μά­τη­σε και να διδά­σκει. Μετά από αυτό, ο δημό­σιος ρόλος του στην κοι­νω­νία μειώ­θη­κε στο ελά­χι­στο και είδε λίγους ανθρώ­πους έξω από την οικο­γέ­νειά του και έναν κύκλο στε­νών φίλων. Οι προ­σπά­θειές του, σε αυτή την περί­ο­δο, κατευ­θύν­θη­καν κυρί­ως προς την τέχνη του, το κύριο επί­κε­ντρο της ζωής του.

Коржев 6

“Κοι­νω­νι­κή” Νεκρή φύση. 1992

Έτσι, ο Κορ­ζέφ βρέ­θη­κε σε αντί­θε­ση με τη νέα ρωσι­κή ηγε­σία, αλλά δεν επι­δί­ω­ξε να επι­κρί­νει ανοι­χτά το πολι­τι­κό ή κοι­νω­νι­κό σύστη­μα της καπι­τα­λι­στι­κής παλι­νόρ­θω­σης, αν και αυτό απο­τε­λεί εν δυνά­μει ανα­πό­σπα­στο μέρος του ρόλου του μαχό­με­νου καλ­λι­τέ­χνη. Οι σκέ­ψεις και τα συναι­σθή­μα­τα του ήρθαν ζωντα­νά στους καμ­βά­δες του, αλλά και στο χαρ­τί: καθ ‘όλη τη διάρ­κεια της ζωής του, ο ζωγρά­φος κρα­τού­σε ημε­ρο­λό­γιο καθώς και σημειώ­μα­τα με σκέ­ψεις για την τέχνη, τον σύγ­χρο­νο πολι­τι­σμό και τα κοι­νω­νι­κά ζητή­μα­τα (αυτά τα χει­ρό­γρα­φα και τα ημε­ρο­λό­για είναι στην κατο­χή της οικο­γέ­νειας του, ουσια­στι­κά άγνω­στα στο κοι­νό). Όπως ήδη ειπώ­θη­κε μεγά­λο μέρος της καλ­λι­τε­χνι­κής κλη­ρο­νο­μιάς του Κορ­ζέφ, εξί­σου σημα­ντι­κό για την κατα­νό­η­ση του έργου του, βρί­σκε­ται σε ιδιω­τι­κούς «θεσμούς» και συλ­λο­γές σε όλο τον κόσμο, ειδι­κά οι πίνα­κες μεγά­λης κλί­μα­κας των τελευ­ταί­ων τριών δεκα­ε­τιών της ζωής του, καθώς και τα πρώ­τα του έργα, τα σκί­τσα και οι μελέ­τες σύν­θε­σης που παρα­μέ­νουν πρα­κτι­κά άγνω­στες στο ευρύ­τε­ρο κοι­νό, ενώ πολ­λοί από τους σημα­ντι­κούς πίνα­κές του εξα­φα­νί­στη­καν από την ΕΣΣΔ κατά τη διάρ­κεια του πλιά­τσι­κου των πάντων

Μιλώ­ντας για το στυλ και τις μεθό­δους του στην τέχνη, ο Κορ­ζέφ χρη­σι­μο­ποί­η­σε τον όρο «κοι­νω­νι­κός ρεα­λι­σμός», δίνο­ντας μεγά­λη σημα­σία τόσο στην πρώ­τη όσο και στη δεύ­τε­ρη λέξη: Κοι­τά­ζο­ντας πίσω στο παρελ­θόν, σημεί­ω­σε: «Πιστεύω ότι ο “σοσια­λι­στι­κός ρεα­λι­σμός” θα έπρε­πε να είχε ονο­μα­στεί “κοι­νω­νι­κός ρεα­λι­σμός”».

Σε μια συνέ­ντευ­ξη που δόθη­κε το 2001, ο Κορ­ζέφ περιέ­γρα­ψε την κοι­νω­νι­κή του άπο­ψη ως καλ­λι­τέ­χνης: «Όσοι βρί­σκο­νται στο προ­σκή­νιο τρέ­χο­ντας εδώ κι εκεί στη χώρα, σαν Saint-Exupery (ΣΣ -|> Γάλ­λος συγ­γρα­φέ­ας, γνω­στός στο ευρύ κοι­νό από το βιβλίο του «Ο Μικρός Πρί­γκι­πας») με αφή­νουν παγε­ρά αδιά­φο­ρο, ως καλ­λι­τέ­χνη, δεν βλέ­πω κάτι να μελε­τή­σω σ’ αυτό το νεό­κο­πο κομ­μά­τι της κοι­νω­νί­ας, αλλά οι άνθρω­ποι που αισθά­νο­νται ξένοι σε αυτό το μοτί­βο, είναι ενδια­φέ­ρο­ντες εκτο­ξεύ­ο­νται έξω από το κατε­στη­μέ­νο, ανε­πι­θύ­μη­τοι στο σημε­ρι­νό κλί­μα … Ενδια­φέ­ρο­μαι για τη μοί­ρα τους, στον εσω­τε­ρι­κό τους αγώ­να, είναι οι πραγ­μα­τι­κοί, άξιοι ήρω­ες του καλ­λι­τέ­χνη»

Αυτοί οι νέοι ήρω­ες ‑ανα­δει­κνύ­ο­ντας και τα πολι­τι­κο­κοι­νω­νι­κά του όρια, άρχι­σαν να γεμί­ζουν τα έργα του, προ­βάλ­λο­ντας την οπτι­κή του στα κοι­νω­νι­κά ζητή­μα­τα που αντι­με­τω­πί­ζει η σύγ­χρο­νη Ρωσία σε έργα όπως «Άνο­δος, Ιβάν!» (1995, Ινστι­τού­το ρωσι­κής ρεα­λι­στι­κής τέχνης), «Αδάμ Andreevich & Εύα Petrovna» (1996–1998, ιδιω­τι­κή συλ­λο­γή, Μόσχα) και «Τα γονι­κά δικαιώ­μα­τα ανα­κλή­θη­καν» (2006, Ινστι­τού­το ρωσι­κής ρεα­λι­στι­κής τέχνης).

Гелий Коржев «Αδάμ Andreevich Εύα Petrovna»

«Αδάμ Andreevich & Εύα Petrovna»

Гелий Коржев «Ο πειρασμός»

Гелий Коржев «Ο πειρασμός»

ℹ️  ▪️  Η σύγ­χρο­νη ρωσι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα που παρα­τη­ρού­σε ο Κορ­ζέφ δεν τον εμπνέ­ει να δημιουρ­γεί έργα ηρω­ι­σμού ή να λατρεύ­ει το θρί­αμ­βο του ανθρώ­πι­νου πνεύ­μα­τος. Στα μάτια του, οι άνθρω­ποι έγι­ναν μηδα­μι­νοί και ασή­μα­ντοι / μικρο­πρε­πείς, χαμη­λώ­νο­ντας τον πήχη στις άνευ σημα­σί­ας ανη­συ­χί­ες της καθη­με­ρι­νό­τη­τας. Δεν είναι τυχαίο ότι κατά τη διάρ­κεια αυτής της περιό­δου ο Κορ­ζέφ ήρθε να ονει­ρευ­τεί για τον εγγο­νό του ένα φαντα­στι­κό κτή­νος που αργό­τε­ρα έδω­σε τη βάση στην μεγά­λη ‑με απροσ­δό­κη­τη απή­χη­ση τηλε­ο­πτι­κή σει­ρά «Tyurlikis», με ήρω­ες μεταλ­λά­κτες δια­φο­ρε­τι­κών σχη­μά­των και μεγε­θών …τα μισά ζώα, τα μισά πτη­νά, που δια­θέ­τουν όλες τις αδυ­να­μί­ες και τις αδυ­να­μί­ες των ανθρώ­πων. Ορι­σμέ­να μάλι­στα επει­σό­δια αυτής της σει­ράς, παρου­σιά­στη­καν στην έκθε­ση Regina Gallery της Μόσχας το 1993 μαζί με τα έργα του της σει­ράς «Δον Κιχώτης».

Δεν είναι λιγό­τε­ρο εντυ­πω­σια­κό το «Νεκρή φύση με σφυ­ρο­δρέ­πα­νο» (2004, ιδιω­τι­κή συλ­λο­γή, ΗΠΑ), ένα έργο που απο­σκο­πεί να επι­και­ρο­ποι­ή­σει τα «αφη­ρη­μέ­να» σήμε­ρα  σύμ­βο­λα της σοβιε­τι­κής εποχής.

Гелий Коржев «Σφυροδρέπανο» 2004

Η λογο­τε­χνία ήταν πάντα μετα­ξύ των κύριων ενδια­φε­ρό­ντων του Κόρ­τζεφ: συχνά θεω­ρεί­ται ως στο­χα­στής, κάτι σαν δρα­μα­τουρ­γός, ένας καλ­λι­τέ­χνης που προ­σπα­θεί να απει­κο­νί­σει όχι μόνο το άμε­σα ορα­τό φυσι­κό «επί­πε­δο» αλλά και την εσω­τε­ρι­κή λογι­κή των γεγο­νό­των. Ο βαθύς σεβα­σμός της βιβλιο­γρα­φί­ας του και οι σχέ­σεις μετα­ξύ της τέχνης του και των γνω­στών κλα­σι­κών δεί­χνουν πόσο βαθιά και με ποιο μονα­δι­κό τρό­πο αισθάν­θη­κε και ερμή­νευ­σε τη σοβιε­τι­κή καλ­λι­τε­χνι­κή παράδοση.

Гелий Коржев «Δον Κιχώτης Σάντσο»

Αφιε­ρω­μέ­νο στον Δον Κιχώ­τη και άλλους ήρω­ες του αγα­πη­μέ­νου μυθι­στο­ρή­μα­τος του Miguel de Cervantes, η ομώ­νυ­μη σει­ρά του, που απο­τε­λεί­ται από περί­που 15 έργα που δημιουρ­γή­θη­καν στη διάρ­κεια 20 χρό­νων. «Ως μαθη­τής ήμουν ήδη ενθου­σια­σμέ­νος με την εικό­να αυτού του ατρό­μη­του υπε­ρα­σπι­στή της δικαιο­σύ­νης», μας θυμί­ζει … «κανέ­νας δεν πρέ­πει να κατη­γο­ρεί τον Θερ­βά­ντες …Η στά­ση του πατέ­ρα μου στη ζωή, στις επι­διώ­ξεις και τις απο­τυ­χί­ες του μου θύμι­σε αυτόν τον αήτ­τη­το ανα­ζη­τη­τή της αλή­θειας τον Sancho Panza. Ακό­μα και ο τρό­πος με τον οποίο έβλε­παν και οι δύο — ο πατέ­ρας μου, ψηλός και άπα­χος, και η μητέ­ρα μου, όλοι “στρογ­γυ­λοί” και μάλ­λον μικρό­σω­μοι — ήταν σύμ­φω­νος με τους λογο­τε­χνι­κούς χαρα­κτή­ρες. Θα έπρε­πε να το χρη­σι­μο­ποι­ή­σω για να δημιουρ­γή­σω το πορ­τρέ­το της οικο­γέ­νειάς μου, ήταν πιο περί­πλο­κο από αυτό, ήταν σημα­ντι­κό για μένα να κατα­λά­βω και έπει­τα να επι­κοι­νω­νή­σω μέσω της τέχνης μου με την ευγέ­νεια και τη γεν­ναιο­δω­ρία του ανθρώ­πι­νου πνεύ­μα­τος και την προ­θυ­μία των ανθρώ­πων να εκτε­λούν ευγε­νείς σκοπούς»

Гелий Коржев «Δον Κιχώτης Σάντσο»

ℹ️  ▪️  Στο σοβιε­τι­κό και μετα­σο­βιε­τι­κό πολι­τι­στι­κό πλαί­σιο, το δημιουρ­γι­κό φαι­νό­με­νο του Κόρ­τζεφ παρα­μέ­νει ορό­ση­μο, άλλο­τε σαφώς εμφα­νές και μερι­κές φορές υπο­χω­ρώ­ντας. Δημιουρ­γώ­ντας τη δική του δυνα­μι­κή γλώσ­σα, απο­πνέ­ει νέα ζωή στη ρεα­λι­στι­κή παρά­δο­ση, απο­δει­κνύ­ο­ντας με πει­στι­κό­τη­τα ότι το εκφρα­στι­κό δυνα­μι­κό της ζωγρα­φι­κής ως μορ­φής τέχνης δεν είχε εξα­ντλη­θεί. Παρά το γεγο­νός ότι αφιέ­ρω­σε πολ­λά χρό­νια στη διδα­σκα­λία και την παρο­χή βοή­θειας σε διά­φο­ρους ταλα­ντού­χους ζωγρά­φους, δεν δημιούρ­γη­σε το δική του σχο­λή. Κανέ­νας από τους μαθη­τές του δεν κατά­φε­ρε να ξεπε­ρά­σει τον κύριο του, να προ­χω­ρή­σει περισ­σό­τε­ρο στην ερμη­νεία της παρά­δο­σης των ζωγρα­φι­κών έργων μεγά­λης κλί­μα­κας και του σύγ­χρο­νου δυνα­μι­κού του ρεαλισμού.

Μελε­τώ­ντας την κλη­ρο­νο­μιά και την οντό­τη­τα του Κόρ­τζεφ απο­κτού­με μια σαφή­νεια, σχε­τι­κά με τον κοι­νω­νι­κό ρόλο και την απο­στο­λή του καλ­λι­τέ­χνη, σχε­τι­κά με την πολ­λα­πλά χρή­σι­μη και ανα­γκαία για το λαϊ­κό κίνη­μα χει­ρα­φέ­τη­ση της προ­ο­δευ­τι­κής τέχνης και δια­νό­η­σης με απε­γκλω­βι­σμό της από την αστι­κή ιδε­ο­λο­γι­κή και αισθη­τι­κή από­πει­ρα χει­ρα­γώ­γη­σης, στην προ­ο­πτι­κή της ριζο­σπα­στι­κο­ποί­η­σής της και της σύν­δε­σής της με το ταξι­κό κίνη­μα. Βλέ­πο­ντας τον κόσμο στην εξε­λι­κτι­κή του πορεία, ανα­κα­λύ­πτο­ντας στοι­χεία που κλεί­νουν μέσα τους το σπό­ρο του μέλ­λο­ντος και εφο­διά­ζο­ντας το δημιουρ­γό με την ικα­νό­τη­τα να κάμει το έργο του όχι μόνο βιώ­σι­μο και πέρα από την επο­χή του, μα και να το ανα­δεί­ξει -πάντα μέσα στη συλ­λο­γι­κό­τη­τα των πολύ­πλευ­ρων δρά­σε­ων σε ενερ­γό παρά­γο­ντα προ­ό­δου και ‑τελι­κά, δια­μόρ­φω­σης χαρα­κτή­ρων ‑μαχη­τι­κών / επα­να­στα­τι­κών υπο­κει­μέ­νων  για μια άλλη ανώ­τε­ρη κοι­νω­νία.

Гелий Коржев «αυτοπροσωπογραφία»

Гелий Коржев «αυτο­προ­σω­πο­γρα­φία»

Гелий Коржев «Ο πειρασμός»

Гелий Коржев «Ο πειρασμός»

Коржев «Τα απομεινάρια»

«Τα απο­μει­νά­ρια»

Памятник на могиле ГМ Коржева

Ο τάφος του ‑κατά παραγ­γε­λία του ίδιου

Гелий Коржев

από το 3πτυχο «Οι κομμουνιστές»


[ Εκτός από τη βασι­κή πηγή, πλη­ρο­φο­ρί­ες και από την ГАЛЕРЕЯ ]

Επι­μέ­λεια  Ομά­δα ¡H.lV.S!

Επι­κοι­νω­νία — [ FaceBook |>1<|-|>2<| ] — Blog

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο